No. 5720
Woensdag 15 Juni 1904.
29ste Jaargang
ïïagBlaó voor <3tooró~ en SCuió-d&ollanó.
De ontwikkeling van Japan.
Zij, die zich van
af heden op de Nieuwe
Uaarlemsche Courant en
het Zmdagsblid abonnee-
ren, ontvangen de nummers
gedurende deze maand ver-
Schijnende, GRATIS.
HET GEHEIM
van een Vorstenhuis,
ABONNEMENTSPBIJB.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland 4 44
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteur-Directeur W. EÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,9C
0,03
FBIJS DUB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/» t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicité, Etrangère
"acsite MA NON AGITATE. G.Zr. DAÜBESfCoJOHN., F. JONES Suec. Paria Slbia Faubourg Montmartre
De ontwikkeling der Japanners in de
laatste jaren ie met reuzenschreden voor-
u:tgaan. Het is daarom zeer interessant,
zegt het Handelsblad, na te gaan, waar
aan de bewoners van het Avondland de
invloed va i de wyzigiug der denkbeelden
te danken hebban.
Het blad wgat op Harpers Weekly,
waarin de Japanner K s j a K a n e k' o,
een overzicht gaf van de meest gelezen
boeken in Japan:
Terwjjl er tot dusver de Caineesche
litera'nur slechts verbreid was en van
buitengewonen invloed bleef op de Ja-
panscbe schrjjverjj, was de eerste Euso-
peesche taal, die in Japan ingang vond,
ons Nsderlandsch. Of men er daarom
veel vaderlandsche auteurs leerde kennen?
Heden eohter wordt overal Eagelsch,
Fransch en Duitscb op de hoogere scho
len onderwezen. De Eageleche literatuur
wordt voornam iljjk gedoceerd door prof.
Goezo Tsoeboesji, die S'iakeepea-
re's «Óthello», «Macbeth» en «De Koop
man van Venetië» vertaalde. Het meest
gelezen wordt van alle Eogelsche Bchrij-
vers Carlyleook Macauly wordt veel
gelezen; en ook Emerson, Mill en Spen
cer vinden vele bewonderaars. Van de
dichters worden Tennyson, Longfellow,
Wordsworth, Byron en Milton veel ge
lezen. Dicken's «David Oopperfield» i3
reeds lang vertaald onlangs nas Bel
lamy's «Het jaar 2000». «De Negerhut»
van Becher-Stowe en Henry Georges'
«Vooruitgang eu armoede» worden op
het oogenblik in het Japansch ver
taald.
De eerste, die de Daitscfae literatuur
ic Japan bracht, was dr. Rintara Mori,
die de Shigarami-vereeniging stichtte, een
gezelschap Duitschkenners. Op aansporen
van deze vereeniging werden vertaald
«Werthers ljjden», «Natban de Wjjze»,
en een deel vai «Faust». Ia den laat-
s'en Mjd iet resseert men z'ch ook veel
FEUILLETON
63 Vervolg.)
Indien ik dit vertrouwen nu misbruik, moet
ge bekennen, genadige vrouw, dat mijne veree
ring voor u grooter is dan m$ne verklee'dheid
aan den meester, die soms diensten vau mij
verlangde, welke ik verfoeide. Ik kan wel
zeggen dat mijn geweten mij geea rust laat,
sedert ik weet dat ik tot ongehoorde dingen
de band heb geleend, of beter gezegd, beb
moeten leeneD. Lk was de dienaar mijns mees
ters, en d-iarom achtte ik mij niet verantwoor
delijk voor hetgeen gebeurde. Prins Eoudewjn
z ig en beminde u, de ouderlooze dochter van
eenen overleden soldaat.
Spreek van deze omstandigheden niet I
riep de dame geschokt.
Ik kan ze niet voorbijgaan, zooals u
aanstonds duideljjk zal worden. Destijds
was ik de vertrouwde jager van den jongen
prins, die, als bij uwe hand vroeg, zich aan
u als eenen houtvester voorstelde. It gold
voor den vriend van den houtvester Cornelius,
die zwoer, dat hjj u tot zjjne vrouw zou ne
men.
Ik bid u mynheer! zwjjg.
Ja mevrouw! te spreken is ook niet noo
voor de philosophic vau Friedrich Nie'z-
sche. Ook Ibscn en lljörnson, Jokai en
Sienkiewicz worden in vele kringen ge
lezen. Van Toltoï'e werken zjja niet
slechts «Anna Kaïenina», «Kreuzersona-
te» en «Meester en kreeht», doch ook
zjjn historische en ethische werken in het
Japansch verscheneo. Dostojewski's
«Schuld en boete» is reeds tien jaar ge
leden door Roanochida vertaald tegen
woordig leest nun in Japan ook Tsje-
chof en Gorki dos nog zoo anti-Rus
sisch niet
Wat de Fiausche literatuur aangaat,
zoo is het Rousseau's «Contract Social»
geweest, Bat den Japanners de eerste
begrippen van burgerrechten en vryhe-
den bracht. Dit werk heeft op de her
vorming van Japan sterk ingewerkt en
was hoof lzakeljjk aanleiding tot vorming
van de eerste politieke partjj, de «Jjjoete».
Overigens heelt de Frausche literatuur
in Japan weinig vorderingen gemaakt
een paar romans van Victor Hugo en
Zola, een paar verhaaltjes van Maupas
sant dat is alles wat vertaa'd is.
Men krggt wel weer een sterken in
druk van Japanschen ondernemingszucht
als men 't zoo noemen mag w in-
neer men al deze vertalingen en vreemde
auteurs, door de Japanners gelezen, ver-
gelykf met hetgeen zij zelf produceerden
op literair gebied. Eu het blijkt hier by
misschien wel het duidelijkst, dit men
van den vreemde wel het beste pant-
serschir, maar daarom nog geen enkel
kunstwerk kan namaken. Op het gebied
van wetenschappelijke werken staat Ja
pan nog bedroevend onder aan.
Men kan dit met cyf-rs nagaan.
Ssdeit eenigen tijd is te Londen in het
gebouw van het Koninklijk Genootschap
eene commissie bjjeen, samengesteld uit
veitegenwooidigers der voornaamste ge
leerde academies t r wereld, met het
doel een internationalen catalogus samen
te stellen van de wetenschappelijke lite
ratuur, waarvan de publicatie werd be
gonnen in Januari 1901. Het denkbeeld
daartoe is uitgegaan van bovengenoemd
Genootschap, dat reeds sedert tien jaar
in onderhandeling was met de geleerde
genootmbap pen van andere landen.
De catalogus, welks nut niet behoeft
te worde 1 aangetoond, zal een volledig
beeld geven der maDSchelyke kennis op
wetenschappelijk gebied hjj zal bevatten
dertieu deelen: wiskunde, natuurkunde,
werktuigkande, scheikunde, sterrenkunde,
paleontologie, algemeene biologie, plant
en dierkunde, anatomie, land- en volken
kunde, natuurljjke historie en bacterio
logie.
De kosten zga hoog, maar de uitge
vers beschikken over 6 tot 7000 per
jaar. De voor dén catalogus verzamelde
werken bedragen reeds 343.503 nummers.
En het interessantste is nu de verhou
ding dtr verschillende lauden onderling
na te gaan.
Duitschland neemt voor zich bijna de
heltt der wetenschappelijke lite a^uur van
de wereld: ui. 146.552 wet easchappelyke
werken. Frankrijk volgt dan met 46.702.
Dan Eogeland met 43.484, de Ver.
Staten 37.688, Rusland 21.0719, Italië
13.473, ons land 6657, Oostenrijk 6379.
Au.tralie komt heelemaal achteraan
met 327 werken, maar onder de karig
bgdragendeu zjjn behalve ZwedeD, Dene
marken, Polen en Indiëook het
l&ni dat zoo prat gait op zjjn ontwikke
ling. Japan.
Wjj knunen hier aan toevoegen dat
de Regeerders van Japan hun tjjd begrjj-
[•a. Zy steunen z er krachtig Onderwgs
en Pers, waaraan zg in hoofdzaak hun
victorie,die zg op de Russen behalen, te
danken hebben.
Daar zit energie in het Japausche volk.
B UITSN LAND
dig, maar gjj kent te goed wat er gebeurd is.
Gij herinnert u de vreemde houding van Prins
Eoudewjjn, toen hjj door den plo selingen dood
zijns vaders aan de regeering was gekomen.
Hoe het den armen man in het hoo'd is ge
stagen, dat de familie van den vorst zoo
voortdurend bare afkeuring uitsprak over dit
huwelijk. Uw kinderen werden gebor.n
uw zoon - laat ik bet een ongeluk noe
men, kwam om des vorsten toestand
werd steeds erger tot dat men eind lijk
hem aan de zorgen toevertrouwde van de be
kwaamste geneesheeren en u, zijne wettige
vrouw, het verblijf in de paleizea onmogelijk
maakte
Helaas, zuchtte mevrouw Wolter, ik we d
het slachtoffer vau de ongehoordste kuiperijen
ik achtte het eene o mogelijke zaak dat mijn
geliefde Boudewijn nog ooit genezen zou en
wilde liever door eigen arbeil in mijn onder
houd voorzien dan van vreemden, die me haat
ten, het genadebrood eten.
En ik, zei de intendant, ten diepste
met uw lot bewogen, ik kom u een schik
king voorstellen. Neen, uw geluk mag niet
ten einde zijn: neen 1 gij v rdint gelukkig
te worden, nog eens een nieuw leven begin
nende
Mevrouw Wolter was doodsbleek gewor-
den.
Zg bekeek eenen kiemen ring, dien zjj aan
haren vinger droeg. Het was haar trouwring.
Eensklaps rees zij op:
Het zy zoo Ik zal den lijdenskelk
tot den bodem ledigen zeidezy beraden. De
Belgis.
De libei a-en in het land der Belgen
juichen en jubelen over hun vooruitgeng
bg de verkieziugen. Wat ben vooral tot
vreugde stemt is de overwinning te Leuven
behaa'd. Voor de eerste keer sedert 28
jaren zenden zg vau daar nu een
hunner partjjgenooten naar de Provin
cial Staten.
Toen de uitslag bekend was; zyn
groote optochten en entbusiastische be
toogingen gehouden. Ook te Antwerpen
behaalde de liberale party een overwin
ning.
In de Kamer en Staten zgn de liberalen
er op vooruitgegaan. Dat stemt voor
de Katholieken tot nadenken.
Italië.
Voor eenige maanden is de Deitsche
protestor Meyer, die in Ajiccio den
winter wilde doorbrengen, ter herstel
van zgn gezondheid, vermoord gevonden
De aanleiding tot den moord was diefstal.
Een band«'sieiz;ger uit Maagdenburg,
Tiemann genaamd, 34 jaren oud, werd
verdacht en gevangen genomen. Deze zaak
is vier dagen lang voor do rechtbauk te
Bastia in behandeling geweest.
E- kon geen enkel ernstig bewgs tegen
den beklaagde worden ingebracht.
gedachte, waaraan zich mijne z;el geklemd hid,
is dus eene hersenschim geweest. Zjj is mij
nu ontrukt, als ik, eilaas! u mag of moet
gelooven.
Zij stapte door de kamer heen en weer, maar
kon niet zoo licht de ontroering onderdrukken,
die haar bemachtigd had.
Met scherp:n blik volgde haarde intendant.
Men had zyne gedachte ku .nen radm. Hoe
heerlyk was hare gestalte, hoe glinsterde de
fijne witte huid van het edel gezicht. Een
overvlord vau donker haar sierde het fraaiste
vrouwenhoofd, dat slechts de verbeelding van
eenen schilder scheppen kan.
Mevrouw Wolter had hare plaats weder
ingenomen en sprak
Heb ik goed gehoor I, mynheer? spraakt
gy daar ni;t van eene schikking is dat
zoo?
Dat is zoo, genadige vrouw.
De mogelijkheid hiervan kan ik mij niet
verklaren.
't Is toch zoo! riep de intendant haas-
Hos zou ik eenige aanspraak kunnen
maken?
Uw bericht mijnhaer, heeft voor mij een don
ker punt opgehelderd, het karakter van dengene
aan wie ik mjjn ongeluk te danken heb. Tot
nu toe heb ik over hem gezwegen wjjl ik hem
vrrschoonen wilde, en nu heb ik geen recht van
spreken meer.
Weihoe! gy hebt nog alt'yd het grootste
recht!
Hos zoo?
Het getuigenverhoor kon het geheim
niet ophelderen. De zoon van het slacht
offer, luitenant bg de Dnitsche infanterie
verklaarde, dat Tiemann, die zeer
zachtmoedig van aard is, zyns inziens
geen moordenaar zgn kon en dat hg
geen enkele reden kon hebben, zgn va
der te vermoorden noch eenig belang
had bg de misdaad. De beschuldigde is
van goeie familie en zelf gefortuneerd.
Na een zeer lang requisitoirs en drie
schitterende pleidooien is beklaagde vrij
gesproken.
Servie.
Nadat de Minister van Oorlog den
officieren verboden had om op den ver
jaardag van den Belgradoechen kon'ngs-
moord luidruchtige betoogiugen te hou
den, feesten en bals te organiseeren, is
de 11e Juni te Belgrado zonder eenige
demonstratie en rustverstoring voorbgge-
gaan. Alle dagbladen, zelf de radicale,
spoorden de bevolking tot kalmte aan.
Het requiem voor koniug Alexander
werd niet gehouden. Ex-koning'n N a t a-
1 i e liet 's morgens om 7 aar in de Mar-
kuskerk voor haren zoon een gebed ver
richten, dat haar advocaat Or esc h-
ko wits ch bg woonde. De familieleden
van koning n D r a g a lieten wel een
requiem honden, waarby echter de fami
lie Obrenowitsch niet verscheen.
Het concert, dat eiken Zarerdagavond in
het offioieiscasino gehouden wordt, had
niet plaats.
Spanje.
In de kerk van Paizas heelt een dyna-
mietaanslag plaats gehad. Een bom
ontplofte en richte zeer aauzienlgke schade
aan. Drie verdachten zgn gearresteerd.
Zaterdag is te Barcelona het proces
gevoerd tegen Miqoel Artal, den
dader van den moordaanslag op minister
Maura, tg Jens de ras van denKoning.
De jury verklaarde Artal schuldig
aan poging tot moord met voorbedach
ten rade.
De rechtbank veroordeelde den man
daarop tot 7 jaren en vier maanden ge
vangenisstraf.
Amerika.
De overleden millionnair Lei ter-
is vooral bekend geworden door de reus
achtige tarwespeculali s van zgn zoon
in 1897. De thars overleden L e i t e r
die arm begon, verwierf zich spoedig een
aanzienlijk vermogen in den handel, maar
zgn eigenlgke rgkdom veikreeg hg door
grondspeculaties. Na den brand van Chi
cago ia 1871 kocht Lei ter, met een
juisten blik op de toekomst, daar groote
terreinen tot goedkoope prgzen, die na
de wederopbonwing der stad een reus
achtige waarde vertegenwoordigden.
De oorlog in het Oosten.
Ons vertrouwen in de Russische strgd-
krachten tegen de Japanners begint te
De omgeving van den vorst beeft jegens
u een schandelijk bedrog gepleegl.
De omgeving, is de vorst zelf er schul
dig aan?
Reinhard haalde de schouders op.
Ik zelf ben, helaas! een der bedrogenen,
genalige vrouw, en zou als getuige u ter
zjjne kuunen staan, indien gy het onderzoek
en de bestraffing der misdadigers vorderen
wildet.
Nooit! nooit!
Men vreest nochtans uwe rechtvaardige
verontwaardiging 1 Denk toch aan uwe eer,
aan de toekomst uwer docht;».
Mijnheer, gij wilt mjj dus tot een aan
klacht tegen hen overhalen.
Gy behoeft hen vo!strekt niet te ontzien,
genadige vrouw, zy, die a zoo sihandelijk
behandeld hebben
lk dring er des te meer op aan, wyl een
onderzoek ook mij in uwe oogen rechtvaardigen
zou. En tegenover u gerechtvaardigd te zjjn, is
myn vurigste wensch, welks vervulling ik gaarne
met het verlies mjjner voord# lige betrekking
betaal. Ik acht en waardeer u hoog, genadige
vrouw, uw lot heeft my dag en naiht bezig
gehouden, beschouw my als eenen waren vriend
in den nood.
Hjj wilde de hand der dame vastnemen.
Zij trok ze meteen onwillekeurige beweging
terug en sprak
En het voorstel eener schikking,
waar bljjft het lk wil dit tenminste ken-
nen.
Reinhard overlegde een oogenblik, niet
verflauwen. Langzamerhand trekken de
Japan8che legers hun lgnen om Port
Arthur terwgl van het ontz jttingsleger
der Russen byna niets wordt vernomen.
Zeker zal het voor de Japanners geen
gemakkelgke taak zga om de sterkte
met haar forten en in verdediging ge
brachte omgeving te nemen, tegenover
een kranige bezetting, wiens bevelhebber
generaal Stoesseï, zich tot het uiterste
zal verdedigen tegenover een energieken
en overmachtigeu vyand.
Bg het belegeren van Port Arthur gaan
de Japanners zeer voorzichtig en krggs-
kundig te werk, hun haast is een weinig
bekoeld nu zg iuzien dat met een bezetting
t k n ng mo t gehouden worden, dia, in
het nauw gebracht, zich tot het uiterste
heeft te verdedigen.
Over den toestand vanPort Arthur zyn
de meeningen zeer verdeeld. Zoo beweert
de eena correspondent, dat men te St.
Petersburg algemeen overtuigd is, dat
Port Arthar het geen acht dagen uithoudt
en de andere, dat de vesting het, volgens
admiraal Avelan, wel een half jaar
zal uithouden. In bet eene bericht lezen
wy, dat de Russea druk bezig zgn, den
havenitgang van Port Arthur verder
van versperringen te zuiveren, om hun
vloot te laten ontsnappen; in het andere
dat de vloot er al uit i», behalve dria
schepen dia de Rassen vernield bebbsn.
Een correspondent te St. Petersburg weet
te vertellen, dat generaal Koeropat-
k 1 n weldra op Moekden zal terugtrekken,
en de Russen vandaar nit hun eigenlgken
veldtocht zullen beginnen, maar niet
voor Augustas. Als dat waar is, wordt
de bezetting van de belegerde vesting
aan haar lot overgelaten.
Volgens da laatste berichten is de strgd-
macht de- Japaoners op het oorlogster
rein thans te schatten op 298,000 man
watrbg 72 escadrons cavalerie met 375
kanonnen (veldge chut,) 228 kanonnen
berg- en 232 kanonnen belegeringsge
schut,
Het bericht uit St. Petersburg over
een zeegevecht tusschen de Russische
en Japanscha oorlogsvloten heelt zich
niet bevestigd. Dit bericht zon in ver
band te brengen zga met een telegram
van Petersburg aan den «Standaard»
waarbg admiraal S k r y d 1 0 f meldt
van een verkenning van het Wladiwostok-
eskader voor Port-Arthur.
Msn ontmoette de Japansche vloot 30
mgl van deze haven,doch zag geen schepen
van Port Arthur verschgnen. Indien dit
telegram juist ii, zou het treffen plaats
hebben niet tasschan de Japansche vloot
en hst Port Arthur-eskader, maar tus
schen de Japanners en het Wiadiwostok
eskader, dit laatste staande onder bevel
van admiraal S k r y d 1 0 f,dea Ruseischen
marine-opper bevelhebber.
De «Times» verneemt uit Tsjifoe dat
de correspondent juist terugkeerde van
N.oetejwang waar de Japanners de rivier
bl ikkeeren. Het fort Nioetsjwang is ont
manteld. Naar men meent zgn er in de
wetende hoe hjj de zaak het best zon aanvat
ten.
Ter zakel ter zake! riep mevrouw Wolter
Wat eischt gjj van irjj.
Reinhard antwoordde aarzelend en verle
gen
Dat gj) een geschrift zoudt onderteekenen
waarby gy verklaart nooit in eene hoege-
naamde betrekking met den vorst geweest te
zjjn.
Waarljjk, waarljjk? riep de dame met bit
terheid en afkeer.
Voorts verklaart gjj.7
De intendant zweeg.
Spreek, gebood mevrouw Wolter met be
vende lippen.
Ik kan het nauweljjks uitdrukken
Ach 1 genadige vrouw, bespaar u e< mjj de
pjjn Lietdeloozc menschen weten niet te
beoordeelen hoe het hart eener tliepgekrenkte
vrouw
01 mjj verrast,verschrikt niets meer! Spreek
maar rechtuit.
Gjj verklaart eene door hen te bepalen
som te hebben ontvangen en eone woonplaats
te kiezen, die tenminste twintig mjjlen van
de grenzen van het vorstendom gelegen is.
Ach! ik lees op uw gelaat, <1 >t gij u diep
gekwetst gevoelthad ik toch gezwegen.
Wordt verv jlgd.)
UEND