No. 5767
Woensdag 10 Augustus 1904
29ste Jaargang
®ag6laó voor eSflooró- en &uió-<JCollanó.
Eerlijke beoordeeling.
HET GEHEIM
vaü een Vorstenhuis,
B tlITSÜf LAND
Italië.
Duitschland.
Oostenrijk-Hongarije.
Turkije.
Japan.
Rusland.
De oorlog in het Oosten.
a
ABONNEMENTSPBIJ&
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nnmmers
Dit blad verschynt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteur-D ire cteur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstrsat. Haarlem.
1,20
1,50
2,9C
0,03
SXiïSD
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTBNTIBN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/* r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublieitéEtrangère
G.L. DAUBER Co JOHN., f. JONES Succ- Paris 31 bis Faubourg Montmartre.
Wat wy gisteren schreven in ons arti
kel «Iu den Kaleidoscoop» moge in de
eerste plaats toepassing vinden op poli
tiek terrein. Het is waarljjk treffend boe-
zeer de beoordeeling van meeningen en foi
ten afhangt van het standpunt, waarop
men staat, van den bril, waar door men
de zaken beschouwt. Nu is een ieder in
zyne denkwjjze voor een zéér groot deel
athankeljjk van de opvoeding in het on
derwas dat bij genoten beeft, van de per
sonen, met wie hy geregeld omgaat en
van het milieu, waa ii hy verkeert en
zéér vaak ook van de materieele belangen
welke bg hem op den voorgrond treden.
Van daar een vaak zoo verschil end oor
deel over een zalfde zaak door personen,
die in den grond dezelfde beginselen
voorstaan, partijgenoten zgn. Maar van
daar ook Let veelm'dig groote ver
schil in oordeel door personen, dia in
beginselen, in wjjze van opvoeding, in
levensopvatting, divergeeran, soms anti
poden zyu. Geheel onzinnig derbel/e is
het afwjjbend oordeel, de verschillende
meening van anderen dadolyk als een
dwaasheid, e?ne onmogeljj'cbeid te be
schouwen en te veroordealeD, zulks toe te
schrjjven aan onverstand of aan antipathie
of aan eene steeds gekoesterde vooringe
nomenheid, En even onzinnig is het te
meenen, dat wjj in ons oorleel onfeilbaar
zyo, dat wg h^t altijd by het rechte eind
hebben. Vooral bjj beoordeel'ng van poli
tieke handelingen is het vaak noodig en
zeker zéér nuttig de houding der tegen
partij te beoordeelen en te beschouwen
van uit haar standpunt voor zoo ver men
dat kan doen op dit oogenblik bjjv. in de
liberale partjj eenstemmig in hare veroor
deeling van de ontbinding der Eerste
Kame» en niet alleen eenstemmig in die
veroordeeling, maa- zg is verbitterd, njjdig
en daardoor laat zjj zich verleiden tot
eene onjuiste beoordeeling en tot het
uiten van dwaze en onverdiende beschul
digingen en verwjjtingen aan het adres
van het Ministerie. Hoe komt de wjjze
liberale partjj, die toch het monopolie van
helderdenkendheid en goed inzicht bez t,
tA die verkeerdheid Wél, omdat zg de
zaak alléén door haren bril beschouwt en
er geen oogenblik aan scbjjnt te denkeu,
welke gevoelens het Ministerie langzamer
hand er wel toe moesten leiden om aan
de oppositie der Eerste Kamer een einde
te maken. De liberale heeren hadden zich
een oogenblik in de positie d«r be-ren
ministers en vooral van Dr. Kuyper moeten
indenken, zich op zjjne plaats moeten
FEUILLETON
111 (Vervolg.)
Papier en inkt, gebood hij. Krassmd
gleed de pen over het papier, en bevend reikte
hjj den intendant het geschrevene over.
Zie, lees
Bernhardt las
Op den dag dat ik in het slot als
heer en meester hearsch, geef ik aan mij
nen intendant Bernhardt de my toebe-
hoorende suikerfabriek ten geschenke.
Prins Ewald.
Schrjjf nu ook een briefje aan uwen
broeder, genadigste heer.
Wat moet ik aan mijnen broeder schrij
den
Noodig hem tot eene samenkomst, welke
gjj met hem wenscht te houden. .Zelf zal ik
dien brief bezorgen, om stellig verzekerd, te
zyn dat hy in de handen van den torst komt.
Van het antwoord hangen de stappen af,
welke wij verder doen zullen. Gij hebt nog
een half uur tijd. Dan pas komt het rijtuig
om u rond te voeren op uw morgenrit.
wanen, tegenover eene oppositie vin Chris-
telgkeo, zooals die door de liberale partij
werd givccd, met voorafgaande afspraken
van gemeenscbappelgken tegenstand, niet
trachtende naar verbetering der Wet,
niet beproevende ze ook voor hare partg
aannemelgk te maken, door verzekering
der waarborgen, maar al'een bepalende,
dat ze dient verworpen te worden en dat
doende is de Tweede Kamer eenstemmig,
om der Eerste Kamer als het ware tot
een zelfde votum te dwiogen. Bedacht
de libe'als partg daarbjj hoe het haar te
moede zoude zjjn, als hare mannen daar
zaten al» Ministers onmachtig om een
voornaam punt van hun programma, «vrij
making van het onderwgs» uit te voeren en
niet zonder reden bedacht dat al lieten zg
de verwerping dar Hoogsr O.-darwjjswet
voorbggaan, zonder deE rrste Kamer te ont
binden, zg hoogstwaa'schgnlgk met de
Drankwet en de Tarief wet voor een ze'f Je
dilemna zouden komen te staan, dan zoude
ze wellicht anJers oordeelen over het feit,
dat dit Ministerie gebruik maakte van het
Constituti jneele Recht der ontbinding,
waar het kiezersvolk zich reeds in een
veroordeelenden zin over de hooding der
liberalen had uitgesproken.
Hadda Borgesiusin de plaats van
Dr. Kuyper gestaan, gewis het oor deal
Ier 1 berale pers had anders geklonken.
En het onze in dat geval? Wjj zgn van den
beginne af aan geen voorstanders geweest
van de ontbinding der Eerste Kamer. Wij
berusten er in als in een ncodzikeigk
kwaad, een kwaad, waartoe men den Pi e-
mier genoodzaakt beeft, hem bjjna geen
anderen uitweg latende, en wjj trachten
zjjne wjjze van handelen te rechtvaa d -
gen en te verdedigen. Wij z en er geen
machtsmisbruik in, maar het aangrjjpen
van een zeer gewettigd middel, om een
tegenstander te verwjjderen, die hem het
volbrengen der taak, waartoe hjj zich ge
roepen gevoelt en wiartoe hg door de
keuze des volks en de benoeming dsr Ko
ningin werkeljjk geroepen is, ocmogeljjk
maakte. Hadde een Liberaal Ministerie in
datzelfde geval gestaan en op gelijke wjjze
gehandeld, wij hopen, dat wjj dan een
zelfde onpartjjdig en in alle deelen ge
rechtvaardigd oordeel hadden kunnen vel
len, als wjj thaus van de Liberale partg
meenen te mogen verwachten.
Maar ook haar in onze oogen onbil-
Ijjk oorde'l ls te verontschuldigen. Er
behoort heel wat moed en buitengewone
geestkracht toe om te berusten in een neder
laag, zooals de Liberale partg geleden
beeft. Jaren en jaren heeft zg de leiding
van 'a lands volken in banden gehad en
hebben bare begiusslen gezegevierd en
hare toepassing gevonden. Het valt niet
zoo gemakkeljjk die lei ting ia andere
handen te zien en beginselen te zien toe
passen, met de hare in strjjd. Te erken
nen, dat die leiding een goede kan zgn,
dat die beginselen een recht van bestaan
hebben en dat het volk derzei ver toepas
sing vordert, is der liberale party nog ie
zwaar en zjj venordeelt onmeedoogend,
wie haar ter zjjne duwt in bare begin
selen en 's lands zaken door and ere ver-
vaugtt. Toch zal zjj dit dienen te leeren,
wil baar oordeel gematigd en onpartjjdig
worden.
Ilc moet ondertusschen op het kantoor nog
eenige zaken regelen.
De intendaat boog diep en verwijderde
zich.
De dwazerik, pruttelde hjj voor zich,
toen hy over de plaats ging, ik d cht hem
reeds zoo verzwakt, dat hij zich zonder beraad
nasr mjjne schikkingen zou voegen, hij bezit
echter nog zooveel denkkracht, dat hjj het
stuk op eene sluwe wijze hee't kunnen op
stellen. Er is hem nog altjjd wat van zjjne
oude sluwheid overgebleven die hem vroeger
berucht maakteik heb nu toch eene
belofte dat zjj mjj tot voordeel strekke,
hiervoor zal ik zorgen. De fabriek ontgaat
mjj nietindien ze mjj niet gegeven wordt,
koop ik ze wel te veistaan met het geld
van den geoadigen heer Het bankroet
brengt ze zeker onder den hamer.
Voordat hij het gebouw had bereikt, waarin
zich het kantoor bevond, reed een rijtuig op
de plaats hem voorbij.
Het ^bleef plotseling stils'aan e,i de tim
mermansbaas Gerold stapte er uit.
Beinhardt hield ook stil en beiden jjlden
naar elkander toe.
Zjj reikten elkander de hand en wisselden
veelbeteekenende blikk n.
Goeden morgen, mjjnheer de intendant.
Goeden morgen, mjjnheer Gerold.
Hebt gij voor mij een kwartiertje ten
beste
Een geheel uur, als ge wilt.
De mannen traden het bureel van den in
tendant binnen. Zjj bevonden zich a'leen. De
De vulkaan «Vemvius» is onverwachts
beginnen te werken. De berg werpt uit
den middeukrater eea aiazienljjke hoe
veelheid lava uit. De bewoners in de
onmiddellijke mbgheid maken zich onge-
rus'. Niettegenstaande de werking niet
vat laDgen duur was, vreest men nieuwe
uitbarst'ngen, daar te S irrente lichte aard
schokken werden gevoeld.
E' zullen opnieuw troepen worden
uitgerust om naar Zuid West Afrika te
worden gezonden ter versterking van het
expeditie lager, dat veal van typhus te
ljjden heeft. Er heerscht in bet ongewone
klimaat voor de Duitschers vooitdurend
gebrek aan frisch en helder drinkwater,
dat van de kusten naar het binnenland
moet worden gevoerd.
De «Morgenpost» van Ber ijn ver
zekert dat er tusschen Parjjs, L inden en
Be Ijjn onderhandelingen aangeknoopt zgn
voor het sluiten van een6 Fransch-Eugelsch
Duitsche verstandhouding, die wel niet
tegen Rusland zou gericht zgn, maar in
alle geval er toch ook niet zeer gunstig
voor zou zgn.
De schrikkelgkste ellende heerscht
thans op de Russisch-S leziaansche grens.
Te C<antoschan is de armoede zoo groot
dat werklieden zonder werk een brand
gesticht hebben die twintig huizen in
asch gelegd heeft, in de hoop bjj de ber-
l.ouwing dezer huizon arbeid te zullen
vinden. Geen dag gaat voorbjj of de eene
of andere fabriek wordt geslotenhet
getal werkeluozen vermeerdert alzoo op
onrustwekkende wjjze. De slechte staat
van den oogst, te wjjten aan de droogte,
heeft den prjjs der eetwaren aanzienljjk
doen klimmen en taligke families sterven
van honger. De openbare liefdadigheid is
onmachtig om dien toestand te verhelpen.
E' gebeuren verschrikkeljjk veel onge
lukken in de Oostenrjjksche bergen dit
jaar. Yan de z. g. Lad'er bjj Ruetle in
Tirol zjjn twee employés van een jjeer-
gieterjj te Dorbin bjj het plokken van
edelweisz naar beneden gevallen, Zjj over
led»n koit Dadat zjj waren gevonden. Yan
de Sonnjoch nabjj Achensee is een met
selaar bjj dezelfde bezigheil neergeslagen
en eveneens overleden, kort nadat hg
met gebroken armen en beenen en ver
wonde borst was opgetild. Den dag te
voren was een jongea op dezelfde plek
neergevallen en zwaar gewond. Te Salz
burg is de kleermakersleerling J o h a n
Go II bjj het zoeken van edel wei az ge
vallen hg kwam met een beenbreuk vrjj.
De Poite heeft ook een miLtaïr attaché
naar het Japansche hoofdkwartier ge
zonden.
H-t «Berl. Tageblatt» maakt de ondeu
gende opmerking, dat waarschgpljjk de
Mikado diens reiskosten en verpleging
moet voldoen.
De Japansche oorlogskas raakt geheel
uitgeput. Woensdag heeit de Regeeripg
te Tokio voor twintig millioen schatkist
biljetten uitgegeven betaalbaar op 15
December a. s. Het heet, lat dit geld
niet voor deu oorlog, maar voor de loo-
peade uitgaven bestemd is.
De minister ven verkeerswezen C h i 1-
k o f is naar het Baikal meer vertrokken
tot inspectie van den Transbaikal en den
Circumbaikalspoorweg. De opening van
laatstgenoemden, den spoorweg om het
meer, zon plaats hebben tegen het mid
den van SepLmber. Het leggen van dub
bel spoor op de Sibe ische Ijjn is voor
loopt uitgfs eld; de minister van ver
keerswezen heeit de gunstige aanbiedingen
van buitenland-iche maatschappijen, om
zich met het leggen der rails te belasten
van de hand gewezen,
Naar het schjjut zou Rusland eene aan
zienljjke leening ia Daitichland aange
gaan hebben.
Op de binnenplaats der gevangenis der
vesting van Schluaselburg werd een dezer
dagen de dochter van den beruebten
dokter Mieszejewsky van St. Pe
tersburg, opgehangen. Het meisje werd
aangehouden ten gevolge van bare po
gingen om Russische troepen, die naar
hst oorlogstooneel vertrokken, tot onge
hoorzaamheid aan te zetten zjj was uit
dien hooide ter dood veroordeeld. De
Russische dagblalen hebben bevel ge
kregen over deze strafuitvoering niet te
spreken.
De moordtooneelen op hoog ge
plaatste Russische ambtenaren in het
Russ sche rijk worden voortgezet; zoo is
nu de lu tenant kolonel B o j e s 1 a s k i
hoofd-administrateur van het district Soer-
malin in den Kaukueas te Igdir doodge
schoten zonder dat de moordenaar is
gepakt
De kerkdiefstallen nemen in Rusland
steeds grootere verhoudingen aan. In de
kerk van Okowitz in het gouvernement
Twer, zyn tal van kostbaarheden ont
vreemd.
«Nowoje Wremja» meldt uit Wladi-
wostok, dat hst prjjsgericht den 5an de zaak
van het in den grond boren van het En-
gelsche stoomschip Knight Co amander
heelt behandeld. Het besliste, dat het
stoomschip rechtmatig voor goeden prjjs
is verklaard en dat het in den grond boren
een daad is geweest, dis met het volken
recht st ookt. Bjj de behandeling der
zaak kwam aan 't licht, dat de uit spoor
wegmatei iaal bestaande lading via Japan
sche havens naar Tsjemoelpo war bestemd,
waarscbjjnljjk voer den spoorweg van
Seoel naar de monding van de Jiloe.
Den verdedigers van Port-Arthur mag
waarljjk een woord van bewondering voor
hun schitterende dapperheid uiet worden
onthouden. Zjj hebben de huntoevertrjuw-
de vesting te verdedigen tegenover een
md, die spot met menschenlevens, die
bjj den jongsten aanval voorwaa ts rukte
onder het vuur der Rassen, dat deed
denken aan een aitbarsting van een vul
kaan. Geheele gelederen der Japanners
werden weggemaaid en toch trokken ze
voorwaarts, telkens weer voorwaarts tot
hun ljjken en gewonden den w-g verspar
den. Eerst toen staakten zjj den aanval.
Een vreeeeljjk bloedbad was aangericht.
Zoo groot was het getal der gevallenen,
ruim 10,000 menscheD, dat deJapanuers
niet eens hun dooden en gewonden kon
den wegvoeren. Den gewonden kon niet
intjjds hulp verleend worden, velen stier
ven onder een allersmartelijkst lgden. Dat
is geen beschaafd oorlog voeren, 't is een
gruweldadige menschenslechting, waaraan
de Jipansc'ae bevelhebbers i ch schuldig
maken. De Russen hebben te stjjden
tegeno er eea dood verachtenden vjjand die
meu duivels ia menscheljjke gedaanten zon
kunnen noemen, hun do.l is te komen
waar zjj zyn willen' al is h -t over duizenden
Ijjken der huoneo. Dat heeft bet drie-
daag«ch gerecht voor Po t-A thur rewe-
zen. Teg n zoo'n v jjand is het geen ga-
woon vechten, nu de R sien bovendien,
wat getalsterkte betreft, in de miuderheid
zjjn. Generaal Koeropalk ne heeft het
zwaar te veraatwoorden, wat dan ook zgn
terugtrekkende beweging ten volle recht
vaardigt.
Te St. Petersburg schjjut men de be
weging van generaal Koeropatkine
niet goed te keuren. Men wil reeds nu
een offinsief optreden van den Opperbe
velhebber in Mantsjoerjje, dat bekroond
zal moeten worden met het ontzet van
Port-Arthur.
Ook admiraal A1 e x e j e f f is dit plan
tiegedaan en het zoh wel mogelyk zjju
dat Koeropatkine werd g»dw ngen
den weg in te slaan, dien hij zelf onraad
zaam acht.
Het terugtrekken, dat het Russische
leger na elk gevecht heeft gedaan, bad
plaats op uitirukkeljjk bevel van gene
raal Koeropatkine, die nn in de ra-
meester zonk op eenen stoel neder.
Gjj ziet er opgewonden uit, zei de in
tendant.
Dat geloof ik welBlei ia tot hedtn
nog niet teruggekomen
Uat vind ik zeer naluurljjk.
Heeft hy u geschreven missuhien
Neen, dat niet.
Of is hij bij uw weten scheep gegaan
om te vluchten
Dat ook niet.
Ii begrijp er niets meer van.
Iemand die dood is kan toch niet meer
schrijven of een reis maken 1
Gerold staerde den man bjj het aanhooren
dezer tijding met verbazing aan.
Iemand die dood is, zegt ge; Zou Blei
dan dood zjjn
De jagers van den houtvester hebben
hem omver geschoten.
Weet gij dat reker
Even zeker als ik weet dat gjj bjj my
zijt.
De meester sprong overeind en viel den
intendant on den hals.
W»t 'n goede tyding! riep bjj met woeste
bljjdsc'iap uit, Dan ben ik van eenen vreese-
ljjken mensch verlost.
Gerold droogde het zweet van zyn voor
hoofd af en verzocht eene sigaar, welke Bein
hardt hem beried willig aanbood.
Beiden zaten tegenover elkander en rook
ten. Zjj waren oude vrienden toen de sui
kerfabriek werd gebouwd, hadden zjj vriend
schap met elkaar gesloten
Mjjn wissel was gisteren vervallen, zei
de bouwmeester.
Ha, zoo? Ik heb er niet aan gedacht.
Ik wel, maar ik heb geen geld het
is een slechte tjjd en de menschen beta
len niet.
Ik zal u gaarne verlenging geven.
Na deze woorden, welke Heinb^rdt bedaard
gezegd had, baalde hjj eeuen nieuwen wissel
te voorschijn, we ke hjj begon in te vullen.
De brave intendant dreef woekerhan
del in het groot. Hjj hat reeds een niet
onbeduidend vermogen bjjeengewoek>rd het
verkrijgen der suikerfabriek, die ten zjjnen
voordeele winst opleverde, moest de luatste
slag van den intendant zyn. Prins Ewald
die, onder alle opzichten, tot niets goed was,
was met den staat van zjjne zaken niet be
kend hjj verliet zich op hetgeen zijn inten
dant hem mededeelde. Was er geldgebrek,
hetgeen net zelden het geval was, dan schafte
Beinhardt raad en de eigenaar der fabriek
betaalde interest voor zjjn eigene kapitalen.
Meester Gerold las den nieuwen wissel.
't Is een hoog intrest, mompelde bjj.
Gjj weet meester, dat het geld schaarsc'n
is. Twaalf percent is de koers I
Zoo
Zeker, dat zult gjj ook wel weten!
't Kan wel I
Ik reken u maar tien percent-
't Is duur.
Zoo het geld mjj behoorde, zou ik mjj
vjjt
geef, aan wien ilc verantwoording schuldig
ben. De prins is zeer zu mg in zaken, al
hoewel hjj in zjjne verteringen zeer verspil
lend is. In den loop van een jaar, heeft hij
aanzienlyke sommen noodig.
Gerold hie'd het pajier in zjjne bevende
hand.
Ik meet u eene verklaring doen, mjjn
heer de intendant.
Wat wilt ge zeggen? vroeg Bernhardt
verrast.
Ik kan dezen wi sel niet betalen.
Ik heb hem daarom drie maanden ver
lengd.
Dat is niet voldoende.
Ik kan u geen langer uitstel geven, 't
Is reeds de derde ma»l dat ik verleng.
Dan moet ik den prins zelve spreken,
Beinhardt glimlachte.
Dat zou u tot niets helpen, v.iend.
Binnen drie maanden heelt mjjn meester veel
geld noodig ha zal naar Parjjs gaan om er
den winter door te bren en. Voor zjjn ver
trek moet ik nauwkeurig rekenschap geven.
O, gjj weet niet hoe groote heeren zjjn.
De meester-timmerman sloeg geen acht op
den vriendeljjken toon op welken de inten
daat hem dit zei.
(Wordt vervolgd)
m t
t vreden stellen; maar wees indach
tig dat ik u het geld van mjjnen meester
