No. 5749
Woensdag 20 Juli 1904.
29ste Jaargang
küagolaè voor <3Zooró- en oLuió-dtollanó.
Het Conflict.
HET GEHEIM
vao een Vorstenhuis.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,9C
0,03
G
BUITENLAND
Frankrijk.
Italië.
Te R ime trachten de anti-godsdienitige
vereenigmgen aanhang ta vinden om ter
gelegenheid d r overbrengiug van het
Ijjk van Z. H. Paus Leo XIII, «jjande-
ljjke betoogingen te houden. Zjj willen
de schandal m herhalen die bjj de over
brenging tan het Ijjk van Z. H. P i u s
IX hebben plaats gehad.
Duitgchlind.
Amerika.
Oostenrijk Hongarije.
Hoa de Cz aar leeft.
-tOBlffT.
ABONNEMBNTSPBIJS,
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaateen in Nederland franco per post
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschynt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPER8.
MAIN TIEND
Van l_fi 1 PBIJS DBB adveht®wtlen.
Elke regel meer"
r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Diens tasnbiedingen 25 Cents per advertentieb Con tant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicité
L. DAOBRjCJOBN.. f. JOiïESSutx ft* Su£*£ZfS£Li..
Esn vol «trekt niet onverwacht votam
over de Hooger-On Jerwyswet werd in
de Eerste Kamer uitgebracht. Sinds lang
was dat alzoo besloten en nadat in de
Tweede Kamer de geheele oppositie
zich aaneengesloten tegen het onderwerp
had uitgesproken, bleef de Eerste Kamer
niets over dan voor het mot d'ordre van het
triumvictaat B o r g e a i u sV an der
Vlugt Troelstra deemoedig het
hoofd te buigen.
Als eene daad van grooten zedelijken
moed, wordt het nu voorgesteld, dat de
Errete Kamer, wetende dat haar het
zwaard van Damocles boven het hoofd
hangt, niet heeft geaarzeld de Wet ai
te wij jen. Men zou echter ook kunnen
zeggen, wat kon het de Eerste Kamer
schelen of zij een balt jaar eer of lut'r
heengezonden wordt. De verkiezingen van
Juni 11. hebben haar toch voor goed op 1 van liberale zjjde beweerd, dat diKatho-
ligschennis schjjnl te beschouwen, dat mogeljjk maar wjj achten het niet waar
een man els Dr. Kuyper het durf scbijuljjk.
te wagen het diplomarecbt in andere
handen te leggen dan in die van de
verkondigers der «Vrye godsdienstlooze
wetenschap».
O, dr Genestet had wè! geljjk met
zyo
DOM volkje, dat niet denkt als WIJ.
Toch zullen de heereu er te eeniger tg 1
aan dienen te gelooven.Ds stjjfhoofl gh e:d,
waarmede zjj heden weigerden aan de
Vrjje Universiteit den tff;ctu« civiles
te verleeuen, is niets anders dan een uit
stel van ex matie. Esn man als Dr. K u y-
per zal vau dien eisch niet a'stappsn,
en de katholieken, al hebben zjj voor het
oogenblik nog gesn eigen Uairersiteit,
hebben de vrjjheid van onderwjjs te lief,
Jan dat zjj hiorin niet met denPiemier,
zouden b'jjven meegaan, al wordt ook
het doodenljj.tje geplaatst. Van zoo'n
buitengewonen zedeljjkeo moed was geen
sprake dus. Wel van koppig vasthouden
aan een eens opgemaakt plan en aan
hardnekkig geloiven aan de alléé heil
brengende waarheid barer liberale be
ginselen. Nul n'aura de ['esprit, hors
nous et cos aruis. Bjj de liberale party
staat het nu eenmaal als een paal boven
water, dat zjj en zjj alléén begrip heef
van de wan wetenschap en van de wjj-
ze, *a rop deze ware wetenschap ten
voordeele en tot heil van den S aat dient
geschut, toegediend en verorberd te wor
den. Alleen de door den Staat gesanc-
tionneerde Hooglee-aren der Openbare
Universiteiten, meestal de fine fleur der
hoog-liberale party bezitten genoeg we
tenschap en onpartydighuif om te
ontdekken of een jeugdig volgeling van
Minerva waa d is het Mr. of D'. voor
zjjn naam te plaatsen. Professoren eener
Vrye Universiteit hebben daartoe noch
wetenschap noch onpartijdigheid genoeg.
Da eigengerechtigheid en het geloof
in eigen onfeilbaarheimeet dan eens
aan Dr. Kuyper verweten, bezitten die
Heeren der liberale party in hooge mate,
zfl is zoodanig met hen vergroeid, om
dat zy al zoo vele jaren het hooge woord
hebben gevce-d, dat zjj het zelve niet
eens meer merkeu en niet anders meeoen
dan dat het zoo hoort. Een frappant voor
beeld geeft daarvan de rede van den ouden
hoogleeraar de Bonnefal Faure,
die trilt van verontwaardiging omdat men
er anders dan hjj en de zijnen over be
gint te deiken en die het als een hei-
FEUILLETON
liekrn eigenlgk me' de Hooger Oader-
wjjsw et niets of weitig ophebben en
slechts voorstemmen ter will s der coalitie.
De vraag is dan ook niet, of de vrij
heid en da gelijkstelling voor het Hooger
Onderwijs er komen za', maar wè', hoe
en wanneer zjj komen zal, d. w. z. hoe
en wanueer am den tegenstand dar libe
rale Eerite Kamer een einle za! komen?
Door ontbinding, zeggen ilaxsbode en
Standaard, dan ia bet in eens uit. Ja,
dan kon het ontwerp met eenige wjjz:-
g:ng naar da Tweede Kamer terug en
vervolgens in eene meer voigzame Eer-
sto Kamer aaugeoomen worden. Dat was
ook van groot belang voor volgende wets
ontwerpen, want het zjjn n et alleen de
wetsontwerpen, die men be,trydt, maar Dr.
Kuyper en het Ministerie, die a tout
prix door de libera'en worden voorgesteld
a s mannen, niet bekwasm cm een behoor
lijk aannemely k wetsontwerp te maken.
Immer', goede wetten maken is ook al
weer een der mouopoliëo der liberale
party, evenzeer als een goed oordeel over
Oogerymd zou het zya ts veronder-
ste Ier», dat het Mir isterie of de Premier
ten gevolga van de verwsrp'ng der Hoo
ger Onderwijswet de portefeuille ter be
schikking Har<r Majesteit zoude stellen.
Maar wat dan
Wy schreven het reeds in een vorig
artikel. De Regeering kan die stemming
geros't bjj haar koude kleederen laten
afzakken en de Hooger Ouderwyswet op
bergen tot tjji en gelegeaheid.
Zoo juist komt evenwel be-icht, dat de
Regeering niet wen«cht te berusten in
het votum der Errste Kamer ea zjj ont
binding aan H. M. de Koningin beeft
voorgesteld.
Hieromtrent z:e men ons Binnenland.
De «L berté» van Parjjs maakt een
schrjjven openbaar van C o m b e s in 1895
gericht aan het Bestuur van de Staats
spoorwegen in de Fiansche Republiek.
Combes wilde lid van den Raad
van beheer worden en dreigde, indien bjj
ni-t benoemd werd in den Senaat, waar
by ondervoorzitter van was, zjjn parle
men aire gro?p te doen stemmen tegen
do vergunningen, die opnieuw moesten
verleend worden. Hy beloofde echter al
lerlei voorrechten iidien hy benoemd
W8rd.
Da «L berté» brengt Combes door
de openbaarmaking van dit schrjjven in
een zeer verdachte positie.
Tegen 1 October a.«. hebban tal vao
rt-1 gieuse schoten aanzegging ontvangen
om hunne inr chtingeu te sluiten waar
door ongeveer 2500 zu.-te.s en broeders
van buu werkkring ontüeveo zulleD wor
den.
In enkele gemeentm, waar geen open
bars scholen zjju of waar door den Staat
nieuwe scholen gebouwd w.rden, laat de
Regeering de religieusen nog met rust,
tot ook daa' van regee ingswege in het
goasdieustiooze onderwy-i z 1 zyn voor
zien.
Het hatelijksts van d en maatregel is,
dat bij vooral de arme ouders en hunne
viyheid van onderwijs en ware weten- kllld,.ren treft< De ryke d]0 8Ra hunc#
Te Nogent d' Armard heeft z:ch esn
treurig geval voorgedaan.
Van vier jongelieden zonk een in de
diepte en door hem ts willen redden,
ondergingen de drie anderen hetzelfde
lot.
Het monument Pasteur is Zater
dag op de PI me Breteuil te Parjjs ont
huld. De president der Republiek, de
minister», het corps diplomatiek en tal
van geleerden woonden de plechtigheid
bjj. Mevrouw L o u b e t bevond zich met
mevrouw Pasteur en dochter op de
tribune.
De Chediva van Egypte i» te Parjjs
aangekomen. Z. H. reist incognit Te
Londen is hij, naar men zegt, eenige
malen ten paleize ontvlogen, mtar als
particulier.
De Duitsche bladen zyn n'et op hun
gemak over de aanhouding van de Duit
sche mailboot «P.iuz Heiurich» door een
Russisch oorlogsschip. Da gezagvoerder
van het sch p weri door de R s en ge-
dwoDgen om 31 zakken met brieven en
24 zakken met pakketten bestemd voor
Japan, uit t) leveren.
De Duitsche bladen zeggen dat slechts
pakketten met ourlogsmaterieel in beslag
mogen wordea genomeu. Men dringt aan
om m at'ogeleu te nemen om in de toe-
ko list «Russische willekeur» >e voorko
men.
Le i pr .test van de zjjde der Duitsche
regeerii g zal dus thans in dit gevat ook
w< 1 niet uitblyveD,
hmzen en 545 stallingen afgebrand,en dui
zenden paarden, koeien ea gevogelte zjju
in de vlammen omgekomen; zes personen
hebben bjj het redden van het vee het
leven verloreD en meer dan 12 personen
zyn zwaar gewond.
De schade worlt op l'/s millioen kro
nen geschat.
Over het geheimz'nnig verdwynej van
den Amerikasnschen diplomaat Kent
L o o m i e is eenige opheldering gekomen.
Hy moest aan boord vau de «Kaiser
Wilhelm» te Plymouth aankomen en
men hoorde niets meer van hem.
Nu in de rivier van Devonshire bjj
King's Bridge een Ijjk gevonden, dat zeer
veel gelykenis heelt met den ongelukti-
gen diplomaat.
Er
is op het Ijjk Amerikaansch geld
gevonden en een visi ekaaitje met den
naam Kent Loomie. Het was reeds
in verren staat van ontbinding en is
klaarbljjkeljjk eenige dagen in het water
geweest.
_Het is overgebracht naar een nabjj-
zjjnde hoeve om te worden geschouwd.
Het is zeker, dat Loomie bjj ongeluk
verdronken ia, of dat bjj het slachtoffer
is van een mi-daad, waut het is onmo-
geljjk, dat hij zelfmoord gepleegd zou
hebben. Hjj is 36 jaar oul en had een
jonge vrouw en een kind, waar bjj zeer
veel van hiell, zyn carr e was tot nog
schitterend en er scheen een schoone toe
komst voor hem wegge'egd.
Al is het Ijjk nu gevonden, er blyft
toch nog een sluier van duisternis over
dezs treurige zaak gewaven.
98 Vervolg.)
Zjj ging naar haar kamertje en wemde.
Lang had zij nagedacht. Eiudeljjk nam zij de
pen en schreef
Ik kom, mjjn geliefde. Zend mii
morgen vroeg tegen balf zeven eenenbode,
die mjj tot u voert. Hjj mag mij aai de
tuindeur afwachten. Louize.
Op de gewone wjjze vouwde zij het briefje.
Tot eiken prjjs moet ik zekerheid heb
ben I dicht zjj. Zoo Albert dood is, is het
mij hetzelfde of ik al dan niet een gevaar
te gemoet ga, leeft bjj, en hebben de
brieven mij niet bedrogeD, dan ben ik geluk
kig- D, dan ben ik dubbel gelukkig, want
dan kan ik de verdenking tegen mgn vader
laten varen.
Het overige van den dag verliep treurig.
Des avonds kwam vader als gewoonlijk
dronken naar huis. Ook hij verhaalde aan het
gevonden Ijjk.
Celestine I riep hjj eensklaps, gjj zjjt
bjjbelvast, en ik zou iets van n uit den Bjjbel
willen weten.
schap.
Eloch, em deigeljjke ontbinding dient
het karakter te dragen van een beroep
op het volk en daarvan kan hier geen
sprake zjjn. Immers hat volk heeft reeds
antwoord gegeven. De groofe meerderheid
der kiezers lieeft reeds het vonnis geveld
m de ontbinding zon nut anders zjjn daD
de executie van dat vonn s door de Pro
vinciale StateD.
Dat Dr. Kuyper aan de Koon eene
fergeljjke executie zoude voorstell n, is
Spreek daar van avond niet van. Koen-
raad, viel zijne eebtgenoote hem in de reie.
Gij zijt te opgewonden.
Ben ik opgewonden, vrouw
Uw gezicht gloeit als vuur en uw
adem riekt naar wijn.
't Is altijd 't zelfde vrouw, ik wil
weten of met den dood alles gedatn is of
niet.
Louize ontstelde.
Meester Gerold blies groote rookwolken
uit zjjne sigaar, en de vrouw, die van gram
schap bleek was geworden, bre de zoo hevig
dat hare naalden rammelden. Zjj kon zich
niet bedwingen
Vermetele! riep zij, na een poos, gidu-
rende dewel- e haar toorn was losgebrok n.
Keeds de gedachte, de minste twijfel, is straf
baar dit weet gij zoowel als ik I
Vrouwenpraatjes! De natuurkundigen
spreken anders 1
Daar zjj booswichten, vermetele zondaars
zijn. Maar zwijg, Koenraad, ik kan van zulke
dingen niet hooren
Koenraad zweegmaar staarde somber
voor zich, alsof zjjn gewe'en den nevel ver
dreef, dien de wjjn oln zijnen geest had ge-
legd.
Tegen negen ure sloop Louize uit het huis
en bracht haar briefje onder den drempel
der tuind-ur. Dit was in een kwartieruurs
verricht.
Toen zjj huiswaarts ging, aanschouwde zjj
de starren, die met heerlijke helderheid aan
den donkerblauwen hemel stonden. De sikkel
k nderen een godsdienstig onderwys wil
leti geven, zullen daarvoor met in ver
legenheid zyc; zjj zullen hunne kinderen
aan hnnne byzondere lee'meesteis toever
trouwen.
N-ar wy vernemen heeft Z. H.
P i u s X geweigerd de candidate ts benoe
men die door de Fraosche Regeerieg zyn
aanbevolen voor de openslamde bisschops
zetels.
Eveneens heeft president L o u bet,
geweigerd de decreten te teekenen waarop
de gunstelingen van Combes gesteld
zyn, buiten den wil van den Paus.
Te Bodony, een dorp in Hongarya,
heeft een vree eljjbe brand gewoed d e bet
geheele welvarende plaatsj'e vernietigde.
Toen de brand uitbrak waren, hoewel
het grootste gedeelte van den oogst was
binuengehua'd, byaa alle mannen op 'c
veil aan den arbeid zjj zagen plotseling
ds vlammen opsiy^en en snelden vrouw
eo kinderen te hulp.
De brand was op de volgende wyze ont
staan een jo igen, die een pyphadwd-
len opstekeD, bad thuis het ongel jk ver
oorzaakt, «n to n de mtjtea graan op
dezeu hof eeDmaal brandden, #n een felle
wiud de brandende stukken over het
dorp droeg, was in uiterst ge'i'.gun tjji
het geheele dorp een vuurzee. Aan
blu8vcben was niet meer te denken en
Da alleenbeer-cher van hnt Russische
Rjjk la#ft op zyn manier heel eeovoui g.
Hy st»at gewoonlyk om z--s uur op en
eu g bruikt dan zya outbyt bestaande
uit ba n, ti ren, hrood en jam, volgen»
de Engelsche kauken door een Engel-
scbeu kok bereid; daarbjj drinkt hjj thee.
H-t Ruisische Keizerspaar heeft in 't
a'gemeen een geprouoncearde voorliefde
voor Eogelsche gebruiken, het houdt de
Engelsche keuken voor du beste, spreekt
gewoonlyk Engelsch, en wl zjjne kin
deren naar Eugeltcha methode laten
opvoeden.
Na het ontbjjt steekt de Czaar 66D
zware havanna aan en rookt dan voort
durend tot het naar bed gam, ofschoon
de doktoren het ham verboden hebban.
Om zeven aar zit hjj aan zya schrjjftafel
om zyn vele plichten als opperste veld
heer, eirate admiraal, vorst der kerk en
rech'ar, waa- te nemen. Muer da a 500
documenten gaan iederen dag door zya
handen. Zjju lunch is een bsetj'e uitge
breider dan het oitbjjt. Eenige hors
dei maan vertoonde zich er tus-.cheu en
verspreidde een zacht licit.
Heeft niet een wjjs en almachtig Schep
per al deze wereldlichamen voortgebracht,
die regelmatig naar onveranderlijke wetten
huane baan doorloopen 1 Wie onderhoudt,
wie bestuurt ze P Neen, neen, vader heeft
ongelgk, er is een God, en God zal den geest
der menschen niet laten vergaan.
Jn de a dere wereld zien wij elkaar tern".
Goede Go t, verieel mjjnen vader geef dat
ik morgen be-ichten breng, die hem gerust
stellen, Gewei nsangst en wanhoop spreken
uit hem.
Zoo niet de liefde haar besluit hal vast
gesteld van met den bode mee te gaan, zou
zjj het gedaan hebben uit medeljjden dat zjj
met haren vader had. Onopgemerkt bereikte
Lou ze haar kamertje. Toen zjj hoed en
mantel had afgelegd, ging zjj weder naar de
hu'skamer.
Haar vader zit vastslapend op den leun
stoel, hare moeder schreef de uitgaven der
laatste dagen in een boek op Toen haar
boek in orde was, omtrent tien ure zeide zj
Laat oas naar bed gaan, Louize, want
wjj moeten vroeg opstaan. Just te zes
ure is het rijtuig besteld, dat one naar Buchau
voeren moet. Vader, als hij wakker wordt,
zal we! alleen nair boven gaan.
Eeeds den volgenden morgen, te vijf ure,
nep de wekker de dienstboden op. Op klok
slag zes, kwam het rjjtuig, waarin mevrouw
Gerold en mevrouw Wiprecht plaats namen.
Louize had zioh haastig aangekleed om de
dHUB„"\" mBl 'DeeV9 "enKe° en dWres, soep, vleesch me'- groenten en
de wanhopige mensch.n konden alleen ,ti„hflidis na. h
trach ea zooveel als mogeljjk 't vee uit
de «tallen te redden.
Van 300 boerderjjen zjjn 260 woon-
reizigers voor hun afscheid „goeden dag// te
wenschen en bega' zich dan to haren vader
die gewoon was op dit uur naar de timmer
plaats te gaan.
Wacht mij van middag niet, zeide hj
heengaande, ik zal in de suikerfabriek, waar
mjj zaken roepen, bljjven mi Idagmaleo.
Hit kwam Louize zeer ie stadenu had
zj den geheelen dag vrjj Spoedig stond zjj
aan d» tuindeur. Welke pijnljjke, zonderlin
gen en dichterlijke oogenblikken hid zjj hier
doorgebracht Hier had zjj met eenen doode
Verkeerd, zelfs, zoo meende zjj, zijne hand
gevoeld, en nu verwachtte zjj eenen bode van
hem, van Albert, die nog leefde. Nauweljjks
kon zij het van zich verkrjjgen aan de wezen
lijkheid van het een gebeurd was, te geloo-
ven. De ledige plek waar vroege- de wilg
stond, vervulde haar met weemoed. Op deze
plaats had zij ook met hem gesproken, had
den zjj elkander de verzekering eeaer eeuwige
li fde gegeven.
Op den toren der naaste parochiekerk slo' g
het half zeven.
Louize verschoot er van en zjj dachtzou
hij wel stipt op zjjn post zjjn
Zij trok den sluier voor haar gezicht, want
zjj zag een kleiuen man in de laan ha.stig
afkomen die de tuindeur na 'erde. Het was
Fabiaan. Hjj droeg eene schoone burger, lee
ding. Groetend nam hjj zjjnen bruinen vi -
ten boed af. Toen overhandigde bjj haar
een schoon brie'je. Louize was verwonderd
da', de bode niet sprak. Ondertusschen las
zjj den brief.
een zoitigheidjs na, zo als by legegoade
k'auea in Eigeland. Daar aan tafel
Eagalsch gesproken worlt ea de Russi
sche bediend m niets verstaan, zjju de
Vertrouw den bode, mjjne geliefde,
bjj zal u veilig tot mjj brengen. De
kleine Fabiaan kan niet spreken, maar
is trouw als goud. Met verlangen' tel ik
de uren, de minuten. Spoel u tot uwen
Albert.
Wederom eene verrassing Albert zond
een stommen bode. Onwillekeurig vroeg zjj
hem
Kunt gij niet spreken, dan P
Fabiaan haalde de schoudjrs op a'sof hjj
zeggen wilde Hela s
Ik mag mjj gerust aan n toevertrouwen,
n'et waar
De kleine man legde zjjne reohterhand aan
de linker borst en boog Toen wees hjj op de
brief, die zgre aanbeveling bevatte.
Moeten wjj ver gaan, mjjn vriend P
Fabiaan antwoordde met eene hoofdbewe
ging neen.
Wees zoo goid mjj te geleidsn.
.'e stomme liet eerbiedig de juffer aan
zjjne rechterhand gpan, als een goed. geleider
k nde hg zjjnen plicht. De heggen tusschen
de tuinen waren spoeiig ten einde; zjj gin
gen nog over een smal pad voorbij eeu heg
en kwamsn op een grasveld.
Wordt vervolgd.)
