No. 5761
Woensdag 3 Augustus 1904.
29ste Jaargang
QagËlaè voor cfëooró' en SCuió-eXollanó.
Na het Lager Onderwijs.
HET GEHEIM
van een Vorstenhuis.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Derde Deel.
B UITEN LAND
Rnsland.
Frankrijk
Luxemburg
Engeland.
Daitsohland.
De oorlog in het Oosten.
UtIHE 1A1KW1E (IIIIÜVT.
ABONNEMBNTSPBIJS,
Per S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaateen in Nederland franco per poet
Voor het buitenland c
Afzonderlijke
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feeetdagen.
Hoof dredacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
PBIJS DBB ADVEBTBNTIEN.
Van 1—6 regele 50 Cente
Elke regel meer 71 f r
Groote lettere worden berekend naar plaatsrnimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cent* per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité, Etrangère
G.L. DA UBE Sf Co JOHN., F. JONES SuocParis 31W« Faubourg Montmartre
De oude liberale leeuw beeft nauwe
lijks te vergeefs zijn tanden in de waag
schaal gesteld om de vry making vau het
Hooger Onderwjjs te beknabbelen, of hjj
grijnst de jongste wetsontwerpen betref
fende het Lager Onderwijs weer aan.
Zrodra deze ontwerpen verschenen,
gaven we er hier een overzicht van. Kor-
telijk zjj herinnerd, dat ze beoogen ge
lijkstelling tegenover de Rjjkswet van
zoowel openbaar als bijzonder onderwijs,
waarmede gepaaid zullen gaan regeling
van rechtspositie en salariearing der bijzon
dere ondtrwjjzers, verbetering in de oplei
ding tot onderwjjzer en de mogelijkheid
tot ruimer subsidieering van scholen voor
zwakzinnige kinderen.
Er is in de liberale Pers nog weinig
geschreven over deze weisvoordracht,
w9lke een belangrgke schrede is op den
weg tot volledige vrymaking ook van het
bjjzonder Lager Onderwys. De Hooger-
Onderwjjswet en na baar de Kamerontbin
ding namen alle aandacht inbislag, wjjl
er toch zooveel mogeljjk munt uit moest
worden geslagen tegen de Regeering
een pogen dat vrjjwel is mislukt. Maar
nu zal hetzelfde faire spel wel aanvan
gen ten opzichte der Lager Onderwijswet.
De jaarvergadering vau het «Nederlandsch
Onderwijzersgenootschap», een natunrljjk
zeer «neutraal» college, heeft dit duide
lijk doen zien.
Op de bjjeenkomst vormde de hier be
doelde wetswijziging een belangrijk punt
van bespreking. Het bestuur had zelfs
een breedvoerige conclusie opgesteld, tot
leiddraad en practisch result rat der de
bat teD, welke conclusie werd toegelicht
door den secretaris. Deza toelichting was
al lang niet malsch! Spreker noemde de wjj-
ziginggn een krasse aanslag op het open
baar- en bevoordeeling van het byzonder
onderwgg. Iutusschen, zoo zeida by mis
troostig, de beweging, in 1889 begon
nen, kanoën wjj niet keeren; slechts kun
nen we op goed ondtrwys aandringen
en trachten het oprichten van kleine bij
zondere schooltjes tegen te gaan.
Dit klonk al weinig welwillend. Voor
al die beminnelijke twjjfel, of het bijzonder
onderwjjs wel goed zal wezen als het O 1-
derwyzersgenootschap daar niet voor
waakt, is niet bjjster vleiend.Toch had het
bestuur nog wat goeds gevonden in de
ontwerpen. Het stelde n.I. als eerste con
clusie voor
//Met groote ingenomenheid begroet het
N. O. G. de verbeteringen, die deze
FEUILLETON
105 (Vervolg.)
Hij zou door u angst aan te jagen,
sich willen bevrijden. Hjj liegt I Ik zal er
voor gaan zorgen dat hjj de waarheid zegt,
roept de houtvester.
Uw meester zal u vinden mjjnheer de
houtvester. Gjj zjjt bezig met uwen post te
verbeuren.
Ik wil mjjne post aan gee"e schurkerij
te danken hebben. Ik zie reeds waarop dit
alles neerkomt. Ik had u kunnen omversehie-
ten, ellendeling, maar gij moet mij reden
en antwoord geven opdat wig het schandelijk
complot leeren kennen, waartoe gij behoort.
Jagers 1 met den booswicht naar beneden.
Langzaam bewoog zich nu de stoet de trap
af.
Frits Blei bedacht zich niet lang. Met een
sprong, dien angst en wanhoop hem helpen
uitvoeren, is hjj uit di handen zjjner ge
leiders en de deur uit, welke hjj zoo hevig
toewerpt, dat het huis ervan dreunt.
Maar in hetzelfde oogenblik grgpen hem
drie honden vast. Huilend verscheuren zjj
zijne broek een van de drie, een kolossaal
beest, richt zich op de pooten en bjjt hem in
wetsvoorstellen willen brengen in de op
leiding voor onderwjjzers, de salariëering
der bjjzondere onderwijzers, de verbete
ring hunner rechtspositie en de mogelijk
heid tot ruimer subsidieering van scholen
voor zwakzinnige kinderen.//
Zooals men ziet bepaalt deze conclusie
zich voorzichteljjk tot de byzaken, laat zij
de quaeitie der gelijkstelling van Openbaar
en Bjjzonder onderwjjs heel diplomatiek
rusten. Dit was echter niet naar den zn der
vergadering, die lront wilde maken voor
het Openbaar Onderwys, dat bovenaan
moet blijven staan en het leeuwendeel
der Staatszorg moet bijjven opslokken.
En met ingenomenheid werd geluisterd
naar het kamerlid K e t e 1 a ar onderwjj
zer op non-activiteit, die het wetsont
werp bestreed, als zjjnde «een nog nooit
voorgekomen aanval op het openbaar on
derwys.» De wet miste z. i. alle waarbor
gen voor beter onderwys. ondanks de
hoogere subsidie.
Dit laatste deed natuurljjk de deur
dicht. Onverdraagzaam zjjn de heeren hee-
lemaal nietwie zon dat durven danken.
Alleen de balangen van het Onderwys
wegen by hen 1 En daarom verwerpen
zy fluks bovenvermelde conclusie. Zjj
wilden maar liefst heelemaal geen goeds
van de wet zeggen
Gelukkig, dat de heerea zich wel wil
den verwaardigen, toch eenige door hen
gewensnhte verbeteringen aan te wyzen,
wat zy deden door aanneming van een
paar lange conclusies. Ja zy verklaarden
zelfs, wel te kuanen steunen, mits wat
gewjjzigd, de voorstellen ten aanzien der
opleiding tot tnierwyzar. Minder naar
hun z o waren echter de salarisregelingen,
inzonderheid die betreffende de verhou
ding tusschen hoofd- en bystandsonder-
wyzsr, terwyl wat de gelykstelliDg be
treft... ja, die is toch n et te keeren. En
daarom verklaarden de heeren maar
vHet is niet wenscheljjk en niet rechtvaar
dig, dat de.e wetsvoorstellen, welke be
doelen de gelijkstelling tegenover de Kg ka-
wet van openbaar en bijzonder onderwijs,
bepalingen bevatten, waardoor de s ^ooi-
besturen worden bevoorrecht boven de
gemeentebesturen
Aangenomen voor kennisgeving. Onzer
zijds zy intusschen den heeren verzekerd
dat wy - in weerwil van hun weioige
toescbieielykbe d jegens de billijke eisehen
van het Bjjzonder Onderwys toch te
hunnen opzichte gaarne de billykheid
wenschen te betrachten. En dit doen wy
door van ganscher harte te onderschry ven
hun vierde conclusie, die echter wel wat
de borst. Als een tjjger, strjjdt Blei. Hjj
grjjpt den hond vast en slingert h m van
zich weg. kaar de twee andere zetten woe
dend hunnen aanval voort.
Vreezende dat hjj door de woedende die
ren gaat verscheurd worden, ziet hjj eenen
stal openstaan en in twee sprongen is hg
er in.
Met zijne bloedige handen tastte hjj naar
de deur, welke hjj achter zich sluiten wil,
toen eensklaps een schot knalt.
Een van de jagers, bad het gelost en de
kogel was door de deur heen in den nek van
den vluchteling gedrongen.
Kermend zonk hij ter aarde neer en korte
stonden nadien, blies hjj den laatsten adem
uit.
I. TVtEE VBOUW EN EN TWEE JONGE
MEI3J8S.
Het was Zondag.
Mevrouw Wolter en hare dochter kwamen
uit de kerk terug.
De twee modemaaksters waren eenvoudig,
maar met smaak en net gekleed, zoodat haar
opschik bij de toeschouwers verwondering
verwekte.
Meer echter nog hare schoonheid.
De ernstige, bleeke en edele moeder ver
scheen als het geheim van een wonderbaar
bewogen leven, dat volkomen afgesloten ach-
minder schreeuwerig gesteld had kunnen
zyn:
//Daar noch bij de voorstellen regelaode
de pensionneering, noch bjj deze wetsvoor
stellen, een enkele poging gedaan wordt,
om het sehreeuwend onrecht in art. 39
der wet op het L. O. weg te nemen, ter
wijl te voorzien is, dat bjj aanneming
dezer voorstellen het aantal slachtoffers
zeer groot zal zjjn, draagt de algemeene
vergadering van het N. O. G. hethoofd-
bestuur op alle wettelijke middelen aan
te wenden, opdat de herhaaldelijk ge
vraagde wjjzigingen ia de regeling der
op-wachtgeld-stelling alsnog worden aan
gebracht.//
Inderdaad: een openbaar onderwjjzer,
die onnoodig mocht wordeu, omdat in zyn
gemeente het Bjjzonder Onderwys steeds
meer leerlingen trekt en dus de openbare
school ontvolkt, zulk een «slachtoffer»
dient volgens alle regelen der biLjjkheid
op wachtgeld te worden gestel Wy
hopen nooit aan de billykheid te kort te
doeD, hoe lang wy ook zelf in onderwijs
zaken op billykheid hebben moe'en wach
ten.
Flink zool
Wy weten dat de Roomsche Kerk io
onze dagen het mikpunt is geworden van
den sataniscben haat der vrijdenkers. Wjj
weten, dat de vjjanden der Keik er op
uit zyn om den H. Stoel, het pauselyk
gezag, te ondermynen, letten wjj slecht*
op hetgeen in Frankrjjk plaats heeft en
hoe in Ita'ië de eedgenooten samenzweren
tegen den Paus.
Alles ging tot na toe in het geheim,
u echter treedt men langzaam aan hoe
langer hoe meer in het openbaar op en
dat noemen wy flink. Flink in zooverre,
dat wy nu beter weten dan ooit, uit wel
ken hoek de wind waa t.
Dezer dagen maakte z-kere Marza te
Perugia het zich zeer diuk. De mangat
in het vuur zjjnsr redevoering de volgende
ontboezeming ten beste
«Eeuwen zyn heengevaren over de
hoofd n van de beheerders der Kerk en
boven hunne hoofden zullan voorbygaan
de wetten der vrijdenkers en de revoluiiën.
Het aantal priesters vermindert niet en
het aantal kerken neemt toe evenals het
gezag derjr.es'ers ïu de wereld. En men
beweert, dat het geloot sterlt.
«In Italë heelt de revolutie zich ten
taak gesteld het geloof af te breken,
want zjj heeft Rome niet genomen uit
lietde voor zyn monumenten of voor zyn
geschieden s. De revolutie heeft Rime
niet enkel genomen om de panselyke
Regeer ng onmogelijk te maken, maar ook
om de geeateljjke macht van den Paus
uit te roeien.»
Ziedaar het eenig doel en streven der
revolutie volgens de opeoljjka getuigenis
van e n oprechten revolutionair.
ter haar laghare rooskleurige, bloeiende
dochter is een beeld van jeugdige vrooljjk-
heid, hopende op eene g.lukkige toekomst.
l)e mensehen, die met de mo'e naaksters
in aanraking gekomen waren en ze opper
vlakkig hadden leeren kennen, hadden ge
poogd haar verleden te ontraadselen maar
alle gissingen en veronderstellingen verstoven
tot niet», tegenover de ingetogene houding
en afgezonderde levenswjjie van Mevrouw
Wolter. Bestendig zag men haar aan den
arbeid, en zij verliet dan slechts hare woning
als zjj de kerk wilde bezoeken.
Charlotte verkeerde met eenige jonge meis
jes, onder andere met de dochter van eenen
muzikant, de genaamde Emil e, met wie zjj
nu en dan eene wandeling deed-
George Hose woonde in hst huis van den
muzikant, een achtenswaardigen man, en in
dat huis hadden beide jonge lieden kennis
met elkander gemaakt.
Charlotte, zei de moeder, hier is de
straat, waarin mejuffer Louize Gerold woont,
die gisteren haar kaartje ten onzent heeft
afgegeven. Ik heb haar beloofd dat gjj heden 1
komen zoudt om de ons toegezegde bestelling
te ontvangen.
Het is Zondag, moeder.
Desniettemin wilde de juffer u ontvan
gen, die heden den geheelen dag te huis is.
Neem het kaarije, ik heb het in mjjne brie-
ventasch het adres is nauwkeurig opge
geven.
Charlotte nam het kaartje en spoedig had
Gestsond door een krachtige goddelooze
pers, treien de godsdienstloozeu met den
dag biutaler op.
De vermoorde minister V 0 n P 1 e h-
w e bracht een paar dagen voor zyn dood
zjjne vrouw en zoon, d e naar de boor
den van de Wolga vertrokken, naar het
station. Huiswaarts keerende bezocht hjj
een vriend en medewerker generaal B 0-
danovitch. Toen hjj hem verliet, was
V on Plehwe zeer zwaarmoedig. Hjj
schreef evenwel deze moedeloosheid toe
aan de bestaande staatkundige bekom
meringen, doch t08n zjj n vriend afscheid
nam, kon hy niet nalaten te zeggen, dat
er iets was dat hem de naderende dood
deed gevoelen. Twaalf uren later had
hy opgehouden te leven.
Toen de Czaar den moord vernam van
zyn vertrouwden minister, hem door den
generaal van den staf H e s j a, medege
deeld, hoorde Z. M. het verhaal aan zon
der een woord te spreken.
De Fransche Kerkvervolger Combes
is woedend over het vertrek vau Mgr.
Le Nordez van Dy ju uaar Rome. Hjj
zal deu Bisschop zyn jaarweddeiuhouden,
omdat hy zonder toestemming der regee
ring op reis is gegaan.
Verder zullen alle Bisschoppen en
geestrljjken van huu jaarwedden worden
beroofd, die de hateljjke maatregelen van
het Ministerie tegen ie Kerk durven
alkeuren.
Uit Parys wordt gemeld, dat Z. E n.
kardinaal Lorenzelli, de stad heeft
verlaten en dat sedert Vrydag het wapen
schild der nunciatnur is afgenomen.
De linnenlabriek van De mest ré
te Roubaix is met het naastgelegen
woonhuis door brand vernield en te Nuaes
is Donderdag de automobielfabriek afge
brand. Een vjjftigtal voertuigen zyn daar-
bjj onbruikbaar geworden; de schade be
loopt 300,000 franks.
Te Dadelingen is een kraitmagazyn
in da lacht gevlogen. Twaa mannen
haalden een zekere hoeveelheid poeder
uit een vat dat 50 kilo der gevaarljjke
stol bevatte. Em der mannen had de
onvoorzichtigheid een lucifer aan te ste
ken om naar gereedschap te zoeken. By
ongeluk viel een vonkje in het vat. Eeu
verschrikkelijke ontplofiing vo'gde.
Het magazyn schudde op zjjn grond
vesten en in het geheele gebouw bleef
geen ruit heel. De twee mannen werden
te midden van een raurzail omhoog ge
slingerd en vielen half verkoold op den
vloer.
Toen men hnu ter hnlp kwam, leefde
een der slachtoffers nog,eenige minuten,
ue ander was reeds dood.
Grooter onheil bleet gelukkig uit.
zjj het huis van den meester timmerman be
reikt.
Mevrouw Gerold bevond zich met de we
duwe Wiprecht in de kerk na den dienst
deden beiiien eene wandeling.
De heer des huizes was uitgegaanthuis
kende hg geen genoegen. Hjj ging sgn tweede
onlbjjt gebruiken in een der talrjjke restau
rants der stad en wg mogen veronderstellen
dat hjj het ook nu wederom rjjkelijk bespren
kelde met wgn.
Eene dienstmaagd leidde de modemaakster
tot de jonge juffer van het huis.
Lonize staarde het binnentredend meisje
aan, dat zioh a's Charlotte Wolter voor
stelde.
Charlotte WoLor stsmelde zjj ver
rast.
Ja, mejuffrouw. Mjjne moeder zendt mjj
om de bestelling.
Welke bestelling, mejuffer
Waarvan gjj gespriken hebt, mejuffer.
Ik ben immers de modemaakster.
Ha, zoo, juist. Ik heb veel te be
stellen.
De arme Louize wist nauwelijks wat zg'
zeide. Sprekend geleek de modemaakster
aan het portret, dat zjj in hel houtvesters
huis kort te voren zoo bewonderd had. Ook
herinnerde zjj zich van vrouw Korner den-
zel dtn naam van Charlotte te hebben ge
hoord.
Charlotte wist niet wat zjj van het zon
derling gedrag -der jonge dame moest den
ken.
Z, Em. kardinaal Vanuetellizet
zyn reis door Ierland voort en wordt-
overal met hartelijkheid door ds bevol
king ontvangen. Gisteren vertrok Z. Em
van Armagh naar Dublin. Te Duu-
dalk en Brodheda zullen hem adressen
worden aangeboden.
EenEngelsche miss dieopden rots
berg Parey, nabjj Chateau-d'Oex in het
Ierland edelweiss plakte, is in een afgrond
gevallen en op den slag dood gebleven
De krygsraad te Frankfort heeft Za
terdag uitspraak gedaan ia het proces
tegen deu eersten luitenant Witte, vroe
ger te Forbach, een (ter helden uit Bil-
se's roman «Aas eiaer kleiner Garaison»
Luitenant Witte, in den roman luitenant
B 0 r g e r t, had bjj het proces B i l s e
eenige feiten onder ee deoatkead. Daarop
volgde nu dezer dagen een proces we
gens meineed. Zooals gezegd, Zaterdag
werd vonnis gewezen en de luitenant
veroordeeld wegens meineed en mishan
deling van ondergeschikten tot 1 jaar
en 3 dagen tuchthuis, verwijdering uit
het leger en 2 jaar eerverlies. Uit de
overwegingen van het vonnis bljjkt dat
de rechters ais verzachtende omstandig
heden aannamen nat Witte niet uit
onedele motiereu had gehandeld.
Van het oorlogsterrein valt by zonder
weinig te vermelden. Er vallen sluchts
schermutselingen voor om de Japanners
een ts snel voorwaart; rukken uit het
Zaiden, Zuid-oosten en Oosten te beletten.
Men verwacht by een treffen een groot
artillenegevecht tussehen Ta-sji-tsiao en
Haitsjeng.
Het gerucht dat de Japansche troepen
Port-Arthur hebben ingenomen en daar-
bjj 11000 man hebben verloren, wordt
tegengesproken. Ingenomen is Port-Ar
thur niet, maar dat by de jongste aan
vallen op de vesting door de Japanners
verschrikkelijke verliezen zya geleden, is
zeker.
De Doitschers te T^jifoe wedden twia-
tig pond sterliog tegen éen, dat Port-
Aitbur in geen tien maanden valt. De
Engelscben namen deze weddenechap aan.
Over de waardeenng van de Russische
en Japansche artillerie wordt niet gedeell
door overste Ga ike, den oorlogscorrespon
dent van het Berliner lageblatt, dieseinde:
Ik heb den slag van den 24 m Juli,
zaideljjk van Taajisjao onder Saroebajei
als ooggetuige bygewoond. Dit gevecht
was e n grootsch aitille iefnel, dat «yf-
tien uur duurde. De Rusirche a tillerie
schoot zeer goed, de Japansche slecht.
De Japansche batteryen zwegen onop-
houdelyk. Tegen zes uur 's avonds werd
een Japansche inianterie-aanval tegsn
den linker Russiscben vleugel glansryk
afgeslagen. Op den rechtervleugel had
slechts een onbeduidend tiefleo plaats.
Waarom bevolen werd tot den teing-
Kent gg mg vroeg zjj glimlachend.
Neen, mejuffrouwmaar 't is alsof ik
uwe geljjkeais ergens had gezien.
Mjjne geljjkenis, mejuffer P
Ja.
Waar dat, mejuffer?
Ik herinner het mjj niet dadeljjk, ant
woordde Louize ontwgkend, terwjjl zjj sich
vau har« verbazing herstelde Wees
zoo goed mjj naar mjjne kamer te vergezel
len.
Beide meisjes bevonden zich nu in het
lieve kamertje, welks vensters uitzicht op de
plaats hadden.
Wjj herinneren er aan dat Louize zich het
gelaat ran Charlotte, wier portret in het
houtvestershuis hing, diep was ingeprent.
Nu had zjj een meisje voor zich, dat het
oorspronkelijke dezer beeltenis scheen te zjjn.
Evenals in hare jeagd de moeder, zoo zag
nu de dochter er uit.
Louize wist wel dat deze Charlotte voor
den schilder van het portret niet kon gezeten
hebben, vermits naar Frederika s mededeeling
sedert dien tjjd m n g jaar verstreken was,
maar de treffende gelgkenis noopte haar
echt r de navorsohingen bjj de modemaakster
te doen, te meer daar deze een voorkomen
had en van eene beschaving blij c gaf, in
haren stand verre overtroffen.
Wordt vervolgd)
