No. 5727
Donderdag 23 Juni 1904.
29ste Jaargang
ïïagêlaó voor <5fiooró* on £Cuió~<Xo/lanó.
Vóór het Bureau
der Courant.
HET GEHEIM
vaü een Vorstenhuis,
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteur-Directe'ur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,9C
0,03
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer 7l/j r
Groote letters worden berekend naar plaatsraimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gent* per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicité, Etrangère
G.L. DA UBE Co J O RN., B. JONES Suce- Paris 316m Faubourg Montmartre
Nog nooit heeft men bjj dea uitslag
der verkiezingen voor deProv ne ale S a-
ten ïóor ie Bureaux der Couranten zoo'n
belangstelling ea zoo'n drukte gezien als
dezen keer. Waarljjk, het volk had Het
goed begrepen, dat men ditmaal te doen
had met eene verkie/iag van meer dan
gewone beteekeni", met eene politieke
verkiezing, waarvan het voortbestaan of
den val van het Ministerie kon afhangen.
Grooto menigten volks bewogen zich op
de straten en velen spoedd n zich naar
da punten, waar men het eerst dien uit
slag kon te weten komen en waar z'ch
dan ook talrjjke groepen verzamelden.
Te Amsterdam vooral was de drukte
buitengewoon. Rijtuigen reden af en aan
om de opgevangen nieuwstijdingen door
de stad ta verspreiden tn de bulletins op
alle hoeken der stad ter aanplakking ta
bezorgen. Aan bijvalsbetuigingen of aan
afkeuringen ontbrak het niet, er werd
hoezee geroepen, gejuicht, gesist, en ge
floten. Ook de straa'-orateuis ontbraken
niet en menig socialist en democraat liet
hier kosteloos zjju licht schjjnen en ver
kocht zjjn wjjsheid tegen civielen prjjs
aan wie er rarar van w.lde profiteeren.
Zelfs for ueele debatten outitoadea er
ea men stoa J niet zeldea verstomd over d ;n
ontzettenden woordenvloe idie er uit
sommige mo iden stroom le en de gemak
kelijkheid en zeltbswjste zekerheid, waar
mede de moeiljjkste vraagstukken wer
den ter tatel gebracht, behaad 11, bere
deneerd en uitgemaakt, alsof het maar
peulschilletjes waren. Zoo stonl er eei,
een orateur naar zjjn uiterlijk en zjjne
handen te oorl elen, was hec een schoen
maker, betgeen nu wel niets ter zake
doet, want een schoenmaker is immers
even goed een mensch als een ander
mensch, als een advocaat, of eon dokter,
of een kapitalist en hier stoad hij als
orateur en hg was kiezer en hjj zou nu den
menschen eens aan het verstand bren
gen, waarom bjj, kiezer en man vin den
vooruitgang, liefst Dr. Kuy pe r nair
de Mookerhei zouden zonion. cWait,
ziet gjj, menschen, die man he^ft daar
een Hooger-onderwgswet gemaakt waar
door hjj de wetenschap naar den keld.r
brengt en die l g alleen gemaikt heelt i
om aan de Vrjje Uaiversitet, zjjie uni
versiteit, den effsctus civilrs te kunnen
toekennen. Ea hoe kunnen wjj, mannen
van den vooruitgang dat nu gedoogen.
Immers aan die Vrjje Universiteit kent
men de Wetenschap niet. Ja, ik weet het
wel, er zjjn daar een paar mannen ge
vormd, zooals Mr. A u n e m a en Mr, de
Vries en Schokking, dat heel
knappe menschen zjja en dio zelfs hun
titel hebban verworve r aan de Staats
universiteit, maar de Wetenschap hebben
zjj niet. Hoe zouden zij die kunnen heb
ben verkregen aan de Vrgo Universi
teit? Waüt, weet gjj wel, menschen,
wat er in de Statuten van do Vrjje Uni
versiteit staat Ja, van alles staat daar
in, maar een ding staat er in, dat aller
verschrikkelijkst is.
Het publiek luistert met open mond.
«Ik zal u zeggen, wat daar in staat
en dat doodend is voor de Wetenschap.
Daar staat in, dat alles wat aan de Vrjje
Universiteit onderwezen wordt, moet ge
grondvest vgn op het Woord Gods en op
de zuivere leer, zooals die is vastgesteld
door de Dordscbe Syaode. Ve rbeeldt u,
door de Dordsche Synode, die in het
jiar 1319 werd gehouden, nu bjjni 300
jaren geleden. Ea dan zouden wjj, man
nen van dan voo uitgang, die da Waten
schap hoog willen houden, nog langer
een man steunen, d e dan eff a ctuscivil s
wil veileeuen aan eene Universiteit,[waar
zoo de Wetenschap aan banden wordt ge
legd. Neen, dat nooit en daa'om roepen
wjj«Weg met Dr. K u y p e r en leve
de democratie.»
«Bravo, bravo!» riepen de omstanders,
maar e g irenisch klonk dat bravo, want
de man was verzgld geraakt tusschen
een troepje van eene chrintelgke propa
ganda club, die hem wel een beetje in
de maling schenen te nemen. Een vroeg
hem, of hjj hem eens uitleggea wou, wat
die eflectus civilis toch wel was. De man
was bljjkbaar verlegen met de vraag, hij
had de klok hooien luiden, maar wist
niet, waar de klepel hing, doch dat hin
derde niet. Hjj oreerde maar raak. Bljjk
baar hadden de maga'.jjnen van «Het
Volk» en «de Vrjje Socialist», hem he1
materieel gelevt ri en hjj was een man
van den vooruitgang en van de vrjje
wetenschap en dus «Weg met Dr. K u y-
per en leve de democratie!»
Groole woordenwartaal en onzin, uit
da keuken der socialisten, maar waardoor
h 1 tas, nog men g werkman zich laat
opwinden en meesleeaen
Of wjj dien sc'uoeumiker ook een wei
nig iu de maling nemen? Pardeu
den schoenmaker niet. Wjj respecteren
elk in zjju stand, den werkman achter
de schaafbank eveneeer als den professor
op zjjn leerstoel, den advocaat voor de
ba'ie, den dokter aan hst ziekbedmaar
wjj halen glimlachen! de schouders op
voor den schoenmaker, die oreert o er
eflectus civilus en wetenschap en hooger
ouderwjjs en wjj beklagen den werkman,
die aan zulk eeu onziu het oor leeut en
j er zich door laat opwinden.
Hot lazoa vaa romans.
Bjj hei haling hoori men vaa de Da
deelige gevolgeu van het lezen der onze-
deljjke romans niet alleen, maar ook vaa
die, waarin allerlei avonturen en moord
geschiedenissen worden varh tal 1, wanii
zoogenaamde lulden voorkomen, die door
zelfmoord eeu eiude aan hua leren m »-
ken.
Zelfs op jeugdigen leeft ij 1 plsgen in
onze dagen lezers vaa hartstochtljjk ge
schreven romans zelfmoord.
Ea zoekt men naar de oorzaak vaa
deze gruweldaden, dan wordt het maar
al te duideljjk, dat alleszias ontw kkelde
eo overigens oppassende jonge!.eden hua
geest overspannen door romane te lezen
met jjz ngwekkeude moordgeschiedenis
sen en vechtpartgen, geschreven door jjl-
hootdigen voor jjlhootdigen.
Indien veel vaders en moeders zich te
bt-klagen hebben over hunne kinderen
die niet tot de misdeeldea behooren, is
het zeer veel hua eigen schuld. Er wordt
niet genoeg gewaakt op hetgeen zjj lezen
Men staat dikwjjls verbaasd hoe de j ugd
geloof hecht aan de dolzinnigste, onmo
gelijkste geschiedenissen, welke zjj in de
romans lezen en ze voor wezenljjk houdt.
BUITENLAND
Vervolg.)
wik zal u helpen, wees gerust en nu
goeden nacht
Mama liet zich door de dienstmei 1
naar huis leiden.
//Dat taaie wjjf,//fluisterde mevrouw Ge
rold gramstorig. //Kan zjj er wel toe besluiten
mjj zekerheid te geven Ik moet andere maat
regelen nemen, en hierbj) zal mij het geheim
te stade komen, dat ik onlangs afgeluisterd
heb
Louize ging haar kamertje binnen, dat
aan de slaapkamer harer ouders greasde
Een dunne muur scheidde de twee vertrek
ken. In de nachteljjke stilte hoorde zjj het
volgende gesprek:
//Gjj zjjt een dier, Geroldzei hare
moeder, die niet langer hare ergernis kon
bedwingen. //Waar hebt gjj gedronken Waar
zjjt gjj geweest Ik moet mjj over mjjnen man
schamen I//
«Doe dat, w»t kan het mij schelen I//
stamelde de meester
Daarna werd het stil. Louize ontkleedde
zich en ging te bed, na we enend haar avonl-
gsbed gedaan te hebben.
Vooraleer in te slapen, was zjj nog al-
tjjd met Albert bezig en hoe meer zjj tTaan
dacht, hoe meer scheen Alberts dood haar
ontwijfelbaar. Le vreeseljjke gedachte, dat
haar eigen vader er de hand had toe gelesnd
om haren geliefde uit den weg te t uimen, deed
hare borst ineenkrimpen.
//Maar waarom waarom vroeg zjj
zich af. //Gelooft men misschien dat hjj wettige
aanspraak op het vermogen der oude Wiprecht
heelt Hjj is immers volstrekt niet de zoon
van den overleden Kran t
Hoe zij ook nadacht, zij vond g:en
reden; maar dit hield zij voor stellig, dat haar
vader niet dronk dan uit wanhoop en om zich
t: bedwelmen.
De slaap ontvluchtte aan de oogen der
arme bruid, die de schoonste plannen voor
de toekomst ontworpen had en die nu
alle vetnietigd waren.
//Ach God!// bal zjj, //wat zal ik hier
nog op de aarde doen. Ik kan niet meer
gelukkig worden, zelfs niet als mjjne ouders
mij millioenen nalaten. Neem mjj tot u, lieve
God, hier is mjjn verbljjf niet meer te verdra
gen
Het gesprek in de aangrenzende kamer
begon opnieuw en Louize zette zich overeind
op haar bed oir te luisteren.
//Koenraad,„ vroeg mevrouw Gerold,//
weet gjj ie s van Albert P Zeg het mjj, 't is
noodzakelijk dat ik alles wete
//Ik heb hem naar de fabriek gezonden
O, ik had een andere kannen zenden
„Koenraad, is hjj daar omgekomen
Amerika.
Bjj Bearmouth, ia Mantira, ii een
sneltrein van den «Northern Pacific» aan-
gehoulen door roevers, die den machinist
ea twee aalere beambten dooischotea en
daaraa vluchtten met een aanzienlijken
buit.
Naar da schuldigen wordt met bihulp
vaa bloedhonden gezocht.
De nieuwerwetsche terdoodbrenging van
miad adige/s doorelectrieiteit wekt alschuw
op. Zoo is in Columbus (Ohio) een mm
ter dood gebracht die tweemaal door de
doctoren als dood ward nangeg/vea, doch
telkens weer bjjkwara. Ee st bjj dea der
den stroom van 1800 volt, die 16 minu
ten aauhiel l, was hit leven geweken. Bjj
de terechtstelling van dea neger Thom
son weigerde hettoeste', zoodat de ver
oordeelde 18 minuten lang onier den
stroom moest big ven.
Duitsohland-
De zonen van den Daitschea Ke'zar
doen nog al aan sport.
Zoo heelt dezer d igen prins E i t e 1
F r i e d r i c h, de tw eede zood van keizer
Wilhelm, die een kloek zwemmer is,
een kunststuk VerrictD, door teBoauden
Rjjo over te zwemmen naar den Beueier
„Vraag mij niet, vrouw, laat mjj slapen-
O, ik be i zoo vermoeid 1//
//üroukaard, wees voorzichtig 1Gjj
hebt u woorden laten oulglippen, waaruit
men veel kan afleiden. Mij ia het overigens
aangenaam dat de trotsche, jongen uit tien
weg is toe, Koenraad, vertel mij alles.//
„Wat raakt het mij stamelde de dronk
aard. Ik heb aan hem de hand niet gelegd,
de intendant wilde, ik kon ook een eenen
anderen knecht gezonden hebben, ik verzoek
u, C'elestine, laat mjj slapen P Wat anderen
doen, gaat mij niet aan 1
//De politie zal naar den verdwenene
navorschingen doen
De woorden, die nu volgden, kon Louize
niet verstaan, en het werd wederom stil. Nog
lang na middernacht, waakte de bruid; die
haren bruidegom had verloren. Toen, tegen
den morgen, de slaap haar met zacht geweld
omvatte, tooverde de droom haar vreeseljjke
beeldea voor den geest.
Zjj zag Albert.
Zjj zag vader Brand.
Beiden lagen in één graf en Elsje fluis
terde baar toe de vader heeft zijnen zoon
gehaaldVervolgens zag zjj hem weder
tusschen de takken van de heg, maar hoewel
zjjn gezicht bleek als van een geest was, glim
lachte hjj, sprak van de liefde aan gene zijde
van het graf en wees op den hollen wilg,
die haar tot briefwisseling diende.
Ik bljjf u eeuwig trouw, hoorde zj hem
fluisteren. Toen verdween het bleek gezicht
als een schaduwbeeld
oever, een afsta id van een kilometer on
geveer.
De Prins, die door een badmeester in
een boet werd vergez Jd, was weinig ver
moeid doar zgn zwemtocht. Terstond na
zich te hebben aangekleed, roeide hg
zelf d» bo.t naar Boan terug en daarna
d/ed hij eeu langen rit te paard.
Da Keizer en de Keizerin kwamen
Z mdag ti Hamburg aai ea begaven
zich a ia board van de «Hihenzollern»,
waar e3n godsdienstoefening gehouden
werd.
het diner tsn huize van den Prui
sische:! geziat was ook de rgkskinse-
lier graat von Billow tegenwoordig.
Na bet mïdiagmaal begaven de Keizer
en Keizerin zich naar de wed-ennen, waar
zjj d)or de menigte met gro)te geest
drift gehuldigd war lea. 's Avoids on
half zeven is ds «Hoheuzolleru» mit dm
Keiz r aan boord de Elbe afgestoomi
aaar Cixhsveo.
Een merkwaardig proces is voor
dea krggsraal te M itz gevoerd.
Daar stond d e ouderoffieer F r e i t a g
terecht onder beschuldig ug vsu «lafhar
tigheid, omdat hjj dea lsten Mei, toei
hjj zag dat een pa ir soldaten een socialis
ten-samenkomst gingen bjwmeo, rlleen
maar de nummers dier sol laten op
schreef, in plaats van het lokaai binnen
te dringen en de beide mannen er u t te
jagen.
Het Openbaar Ministerie eiechte 3
maanden gevangen<sstraf. Maa< de mili
taire rechters spraken den onderofficier
vrjj, omdat hg naar hun oordeel eer te
prgzen dan te laken was wegens zgn
ka'm optreden, waardoor hg oiordelgk-
heden had vermeden.
Het Openbaar Ministerie komt echter
in hooger beroep.
Belgie
Onier het hevig on weder dat België
geteisterd heefc, slosg ds bliksem te Ben-
tille bij Cscloo ti midden van een kudde
schapen waarvan een tiental gedood wer
den.
De schaapherder voelde op hetzelfde
oogeabiik een pjjn in 't hoofd alsof men
zjja sebelel verbrijzelde.
Te Jaspille werd een 50-jarige vrouw
door dea bliksem gsdo >d terwijl zjj in
een stal de koeien aan het melken was.
Vier koeien werden neergebliksemd ea
eea werkman dooleljjk gekwetst. Ia de
naburige weide werdeo door hei hemel
vuur vier paarden gelood.
Te Leuven heeft de gespan
nen toestand tusschen studenten ea ar
beiders door de verkiezingen tot ernstige
ongeregeldheden aanleiding gegeven. Esc
arbdiderszangverseu ging die onder h-t
zingen van liederen, die in 't geheel geen
politiek ka akt-r droegen, haar weg giag
kreeg van ut het stamcafé der studen
ten projectielen van allerlei aard naar
het hoofd.Vo'scheiden personen waaron
der twee vrouwen, werden zwaar gewond
een arbeider werd door de studenten met
e9n mes bedreigd. Ver.-chill ende studen-
De zon scheen helder door het venster,
toen Louize ontwaakte, zjj gevoelde zich ver
moeid en haren geest verzwakt, Evenwel h r-
innerde zjj zich levendig het gebeurde des
nachts en bjjzonder hare droombeelden. Ver
moeid richtte zij zich op en kleedde zich
aan Haar hoofd brandde van koortshitte.
Spoedig kwam hare moeder en vroeg bekom
merd naar hare dochter, wier lange slaap
haar verwonderde. Louize zelve betuigte
hierover hare verwondering en volgde hare
moeder naar de huiskamer, waar het ontbijt
gereed stond. R«ar vader was, naar gewoon
te, reeds lang naar de timmerplaats gegaan.
//Blijf dezen morgen niet te huis," zegde
mevrouw Gerold, //maar ga naar dea tuin
tegen den middag kom ik met mama om u
te halen. Uw bleek gezicht bevalt mjj niet,
en geelt mij kommer.//
Dit voorstel was haar zeer aangenaam.
Zij nam hosd en mantel en ging heen De
tuin was haar lieiste verblijf, want daar hal
zjj hem gesproken aan wien geheel haar ziel
hing Het stille plekje was geheiligd, Albert,
de overledene, had het betreden. Spoedig was
zjj aan het doelzjj sloot de tuindeur en
ging tusschen de geurige bloembedden wan
delen. De dauw hing nog als paarlen aan de
bladeren, met frissche kleuren prijkten de
bloemen, welke de zon nog niet verwelkt had
en de jjverige bjjen begonnen gonzend hun
dagwerk. Met liefelijk blauw spande de he
mel zich boren het kleine paradjjs uit, dat
door hooge heggen voor den nieuwsgierigen
blik der geburen beschermd was, Louize
ten werden, nadat door de bereden gen
darmerie de rast weer hersteld was, ge
vangen genomen.
Frankrijk.
In de gerechtszalen der Fransche Re
publiek ziet men thans, nn de kruisbeel
den er verwgdsrd zjja, aangeplakt de
«verklaring van de Rechten van den
Mensch.»
Zoo gaat de Fransche Reg sering voort
om de Katholieken nog meer te grieven
en dea socialisten stroop om den mond
te smeren.
Italië.
Nadat Z. H. Pi u s X een pater Ca-
pucjju benoemd had tot Bisschop van
Treviso, gaf de H. Vader den eenvou-
digen kloosterling &1b een bewgs van
zgn bgzoudere genegenheid, het borst
kruis ten geschenke, dat Z. H. zelt als
bisschop gedragen heeft.
In een vergaderir g van het centrale
comité van Italiaausche post- en tele
graafambtenaren werd be loten tot pro
clameering van een algemeene staking,
ingeval de Regeering zich verzet tegen
de eischen der ambtenareu om loons-
ve> hooging.
Rnsland.
De overste S j o e j o w i t s j heeft te Nisch
den journalist Radenowitsj aange
vallen. Hjj werd door eenige sabelhou
wen zwaar gewond. De Redacteur kou
echter nog zgn revolver trekken, richtte
dtzi op zgn aanvaller en verwondde
hem door twee kogel i.
De reden wordt gezocht in een cou
rantenartikel tegen den officnr gericht.
De oorlog in het Oosten.
Da slag bjj Telisjoe, die door de Rus
sen Wafangau genoeml wordt, moet
vreeseljjk zgn geweest.
Er is door de Japanners met groots
volharding en onstuimigheid gestreden,
terwjjl de Russen hardnekkig en wan
hopig hun eiken voet grond hebbeu ba-
twist.
Hoe groot de verliezen der Russen in
deu slag bjj Watangau zgn geweest, kan
men slechts gissen. Ds Jtpaasche gene
raal verklaarde ruim 1500 Rassen begra
ven te hebbeo, en meldde, dat de Russen
zelf ook nog een aantal dooden begroe
ven ol medevoerden. Em anier bericht
meldt dat 2000 Russen gedood zouden
zjja. De Russische offljier te Nio3tsjwang
spreekt van 7000 man, de gewonden en
gevangenen medegerekend; de Japansche
ber.cbten van 10,000 man.
De verliezen der Japanners aan dooden
en gekwetsten, al brachten zjj de Russen
tot wgken, zgn veel grooter.
Admiraal S k r y d 1 o ff meldt, dat hg
met zgn eskader zonder verliezen en zon
der schade te hebben belogen, in de
haven van Wiadiwostock is terugge
keerd.
Kolonel Emerson, correspondent
ging, zonder het eigenljjk te willen, naar den
wilg, Als geketend bleet ze staan. Smartelijk
weemoedige herinneringen vulden haar boe
zem.
Zjj dacht er ook aan, dat het papier
was verdwenen, 't welk een verwijt voor haar
geliefde bevatte. Misschien ontlokte haar
ziekctjjke toestand, haar opgewondenheid daze
vraag„Of Albert mjjnen brief gehaald hee t?
Wil hjj mjj niet trouw bljjven tot aan gene
zijde van het grai? Moet ik hem rtrgeten
't Is mjjn plicht te onderzoeken of hjj mjj
antwoord heeft gezonden f"
Onder die mijmeringen, kwam zjj lang
zaam naar den wilg
Nu tjilpte het sjjsje, dat in de nabjj-
heid zjjn nestje had. Het scheen de arme
bruid alsof aet kleine diertje haar moed wilde
toefluisteren. In het ongeluk is men genegen
naar alles te luisteren, aan alles een he-
teekenis te geven en er troost uit te schep
pen.
Louize stak hare hand in den boom.
Verschrikt trad zjj terugzjj had een papier
gevoeld
't Is niet mogeljjk I" stamelde zjj.
Wordt vervolgd.)
ABONNEMBNTSFBIJB
PBIJB DEB ADVBBTBNTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
FEUILLETON
71