No. 5765
Maandag 8 Augustas 1904.
29ste Jaargang
12)ag6laó voor vStooró- on Zuió-éLollanè.
Menschwaardig optreden.
HET GEHEIM
vaD een Vorstenhuis,
BUREAU St, Jansstr&at. Haarlem.
B ÜITENLAND
Italië.
Amerika.
Engeland.
Duitsohland.
D© oorlog in het Oosten.
mi (IHIUÏÏ.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemi f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
AINTJLLNDRir
PBIJS DBB ADVEBTBNTIBN.
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
ACUTE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Oé7ierale PublicitéEtrangère
G.L. DA DBE 8f Co JOHN.^ t. J ONES Succ. Paria 31 bi» Faubourg Montmartre.
Terwgl in dezen merkwaardigen kom
kommertijd hoofden en kranten vol zyn
van da biunenlaadsche gebeurtenissen
Kamerverkiezingenen werkstakingen der
liberale Statenleden in Orerijsel, willen wg
onze lezers nog eens heenleiden naar verre
gewesten, naar Indtë, waaraan wg onlaags
esn artikel wgddeo. Sinds dit opstel lazen
wg een nieuwe brochure van den Indischen
advo caat J. v. d. Brand, die reeds
meermalen is opgetreden als kampioen
voor de koelies in Deli. Met groote fel
heid heeft deze anti-rev olutionaire rechts
geleerde indertgd betoogd, dat de bruine
arbeiders in dit tabaksland een soort slaven
leven hadden hard werken.en slaag.
Hjj wees wg hebben er hier melding
van gemaakt op gruwelijke mishande
lingen en had de voldoen ng, dat een
rechterlijk ambtenaar, mr. R e m v eb, be
last werd met een onderzoek op de plan
tages. Dit onderzoek is nu geëindigd en
uit de resultaten daa rvan put mr. v. d.
Brand nieuwe bewijzen voor zjju be
schuldiging, dat daar in 't rjjke Deli
vaak onmenschelgk is opgetreden tegen
over de contractkoelies, d. z. inlanders,
die zich voor zekeren tjjd tot werken op
de plantages hadden verbonden.
Eerlijkheidshalve moeten wg vermelden
dat tegen een der gevallen, in zjjn boekje
vermeld, een welgedocumenteerd p-utast
is verschenen. De heer v, d. B. bad ver
teld, van esn geneesheer op een plantage,
die op den hoofdadministrateur een moei-
ljjke en gevaarljjke operatie had toe te
passen, waarin hg weinig ervaring had,
en die na op twee Chineesche koslies
zonder dat zjj aan de kwaal leden, vooraf
aan dezelfde operatie onderwierp om zicb
eenige oefeniag te verwerven. Dit feit nu
is door eenige Deli'sche doktoren, die
het konden weten en er naar werden
gevraagd, ontkend.
Het antwoord van mr. v. d. Br. op
deze ontkentenis is nog niet verschenen;
maar evenmin verschenen protesten tegen
zooveel meer wat hjj ons verhaalt. En
zoo bljjven daar onaangetast staan: gru-
weljjke menschobteerende mishandelingen
van arbeiders, die «gedrost» waren, d.i.
weggeloopen vóór hun tjjd om was. Zeker,
dit mogen die menschen niet doen, al
zal dit «drossen» waarschijnlijk wel niet
zgn geschied, omdat zy op de plantage
zoo'n heerlijk leventje hadden. Contract
breuk dient gestraft, ook al omdat and re
alle koelies wel konden gaan wegloopen,
zoodat bet bedrjjf, waarvoor zg z'ch nu
eenmaal hadden laten aanwerveD, werd
FEUILLETON
109
Vervolg.)
Charlotte had nog een uur tfj4 en bewil
ligde in de wandeling, welke George haar
voorstelde.
Heden beschouwde zij hem andershet
dreigende spookbeeld van het rjjke meisje
stond niet meer aciter hem.
Wij verla'en Charlotte en George Rose
en keeren terug tot mevrouw Wolter, welke
wg ontmoeten juist toea zjj hare woning
opende.
Stil en treurig trad zij het kamertje binnen.
Zjj legde hoed en mantel af en zette zich op
eenen stoel. Wie haar het laatst had gezien,
zou haar niet gehouden hebban voor een
vrouw, die hoeden, mutsen en kragen ver
vaardigt om het dageljjksoh brood te verdie
nen. Geheel haar voorkomen pare weinig bjj
al hetgene haar omgaf.
Heden vjjf- en twintig jaren geleden,
fluisterde mevrouw Wolter in hare gedach
ten, werd ik met Boudewjjn getrouwd I He
den kon ik mjjne zilveren bruiloft vieren.
Ach, ik vier ze op mjjne manierAlleen,
geheel alleen I Of Boudewjjn aan dezen ern-
stijen en in den tjjd gelukkigen dag nog
stop gezet. Maar mag die st af dan aldus
worden gegeven, zooals door mr. Rem-
v e h wordt verhaald van een admiaittra-
teur, die
In de maand September 19 of kort
te voren, dan wel kort daarna, den Ja
vaan R a n, insgelijks omdat deze van de
onderneming was weggeloopen, bjj den
nek gegrepen, diens ho >fd tusschen zjjn
beenen gekneld en daarna achtereenvol
gens met een eind dubbel gevouwen touw,
ter dikte van den pols van een inlander
van middelbare grootte, verscheidene sla
gen op den rug toegebracht heeftvol
gens R a n met zjjn des administra
teurs op zijn kantoor aanwezige elec-
triseermachine geëlectriseerd en hem ten
slotte met bovengemeld eind louw jtali-
blati) zoodanig op den rug geslagen heeft,
dat het bloed den inlandei laags den rug
vloeide, tengevolge van welke slagen Réan
bloedroode striemen en wonden op ge
meld lichaamsdeel heeft bekomen,waardoor
hjj gedurende ongeveer twee maanden in
het hospitaal der onderneming verpleegd is
moeten worden.
Dit is maar ééu staaltje, waarvoor be
doelde administrateur zal moeten terecht
staan. De heer v. d. Brand deelt er
meerdere mede, 0. a. een, waarbjj de
mishandeling den dood van den gestraften
koelie, tengevolge had: een ander, waarbjj
vrouwen op wreedaardige wjjze werden
bejegend. Wg zullen die gevallen niet
oververtellen, eerstens wjjl de bijzonder
heden geenszins geschikt zgn voor een
courant, die onder ieders oogen komt
tweedens wgl wg met dit artikel geen
spannende lectuur beoogen maar het lou-
)ter schreven om te wijzen op de besliste
noodzakelgkhaid van een mensch waai dig
optreden in de Oost. Men zegt dat in
Deli de toestand al veel verbeterd is, wat
echter nog niet lang zoo kan zgn, waar
immers de bovenaangehaalde mishandeling
dateert van «September 19.van eenige
jaren her dus. Al ia het er nu nög zoo
goed, de herinnering aan wreede onrecht
matigheid moet er nog voortleven. En
zelfs deze moeten wg uitwisschec, want
geen bestunr kan op den duur zjjn gezag
behouden, indien dit niet gegrond is op
vertrouwen en rechtvaardigheid, indien
da onderdanen niet weten, dat hun rech
ten en plichten nauwgezet gehandhaafd
worden.
't le eigenljjk diep beschamend voor
ons, dat dergelijke berichten nog uit Iu-
die kunnen komen, al zgn dan ook par
ticulieren er de onwaardige oorzaak van.
Maar die particulieren moet dan ook by
middel van strenge vonnissen ingescherpt»
denkt? Ach, hij heeft wellicht eenge
schuld aan het leed dat ik ondergaan heb,
misschien hebben gewichtige redenen hem
gedwongen. Maar helaas I Boudewjjn Ilaak
was niet zijn naa-n, het ambt van houtvester
was zijn ambt niet. God vergeve hem. ik
heb hem lang vergeveD.
Lang nog bleet mevrouw Wolter in droe
vige gedachten verslonde tot eindelijk hate
dochter het huis binnentrad en de beide
vrouwen zich over de gedane bestellingen van
uffer Gerold onderhielden.
I. MEESTER EN DIE NA AR.
Prins Ewald bewoonde sedeit acht jaren de
suikerfabriek.
Hij bekommerde zich weinig met den loop
der zaken, maar leefde slechts voor zijn ge
noegen.
Reinhardt, zjjn intendant, was alles voor
hemdeze man zorgde voor de zaken en ds
vermaken zijns meesters, die van zijnen die
naar reeds zoo afhankeljjk was geworden, dat
men Reinhardt zeer goed den meester had
kunnen noemen.
Ewald verliet des morgeDs ten acht ure
het bed.
Tot negen ure bracht hij in het bad door
en tegen tien ure had hjj zijn opschik ge
maakt.
Daarna ontbeet hjj en kwam tegeljjkertjjd
zijn administrateur hem spreken.
Naar gewoonte kwam dien dag de inten
dant, altijd in het zwart gekleed, de prachtige
dat bruine arbeiders ook menschen zgn
en dat onze roeping in Iudië geenszins
is exploitatie van land en bewoners. Ia-
tegendeel: ons bestrur moet den bewoners
tot zegen, het land tot welvaart strekken.
Naar dit ideaal most met alle kracht ge
streefd big ven
Z. H. P i u s X heeft op den verjaar-
dag van zgn verkiezing tot Paus van
schier al de Staatshoofden, uitgenomen
van L 0 u b e t, president der Fransche
republiek, telegrammen vau gelukwen-
schen ontvangen. Byzmder was er een
geestdriftig telegram bg van den Duitscheu
Keizer, dat den H. Vader zeer veel troost
verschaft.
Toen de H, Vader na de H. Mis eene
toespraak hield, verklaarde Z. H. zich
vermoeid en ziek te gevoelen. Hg schreef
dezeD slechten staat van zgn gezondheid
toe aan de bekommeringen die Frankrgk
hem aandoet.
Nadere berichten uit Caicago melden
dat er stroomen bloed gevloeid hebben
bg de gevechten van werkstakers met de
poiitis. Verscheidene werklieden die niet
tot de leegloopers behoorden, werden ach
tervolgd en vluchtten in een groot ge
bouw dat zg barricardeerden om niet door
een t>oep stakers van 3000 personen mis-
haodeld te worden. Middelerwijl werd het
«ebouvv door de stakers bestormd. Poli
tieagenten, die ter hulp sueldan, schoten
hunne revolvers af en de woelmakers
schoten terug.
Verscheidene dooden en gekwetsten
*an beide partgen lagen weldra op den
£rond.
Tal van winkels zjjn geplunderd en
eigendommen vernield.
President Roose.elt heeft geweigerd
als bemiddelaar op te treden tasschen de
beide partgen betrokken bg de staking
te Chicago.
Frankrijk
Toen eenige paters Redemptoristen
dezer dagen te Parjjs, bun recht eischteu
op hun persoonlijken eigendom, namelijk
eenige gebouwen bg hun Orde ia gebruik
geweest, werd nun recht door de Recht
bank verworpen onder voorwendsel, dat
zg bg den aankoop slecbts tusschenper-
sonen waren. Met dat stelsel palmen de
kerkvei volgers den geheelen boel in zg
houden er eene verbeurtverklaring op na,
zooals ten tjjde der Fransche revolutie.
Dinsdagavond gebeurde io de hoeve
van de Doncinièrete Romagne, nabjj
Cholet, een schrikke'jjk ongeluk. Een
landbouwmachine ontplofte en doodde
twee persouende zoon van den land
bouwer M. B a r 0 n en zekeren D e v a u x.
Acht andere personen werden gekwetst;
eetkamer binnen van den prins, die nog aan
tafel zat.
De prins zag er frisscher uit dan gewoon
lijk. De kamerdienaar, die tevens den dienst
van bubier en kapper waarnam, had den
man werkeljjk wonderljjk opgeknapt. Zjjne
wangen en kin warm glad gesehoren en zijne
brnine pruik, een Parjjsch meesterstuk, krulde
met glinsterende lokken, Het schitterend wit
linnen van den modeslaafschen jonkheer wa
semde de fijnste reuken uit. Hij droeg zelfs
heden gouden sporen. Dat zijne magere vin
gers met ringen prijkten, spreekt van zelf.
Ewald liet den di mstdoenden knecht heen
gaan.
'loen wees hij met de han l op eenen stoel,
waarop de intendant zich nederzette. Dit was
het teeken dat een lang gesprek over belang-
rjjke zaken zou plaats hebben.
Ik luister, Reinhardt 1 zei de prins, na
zjjne dunne lippen afgedroogd te hebben.
Mag ik eerst van den timmermans
knecht Blei spreken vroeg hjj.
Natuurlijk.
Wel, Frits B'ei is dood.
Dood De houtvester is een ver
metele 1 roept de vorst met gramschap uit.
Niet de houtvester, maar één zjjner
jagers.
Om het even.
Ja, maar waarom zoo opgewonden zjjn,
genadige heer Ik bid u, wees bedaard.
De gansche zaak beteekent zoo weinig dat
wij.
Ik heb meermalen den houtvester te
twee dezer laatsten verkeeren in wanho-
pigen toestand.
Het oudste Engelsche dagblad op het
platteland is overleden.
De Parjjsche «Daily Messenger», vroe
ger «Galagnaois Messengere», heeft plot
seling opgehouden te bestaan. Het blad
werd op den 2sn Juli 1814 door de ge-
broeder G a 1 i g n a n i opgericht en telde
onder hare eerste abonnés vele beroemd
heden, o.a. den hertog van Wellington.
Ia de werken vau vele Eugelsche dich
ters speelt het blad een rol, zoo bg O 1 c-
k e n 8, T,h ackeray, Wilkie Col
lins en anderen.
In de «Messenger» las lord B y r 0 n
het artikel, op hetwelk hg doelde toen
hg zeide «Op een morgen werd ik wak
ker en bemerkte, dat ik beroemd was.
Er verschenen ook verschillende brieven
van B y r 0 n in dit blad. Aan deze con-
rant en aan hun Eugelschen boekhande
laars in de Rue de Rivoli verdienden de
gebroeders Galagnani een vermogen
van bjjaa tachtig millioen francs, dat
grootendeels voor philanthropische doel
einden gebruikt werd. Iu de laatste jaren
echter deed de concurrentie van de «New-
York-Herald» zich zeer sterk gevoelen, zoo
dat de dood van de «Messenger» niet zoo
geheel onverwachts komt.
Te Londen was Woensdag de tempera
tuur 88 gr. F. in de schaduw en 133 in
de zon.
Dat was de warmste dag van het jaar tot
dusverre. Maar er zgn dagen geweest dat
het nög warmer was.
Het warmte-r e c 0 r d te Londen wordt
gehouden door den 13 Ang. 1876, toen de
thermometer 96 gr. F. iq de schadaw
aanwees. Den 15 Juli 1881 was het er
95 gr. en den 19en Juli 1901 90 gr. F.
Dat Berlyn veel door vreemdelingen
bezocht wordt, bljjkt uit de navolgende
opgaven der politie. Gedarende de maand
Juli gaven de hotellgsten op niet minder
lan 7551 Russen, 3356 Oostenrjjkers,
2918 Amerikanen, 1102 Eogelschen, 979
Zweden, 968 Denen, 653 Franschen en
488 Nederlanders. De andere landen zon
den minder gasten naar de Üuitsche hoofd
stad.
In het geheel logeerden in Jnli ln hotels
en pensions (hotels-garnis en chambres
garnis) 89.409 personen. Bsrljja is das
wel een vreemdeliagenstad.
De tweede z>jn van den Duitschen
Keizer, prins Eitel Fritz heeft te Bonn
een ongeluk gehad met zgn rgwiel. De
doktoren hebben hem nu eenige dagen
volstrekte rust voorgeschreven.
Zwitserland.
In het dorpje Hermanie, vlak bjj Genève,
is heel wat samengezworen. Zekere Dnval,
zich voor een gewezen Franschen koopman
uitgevend, had daar een villa gehuurd,
kennen gegeve 1 dat zjjn* betrekking.
Onze Frits is om zoo te spreken door
de honden verscheurd geweest en heeft zich
overigens zeer dwaas van zjjn taak gekweten.
Nu, wat gebeurd is kan niet veranderd wor-
deD, en is Frits Blei in de handen des hout
vesters gevallen, dan hoeven wjj geen verraad
te vreezen. Een doode kan natuurlijk Biet
spreken. De papieren, welke hg bjj zich had,
wijzen eenen geheel anderen persoon aan.
Die zaak is dus a'gedaan. Gerold is geheim
houdend wjj behoeven ook hem niet te
vreezen. Maar. met het berioht van den
dood van Frits Blei heb ik ook dat van
Albert's leven ontvangen. Er is niet aan te
twijfelen, de pleegzoon van Brand ia niet
vermoord, hjj is uit den vjjver, ik weet niet
hoe, gered geweest. Gjj z'.et, genad g.te
heer, dat de fjjDste berekening vaak schip
breuk Ijjdt op eene kleinigheid, welke het
scherpste oog niet vooruitzien kan.
Reinhardt, gebood Ewald, gjj moet dien
mensch uit de voeten maken. Zoodra zgn
dood bewezen is, komt het jachtslot met al
zjjne aanhoorigheden aan mjj toe. Dit heeft
mjjn krankzinnige broeder vroeger zoo gere
geld. Ik moet eena die fraaie eigendom in
bezit hebben, en gjj krjjgt dan de suikerfa
briek.
Reinhardt schoof zich dichter bjj de tafel.
Genadige heer, fluisterde hjj, ik heb
nagedacht.
Zeer wel, laat eens hooren en spreek
openhartig.
Nogmaals heb ik de eer u te zeggen,
welke tenslotte het «hoofdkwartier» bleek
te zgn van de anarchistische club «Bors-
he waja».
Daar zou het plau beraamd zgu om
den Czaar, Yon Plehwe en nog andere
aaazienlgke Rassen te vermoorden. Da
politie kreeg de lucht van hst zaakje en
hield ten slotte huiszoeking, maar de
vogels waren reeds gevlogen. Men vond
slechts een stok papier, waarop de betee
ken isvolle woorden «te laat»
Dat Port-Arthar vallen moet voor de
onstuimige aanvallen der Japanners, nn
de vesting geheel aan haar lot wordt over
gelaten, zal moeilgk te wedersproken zjja,
al is te St. Petersburg het vertrouwen
in de verdedigers der sterkte nog riet ge
schokt, Maar dat nog duizenden Japanners
in het stof zullen bjjten voor de vesting
muren, is buiten twjjfel. De verdedigers
bljjven weerstand bieden tegeuover den
doods verachtenden vjjand, die langzaam
maar gaandeweg de vestiug insluit.
De gezondheidstoestand te Port-Arthur
wordt voortreffelijk genoemd.
Van epidemie geen sprake. Alleen wat
last van maagaandoeningen, vooral bg
de buitenposten, welke onder minder
gunstige omstandigheden verkeeren. En
die menschen zgn dan nog, na een dag
of wat verpleging, weer van zessen klaar.
De verdedigers van Port-Arthur zgn
onwankelbaar in hun besluit om de stad
niet over te gevenalle huizen mogen
vernield worden, geljjk na geea ruit meer
heel is, maar de stad overgeven, dat nooit,
zeggen de Russen. Vreeseljjk is het bloed
bad dat daar wordt aangeri:nt.
De vreeseljjke verliezen die de Japan
ners bg de jongste gevechten voor Port-
Artüur geleden nebbeu, zou hun ten plicht
stellen het beleg op te breken, integen
deel de mislukking van deu aanval, schjjnt
hen aan te wakkeren om met nieuwen
moed de stormloopen zoo spoedig moge-
Ijjk te hernieuwen en het uiterste te
wagen om de etad in bezit te krjjgen
en t» houden.
Iumiddeu rukken de drie Japansche
legerkorpsen in Mantsjoetjja voorwaarts
de Russen voor zich nitdrg rende.
In de Russische k ingen spreekt men
nu wel van een schitterende weerwraak
die vroeg cf laat op de tegenwoordige
overwinnaars zal genomen worden, doch
zoo spraken de Franschen ook, toen tjjdens
den oorlog van 1870-1871, het Duitsche
leger in Frankrgk gedrongen was, od men
kent den afloop van dien strjjd.
De Rassen staan nu tegenover de Ja
panners, bgoa juist geigk toen de Fran
schen tegenover de Pruiseneen leger,
waBrmee veel gebluft werd en dat op
onvoldoende wgze is ingelicht en waar
van de bevoorradingsdienst zeer te wen-
scben laat, tegenover een welingericht,
goed samenhangend en opperbest voor
zien leger, dat betrouwen heeft in zgn
oversten ea dat vertrooweu gewettigd ziet.
De toestand van generaal Koero-
dat de huwelijksakte van uwen broeder Bou
dewjjn niet te vinden isdat de priester, die
zjjn huwelijk heeft ingezegend sedert lang
overleden is, dat ik het boek nit de: sacristie
der kerk vau dien pastoor heb laten stelen
en verbranden. De stukken om zjjn wettig
erfgenaamschap te bewgzm ontbreken dua
geheel en al,
Ja, maar mjjn broeder heeft in den
vorm eener schenking beschikt, en dit kon
hjj wettelijk doen, daar het jachtslot zjjn per-
soonljjk eigendom is, dat hjj voor eene aan
zienlijke som gekocht heeft.
Dit kon hjj niet, daar hjj krankzinnig
is en een krankzinnige, volgens de wet, niet
psrsoonljjk beschikken kan. Gjj zjjt het
oerigen» aan u zeiven en aan het land ver-
aohnldigd te verklaren dat zjjne doorluchtig
heid Boudewjjn onbekwaam is te regeeren.
Onbekwaam! Mie hee't er dan tot
hiertoe geregeerd?
Vorst Ignaaz en diens eebtgenoote. Bei
den hebben eea wezenlijk meesterwerk vol
bracht, met zoolang den toestand van den
regeerder voor de wereld verborgen te hebben
gehouden.
De dokter is natuurljjk behulpzaam
geweest. Gjj hebt nu ontdekt dat de gitt
bestaat, gjj zu't nog meer vernemen.
{Wordt vervolgd)
