i\o. 5735 Maandag 4 Juli 1904. 29ste Jaargang. HDag6laó voor Ttooró-en Suió-tJtollanó. De Hooger-Onderwijswet. HET GEHEIM van een Vorstenhuis. BUREAU St, Jansstraat. Haarlem. f 1,20 1,50 2,9C 0,03 BUITENLAND Spanje Amerika. Rnsland. Oaitsohlsnd. De oorlog ia het Oosten. ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland c Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. Hoof dredacteu r-D i r e c t e u r W. KÜPPERS. A IN XI PRIJS DER ADVERTENTIE». Van 16 regels 50 Cents Elke regel meer 71/» 9 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant. AGITE MA NON AGITATE. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicity, Elrangère Q.L. DA ÜBE Co JOHN., F. JONES SuceParis 31 bis Faubourg Monimartre De Eerste Kamtr komt nu bjjeen ter behandeling van do Hooger Onderwjjs- wet, die al zooveel rumoer in den lande verwekt heeft. Men herinnert zich, dat bljjkens het Voorloopig Verslag over dit ontwerp «zeer vde leden» dier Kamer «onoverkomelijke bezwaren» haddei tegen het voorstel om de bjjzondere Universi teiten te ontslaan van de] gebondenheid aan de examina der Openbare Universi teiten, m. a. w. tegen de bevoegdheid tan Bijzondere Hoogescholen om zelf a »n haar studenten graden te verleecen. In zjjn Memorie van Antwoord zegt minis ter K u y p e r nu «Is hier onder «zeer Yele leden» naar parlementair gebruik de meerderheid te verstaan, en moet «onoverkomelijk» in letterlijken zin worden opgevat, dan zal nadere gedachtenwisseling ter bevor le ring van gemeen overleg geen doel tref fen en kan het antwoord der Regeer ing a'ie^n ter rechtvaa diging van de ir ge diende voordracht s'rekkeD.» Nu, die recht vaardiging beslaat toch etteljjke tladzjj- den dnks en is e ne beschouwing over- waa-d. We laien daarbjj rusten wat de Minister zegt over de oppoituuiteit en de str«kking van zjju ontwerp, wijl de critiek, dienaangaande geleverd, locb niet van giooten in.loed zal zijn. Ook kun nen we veilig onbesproken laten de niet aangevochten onderdeelen der wet, zoo als de subsidieering der bjjs ondere gym nasia, de bijzondere leerstoelen aan de Rijksuniversiteiten en de plannen met de Polytechnische Bchool. Maar des te meer aandacht mag gewjjd aan wat de Minis ter zegt omtrent het welbekende «jus promovendi» der vrjje Universiteiten. Al dadeljjk zjj getuigd, dat de Premier zjjn eenmaal ingenomen standpunt on verzwakt bljjft innemen, wat bljjkt uit wat de Memorie te lezen geeft omtrent de Staatsexamens, die velen gaarne voor alle hoogescholen ingevoerd zagen. Ook Z. Exc. is voor dergelijke regeling, die zeer zeker aan de bezwaren van meuigeen zou te gemoet komen, maar bij ziet zich ver plicht af te wachten wat het rapport der ingestelde «IneenscbakeliDgs-com missie» op dit punt zal oordeeleD, ook wjjl in de wet op het. Hooger Onderwijs de regeling vaD zulk een staatsexamen in geen geval haar plaats kan vinden maar bjj afzonderlijk» wet zou moeten worden voorgesteld. En dan lezen we deza ruiterlijke verklaring; //Hoe verleidelijk het dan ook op zieh- F Ü1 L L E T O N, 79 Vervolg.) Geld en goed hebben geen waarde meer voor baar. De dienstmeid ri-p haar aan den maaltijd. Meester Gerold wachtte zijne dochter in de huiskamerhij wist waar zijne echtge- noote zich bjvond. Zwijgend werd de maal- tgd genomen. //Zjjt gjj ziek, meisje ?//vroeg de vader, toen hij zich verwijderen wilde. Neen, vader. Waar is uw eetlust, waar is uwe vroo- ljjkheid f Ik ben ongerust over u, vader. Waarom Gjj zjjt dezelfde niet meer. Ja, riep de meester, zo'gen, zorgen Ze groeien me tot boven het hoofd. Slechte tjjden, vele bestellingen worden weer terug genomen. Vader, de verdwijning van uwen knecht baart u toch ook wel kommer, zeker F Met geweld had het meisje deze vraag ge daan. Fes meesters ge;icht legde zich in sombere plooien. Wat bekommer ik mjj om dien liehtzin- nigen knaap F riep hij toornig. Ik mag aan zelf zijn k on, door een nadere verklar'ng leden der Kamer gunst:g voor het wetsont werp te stenmen, //een bindende belofte// af te lrggen, die verder zou gaan, is den minister, zoolang het rap/ort der Staats commissie toeft, niet geoorloofd.// De Miaister treedt dus geen schrede terug. Integendeel, hjj verdeiigt met klem de voorgedtUe regeling en zegt, «dat gem enkele gegronde beieuking tegen het ontwerp is aangevoerd bjj de poging om de eischen van het Staatsambt t^gen den «efï/ctus civili0» der graden van Bjj zondere Univessiteiten uit te spelen. Zeer ad rem zegt dienaangaande de Me morie. «Of een te benoemen hoogleeraar exami- neeren kan, wordt bij zjjn benoeming nim mer onderzocht. En wat de uitkomst be treft, zoo is het voor niemand een geheim dat er tal van gegradueerden gejjkt zijn wier gradueerirg zulk een onverklaarbare misgreep was, dat de overheid er niet aan denken kon, ze in eenig ambt te gebrui ken//. Natuurljjk geeft do Miuigfer niet toe, dat deze wet «het weteuschappe'jjk peil van het Hooger Ouderwijs in 'r algetnteo zou verlageQ.» De bewering heeft eigen lijk gmn wederlegging noodig, zoo onjuist ljjkt ze ons. Maar de tegenstanders grond vesten al hun verzet daarop en vandaar dat de Minister,in den breede betoogt «Niet de gro itte of kleinte, maar het al dan niet serieus karakter eener schcol beslist over haar wetenschappelijk peil. De thans reeds bestaande vrije hooge- gesc'iool is van nog veel kleiuereu om vang dan hier hot wetsontwerp eisobt, en toch is doo* binuenlaodsehs ea bu tsa laudsche geleerden om strjjd aan haar wetenscbappelgk karakterhulde gebracht.» Daar valt waarlijk niet 7eel tegeu in te breugen. Maar de tegenstande s heb ben nog een pjjl op hun boog: de od- richting van Vrjje Uuiversitsiten zal ver deeldheid in den boezem der natie kwee ken. Welk een aandoauljjke bezorgdheid. Ja, de eeosgeziadaeid is op 'toogenbJik bjjster giuotin den boezem der natie, ge tuige de verwoede ttrjjd bjj de Staten- stembus. Eu de liberalen hebben bp de jongste verkiezingen angstvallig vermeden de verdeeldheid onder de laadgenooten te vergroo'en W:e licht daa'? Dr. Kuyper voert tir ontzenuwiugvan het verdeeldheilsbeswaar nog dit aan «Van een elkander begrijpen is zoo weinig sprake dat zelfs een gemaal auteur als mr. Groen van Prinsterer zelfs door m «nutn van beteien wil ris T h o r b e c k e en hem niet denken; hij heeft mijn vertrouwen misbruikt Hoe, vader? Vra g niet, donderde Gerold.ik kan toch over mijnen knecht niet waken. Hjj moet dood zijn, vader,. W ie zegt dat F Ik heb het h/oren zeggen. Heeft men hem gevonden f Dat weet ik niet. Nu, men mag in de fabriek gaan zoeken, waarheen ik hem gezonden heb. l)e meester verliet de kimer. Hjj sloeg zoo heftig de deur achter zich toe, dal het huis dreunde. Louize barstte in tranen los. Zjj had zeer goed begrepen dat baars vaders geweten niet vrjj van schuld was. Eu hare moeder zat aan het bed eener oude vrouw, om zi< h van hare erfenis meester te maken. Langzaam en treurig verstreek de namiddag. Toen de avondschemering begon, nam Louize hoed en mantel voornemens de belofte te volbren gen welke zij aan de zieke mevrouw Wip- recht gedaan had. Vooraleer echter hare bood schap te volbrengen, ging zjj eerst nog eens naar het huis aan de overzijde. Mevrouw Wipre.ht sprak met haar over het wederzien na den dood toen hare moeder haar zei Bljjf even, Louize. Ik moet Grietjeeons spreken. Louize bleef met de zieke alleen. Gaat gjj naar de Waterpoo t, mjjn kind, vroeg mevrouw Wiprecht. Ja, zooira moeder temgkomt. R. F r u i n nooit begrepen is.» Bjjzonder leuk gevondm achten we, wat de Minister antwoordt op de vraag, in hoeverre Vrjje Univerriteiten invloed zull n oefenen op den politieken gang van zaken. Een voorspelling is dienaan gaande natuurljjk niet te geven, maar aangenomen, dat zulk een invloed van dergeljjke scholen uitging, zoo wjjst de Minister er op, dat de juridische hoog- leeraren der Rijksuniversiteiten zich aan het oefenen vau zulk een invljed aller minst stelselmatig spenen, en rjjst, waar dit feit voor ieder duideljjk is, alzoo van zelf deze andere vraag, of het dan ge- wenscht is, dat uitsluitend aan één der politieke partgen het profijt van dezen profeesoral-m steun zal gegund zjja. Nog een kras argument heeft de Mi nister voor zjju opinie, dat het bestaande recht om examen met civiel efiect af te legden bjj een Openbare Universiteit voor de bjjzondere Universiteiten niet voldoende is te achten. Z. Exc. betoogt, dat voor waarlijk grondige ttudie, die vrg is van africbterjj, noodig isexa uineeren door de eigen professoren. Het sterkste bewjjs ontving de Minister hiervoor nog onlangs, teen hjj tot de Rjjhsuniremteiten de vraag richtte, of het pharu aropaeiseh examen niet wara af te leggen voor een generale commissie, voor alle Rijksuniversiteiten tegeljjk, en toen de meeste faculteiten dit teu stelligste ontrieden, o. m. op deze gronden, dat zulk een examen alleen goed en deugdelijk kou worden afgenomen door de hoogleeraren, die de studenten selveu onderwezen haddenliefst in de eigen laboratoria, waar de studenten zich hadden geoefend. Waar zoo door mannen vau het Vak aan Openbare Universiteiten getuigd wordt, meent de Minister zich ontslagen te mogen achten van alle verder betoog, dat de thans bestaande toestand de bjjzondere Universiteiten verne dert, de studie bederft, en aan degelijke wetenschappelijke vorming in den weg staat.// Zooals moo zisf, s'ait de Min ster z tegenstanders best, zoodat wjj met ver trouwen het debat in de Eerste Earner te gemoet zien. En wat de stemming belieft, zouden de liberale leden van ots Hoogerhuis in meerderheid bind zjjn voor ons goed recht op vrjjheid ook bij het Hoger Onderwjjs? Wjj kunnen dit niet gelooven. 'zjj de Statenverkiezingen toch ten doode opgeschreven, zoocLt verwerping der H. O. -wet die dood alleen kan ver- haasten tot versterking van de positie der Regeering. En mocht waarljjk d, dat de Eerste Kamer nog benepen genoeg is om dit wetsontwerp, waa/tegea paitjjzucht zooreel bedenkingen verzon, te verwerpen, welnu, dan bljjkt zjj zelf te verlangen naar baar ontbinding. Haar liberale meerderheid is dank De hemel zal u zegenen, breng het geld dat ik voor hem u gegeven heb aan mjjn zwager en zeg aan Frans dat ik het gaarne zend. Mevrouw Gerold kwam terug. Toen ver wijderde z ch Louize voorge>ende eeue wan deling in de frissche lucht te willen doen. De Waterpoort; eene kleine straat in de na- bjjheid van den tuiü, was spoedig be'eikt. Acht of tien huizen, aan ééne zijde staande, vormde de straat. Tegenover deze huiz>n stroomde eene beek, die de straat van een groot bleekveld scheidde. Het witte lijnwaad, dat vrouwen bewaakten, glinsterde helder iu de schemering, die nog vergunde de muren te ondersch i en. Het met nummer zeven gemerkt huis was een oud groot gebouw, zwart en zichtbaar vervallen. Het wertj, door arme arbeidersgezinnen be woond. De deur er van stond open. Nauwe- ljjks had Louize deu moed dit donker hol binnen te gaan, waaruit een reuk kwam, die aan de woningen der armoede eigen is. Zjj zag in het rond of er niemand kwam, aan wien zjj iets «ragen kon, op de straat be woog zich niets, maar in de licht gebouwde huizen hoorde men enkel-stemmen die een druk gesprek voerden, waarin zich woest gelach mengde. Eensklaps hoorde zjj voetstappen. Een man kwam uit bet huis. Louize wendde zich haas tig met de vraag tot hem Kunt gjj mjj niet zeggen, mjjnheer, of hier metselaar Frans Wiprecht woont? Nu schrikte zjj. De gevraagde scheen haar Te PonferaDda is een jong meisje door een wolf gedood. Twee tnanneD werden ook nog door net wilde dier gedood. De jongste overstroomingen in Span je die de brug over de Jiloca-rivier on dermijnden en zoodoende het bekende spoorwegongeluk ve oor /.aak ten, hebben groote schade aangericht en te Villanueva del Jilosa heerscht njjpend gebrek. Het dorp werd in een eiland rerauderd eo de bewoners moesten in de boomen de wjjk nemen. Te Navarrek, Cutunda, Bere- china, Torres, Los Negros ea Le- cbega is de oogst vernield. Koning A l f o n s a s heeft een kolonel naar de geteisterde plaatsen gezonden om gelden levensmiddelen te verdeelen. De Amerikaansche millionnair P i e r- pont Morgan heeft dezer dagen een juwelier beetgehad. De rjjkaard wilde een zeer mooie parel koopeü, doch de juwelier vroeg 25.000 f tanks en Morgant wilde hem er slech a 20-000 francs voor geren en verzon een plan. De juwelier zond de parel aan den heer Morgan «op zicht». Deze nan het juweel u.t het kistje en legde er een cbeqne van fre. 25.000 in. Daarna zond hjj een zjjoer bedienden naar den winkel van den juwelier. In de eene hand hield de bedieude de cheque van fres 20 000 en in de andere hand het geslo ten kistje met de cheque van fra. 25.000 er in; de juWelier moest nu vol gens het verlangen van den heer Mor gan tusschenbeide kiezen. «ladien u de cheque niet neemt, moet ik u het kistje orergeven,» zeide de boolschappar. Zon der zicb lang te bedeaken accepteerde de jawelier de cheqae. Met deze truc won de heer Morgan f s. 5.000. Toen Morgan later den juwelier ontmoette vertelde hjj de igrrap en deze zeide, dat da truc hem 1000 do'la-s watrd was geweest, maar dat Morgan hem er niet meer zou kannen laten inloopen. Uit New-York komt bevestiging van het bericot, dat kwaadwilligen, waar- chjjnljjk handlangers van een najjverig meded nger, de ballon van den heer Santes-Dumont op de tentoonstel- 1 ng te St. Louis in stukken gesneden hebben om zoodoende den meest geduch- ten deelnemer aan den wedatrjjd voor bestanrbaie bal onoen onschadelijk te maken. De Amerikaansche bladen diin- gen er op aan, dat de wedstrjjd zal uitgesteld worden tot de ballon hersteld iï. Duizend dollars ii uitgeloofd voor bet dezelfde man te zijn, wiens gesprek met haren vader zjj had afgeluivterd. Het was werkeljjk Frits Blei, die zjjne woning ver liet om den avond in de herberg te gaan door brengen. Hjj kende des timmermans do.hter niet. J», Frans Wiprecht woont hier I ant woordde hjj. Ga drie trappen hooger op, keer rechtsom en klopt aan de eerste deur links. Ik dank u mijnheer. Gjj zult den oude daar vinden, mejuf frouw. Hjj is mjjn vriend en huisgenoot, ove rigens een brave kerel, hoewel arm. Louiz; was reeds in het huis verdwenen. Dondersmompelde Frits. Een voor naam dametje bezoekt den meiselaarsknecht die geen werk kan vinden. De oude schurk, moet toch wel met de oude Wiprecht ver want zjjn, die met mevrouw Gerold op zulk een rertrouwelijken voet leeft. Wie aDders dan zjj zou zich om den hoQgerljj ïer bekommeren? Kon ik nu eens afluisteren, maar dit kan helaas I niet zjjn, daar de kamer van Frans aan bewoonde ka mers grens', 't Komt er niet op aan; it zal er wel achter geraken 1 Hjj bracht de bjjna uitgedoofde sigaar weder aa-i het branden en ging voort. Louize volgde den aangewezen weg. Zjj beklom drie (rappen, keerde rechts en klopte aan de deur lint die nog in de flauwe sche mering te onderscheiden waa. De oude vrouw, die de deur opende, droeg eene brandende blikken lamp in de hand. aanwjjzen van den schnldige. Ook van andere zjjde komen berichten meldende, dat op de tentoonstelling in den laatsten tjjd een soort vandalisme heersent, waartegen da politie eenvoudig machteloos is. In Rnsland heerscht groote verontwaardi ging over den finaacieelen knoeiboel der Japanners, die aan da Chineesche en Koreaansche bevolking betalingen doen hetzjj met Japanscbe bankbiljetten, waarop gedrnkt staat, dat men er later betaling op krjjgen kan ait de Russische oorlogs schatting, hetzjj met in Japan kunstig nagemaakte valsche Russische biljetten. De stadhouder A 1 e x e j e w heeft ge last een proclamatie uit te vaardigen, waarin de Chineesche bevolking gewaar schuwd wordt tegen dergel jjk papier. Het proces van de Pommersche Bink is afgeloopen met een veroordeeling we gens valschbeid der balansen. S c h a 11 z tot 3HS jaar gevangenisstraf en 30.000 mark boete, Romeick tot 3 jaar en 6000 mark. De beer R o b I is van de aanklacht van medeplichtigheid aan den zwendel vrjjgpsproken. De Nat. Lib. Korr. bericht nu, dat de Duitscbe Regeering nogmaals met de Nederlaudsche Regee/ing ia onderbande- ling is getreden over beperking van de zalmvi8scherjj, in overeeustemming met de wenscheu van de Duitsche Rjjn- visschers. België. In Vlaanderen neemt de onveiligheid zeer toe. De bevolking heeft patrouilles georganiseerd die het land doorkruisen en jacht maken op verdachte indivi duen. Te Baaien bjj Tcrnhont hebben zich bjj 185 werklieden van eenzelfde fabriek vergittigio gsversch jjnselen voorgedaan, zoodat allen onder behandeling van dok ters zjjn. De geneesheeren wjjten deze vergiftigingsverschijnselen aan het ge bruik van water uit een kanaal, dat langs de fabr ek loopt. Gein der ver giftigden verkeert echter in levensge vaar. De oorlogstactiek der Russen mag wel zonderling genoemd worden. De ern stige verliezen die han worientoegeschre- ven en kant noch wal raken, spreken zjj niet of twjjfel «cbt'g fegeu. Admiraal Skrydloff, de kordate en doortastende aanvoerder van het Wla- diwostok-esbader, die dezer dagen de Japanscbe bezetting te Gensian bombar deerde, wordt zeer geprezen. Hjj heeft de Japanners al heel wat verliezen doen Ijjden. Wat bet Port-Arthur-eskader be treft hoort men van Russische zjjde niets. Zij antwoordde op 's meisjes vraag dat Frans Wiprecht te spreken was. Dienstvaar dig voerde zjj Louize door eene kleine keuken naar een kamertje, dat behalve het bed, nog éénen stoel en ééne ta'el bev-t'e. Frans zat bjj het bed en rookte genoege- ljjk zjjn avondpjjpje. Op de tafel brandde eene waskaars. Het zag er zeer armoedig uit bjj den ouden metselaarsknecht, die verwonderd de jonge dame aanschouwde. De herbergierster had zich verwjjderd. Louize was verwonderd over het eerbiedwaardig voorkomen van den bewoner der kamer. Zjjn ontbloot hoofd, ver toonde sneeuwwit krullend h>ar. De korte baard was even wit als het haar. De grijsaard droeg een n borstrok van blauwe wol, gele broek en groote vilten schoenen Een katoenen doek van ondnideljjke kleur omsloot zjjnen hals. Hjj zat, wachtende wat de dame hem te zeggen had en hield de pjjp in zjjn band. Ik ben gestuUra naar zekeren Frans Wiprecht; mjjnheer Dat ben ik juffrouw I Kunt gjj radeu »ie mg tot u zendt? Dat kan niet moeieljjk zjjn, wjjl ik slechts één persoon in de stad ken, die belang in mjj, stelt. De weduwe van mijnea broeder, mevrouw Wiprechtl Zóó is bet. Wordt vervolg i.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1904 | | pagina 1