No. 5724
Maandag 20 Juni 1904,
29ste Jaargang
HDagêlaó voor <3tooró- on Suiè-éiollanó.
Het Catholicisms
in het Verre Oosten.
HET GEHEIM
i
vao een Vorstenhuis,
PORT ARTHÜP.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijlct, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecte'or W. KÜPPERS.
BUREAU St, J&nsstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,9C
0,03
PRIJS DEB ADVEBTBNTIEN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 7l/i
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE.
I Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitêEtrangir»
G.L. DAÜBEfy Co JOHN., f. JONES SuecParit Mbit Faubourg Montmartre
Nu Russen en Japanners in Oust-Azië
den oorlogsfakkel zwaaien, nu steden en
dorpen verwoest worden en de bodera
gedrenkt wordt met het bloed van duizen
den soldaten om wdle der zucht naar
verovering en uitbreiding vau macht, wil
len wij onze lezers eens wjjzea op den ver
blijdenden vooruitgang van de Katholieke
Kerk in die landen waar de menschen
elkander vermonden, om ijdel gewin.
Wjj laten hier de volgende mededee-
lingen volgen als een welsprekend ge
tuigenis wat de godsdienst vermag op het
gebied der verovering ten bate der be
schaving tot het tijdeljjk en eeuwig ge
luk der menschen.
In het jaar 1898 bevonden zich in
China 3930 Katholieke kerken en krpel-
len, waarbij 759 Europeesche priesters,
409 irrlandscbe priesters, 49 seminariën
en 2913 scholen hunne zegenrijke werk
zaamheid ontrouwden terwjjlin het jaar
1895 aldaar bestonden 3119 kerken en
kapellen; 693 missionarissen, 370i land-
sche priesters werkzaam warea en 39
sominariëa en 2739 scholen daar beston
den.
De Katholieke Fransche propaganda
kan in Mongol en Mand-joerjj i op vele
en zeer belangrjjke goede uitkomsten wjj-
zen. Ten j»ra 1838 werd van de chris
telijke streken, die ten noorden van den
groeten muur gelegen zjjn, een kerkpro
vincie gevormd, die onafhankelijk is van
het episcopaat, dat te Peking is gevestigd.
In 1840 werd Maodejoerjje van Mon
golië gescheiden en tot een zelfstandig
apostolisch vicariaat verheven, hetwelk
wederom in drie onderdeel ra is gesplitst:
nl. M ikden, Girin en Ligikar. De apos
tolische vicaris van Miadsjie-jj', Mgr.
Lauren tiusGillon, woont met zjjn
medehelper, Mgr. L a 1 v i e r, te Mukden.
Het gezamenlijk getal der Katholieken
in Mundsjoerjje bedr>agt tegenwoordig
21.830. In het jaar 1895 waren er 15 830
Katholieken. Het getal kerken en ka
pellen ir tegenwoordig 160, het getat
missionarissen uit Europa 30, het getal
jnlmdsche priesters 12, seminariën 3,
weeshuizen 15, kinderen in deze wees
huizen 1372, scholen 117 met 2632 leer
lingen.
Mongolië werd ten jare 1883 in drie
van elkaar onafhankelijke apostolische
vicariaten verdeeldhet midden-Mongo-
lische, het oost-Mongolische ea het west-
Mongolische vicariaat, in welke vicaria-
FEUILLETON,
67 (Vervolg.)
Zagen zijne oogen niet treurig raar de
bruid alsof zij zeggen wilden ik beu gestor
ven Omhulde niet een groot wit kleed het
zichtbaar gedeelte van zijn'ichaam Verdween
nu de ges alte niet als eene schaduw in het
schemerlicht? Neen, 't was slechts zinsbegoo
cheling.
u A aar om aarzel ik toch fluisterde Lo'iize
moed vattende. «Jk moet handelen 1//
Zij naderde dichter den boom en bra°ht
de kleine hand in de holte.
at is dat?//
Verschrikt trad zjj achteruit.
//Het papier is verdwenen Misnhien
heb ik het verschoven."
Haastig onderzocht Louize nogmaals.
Zjj betastte geheel de holte, ne-gens voelde
zij een papier.
//Wegwegriep zjj. //Niemand weet
iets van ons geheim. Albert moet hier zjjn
geweestzjjne hand heelt mijnen brief g-.no-
men. Hjj leeft 1
Louize had kunnen juichen!
Verrukt onderzocht zg nog eens den boom:
Steeds iret denzelfden uitslag. Eene gedachte
ten volgens opgaven van de Congregatie
der Propaganda zich te zamen eenka'h.
be/olking van 14900z ielen bevindt. (In't
jaar 1895 bedroeg hot getal der Katho
lieke bevolking 10.000). Dia-enbuven
telt Mongolië 55 kerken en kapellen, 23
missionarissen, 11 inlaudsche priester?,
35 scholen en 1 seminarie.
Ia Korea vond de Katholieke geloofs
leer belangrgk later iogunjdauin China-
Sinds het jaar 1831 bestaat er een apos
tolisch vicariaat. De Katholieke bevolking
in geheel Koreaomvat tegenwoordig 32000
zielen. Tegenwoordig zjjn aldaar 27 mis
sionarissen, 3 iolandsche priesters, 27
kerken, lsemraari*,1 31 scholen met 385
leerlingen, 2 weeshuizen met 262 wees
kinderen.
In Japan bedraagt hit aantal katho-
1 eken 52.170 zielen, het aantal kerken
en kapellen 220 en het aantal missie
staties 351. Volgens de berekening van
het jaar 1895 was het getal der Katho-
lieken46.950, het getal kerken 180 ?n het
getal missiestaties 305.
Ü8 hierboven meegedeelde getilleD,
vastgesteld omtrent het Katholieke leven
ia het verre Oust-Azië, bewijseu daideljjk
en klaar de werkzaamheid en onverschrok
kenheid der Katholieke missrauarissen,
die, in weerwil van de gruwzaamste
vervolging, zonder soldaten en kanonnen
en onder hindernissen van allerlei aard,
de Katholieke geloofsleer in die ver afge
legen s'reken wijd en zjjd hebben ver
breid en gepredikt.
De tjjd van handelen schijnt nu ook
voor deRussische bevelhebber te zjju geko-
men.Terwjjl men van de verrichtingen van
generaal Koeropatkin te land nog
niet veel met zekerheid hoo-t, is het
thans een feit dat de vlootvoogd vao
Wladiwostock actief is gaan optreden.
Het is hem gelukt met zjjn schepen, die
maar weinig in getal zjjn, de haven te
verlaten, waaruit bljjkt dat de versperring
door Japansche mjjnen geen beletsel is
geweest om in open zee te komen.
Wat tot dusver daarvan het gevolg is
geweest, is nog niet met eenige juist
heid bekend. Wel wordt gesproken van
een zeegevecht, maar daarvan is nog wei-
nig gebleken en het is niet zeer waar
schijnlijk dat de Russische admiraal zich
iu een gevecht met de Japausche vloot
zal begeven zoolang hjj over niet meer
middelen de beschikking heeft dan die
hem op dit oogenblik ten dienste staan.
Ware het mogeljjk de schepen van
Port-Arthur met die van Wladiwostock
11 vereenigen, dan zou misschien wel een
zeeslag gewaagd kunien worden, doch
het is niet waarscbijnljjk dat de Japan-
scbe vloot zoo weinig waakzasra zal zjjn,
verlamde de vreugd van het arme meisje,
iemand kon haar g-degeslagen en deze soort
van briefwisseling bespied hebben. Zjj herin
nerde zich den mau die uit het echrjjfvertrek
van haren vader was gei omen. Kon men
haar niet doen nagaan Zoo Albert het papier
had genomen, zou hij stellig niet met het
antwoor i gedraald hebben, om zijne treurende
geliefde gerust te stellen.
«Ik moet zekerheid hebben riep Louize.
//Indien Albert het papier heeft a'gehaald,
dan bevindt hjj zich in zijn auisj j te Buehau...
Ach, deze onzekerheid is afgrjjselijk
Zij verliet den tuin en sloot de deur.
In plaats van naar de stad te gaan, ijlde
ze voort in de tegenovergestelde richting. Zij
dacht er niet aan dat hare m eder wegeis
haar lang uitbljjven oigerust kon zijn. Da
zekerheid nopens het lot van haren galiefde
leg «oor haar in het verschiet. Na weinige
minuten ging zjj van de laan op den straat
weg Het toeval was haar gunstig. Een rij
tuig reed langzaam stadwaarts. Zjj riep dea
koetsier to-, gaf hem hat doel te kennen ea
steeg in het rijtuig, dat omkeerde om sohie
Ijjk naar Bnehau te rijden Twintig mi-uten
later steeg zj uit, liet den koetsier wachten
en jjlde naar het huisje. Het was reeds
avondschemering geworden. Buiten adem van
verwachting, opende het meisje bevend de
k'eine deur.
//Albert moest te huis zjjn//, dacht zjj,
De deur van het kamertje stond open.
Elsje, de huishondster, zat hij de tinnen lamp
aan de tafel en las in een boek. Verschrikt
dat hst die vereeniging niet zou kunnen
beletten.
Doch wat hiervan ook zjj, alles duidt
aan, dat de passieve houding van R is
land in een meer actieve is veranderd,
zoodat man zich op de ont'angst van
belangrjjke tijdingen voorbereid kan hou
den.
Men boudt zich met ernst bezig over
de mogeljjke gevolgen van den oorlog
en daaronder de vraag wat geschieden
zal met Wei-hai-we', de Chineesche ha
ven, in het bezit van E igeland en waar
over wjj reels bet een en aider hebben
medegedeeld.
Volgens de acte van dusgenaamde
pacht tusscheu Engeland en Cuina aan
gegaan, duurt die pacht alleen zoolang
als Rusland in het bezit b'jjft vmPort-
Arthu'.
Komt dus die havenplaats ia h9t bezit
der Japanne s, dra zon Engeland ver
plicht zjjn Wei-hai-wei aan China terug
te geveu.
De vraag is echter: wanneer? Japan
kan de vesting thans wel op Rasland
veroveren. Miar de mogeljjkheid vaneen
herovering door de Russen is geenszins
uitgesloten. Bovendien, ook al geschiedt
dit laatste niet, dan is Japan, door de
vesting thans in bez:t te hebben gekregen,
daarvan nog geon wettig eigenaar.
De eigendom toch behoort aan Cnina
en om nu Port-Arthur eventue»! in
bezit te kunnen houdeu, zon China de
plaats aan Japan, hetzij in eigendom,
hetzjj tot tjjdeljjke bezetting moaten af
staan. Geschiedt dis laatste, dan zsl
Engeland zich wel met Japan en daar
door ook met China weten te verstaan,
want niets belet China het pachtcontiact
te verlengen zonder de dausale omtient
het bezelten van Poit-Aithur door de
Rassen.
Dat Engeland echter reeds sedert lang
de mogelijkheid heeft voorzien, dat het
te eeniger tjjd Wei-hai-Wei zou moeten
verlaten, is wel op te maken uit hetgeen
omtrent de versterking van die haven
bekend is.
Het feit zelf, dit de pacht zoo lang
dnurt als Rusland Port-Aithur bezet
houd*, is door dea Engebchen Oader-
Mraister vau BuitenlandscheZaken eikeud.
Doch wat zal er verder gebeuren Dit
moet worden afgewacht.
Aanvaukeljjk was het voorremen van
Wei-hai-wei een voorname oorlogshaven
te maken; men begon met de daarvoor
noodige werken, doch nadat men eenigen
tjjd was Irzig geweest, werden op een
maal de werkzaamheden gestaakt en da
Regeering verklaarde dat van het aau-
vankeljjk vo roemen was afgezien. Nim
mer hoorden we officieel de reden waarom?
Toch ligt een sterk vermoeden voor de
hand. Volgens den een was de Regeering
van oordeel, dat Weihai wei een epen
haven moest bljjvfn en vo'gens den auder
had Engel rad geen bepaal le oorlogs
haven noodie; zjju scheepsmacht was
voldoen le om zich ook in de Gele Zee
te handhaven.
Is het echter niet mogeljjk, en zou
legde zjj het boek neder, toen zjj het geracht
der aaikomende hoorde. Liuize was niet in
staat één woord te spreken met hare haud
san den zwoegenden boezem stond zjj op den
drempel.
Elsje sprong verheugd vooruit.
«°rengt gij goede tijding, lieve juffer?
»/Ne n, neen Ik geloofde...
//Wat geloofde gij? Lieve God, hoe ziet gjj
er uit ach, hoe beeft gij I Zeg maar wat
gij weet?... Gij hebt iels vernomen
E sje voerde juffer Gerold tot den grooten
leunstoel, die bjj het veneter stond. Spoedig
kwam het tot wederzijdsche verklaring. Onbe
wimpeld verhaalde Liuize de gesohiedenis
van den wilg, en Elsje versekerde dat zij tot
hiertoe geen enkel woord nopens Albert ver
nomen had. De bruid weende, di huishoud
ster weende met haar Elsje was stellig over
tuigd dat Albert gewis naar huis zou zijn
gekomen, indien hij dt-n brief uit dra wilg
had gehaald.
De schemering was voor de duisternis ge
weken. Nog altijd zaten de twee vrouwen
bijeen. Elsje zagd3 met diepen weemoed, hoe
Albert zich had o ge chikt, de brieftasch onder
den arm. Toen was hjj heengegaan om niet
weder te keeren.
Hjj mo-st er s'ellig niet aan gedacht heb
ben om uit te bljjven
Want hij bid volstrekt niets bij zich.
En toen toonde zij aan de weenende Louize
de plaats w/ar de verdwenene gewooaljjk zat.
De kas, waarin hjj zjjn papieren bergde, was
gesloten,
dit niet de ware reden zjjn waaram mra
op het aanvaukeljjk voornemen is terug
gekomen, dat Eogeland re ^ds sedert 1 mg
wist of althans voorzien kon, dat het
tusschen Japan en Rusland tot esn oorlofe
zou komen, w/arbjj het dan zou gaai
ora hit in bezit houden of het in bezit
krjjgen van Port-A-thur.
En waar nu de woorlen van diat pacht-
contract duideljjk genoeg waren,schjjneu
de Eugelsche staatslieden het maar beter
te hebben geacht geen millioenen te be
steden aan een haven, die men verplicht
kon worden aan den eigeuaar terug te
geven.
De adviezen der nieuwe autoriteiten
na den oorlog zullen hoogstwaarscbjja-
Ijjk auders luiden dan thans en Engeland
zal ook weten te bewerken in het bezit
der haven te bljjven, alles zal afhangen
van de eindregefing of men al of niet
h t maken der ha7en tot een oorlogsha
ven wel noodig en wenscheljjk acht.
BUITENLAND
Rasland.
Oj den Gouverneur-generaal B o b r i-
k o f f v an Finland werd Donderdag bjj
zjjn komst in den Senaat te Helsingfura
door den zoon van den oud-senator
Sch aumann een aanslag met esn
te-olver gepleegd. Twee kogels troffen
hun doel. E n schot veroorzaakte eene
er stige wond iu de maag, het tweede
schot veroorzaakte een lichte halswond.
De dader pleegde on raid 'e'ljjk zelfmoord.
Eugeu Sch aumann, die den
aansl g pleegde, was het .laatst ambte
naar bjj het algemeene onderwjjsbeheer
in Finland, oud-ambtenaar van den Se
oaa'.
Nadat den getroffene de eerste hulp
was ver'eend, werd hg naar zjjn woning
gebracht, waar de ontboden geneeshee-
reu een onmiddellijke operatie noodig oor
deelden. Bobrikoff werd, nadat hjj
was bediend, naar het hospitaal gebracht
waar de operatie met goed gevo'g plaats
had. De dokters deden een keizerssnede
en verwjjderdeo den kogel, te zamen me',
veel geronnen bloed. De deelen dar in
gewanden, die door den ko;el getroffen
waren, werden verwjjderd.
Tbais wordt uil Helsingfors geseind,
dat de gouverneur-generaal Bobri
koff is overleden.
Duitaohland.
G h el Berljjn is nog onder den in
drok van den gruwel iadig gepleegdeu
moord op de 9-j arige L u c i e Berlin.
De politie aldaar heeft een nieuwe ar
restatie gedaan.
Onde- ernstige verdenking de dader
van dezra moord te zjjn ii gevangen
genomen de arbeider Berger, die
reeds fcerhaaldeljjk veroordeeld is. Deze
man is op den dag van de misdaad met
Lucie Berlin gezien en in zjju wo
ning is een bloedig pak gevonden, waar-
Heeft hij dan volstrekt niets gezegd
Niets, verzekerde Elsje.
Heeft hjj niets achtergelaten Geenen
brief, geen enkelen regel
Niets, volstrekt niets, en dat is het wat
mij zoo angsrig maakt.
Acb, ik ben diep ongelukkig I kermde
Louue.
Elsje wilde haar troosten.
Misschien, zegde zjj, //ig hjj scbieljjk
op reis moetei gaan, wie weet. De vreemde
heer had immers zooveel spoed gemaakt,
Albert, ik laat het mij niet uit het hoofd
brengen, is een kind v ,n voorname lielen,
wa ht, wacht maar.
Buiten werd de huisdeur geopend, De
twee vrouwen hoorden duideljjk het gerucht.
Eerst had het slot geknerpt, toen had de
deur zich op hare hengsels gedraaid.
n Br komt iemandfluisterde Louize
verschrikt. Naar hare meeniog kon niemand
anders dan Albert op dit uur komen.
//Ik zal 't onderzoeken,, zeide Elsje.
Maar zij bleef op haar plaats en'uisterde.
Zoo iemand was binnengekomen, moest h$
nu door het voorhuis gaan. AlLs bleef stil.
Geen geluid, geen tred liet zich hooren En
evenwel st nd de deur der kamer open 1
//Gij hebt het toch ook gehoord vroeg
E'sja zacht.
„Volkomen duidelijk.//
//Ik ook."
«Ben vergissing is niet mogeljjk I" ver
klaarde Louize, die langzaam was opgerezen
en op een blijde verrassing hoopte.
in o. a. een groot mes was verborgen.
Twee schoolvrie jdinnetj <s van het
vermoorde kind zjjn met Berger ge
confronteerd. Zjj verklaarden, dat Ber
ger haar drie mark had gegeven om
zich stil te houden en tevens gedreigd
had haar de hals te zullen afsnjjden, in
dien zg iets vertelden.
Te Berljja is op het Patlitzstrasse
station brand ontstaan in era stapel van
150.000 houten dwarsliggers.
Bovendien lagen hier nog groote sta
pels telegraafpalen. Waarscbjjnljjk ten
gevolge van vonken uit een loco mot-af
heeft d9ze houtvoorraad vlam gevat, en
bjj het droge, geteerde en dus zeer
brandbare materiaal, bleek weldra blus-
schen onmogeljjk. De geheele Berlgnsche
brandweer kwam op de been en een re
giment soldaten onde/steuade hare po
gingen, maa- tevergeefs. Uren en uren
woedde het vuur voort.
De hitte in de nabjjheid was onhoud
baar en tal van brandwacht* moesten
worden weggedragen, van velen werden
de voeten geschroeid door de hitte van
den bodem.
Het spoorwegverkeer bleef geruimen
tjjd gestremd.
Amerika.
Over de vreeseljjke oogeablikken van
den brand aan boord vau deNew-York-
sche stoomboot cGeneral Slocum» wordt
nader gemeld, dat het aautal menschra
aau boord p. m. 2000 bedroeg, waarvan
900 volwassenen, 1000 kinderen en 100
man equipage en bedienden. Men telt
900 geredden. Ruim duizend menschen
zjjn omgekomen.
Over de oorzaken vai den brand loo-
peu de meeniugen mede sterk uiteen,
maar ile meest n gelooven, dat de brand
is ontstaan op de voorplecht. Dd blik
semsnelle verspreiding der vlammen moet
hieraan geweien worden, dat déze werden
aangewakkerd door de snelle vaart vau
het schip, dat met volle kracht door
stoomde om zoo spoedig mogeljjk het
strand te bariikea.Zalfde snelstvarende
ter redding toegejjlde sleepboot vermocht
de cSlocam» naaweljjks bjj te houden.
De moedige kapitein van de sleepboot
«Traeey» slaagde er in tweehonderd per
sonen te reddeD, doordat de sleepboot
zich aan de eSlocnms vasth:eld, totdat
de «Traeey» zelf ook begon te branden,
hetgeen kapitein Flannery noopte
z'ch los te kappen.
Flannery beichrjjft de hartver
scheurende tooneelen onder hen die men
tegen wil en dank moest achterla'en. Ve
len sprongen te water moeders sprongen
hun kinderen na, di? in hot water wer
den geworpen. Op de ander redding*
sleepboot, toebehoorenle aan den New
Yo kschen Centraalspoorweg, ontstond een
paniek onder de geredden toen man dea
steiger te Port Morris naderde. De sleep
boot was zoo zwaar geladen, dat zjj niet
kon aanleggen en terug moest, wat de
paniek teweegbracht. Velen sprongen in
de rivier en verdronken.
Een minuut verstreek. De beide vrouwen
aanschouwden elkander. Zij waren angstig te
moede.
„Gjj zoudt 't toch gaua onderzoekeu//,
fluisterde Louize.
Elsje scheen te vreezen.
«Ja, maar ga made,// verzocht zjj op
staande en de lamp nemende,
Hare bruine hand beefde.
Beiden luisterde nog een oogenblik.
De Scharzwalder klok tikte met regel
matige slagen,
Elsje «atte het eerst weer moed: lang
zaam ging ze naar de deur. Louize volgde.
Nu etonden zjj op den drempel Het licht
der lamp, welke Elsje iu haar uitgestoken
hmd hield, verlichtte geheel het kleine voor
huis. De buitendeur was goed gesloten en
geen spoor vertoonde dat iemand was binnen
gekomen. Met onderzoekenden blik zag zjj
Elsje naar sommige voorwerpen staren, die
j al'e op hunne plaats stonden,
j «Wjj moeten ons toch vergist hebben,
zei Louize.
(j De huishoudster schudde het 'nuofd,
j «Seen, neen Ik heb te dikwijls het
openen der deur gehoord en ik herken nauw-
keurig dengenene die komt. Vader Brand
greep de klink anders den Albert.*
«En gjj gelooft...//
(tVordi vercolgl.)
9
