No. 5758
Zaterdag 30 Juli 4904.
29ste Jaargang
Qagëlaó voor cftooró- en
De effectus civilis.
HET GEHEIM
vaD een Voi sten huis,
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
t 1,26
1,50
2,9C
0,03
De Kamerontbinding,
BUITENLAND
Frankrijk.
Rusland.
Engeland.
Amerika.
MARL
SIHi; (lil HUT.
ABONNEMEH T8PBIJ 8.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Toor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS DUB ADVBBTBWTIEW.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Con tant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubliciteEtrangèrt
G.L. DA O BE 8f Co J OHN., b J ONES Succ- Paris 31 bis Faubourg Montmarti e
Th. §ch rjjft in de Liviburger Koerier
Wie of wat is de schuld van de ont
binding der Eerste Earner
De effectus civilis, geaohte lezer, de
effectus civilis heel alleen.
Nu zullen wellicht een'gen ouzer lezerj
geen heel duidelijk begrip hebben van
dat Latjjn «effectus civilis».
Wij willen trachten hun tegemoet te
komen.
Wanneer een student aan een openbare
Univerii eit een tximen herlt afgel-tgd,
dan krjjgt hij een diplona, dat is. een
getuigschrift, dat hjj zijn eximen met
goed gevolg is doorgeworsteld.
Eu dat papierke geeft hem dan het
recht verschillende Staatsambten te be-
kleeden.
AU echter een student zio'n examen-
papieike aan een bijzondere Universiteit
heeft veroverd, dan heelt hjj op die amb
ten niet de minste aanspraak, al zou hg
ook tienmaal knapper zgn dan de diplo-
mshouder van de openba-e Uoiversite.t.
Door effectus civilis verstaat men nu
het recht om S.aatsambten tebekleeden.
Een diploom van een openbare Uni
versiteit geeft dat recht, heeft «effectus
civilis». Maar een diploom van een bij
zondere Universiteit geeft dien «effectus
civilis» niet.
Gjj ziet hieruit, Lzer, dat er tusschen
een openbaar en een bijzonder diploom
een groot onderscheid is.
Een onderscheid, dat natuurlijkerwijs
tot dit gevolg moet leiden.
Veis jongelieden, die studeeren met
het doel om eens in een staatsambt ge
plaatst te worden, zullen naar de open
bare, d' i. ongeloovige Uuiversiteiten hun
toevlucht neman.
Niet uit overtuiging, neen, waarachtig
niet, maar om zich in de toekomst een
positie te verwerven.
Hadden vrije, bjjzondere Universiteit
hetzelfde diploomrecht met eff ctus civi
lis, dan zouden de studenten en vooral
hun ouders, onvoorwaardelijk daar hue
voorraad van wetenschap en kennis gaan
opdoen
Maar, zoo zult ge wee.' eens tegen
werpen, geachte lezer, dis gediplomeer
den van de bgzondere, laten wg liever
zeggen van de geloovige Universiteit kun
nen toch ook nog een tweede examen
aan een openbare Universiteit tfl ggen.
En slagen zg daar, dan is Kees klaar.
Wis en zektr kunnen zg dat. Maar hoe-
velen zallen ten tweede maal onder t Cau-
FED1LLETON
102
Vervolg
De houtvester Het zich ontvallen
Ewald heeft meer schulden dan zjjne
pruik haren bevat. De groote suikerfabriek,
welke hjj op den raad van speculaatea heeft
aangelegd, brengt slecht op. Zoo uit ilen
hemel geen millioenen vallen, moet hij ban
kroet maken. Dit zei mij een koopman uit
de stad, die kennis van zaken hjeft.
Het overige van den avond verstreek in
vertrouwelijke gesprekken.
Toen de huisbewoners zich ter ruste bega
ven, deed de houtvester nog eans de ronde
van het huis. Hjj maakte drie groote hon
den van hunne ketting los, streelde de ha'ige
dieren en beval hun alsof hjj tot menschen
sprak, waakzaamheid aan.
Fabiaan, die lang was teruggekeerd met
het bericht dat Louize gelukkig de stad had
bereikt, bad een met po:lood geschreven
briefje meegebracht en aan Albert overhan
digd. Volgens gewoonte had hjj zjjne pistolen
gereed gelegd en was naar bed gegaan.
De nacht verstreek echter ongestoord. Ook
de vo'geude dig bracht geen nieuws aan. De
zieke jongeling, hoewel door nieuwsgierig-
dynsche tximetjuk willen doo kruipen
Weinigen leze*.
Een examen is voor bgna alle patiën
ten een echte folterbank.
Aan een candidaat voor 't dokters di
ploom werd eens door een examinator ge
vraagd, welke het sterkste zweetmiddel is.
«Examen doen» was het antwoord.
Ean snedig en juist antwoord.
Vraag htt maar eens aan allen die
deze zweetkuur hebben moeten doormaken
de meesten .zullen bekennen ja, let is zoo.
En wie zal zich nn andermaal aan die
zweet- en martelkuur overleveren, tenzy
door den nood geprest V
Nog eens Weinigen.
Diensvolgens is een jonge man, die zjjn
diploom aan een geloovige Universiteit
heeft behaald, voor den tweesprong ge
plaatst.
Vaarwel zeggen aan velerlei betrek
kingen en ambten, of wel nog eens de
pjjnlyke hersenvetzwakkende en zweet
drijvende examenkaur ondergaan.
En wat zal daar weer het gevolg van
wezen
Natuurlyk dit
Vele studenten, die liever naar een ge
loovige Universiteit zonden gaan, gaan
nu naar een ongeloovige, wegens het
voorrecht van den effectus civilis, d'e
deze laatste geniet.
Ziodat de geloovige Universiteit kwg-
nen moet, en half ten doode is gedoemd.
Schreeuwend onrecht
Vindt gjj niet, geachte lezer.
Welnu, om dat onrecht uit de wereld
te helpen, om wettelyke gelijkstelling
althans voor een gedeelte vao geloo
vige en ongeloovige Hoogescholen in
te voeren, heeft onze geniale miaister
Kuyper voorgesteld, den tffectus civilis,
onder dergelijke voorwaarden, ook aan
het diploom der geloovige Uuiversiteit
te verbinden.
Maar, o hemel en aarde hg had zonder
den vrgziunigen rechtlieveaden aard van de
liberale sociëteit gerekend.
Een storm, een orkaan brak tegen d:e
verwaten nieuwigheid los.
Liberalen en s;c'al sten tierden als om
4rjjd.
Den effectus civilis toegekend aan
een geloovig diploom 1
Het is de pert van ons land
Het pompt ouze universitei'en leeg.
Het vernietigt onze wetenschap.
Het stookt verdeeldheid, godsdienst- en
broedertwist tusschen onze verdraagzame
bevolking.
Het, bet enz. enz.
heid en twjjfel gejaagd, herstelde zichtbaar.
Hij kreeg alle gkeus zjjne gezonde kleur
w.er. Zgn schoon gekrulde baard was sterk
aangegroeid.
Die hem nu zag kon in hem oBmogeljjs
den vroegeren timmermansknecht herkennen.
Vrouw Frederika weigerde Charlotte's ge
schiedenis voort te verhalen het berouwde
haar reeds te veel daarover gepraat te hebben.
Dikwjjls stoid A'bert voor Charlotte's
portret.
Een onverklaarbare weemoed bekroop hem
dan.
Hjj dacht: Zo zij eens mijne moeder was
Op zekeren dag verraste Fabiaan hem bjj
de aanschouwing van het portret.
Hebt gij Charlotte gekend, Fabiaaa
vroeg Albert hem.
De dienaar knikte met het hoofd van ja.
Zjj was zeker eene goede dame P
Fabiaan bevestigde dit met levendige ge
baren.
Op de vraag waar Charlotte thans was,
schudde hjj het hoofd. Meer was van hem
niet te vernemen.
Albert hield zich tevreden, want de ont
knooping der dingen kon zich niet lang meer
laten wachten. Hjj wilde naar de stad gaan
en het huisje te Buchau bezoekenmaar
hiertegen verzette zich de houtvester bepaald
en beweerde dat de reis gevaarljjke gevolgen
kon hebben.
Fabiaan gaf te kennen dat Louise nog een
bezoek zou komen doen, wat echter bleek uit
de briefwisseling, en Fabiaan reed met het
Kortom: het voert ods gezegend vader
land tot eeD afgrOEd, waar het door geen
liften ter wereld meer kan uitopgeheschen
worden.
En overpeinst nu eens, hoe verdraag
zaam, hoe lankmoedig, hoe toeschietelijk
wg zijn.
Wg gjwaardigen ons alle andere be
palingen van de Hooger Oadarwgsw et aan
te nemen.
Doch de effectus civilis heeft ons K u y-
p e r s wettenbr jj vergald, neeo, vergif
tigd.
Wg kunnen, wg mogen hem niet slik
ken.
Wg zouden schuldig Blaau aan zelf
moord.
Onze alleenzaligmakende beginselen
van ongeloovig onderwijs, van vrye we
tenschap, van politiek materialisme, van
veranderljjke zedeleer enz. waren om
zeep.
Dus, in gesloten gelederen onvoorwaar
delijk eu onverzoenlijk dien vieeselgken
tffectus civilis afgemaakt.
Och heereD, neemt eeos een zenuw-
bt.lleod middeltje in, en dan laten wjj
eens kalmpjes redekavelen over dat yse-
lgke spook van den eff -ctus civilis, met
zgn heelen stoet van rampen en verwoes
tingen.
Wg vragen u eerstens, hoe zal die
jammerzwaogere effectus den godsdienst
vrede ia ons vaderland verstoren?
L dat niet hetztllde oude deuntje, dat
jeorgeld weid ijjdeas deKamer-
u u over het lager onderwjjs
leiook hettte het:
Door de vermeexdericg der godsdien
stige scholen wordt de verdraagzaamheid,
de eendrach: tusschen de burgers vau
hetzelfde laud gestoord, twist en twee
dracht aangewakkerd en bevorderd.
Eenz lfie sctool voor a'le landskin
deren eu dan wordt one vaderland een
paradgs van eendracht, vrede en broeder
min.
Eilaey, wat bittere teleurstell ng is op
die vredeprofetie gevolgd 1
De goddieDstst jjd nam hand over han 1
toe. Z-lfs de hardnekkigste voorstrodere
der goddelooze school moesten hot erken
nen en zich gewonnen geven.
Nu zou men meeuen, moeten msenes,
dat ook ouze liberale landgenooteD, door
die ervaring wjjs en rgp geworden, niet
meer dat veroaderd reaktioaair deuntje
ten gehoore brachten.
Maar jawel, morgen ook.
Bjjna mtt de j listheid vau een fono
graaf dreunen zg weer hetzelfde liedje op.
Twistttokerg tusschen Neerlaods laud-
zuat.
oude rjjtuig van den houtvester, ten einde
opzien te vermijden om haar te halen. Louize
kwam, doch bleef sleobts twee uren, daar zjj
tegen den middag in het ouderljjk huis terug
moest 2jjn om door hare atweiigheid hare
ouders geeae ongerustheid te baren. Het af
scheid was, geljjk de eerste keer zeer vriende
lijk en treurig, en beiden herhaaldea nog eens
den eed van eeuwigen trouw.
Denzelfden a 'ond na het bezoak van Louize,
deed de houtvester naar gewoonte, de ronde
Van zijn huis.
Het was reeds laat.
Hjj stond voor het huis en onderzocht de
vensterluiken, ot zg goed gesloten waren.
Alles was in orde.
Körner wilde om het huis heengaan naar
de binnenplaats om de bonden los te laten.
Daar kwam hem een man te ge moet, die
dwars door den bozchweg was gekomen.
Goeden avond, zei eene zvare stem.
De houtvester dankte.
Waar ben ik hier, vroeg de vreemde
ling.
Aan het vorstelijk houtvestershuis, ant
woordde Jacob.
Ik dacht dat het eene herberg was.
Eene herberg is hier volstrekt niet te
vinden, antwoordde de houtvester.
De vreemdeling zuchtte bjj deze woor len,
die voor h;m eene ontgoocheling schenen.
Ik ben vermoeid en afgemat en kan niet
verder, zeide hjj.
Waar moet gjj eigenljjk naartoe
Naar de stad, mjjnheer, Ik ben een rei-
En dat doet die ellendige effectus civiliis,
aan 't land opgedrongen en opgedwojgen
door ééa man, den gehaten diktator Kuy
per.
En dat durft die man zich vermeten
tegen zin z.lf van velen zgaer partjjge-
nooteu.
Weg met den tiran 1
De liberale bladen trachtm nog steeds
te betoogen, dat de ontbinding der Esr-
ste Kamer een daad was, welke geens
zins voortsproot uit de omstandigheden
dat de «ongelegenheid» waarmede de slui
ting srede de afstamming der B. O.-wet
aanduidde, e genlgk de langgezochte «ge
legenheid» was, waarop het Ministerie
hoopte, dat minister K n y p e r misbruik
mSbkte vau zgn macht, enz. enz. Al
deze beweringen vinden ook hun weg in
le centrale pers, die 0 zoo graag haar
persoverzicht vult met citaten nit liberale
artikelen, 't Kan daarom zjjn nut hebben
even te herinneren aan het oordeel van
Dr. Nolens, welk Kamerlid gewoon
is de zaken kalm te beschouwen en dui
delijk uiteen te zetten. Hg schreef in de
Venl. Cf.
«Het komt mg voor, dat OLtbinding
der E irste Kamer de eenige oplossing in
dit geval kan zgn.
lo om.'at aan het aftreden van dezen
Minister van Ëinnenl. Zaken alleen gedacht
kan worden door hen, tot wie hjj zou kunnen
zeggen«oderint, dum metuant//;
2o. omdat ontbinding der Tweede Ka
mer, eene door niets gerechtvaardigde maat
regel zou zgn
3o. omdat er alleen, zooals de zaken
thans staan, door ontbinding der Eerste Kamer,
klare staat van zaken kan komen,
4o. omdat de Eerste Kamer in geen op
zicht meer in overeenstemming is noch met
hare directe, nocb met hare iudireete kiezers
60. omdat te vreezen staat, dat evenals
in de Tweede Kamer, ook in de Eerste andere
ontwerpen, t>. v. drankwet, als partijzaak be
handeld zullen worden
60. omdat door deze Ëe ste Kamer niet
meer een heilzamen maar een verlammenden
invloed op de werkzaamheid Van Regeering
eu Tweede Kamer kan worden uitgeoefend.#
Men onthonde deze kalme opsom;ni .g
goe l voor 't ge/al de liberale jammer
klachten al te veel indruk mochten gaan
maken, en dan bedenke men daarbjj, dat
liet Vaderland onze tegeustanders zgn
't ook n et eens in de ontbinding niets
Onrechtvaardigs ziet.
Wg vernemen uit Dyou, dat Z. D. H,
Mgr. Le Nordez naar Rome is ver
trokken.
Te Rennes heeft de uitdryving der
paters Capucguen groote sensatie gewekt.
De deuren van het klooster werden open
gebroken en de paters er met geweld uit
zend metselaarsknecht, die werk zoekt. Zoo ik
jong was, zou ik er mjj niet aan storen den
nacht door te reizea. Ik heb nu reeds vjjf
uren afgelegd, ik kan niet ireer. ik moet
mjj onder eenen boom neerleggen.
De houtvester was een beraden, maar te
gelijkertijd goedhartig mensch. Hij naderde
den reiziger dichter en zag hem in het ge
zicht. De wangen waren donkerrood, de breede
neis had emeeigenaardigen tinten de oogen
gloeiden.
Hoewel ik geen herberg hond, zei de
houtvester, zal ik u voor dezen nacht opne
men dat is christen plicht. Kom, er zal
wel ergens een plaatsje voor u te vinden
zgn.
Körner weerde de honden af en leidde den
vreemdeling het huis binnen.
In het voorhuis hielp bjj hem den reiszak
afleggen, die niet licht en veel gebruikt was.
De reiziger was gekleei met eenen blauwen,
verkleurden kiel. Een rooden doek omwond
zijnen bruinen hals. Het weinige haar lag
vochtig tegen zjjn vuil voorhoofd. Een ver
warde baard omgaf zjjne kin. Den met was<
doek overtrokken hoed hield de vreemdeling
in de hand De bestoven laarzen verrieden
dat de man een lange dag eis had gemaakt.
Körner beschouwde zjjnen gast gednrende
een'ge oogenblikken.
Deze haalde zgn zakboekje te voorsohgo,
zooals werklieden plegen te hebben, die de
wereld doorgaan en gaf het aan den houtves
ter om zien bekend te maken.
Gjj heet Frans Wiprecht? zei Kö.ner,
gedreven, toen dit echter plaats had, ging
een gejubel onder de menigte op, die de
paters toejuichte terwgl den kloosterlin
gen bloemen werden aangeboden.
Tgdens een bal in het gemeentehuis
te. Saint-Germain sloeg de bliksem in de
balta 1 Eene 30 jarige vrouw werd ge
dood en haar schoonmoeder ernstig ge
kwetst. Ook nog een 80-tal andere feest
vierders werden door het hemelvaur ge
wond.
Op verscheidene plaatsen in Bretanjs
zgn geduiende het onweder, menschen
djor den bliksem gedood.
Zeer verlammend werkt op het 001-
logsterrein de wanverhouding tusschen
den opperbevelhebber generaal Koero-
patkine en den stadhouder admiraal
A 1 e x j e w.
Het echgnt, dat A 1 e x j e w niet al
leen met generaal Koeropatkine,
maar ook met admiraal S k r g d 1 0 f f,
den bevelhebber van het Wlaiiwostook-
eskader overhoop ligt.
De uitgever van de «Cha.braski Weist-
nik» ten minste, die, kort na S k r y d-
1 o f f s aankomst te Wladiwostock, een
geestdriftig artikel over den zeeheld
uit dj «Nowoja Vremja» overnam, werd
bjj den Onderkoning ontboden en kreeg
een geweldigen uitbrander, dat hg een
dergelijk mal artikel had overgenomen.
Ta St.Petersburg heeft een vreeselgke
brand de kabelfabriek van Tetten en
G a i 1 1 a u m e verwoest. De schade be
draagt 1.600,000 roebels.
Eau treurig geval heeft zich te Armagh
in Ierlajd voorgedaan ter gelegenheid
van de inhuldiging van de St. Patricius-
kathedraal.
De aanwezigheid van den pauselgken
afgevaardigde Z. Em. kardinaal V a u u-
t e 11 i, wekte het misnoegsa vau een
aantal vganden van den Roomschen gods
dienst op. Al apoedig werden er balda
digheden gepleegd met het gevolg, dat
Katholieken en niet-ccatholiekea a»n het
bakkelaien gingen. Er werd gevochten
en er zga verwoestingen aangericht.
De politie kon sieebts, naiat zg ver
sterking had on:vangen de orde herstellen.
Te Londen is een 17-jarige jongeling
tg iens het ozwsier door den bliksem
gedood.
Uit Washington wordt gemdd, dat
bjj het Ministerie vau Buiteniahdache
Zaken een formeel protest is ingekomen
van drn procureur, vertegenwoordiger
van de «Portland Milling Company»,
betreffende het p. gsmaken vau de Ame-
rikaansche lading aan boord van de
«Arabia» van de HamburgAmerikalgn
door de Russen.
Het Departement zal, na de wet en de
precedenten te hebben nagegaan, spoadig
en eneigiek handelen.
De procureur zegt dat het meel aan
die het Vuile boekje doorbladerde.
Ja, mijnheer.
Spjjs en drank kan ik u van dezen
avond niei meer voorzetten, dazr mjjnë vrouw
en de meid reeds zjjn gaan slapen.
Dat komt er niet op aan, mjjnheer,
rust is voor mjj de hoo!dz ak.
Maar zoodra de dag aanbreekt zult gg
een ontbijt krjjgen, dat u het gemis vau
avondeten zal vergoeden. Daarop gret ik u
mijn woord. Laat uwe zaken hier maar lig
gen niemand zal ze aanraken.
Nu bracht hjj den gast in eene kamer,
waarvan de deur in den gang opende.
Slaap gerust tot de zon opgaat; ik
verzeker u dat niemand u storen zal.
Ik dank u, mjjuheerGod loone het u!
De houtvester sloot de denr en ging naar
boven. Zoo zacht mogdjjk steeg hjj den trap
op met de kaars in de ban i.
Op den gaog der eerste verdieping opendo
hjj eene deur, en riep
Hei, Fabiaan 1
De stomme, die reeds te bed lag, richtte
zich versobrikt op. Vragend aansobouwde hjj
den houtvester.
Opgep st, fluisterde deze. Ik heb eenen
kerel binnen gelaten, die, mjj schijnt, iets in
het schild te voeren, een metselaarsknecht,
geljjk hjj zegt.
(Wordt vervolgd}
