No. 5789
Dinsdag 6 September 1904
29ste Jaargang
J
J
QagBlaè voor cftooró- on
HET GEHEIM
De wereldlijke macht van
den Paus,
vaü een Vorstenhuis,
BUREAU St, Jamstrfest Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
B DITENLAND
OosteDrijk-Hongarije.
Amerika.
Frankrijk.
Engeland.
De Oorlog in het Oosten.
ABONNEMBNTSFBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Aizonderljjke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
PB1JS DEB ADVEBTBNTIBN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
ACUTE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéElrangèrt
G.L. DA.UBE 8f Co JOHN., f. JONES SuccParte 3\bie Faubourg Montmar'.re
In den laatsten tjjd is het Romeineche
vraagstuk nog al eens van veel kanten
bekeken, maar tegenover de geuite mee-
ningen staat het vast, dat de H. Stoei
met betrekking tot de wereldlijke macht
des Pauses aan drie dingen vasthoudt,
til.:
le dat aan de Kerk door de Italiaan-
Bche Regeering op onrechtmatige wjjze
haar eigendom it ontnomen 21 dat de
Roomtche Paus niet de vrgheid, veilig
heid en onafhankelijkheid geniet, welke
voor zgn waardigheid, zjjn rechten en de
uitoefening zjjner plichteu uoodig is3°
dat de H. Stoel op den eisch moet 1 ljj-
ven staan dat aan dat onrecht en d.e on
waardige verhouding behoorlijk een einde
moet worden gemaakt.
Zoowel Z. H. P i u s IX als L e o XIII
hebben steeds het techt van den H.
Stoel verdedigd en zeker zal Z.H. P i n s X
geen duim breed afwijken van de rech-
tan door zjjn voorgangers verdedigt.
Het staat boven twijfel, dat de Pans
ongetwijfeld de hand tot den vrede zal rei
ken, zoodra eeD aannemelijke formule is
gevondfn, die den Stedehouder van Chis-
tus eene aannemelijke, werkelijk gewaar
borgde v:ij beid wil en kan braogen.
Niemand kan uit zgn opkomen voor
de noodzakelijke en onvervreemdbare
rechten der Kerk de logische gevolgtrek-
kiug maken, dat d9 Paus elke duim
giondr terugverlangt, of zelfs dat hjj in
beginsel een vijand der Ita'iaansche een
heid zou zjjn. Wanneer echter de Paa3 zich
in zgn eigen residentiestad niet vrjj bewegen
kan; wanneer men hem onder een zoo
genaamde waarborgenwet wil stellen, die
mea elk oogenblik weer afschaffen kan
wanneer men alle, ook de laagste aan
vallen tegen het Opperhoofd dar Kerk
zeowel in de pers als in het parlement
straffeloos toelaat; waaneer men in de
diplomatie en in het binnenlandse!) be
stuur allerlei kuipeigea tegen den Paus
beproeftwanneer men elk succes van de
Curie met nagver en haat, daarentegen
eiken tegenslag, dien zij ondervindt, met
leedvermaak aanziet; wanne'r men ein
delijk het Pausdom tot een nationaal-
Laliaansche instelling stempelen of zelfs
gehetl zon willen afschaffen, terwjjl het
toch in werkelijkheid een internationale,
wtreldomvattende instelling it; wanneer,
ia één woord, de Pans zou moeien op
houden te handelen zooals hg wil en
moet, dan kan slechts een dwaas zich
er over verbazen dat de Paus doorgaat
FEUILLETON
138 (Vervolg.)
O j», daar is geen kwestie van
En zoo Louize reden had om
Mijne dochter onderwerpt zich geheel aan
dsn wil barer moeder. En deze heeft haar
eigen reden
En welke was de reden barer moede; P
M;jn man was eerstens tegen dit kuwe-
ljjk, ik wil het oprecht bekennen. Mijne moe
derlijke bezorgdheid geeft mij verleid. O, gij
weet het, ik heb een groote verantwoording
op mij genomen. Louize beminde hartstochtelijk
Albert, en zij zoo ongelukkig zijn geworden
zoo zij het doel barer wenschen niet bereikt
had- Eren zoo was het met Albert. Beiden
kenden elkander sinds lang.Lang heb ik er eene
beschikking Gods in gezien dat de jongelieden
elkander beminden. Gerold zou, volgens mijne
berekening in alles toestemmen als het eens
te gebeuren stond, en zjjn schoonzoon als me
degezel in zijne zaken nemen. Het was maar
na de huwelijksvoltrekking, dat Albert be
kend maakte dat hjj de zoon van eenen vorst
was
Nu glimlachte Celestine zoo goedhartig a's
haar mogeljjk was.
met protesteeren tot hg zgn ware, wer-
keijjke en volle souvereiniteit heeft terug
bekomen.
Zooala reeds gezegd, is er een andere
formuie mogeljjk als deziherstel van
den statut quo anteer is du» volstrekt
geen rede, wa irom Z. H. P i u s X,j niet
daarvoor gewonnen zou kunnen worden.
Dat is ook de bedoeling geweest van
Z. Em. den staatssecretaris M e t r y del
Val, toen hg onlangs over jde wereldlgke
macht des Pausen heeft gesproken waar
over de Figaro zich druk heeft gemaakt,
en waa door in de liberale pers een
juichtoon is aangeheven als zou de H.Stoel
genegen zgn concessies aan Italië te doen.
De vreugde over deze zoogenaamde
toeschietelijkheid van Pi us X, was, ge-
Ijjk te begrgpen is, echter van korten
duur, want weldra volgden van bevoeg
de zjjde logenstraffingen van de boven
bedoelde verklaringen van de Figaro. De
berooving van den H, Stoel is en blijft
een onrecht en een revolutionnair geweld,
maar een gepleegd onrecht kan op ver
schillende wjjze goed gemaakt en veref
fend worden.
Niet de Pausen zgn he1, die de oplos
sing van het zoogenaamde Romein&cbe
vraagstuk verhinderen, maar wel diege-
neu, welke die qaaestie in hare ware
belet keüis miskennen, ha'r draagwjjte
niet willen zien ot het keerpunt van het
vraagstuk elders zoeken dan daar waar
het naar de verklaring des Paus in zelf
gelegen is.
Om tot een vredelievende oplossing der
Romeinsche qaaestie te komen zil de
Paus geen fStaat eischen, tot welks ver
dediging een reusachtig leger en een
groote vloot noodig is. De eenheid vau
Italië zal door den Paus niet in gevaar
worden gebracht, maar de H. Stoel zal
en kan nimmer de verkrachting van het
recht, van wettighei 1 van gezag ea van
vrijheid erkennen.
Het Vaticaan zal steads protesteeren
tegen onrecht- eu geweldpleging en arglist
van de vjjanden der Kerk; tegen drog
redenen, die worden aangevoerd om het
gezag des Pauses te ondermijnen.
Het Pauseijjk gezag eischt volkomen
vrgheid, die vrgheid i* den Paus ontno
men.
Het Pausdom vertegenwoordigt het
gezag. Het beginsel «iat God in den
Staat onttroont» wierp het gezag in een
moeras. En velen die dat gezag verplicht
zgn to verdedigen en te handhaven too-
nen zich onnutte knechten tot wegjagen
bestemd.
Het is overbodig meer te zeggen over
Vóór God, voegde zjj er bjj, zjjn wjj
allen gelijk. De vorst, zoowel al» de bedelaar
is een schepsel van den Almachtige die
hemel en aarde heeft gemaakt, fk heb niet
den vorstenzoon maar den timmerman tot
schoonzoon gekozen, en Louize heeft den
knecht van haren vader bemind. In de
zen toestand ligt er iets onuitsprekelijk tref
fends.
Celestine bracht den zakdoek aan hare
oogen.
Mevrouw Wolter kon niet zien of de vrouw
ran den timmerman weende, want de avond
schemering was donker geworden. Zoo zj)
echter hel gelaat der listige vrouw had kun
nen gadeslaan, zou zjj hebben opgemerkt,
dat Celestine's oogen gi'ii^e blikken schoten,
die op de gehee'e gestalte der modemaakster
neder vielen.
Een sluwe en derhalve gevaarijjke vrouw,
dacht zjj.
Valschheid onderscheidt de oplettende toe
schouwer licht. Het kon aan Charlotte's scher
pen blik niet ontgaan, dat zjj met eene floor,
tnpts huichelaarster te deen had.
Mev o uw Gerold, zei ze na eene poos
stilte, omdat het natuurlijk is, dat u het
geluk uwer dochter ter carta gaat, is het ook
voor mg een behoefte voor mjjnen zoon te
zorgen'
Welnu, onz8 kinderen zjjn verbonden door
den echt.
Dat zijn zjj. En het verheugt mjj!
Wat gedaan is kan niet veranderd wor
den,
de handhavers vau het gezag ia onzen
tjjd. Daar ia Gode aangezegd, zegt Mr.
Bo hl z68terecht in zgn «Qe Gods
dienst» op bladz. 357, zich in den
Hemel op te sluitende wereld zal
zich zelve regeeren, zjj behoeft Zgn
bjj<taDd niet. Bet ia overbolij ge
worden, dat God vertegenwoordigers op
aarde stelt tol leiders der volkeren de
ze kannen zelve hunne herders kiezen
met wien zjj esne overeenkomst sluiten.
De Staat is zoo wjjs geworden, dat hg
alias in dan uitgestrektan zin regelen kan,
moraal en theologie niet uitgesloten zgn,
wetten mo ton voorzien in alle wettelgke
en stoffeljjke belangen. De Staat-God is
opgetreden. Hem zullen alle burgers aan
bidden, naar zjjne voorschriften allen met
nauwgezetheid leven. Onmoge'gk kan dat
verkregen worden, zool mg da Kerk de
haar toekomende plaats in den Staat bljjft
inruimen. Daarom het Pausdom en de
Kerk stelselmatig weggedrongen. De
Paus van zgn wereldlgke macht beioofd,
scheiding van Kerk en Staat en terug
naar het heidendom. Kan men zich groc-
ter idiotenwerk voorstellen f
Keizer Frans Jozef moet als booid der
familie zeer verontwaardigd zgn over hen
gedrag van prinses Louize van Co-
burg. Deze 46-jarig» vrouw, die schande
brengt over haar vader den Koning van
België, haar Echtgenoot Prins P h i-
lip vanCobnrgen haar twee kin
deren, prinses Leopold, thans officier
in Oostenrjjkschen dienst en hare dochter,
I de gemalin van den hertog ErnstGnn-
thervanSleeswgck-Holstein,
broeder van de Keizerin van Duitsch-
land, vertoeft thans in gezelschap van
haar verleider.
Het gerucht, d?;t de eerlooze vrouw te
Constance gez'ea is, heeft z ch niet be
vestigd, men dacht dat zjj naar Frank
rijk is gevlacht, in de hoop dat het gou
vernement der Ripubliek haar uitleve
ring zal weigeren.
Te New-York is een brutale dieven
bende ontdekt oader dsn naam van Black-
Hand (de Zwarte Hand). Dr poli ie is
tot nu toe onmachtig gebleken de hoof
den der bende te ontdekken.
Deze bende pleegt tairjjke misdaden
in verecbilende wjjken der stad. Twee
inwoners van North-Bergen ontvingen
ieder een brief van het geheim g noot
schap, waarbjj zg verwittigd worden, dat
zjj een som van 500 doilars moesten
storten, wilden zg niet vermoord wor
den. Te Brooklgn kwam een schoen n aker
verschrikt de politie kennis geven, haar
smeekende zgn huis te beschermen, daar
Weihoe I Denkt gjj er misschien aan
mevrouw, iets te beproeven om die banden.
Neen, nesn, ver van mjj zoo iets te den
ken.
Met welk oogmerk merkt gjj dit evenwel
aan.
Ik wilde alleen te kennen geven dat
wjj daardoor in familiebetrekking gekomen
zjjn.
Een eer voor ons, welke ik weet te
waardeeren, mevrouw, zei Celestine het hoofd
buigende.
Yorst Boudewjjn, geljjk ge weet, is mjjn
gemaal.
Ik twjjfel er niet aan.
Prins Ëwald is de broeder van mjjnen
gemaal en beiden zjjn vganden.
Kan deze vijandschap eenigen invloed op
onze kinderen hebben, vroeg Celestine.
Overweeg dat Albert de zoon van vorst
Boudewjjn en levens de neet van prins Ewald
is
Ik begrijp u niet Gjj spreekt
op geheimzinuigen toon, om niets meer te
zeggen.
Is het waar dst Reinhardt met uwe fa
milie in betrekking isf
Celestine ontroerde hevig.
Wat zegt ge? gaf zjj oogenblikkeljjk tot
antwoord.
De wereld is slecht, zjj liegt, ik weet
het; maar vergeef mijne ongerustheid—de
intendant, dien ik zoo e en uit uw huis zag
komen, beweert dat meester Gerold tot dit hu-
weljjk gedwongen werd door prins Ewald, die
hg van de «Black-Hand» een brief had
ontvangen, hem aanzeggende, dat zgn
huis in de lucht zon springen, indien hg
niet 250 dollars stortte. Woensdagnacht
is te New Rochelle een man door de
bende vermoord, omdat hg geweigerd
had eene zekere som geld aan de die
venbende te storten.
In
de Fransche Rspabliek
meerderheid der Generale
aangenomen ten gunste
hejft de
Raden moties
der opzegging
van het Concordaat.
Op het slagveld van Sedan zijn op 1
en 2 Sept., den gedenkdag, diensten ge
houden voor de zielsrust der in 1870 ge
vallen soldaten. Tairjjke Fransche en
Duitache deputaties in Duitschland
wordt de dag niet langer gevierd
brachten bloemen op de graven der ge
vallenen.
Te Marseille besloten de haven- en
1 kverkers nnet algemeens stemmen de
staking door te zetten en de kameraden
in alle Fransche havens dringend aan te
sporen hun voorbeeld te volgen. Ook de
matrozen sleten zich bjj hen aan.
Tegenover deze houdiDg verklaren na
tok de pa'roons zich van verdere be-
mid lelingspogiagen afkeerig.
Te Cette, weet men, gaf men hieraan
reeds gehoor en Ljon en Adge zjja nu
gevolgd. Op de kaden wordt niet gewerkt.
Ook Brest dreigt zich aan te sluiten.
De Icaliaansche Middellaadeche-Zee-ba-
vens varen hier wel bjj.
In Engeland wordt gedreigd met een
algemeene werkstaking der mjjnwerkers.
De algevaardigden van de Schotsche
mjjnwerkersvereenigingën, die deelnemen
aan bet nationaal congres te Souphort,
bebbsn opdracht te stemmen voor da alge
meene staking van de mgnwerkers in het
Vereenigd Koninkrjjk ingeval de eigenaars
van de mjjnen het minimum loon, dat
op 'c oogenblik f 3.50 per dag bedraagt,
zouden willen verminderen.
Waar de eigenaars van geen minim3m
loon m -er willen weten, is de toestand
zeer ernstig.
Tot Engelsch gezant te Rome is
benoemd Sir Edwin Egerton. Sr
Edwin Egerton was gezantschaps
secretaris te Parjjs van 1885 tot 1892,
gezant te Athene Vanl892 tot 1903, en
van 1903 tot op dit oogenblik gezaut te
Madrid.
Aan het bericht, dat Eagelsche
kruisers zoeken naar de schepen «Smo
lensk» en «Petersburg»,van de Russische
vrjjwilligersvloot, knoopt «de Novoja
Vvremja* de beschouwing vast, dat het
gemis aan een eigen haven aan de Ara
bische kast aan de Perzische Golf of aan
den Indischen Oceaan zich voor Rusland
zeer doet gevoelea. Lord Carzon, die z>o
veel reeds gesproken heeft over een grens
tasschen de sferen van invloed van Enge
land in Rusland in Midden-Azië en Per-
zie, waardoor de vriendschappelijke betrek-
Albert in 't ongeluk wil storten en hem zjjn
recht ontfutselen.
Dat was te veel voor Celestine. Eenige
oogenblikken bleef zjj sprakeloos. Sidde
rend drukte zjj de magere handen tegen hare
borst.
Beweert de intendant dat? vroeg zj ein
delijk.
Mevrouw Wolter aanschouwde haar oplet
tend.
-De slechtaard heeft met die woorden
eene zware beschuldiging tegenover ons ge
uit I zegde zjj met eene gedwongen kalmte.
Hiermede heeft hjj de overhaasting eu de
geheimhouding van het huwelijk willen uit
leggen.
Hoewel ik de slechtheid van den in
tendant ken, is het mjj toch onmogelijk te
zwjjgen. Bjj het heil mjjner kinderen bezweer ik
u: zeg mjj de we enljjke reden die u bestuurd
heeft om alzoo te handelen. Albert weet ook
dat Reinhardt dit beweert
Is het rrogelvk.
Ik heb het op mjj genomen hem de
overtuiging te verschaffen dat hjj zjjne bruid
schandelijk gelasterd hee t. De gehcele zaak
geeft, bjj den eersten aaublik, aanleiding tot
argwaan, en de lasteraar zal zjjne straf niet
ontgaan. Zoo de prins zelf de hand er toe heeft
geleend om verraderlijk jegens zjj oen broeder
te handelen, zal ook hij door de gevolgen
getroffen worden, welke deze besehuldiging na
zich sleept.
Opdat gjj mjj uw volle vertrouwen zoud t
sohenken, ging Mevrouw Wolter voort, heb
kingen zeker gebaat zonden wordsD, moet
niet nit het oog verliezen dat de gebeur
tenissen in bet Verre Oosten het aan
Rusland onmogeljjk maakten, zich aan
zgn rol van eerste mogendheid te ont
trekken. Natuurljjk is daar een sterke
vloot voor noodig en voor deze een sta-
jtion tasschen Kroonstad of Sebastopol en
WladivOitack. Zich hiertegen te verzet
ten, zou voor Eugeland onlogisch zgn en
zeker aanleiding geven tot eene zeer ge
spannen verhouding.
Van Port-Arthar valt geen nisaws te
melden, das hebben de Japanners met al
hnn overmacht en voortvarendheid het
hoofd gestoten en voorloopig den strjjd
opgegeven met verlies van duizenden en
dmzsnden hunner strgders.
Het oog is thans gevestigd op den
strjj i te Liaojing, waar de Rnssen en
Japanners met groote legers tegenover
elkaar voortgaan hun soldaten te ver
moorden.
Van Japansche zgde wordt gemeld,
dat hun legers vóór Liaojang staan. Een
geweldig artillerie-gevecht was gaande
in het noorden, het oosten, het zaiden
en het westen De heavels gelgken val
kanen, vanuit de stad en de groote en-
trepóts aan gene zgde van de rivier. Da
treinen gaan in noordelgke richting.
De vjjand beschikt over eene groote
macht. Er heeft eene wanhopige worste
ling plaats. Het schouwspel is overweldi
gend. D3 Japanners hebben Liaojang
ingesloten, dat onheiroep ljjk v-rloren
schjjnt. De Japansche infanterie beschermt
hunne stellingen.
Ook wordt uit Tokio geseindMen
gelooft, dat het Oyama's hoofdmacht, die
zich ten zuiden van de Taïtse bevond,
heden vroeg gelukt is de rivier over te
Bteken.
Koe r o k i nam gisteren deel aan het
gevecht op de hoogten bjj Heigintai.
Men hoopt, dat hg heien den spoorweg
zat beheerschen. De Rassen verzamelen
zich, naar het schjjnt, bjj de kolen mg n-
werken te Yentai.
Hoe verder de worstelstrgd loopt, blgkt
dat generaal Koeropatkin, hoe hg
zgn positie ook heeft versterkt, niet tegen
de Japanners kan stand houden. Hg trekt
terug, overweldigd door de overmacht voor
de Japansche taaiheid en volharding.
Generaal K o e r o k i, de onvermoeide
Japansche generaal, wiens troepen heden
deu twaalfden gevechts- ea marschdag
hebben, is er niet alleen in geslaagd de
Taitse-ho over te trekken, maar intns-
sohea ook de Hejjng-ta-boogtea te bezet
ten, van waar zjju artillerie den spoorweg
naar Moekden, den eenigen terugtochts-
weg van-het Rusische leger kan bsstrjj-
ken. Ook de hoofdmacht van het Japan
sche ieger is de Taitse-h) overgetrokken,
en zoo Koeropatkine nog kans heeft
om tirug te trekken, dan most hg van
die kans een snel gebruik weten te ma
ken, om tenminste het grootste deel van zgn
legermacht te redden.
In de telegrammen wordt gezegd dat
ik op onze verwantschap gewezen, en wgs er
nogmaals met dubbelen nadruk op. Al» twee
moeders raadplegen over het welsjjn hirer kin
deren, moet alles verdwijnen wat er zioh te-
genstelt.w
Lang had Celestine haar gezicht verbor
gen.
//kan zulk eene slechtheid heb ik niet kun
nen gelooven,» fluisterde z j bevend, /rik her
inner mjj ook geene omstandigheid die aan
dit vermoeden tot eenig voorwendsel zou heb
ben kunnen dienen, 't I» waar dat mjjn man
met den intendant in handelsbetrekking staat;
maar ik heb nooit den man gezien, veel min
der den prins, dien men als een zieken, on-
vnendeljjken mensch afschildert
//Maar waarom hebt gjj met zooveel over
haasting en zoo heimeljjk gehandeld P/r
//$chrjjf aan mjjne hande'swjjze geen slechte
oogmerken toe. ^'at ik gedaan heb kan ik met
mgue eer overeen brengen. Louiza moeit te
vreden, gelukkig zjjn.
i 'e angst voor het leven van haren geliefde
verteerde het arme meisje Men waande immers
A'bert dood, hjj was in de suikerfabriek vau
den prins verdwenen I Zjj was daardoor zoo
zeer getroffen, dat wjj bevreesd werden voor
haar verstand wjj wisten niet wat van hare
treurigheid te denken.
Wordt vefoolgd.)
