No. 5829
Zaterdag 22 October 1904.
29ste Jaargang
HbagBlaó voor cfëooró- en SCuió-dCollanó.
Kruidje roer mij niet.
BIT BSHBU.
Per 3 maanden voor Haarlem 1 f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,00
Aizonderlgke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.,
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
BUREAU St, J&nsBtr&at Haarlem.
Van 16 regels ....30 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubUeité, Etrangèr
Q.L. DAUBE Co JOHN., f. JONES SuetParis Slbis Faubourg Montmartre
Kent gjj het teedere plantje, hetwelk
niet verdragen kan, dat gjj het met den
vinger nadert en als zenuwachtig z'ch
terugtrekt, wanneer men het maar even
aanraakt Mooi is het volstrekt niet, on
opgemerkt zou men het voorbijgaan. Al
leen wanneer de aandacht er op geves
tigd wordt, vindt men het wel aardig
om zjjn bijzondere eigenschap ran bui
tengewone teergevoeligheid en prikkel
baarheid. Er zjjn behalve cnder de plan
ten, ook onder andere lerende wezens,
exemplaren, die men met dea naam ran
«Kruidje roer mjj niet», bestempelen kan,
alhoewel er tasschen deze exemplaren en
het plantje van dien naam vaak een zeer
groot verschil bestaat. Onder de dieren
vindt men die specimen niet bjj de groo
te, voorname dieren, ofschoon men ze
onder de meeste diersoorten wel zal
aantreffen. Hoe kwaadaardig ook of wreed,
nimmer zal men een tjjger met een Kruid-
ja, roer mjj niet, vergeljjken en de igoed-
aardigen os zal men al evenmin dien bjj-
naam geven als het fiire paard of zelis
den koppigen ezel. Maar het kleine katje
kan een echt; «Kruidje roer mg niet»
wezen, dat zjjn klauwen uitslaat bjj de
minste nadering en het kleine keffertje
verdaagt de aanraking uwer handen niet,
waar de groote lobbes van een St. Ber-
nardshond goedwillig met zich laat sol
len en ruilebuiten. Onder de menschea
treft men al evenzeer exemplaren aan
die men met recht «Krnidje, roer mjj
niet» noemt. Bjj het minste wat hen in
den weg komt, laten zjj het hootdje
hangen of zjj stuiven op als buskruit.
Ook hier zjjn het niet de eersten of bes
ten uit de soort, die aan dat ruvel ljjden,
maar onder elkea stand treft men ze ..ar.
Een enkel verkeerd geplaatst woord,een
onschuldige grap, eene aan taking aan
uog zoo geringe beteeken is en ziedaar,
zjj Irekktn zich verstoord en beleedigd
in huane schulp terug, zjj jammeren en
weeklageD, of toornig en gram uiten zjj
hunne woede in vinnige antwoorden en
uitvallen.
Ook op politiek terrein heeft men van
die «kruidjes, roer mjj niet». Zóu ten
min te zou men sommige beginselen, som
mige privilegiëa, sommige gebruiken en
toestanden kannen noemen, waaraan men
niet raden of tornen mag of dadeljjk
stuiven zjj, die deze beginselen voor Btaao
deze privilegiën bezitten, deze gebruiken
en toestauden beheerschen, op als bus
kruit en tchreeuwen: <haro sur le bau-
det 1»
FEUILLETON
Bjj voorbeeldraak eens eventjes aan
de privilegiëa van Let oponbaar onder,
wjjs, al is het maar om het bjjzondej
ond rvjjs op te lnffso uit den druk, waar
onder het zoovele jaren wederrechteljjk
gezucht heeft en hoor dan eens, wat
stemmen er opgaan onder tea groot ge
deelte van het Nederlands ihe Volk, voor
wie dat openhaar onder wjjs, een waar
«kruidje, roer mjj niet aai», is.
Torn am den Vrjjhandel niet, of bro-
chu ei en redevoeringen en wat al meer
zullen u bswjjzen, dat gjj uwe vingers
hebt uitgestoken naar een «kruidje, roer
mjj niet», van vele groot en kleinhande
laren, van forneerdersen consumenten».Zjj
znllen u aaotoonen, dat gjj dwaas, on
bedachtzaam en wreed, de plant wilt
krenken en vernielen, die wel teer is,
maar zoo rjjke vruchten geeft.
Ook dezer dagen openbaarde zich we
der zoo'n «kruidje, roer mjj niet» in de
politieke sferen. Er is een post wetje ge
maakt, om het v «zenden en verspreiden
van onzedeljjke en opruiende geschriften
zooveel mogeljjk tegen te gaan en waar-
bjj aan de postambtenaren het recht
wordt gegeven des noods keunis te nemen!
van zu'ke verdachte stukken en de ver
zending er van te weigeren, Hoor, hoe
het SocWeekbladdat wetje begroet
«Em hoogst ongelukkig proluct van
wetgeving, in strjjd met de Grondwet,
die het brievengeheim waarborgt in strjjd
met de vrjjheid van drukpers, zoo dier
baar aan het vryi Nederland.»
Das niet één, maar twee van die
«kruidjes, roer mjj niet», waarnaar men
het waagt den vinger uit te steken. Is
het wonder, dat men opstuift en den
verwaten aanrander van het onaantastbare
brievengeheim en van de zoo dierbaie
drukperssrjjheid op de vingers wil tik
ken. Dat men daarbjj vergiet, hoi hier
noch van het eene, noch van het andere
sprake kan zjjn, indien men niet over-
drjjit, moet mea zoo kwaljjk niet nemen.
In de eerste boosheid wikt en weegt
men zjjne woorden niet zoo precies en
wanLeer straks de bni wat overgedreven
is, dan richt het plantje, het «Kruidje
roer mjj niet», zich weder op en bjj aan
dachtige beschouwing ziet men, dat de
vinger, die het aanraakte en waarvoor
het zich terugtrok, er toch geeD schade
aan heeft toegebracht en dat het nog
even frisch en ongeschonden is als voor
heen.
Of moet ook bjj dit wetje wjer de ge
wone tactiek gelden, die geroerd wordt
tegen alles wat uitdenkoker van dit mi
nisterie komt Waar men meent, dat Dr.
K u y p e r er zjjn adem over heeft laten
gaan of waaraan zjjne made-ministers
hebban gewerkt, dat is onbeholpen, slecht,
onaitvoerbaar prnllewerk, of wel het is
tyranniek, het randt de vrjjheid aau en
voeit het Nederlandsche volk tot slaver-
njj. Het merk deugt niet. De fabriik
moet maar liquideeren. Ea wie zal dan
fabrieksheer wordeD
BUITENLAND.
Vervolg).
Arnold is hedenmorgen ontslagen
Dit weet ik reeds, hjj heett mij dit per-
sconljjk medegedeeld en ook de oorzaak van
zjjn ontslag.
Zoo waarljjk? Hij heeft natuurlijk ziju
onsehuid bezworen, even als alle lieden van.
die sooit.Het geld verdwijnt bij hen op een raad
selachtige manier. Maar dergelijke praatjes
maken op mij niet den minsten indruk. Acht
duizend thaler zijn voor zoo'n vlasbaard een
heel vermogen. Nu hij zit reeds achter
slot eo grendel en zal vrjjen tjjd genoeg heb
ben, om eens na te denken, waar hjj dat som
metje heeft geborgen: vanmorgen kon hg het
zich absoluut niet herinneren' En met zijn
huweljjk zal het nu nog wel een p osje duren
men heeft mjj nameljjk gezegd, dat-hjj ver-
loofd was. En in dat geval is de mogeljjkheid
niet buitengesloten, dat zjjn aanstaande bruid
medeplichtig is,een arm meisje.
Mjjnheer Erdmann, iiep de majoor, diep
gekrenkt, die bruid; wier eer gjj zoo roekeloos
durit aanranden en bezoedelen, is mijaedocli-
,ttr de dochter vaneen man, die ais officier
zijn koning heeft gediend.
De bankier geraakte nu toch eenijsziui in
verlegeuhaid zjjn mager gelaat werd va l-
rood.
Pardon, mjjnheer, dat kon ik natuur-
ljjk niet veronderstellen Maar onpartjjdig
beschoiwd, zult u mjj moeten toegeven, dat
mjjne gevolgtrekking niet zoo geheel uit de
lucht gegrepen was.
En houdt gjj Arnold weikeljjk voor den
dief, mjjnheer Erdmanu
Ja, antwoordde de bankier, zonder ein
oogenblik te aarzelen. Hem, en niemand an
ders. Iedere vergissing bljjft hier volkomen
buitengesloten. Ik zou rit nooit in het jonge-
rnensch gezocht hebben. Hij was mjj door een 1
h .ndeUviiend te Weenen met warmte aanbe
volen.
En hoe z'gt ge tot de ontdekking ge
komen der verdwjjning van die achtduizend
thaler, mjjnheer Erdmann?
Op zeer eenvoudige wjjze. Het was gis
terenavond; j uist voor de sluiting van het
kantoor werden er een menigte brieven be
zorgd, waaronder een aangeteekende brief, ia-
houdende achtduizend thaler. De brieven lagen
daarop deze schrjjftatel. En even als gewoon-
ljjk werden zj; mjj door Frans Arnold gebracht.
Ik telde de brieven, sohreei ze allen in mijn
notitieboek, waarna Arnold weder naar zjjn
lessenaar op het kantoir wilde terugkeeren.
Juist op 't oogenblik, toen Arnold gaan wilde
trad door deze deur mgn jongste zoon binnen
en wenschie mij te spreken. Hjj hracht mij
een beursberichtdat voor mjj van groot be
lang was.
Japan.
De Mikado zal een besluit n'tvaardi-
gen waar bjj het Japansche Parlement
op 28 November bijeengeroepen wordt.
Inmiddels zet de Regeering de organi
satie van nieuwe strijdkrachten met groo-
ten spoed voort.
Het nieuwe keizerljjke besluit voor
ziet weliswaar in de oproeping vaneen
groot aantal reservisten, maar er zjjn geen
officieren om ze op te leiden Met zulke
onzinnige maatregelen beweren de Ja
panners het hanne te hebben gedaan te
genover de vorming van het 2e Mau-
ujoeryEche leger door Rusland.
Italië.
Dinsdag is Z. Em. kard'naal Svam-
p a, aartsbisschop van Bologna, aan eeD
groot gevaar ontsnapt.
Z. Em. reed vergezeld van twee pries
ters naar het klooster jder Zusiers Salecia-
nersen; bij het uitstappen werd het rjj-
tuig bespannen met twee paarden, door
een electiieche tram omver gereden. De
Kardinaal en zjja medereizigers kwamen
gelukaig met den schrik vrjj.
By zjjn vertrek in een huurrijtuig ge
stapt, brak de as. Zjjn Eminentie, die jn
staatei-kleedjj was, moest te voet naar
het aartsbisschoppelijk paleis terug kee-
ren.
Ouitsoliland.
De gewezen Kroonprinses van Saksin,
die onder den naam van gravin de M o n-
tigDOse verbljjf hordt te Warlegg in
Zwitserland, heeft aan haar gemaal Ko
ning Frederik August gevraagd
om de ljjkplechtigheden van den overle
den Koning van Saksen te mogm bij
wonen. De Koning, die ua hetgeen is
voorgevallen geen toeraiering mier
wenicht, heeft haar verzoek geweigerd.
Het verbljjf in Duitschland en in Oos>
tenrjjk, is prinses L o u i s e ontzegd.
Uit Straatsburg wordt gemeld, dat
de provinciale commissie, in het Rjjks-
lanu (Elzas-Lotharingen) bjj den rijks
kanselier van het Duitsche Rjjk erop zal
«andringeu, dat Elzas-Lothariagen ge
lijkgesteld zul worden in rang en rech
ten met de Duitsche Bondsstaten. Te
vens is besloten te verzoeken, dat de na
tionale vertegenwoordiging zal worden
geregeld op den grondslag van algemeen,
direct en geheim kiesrecht
Berg gij alvast deze brieven in mijn
'essenaar. Aniont riep ik hem toe, terw jl hij
uit het venster zag. t an zal ik een telegram
naar H. opstellen.
En terwijl mijn zooi de brie7en wegborg,
maakte ik een telegram op,
Zoo, zijt gij gereed, Anton vroeg ik
aan mijn zoon.
Ja, papa, en nu rloot ik zelf deze
kamer en die deur af, en te zamen g ngen wij
naar het telegraafkantoor. En toen ik van
morgen wêêr hier in de k mer kwam, was
mijn eerste werk, de gisteren aangekomen brie
ven na te zien, en ziedaar de brief met
geld ontbrak Ik vond hem nergens
Ik liet mijn zoon roepen. Hebt gij giste
ren geen brief met geld ««'gegeven voor
achtduizend thaler opgeborgen, Ant n P
/roegik.
Neen papaslechts deze brievenmaar
geen brief met geld. Dat weet ik zeker. Gij
zult u vergist hebben, papa.
In geldzaken vergist men zich niet. En
bovendien zie zelf in mijn noti ieboekje.
En nu kwam er een vreeselijk vermoeden bij
mij op.- de brief moest weggmomen zijn. En
niemandandeis koude dader zijn danFrans
Arnold. Hij had mij de brieven gebracht. H.j
stond alleen aan de schrijftafel, toen ik daar,
met den rug naar hem toegekeerd, met mjj oen
zoon sprak. Qngetwij'eld hsd hij van dat
oogenbl k gebruik gemaakt om zich met den
brief te verwijderen Hij wist, dat wij
dadelijk het kantoor gingen verlaten maar
loeh bleef het een waagstuk want als ik
Engeland.
Ia Riverstown bjj Cork zjjn ongeregeld
heden uitgebroken bjj gelegenbeii dat
een 22-tal mannen voor de Rechtbank
moesten rerichjjnen wegeas verzet tegen
deurwaarders en politie.
Niemand werd in het gerechtsgebouw
toegelaten dan de advocaten en journalis
ten, Dat liet z ch het volk niet welgi-
vallen. De merigti drong te hoop voor
het gebouv en wilde met alle geweld
naar binnen. De agenten maakten ge
bruik van hunne wapenen en er werden
dertig personen min of meer ernstig ge
wond. Er ontstond een gevecht, dat tot
nog meerdere ongevallen aanleiding gaf.
De verdere behandeling van bet proces
is zes weken uitgesteld.
Bjj een grooten brand die gisteren
le Londen plaats had, zjjn van da 14
personen die het huis bewoonden, er 6
inde vlammen omgekomen en 5 werden
ernstig gewond.
De brandweer, die onmiddelljjk ver
scheen, be eft ware heldendidei verricht.
Zjj kon echter niet beletten, dat alle be-
woaers der 2e etage in de vlammen om
kwamen. Er zjja hartroerende tooneelen
afgespeeld.
Frankrijk.
Men zal te Parjjs deu ex-president
van den Oranje-Vrjjstaat, waar de heer
S t e y n op dit oogenblik verbljjft, een
automobiel aanbieden, daar deze ham bjj
zjjne reizen in Afrika groote diensten
zal kunnen bewjjzen. Em goed denkbeeld,
d»t wjj gaarne onzen landgenooten hakend
maken, daar menigeen uit sympathie
voor den wakkeren staatsman zal willen
medewe'keu tot een zoo aanlokkelijk en
practisch huldebljjk.
Amerika.
Uit San Francisco wordt de dood
gemeld van den berochten anarchist J o
seph Giancabilla. Deze woelgeest
was daar gekomen van Chicago, waar
bjj zich gevestigd had, nadat hem ia Pe
terson, het hoofdkwartier der anarchisten
in de VereeDigde Staten, het leven, door
de voortdurende bewaking der internatio
nale politie en de twisten tasschen zjja
eigen partijleden on mogeljjk gemaakt was
Ia Peterson evenals later te Chicago
en te San Francisco heeft hjj de «Pro-
testa Umana» geredigeerd, het ongere
geld verschjjnend blad ea orgaan der
Italiaansche anarchisten in de Vereenig-
de Staten. C i a n c a b i 11 a was Dog niet
ver in de dertig, hjj werd in 1872 te
Rome geboren. Heel joog schaarde hjj
zich in de gelederen der sociaal-demo
cratische partjj en werd een der ijverig
ste strjjders onder de vele Italianen, die
naar Griekenland trokken om voor ds
verkrjjging der Grieksche eenheid tegrn
de Turken te vechten.
Met de colonne van Cipriani be
vond hjj zich onder de voorposten aan
de Macedonische grens en toen Cipri
ani, alleen gelateD, moest terugwjjken,
streed hg dapper aan diens zjjde bjj Do-
mokos mede. Hjj schreef over zjjne er
varingen brieven aan de «Avanti» Na zjjn
terugkeer in Italië lokte hem zjjn zacht
naar avonturen van Rome weg en de wjj-
de wereld in, en eenigea tjjd daarna werd
het bekend, dat hjj anarchist geworden
wai.
Na den moord op de Keizerin van
Oostentjjk en op Koning Hombert
ging de naam van C i a n c a b i 11 a met
dien van Laccheni enBresci dooi
de pers. eo werd hg gescbildard als een
fanatiek koningsmoordenaar.
Ciancabilla leidde een bandeloos
leven. De oorzaak van zjjn dood is nog
niet bekend.
daarna zelf eens de brieven had willen weg
sluiten, in plaats van dit aan mijn loon op
te dragen? Dan zou ik onmiddellijk het be
drog ontdekt hebben. En toen nu van morgen
mijn zoon mij de stellige verzekering had
gegeven, dat hjj geen brief met geld had op
geborgen, toen liet ik Arnold roepen. De
kalmte, waarmede hjj mij tegemoet trad, er
gerde mijhet was niets dan ojbeschaamdheid
Arnold, begon ik op koelen toon, gij hebt
mij gisteravond met de laatste post ook een
brief gebracht, aangegeven voor een waarde
van acht duizend thaler, nietwaar?
Ja, mijnheer Erdmann, uit R in
Noord-Bohemen, van de firma L litholz, luidde
zeer nauwkeurig zijn antwoord. Dit ergerde
mij nog meer. Die blief is— verdwenen, zeide
ik nu met nadruk. Met het geld Nu
werd hij zeer bleek, maar bleef toch bedar J.
Hij zal op een andere plaats gelegd zijn.
In mijn huis bergt men nimmer brieven
met g.ldsffaarden op een andere plaats. En
dat is ook met dezen brief niet geschied -
Nu deinsde bjj een paar schreden terug en
zag mij met verontwaardiging aan.
Neem u iu acht, mjjnheer Erdmann.
Wat gjj daar gezegd hebt, behelst een ver
denking
Een verd nking, die ik onmiddelljjk in
woorden zal brengen Ja, Frans Arnold,
de briei werd weggenomen en niemand kan
dat ande.-s gedaan hebben, dan gjj alleen.
Gjj zjjt de laatste van het personeel, die hier
is geweest, en daarna heeft mjjn zoon de brie-
en daar in den lessenaar gelegd. En van
De oorlog in het Oosten.
Nu de jongste strjjd in Mantsjoerge
kan overzien worden, is het dnideigk, dat
de berichten door Japansche correspon
denten de wereld ingezonden niet alleen
overdreven, maar verre beneden de waar
heid, ten nadeele dei Rassen verspreid
werden.
Generaal Koeropatkin heeft het
veroverde terrein bezocht en de aldaar
zjjnde troepen geluk gewenscht met ban
heldhaftig gedrag.
De Rasgen hebben niet alleen tegen
over de Japanners te strjjden, ook de
Chineezen vechten tegen hen. Zjj trek
ker openljjk party voor hnn rasgenooten
en schieten op de Rass9D, die door hnn
dorpen trekken. Zoo werden onlangs 6
soldaten van het leger van generaal 8 a-
c h a r o f f gekwetst torwjjl zjj eene ver
kenning deden in een dorp, waarvan de
Chineesche bewoners zich in hanne hut
ten verborgen hadden.
Hst is opvallend dat in dezen oorlog
zoo weinig krijgsgevangenen gemaakt
worden in evenredigheid met het groot
getal gekwetsten. Dit bewjjst, dat zoo<
wel du Russen als de Japanners onge
nadig de gevallen vjjanden afmaken of
op het slagveld laten sterven. Wreed
aardiger oorlog is dan ook in de ge
schiedenis niet bekend.
De strjjd duort nog steeds voort, de
Rassen verliezen p. m. vijf duizend man
per dag. Hoiveel Japanners gedood ea
gekwetit worden, bljjft een geheim, maar
hnn verliezen zjjn zeker niet minder
dan die der Rassen.
Reeds sedert den 7en October staan
de legers der Rassen en Japanners
8trjjden tegenover elkander en nog is
het eind van den atrjjd niet te bipalen.
Duizenden dooden vallen eiken dag,
terwjjl nieuwe voorraad kanonnenvleesch
elke dag wordt aangevocrl. Het is ont
zettend hoe in Mandsjoerjje met het le
ven van den mensch wordt omgegaan.
Generaal Koeropatkin heeft een
toespraak tot zjjn soldaten gehouden en
gezegd, te begrjjpen dat zjj hongerig en
moede waren, maar hjj bezwoer hen, in
naam van dm Czaar en van het Vader-
morgen vroeg ontbrak de brief. Bleek als een
doode, onbswegeljjk als eea marmeren stand
beeld stond Arnold voor mjj als een toon-
beeld van schuld Ik een dief ik? En
hjj baTstte uit in een hoonenden lach.
Waar is uw zoon riep hjj Mjjn zoon
Wat wilt gjj met ham? Vragen wil ik
hem zelf vrigen, wat er met dien brief
is geschied. Toornig viel ik hem in de rede;
Wilt gjj mjj niet bekennen, wat gjj m-t
net geld heb gedaan,
Ik heb het niet. Het is goed. Ik
zal u laten arresïeeren.
Met zeldzame kalmte knikte hjj toestem
mend. Ja, zeker, doe dat, mjjnheer Erd-
mau. Maar vergun mjj eerst novan iemand
afscheid te nemer. Ik dacht een oogenblik
na.Toen liet ik mjjn kassier roepen.Ga met
dezen jengen man mede, maar verlies hem
niet uit het oog, en breng hem hier terug.
Het overige waet gj, mjjnheer de majoor.
Hjj kwam bjj u, om afsiheil te nemen van
sjjn meisje, Gaarne geloof ik, dat zjj,onschul
dig is aan het misdrjjf Tan haren verloofde.
En toen hjj hier terugkwam, waehtte de po
litie reeds om hem in on tvar get te nemen.
- En is er geen huiszoeking bij hem ge
daan.
Ja, maar men heeft niets gevondei—
Dat wil zeggen, geen belangrijk bidrag asn
geld.
Wordl vervolgd.)
1
suit moimt.
ABONNEMBNTSFBIJF
PBIJS DEB ADVKBTBNTIBN.
AGITB MA NON AGITATE
30.
