No. 5830
Maandag 24 October 4 904.
29ste Jaargang
HDagêlaó voor eSHooró- en
Volkshuisvesting.
HIT OEBSH.
ABONHEMENTSPBIJBi
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt degelijk», behalve Zon- en Feestdagen ,k
Hoofd re dacten r-D irecteur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Janastraat Haarlem.
t 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS DBB ADVBBTBHTIBB.
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA EON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicité, Etrangèrt
Q.L. DA UBE Sf Co JOHN.% f. J ONES SueePari» 31 bi» Faubourg Jfontmartre
De Woningwet onder het vorig Mi
nisterie op 't laatste oogenblik aangeno
men, door de huidige Rf geering met be
kwamen spoed ingevoerd doet hair
werkiug gevoelen.De Gemeenteraden gaan,
onder de heilzame pressie der officieele
gezondheidscommissiessteeds meer er
toe over,woningen,die eigenlijk al heel lang
voor menschen ongeschikt zgn, onbewoon
baar te verklaren. Kunnen de perceelen
er nog mee door, dan wordt; den eigenaars
aangezegd, voor de noodige herstellingen
te zorgen geven zg hieraan niet binnen
den bepaalden tjjd gehoor, ook dan volgt
aikeuring der huizen.
B(j deze onbewoonbaar verklaringen, waar
bij, vaa het standpunt wordt uitgegaan,
dat het algemeen belang boven bet bij
zondere moet gaan, doen zich ve-schil-
lende incidenten voor. Zoo wcrlen soms
van meerdere belendende huisjes er een
of twee afgekeurd, wjjl op dis wjjze voor
de overige voldoende toevoer van licht
en lucht is te bekomeneeu handelwijze,
welke van practisch beleid der Overheid
getuigt, 't Geval is ook voorgekomen,
dat een huisjesmelker, die zgn eigendom
men schrikkelijk had verwaarkord, van
gemeentewege geld wildé hebben voor
de verplichte herstelling.Natuurljjk kreeg
hjj nul op het request. Hg mocht al big
wezen, dat hem werd toegestaan door
middel dier reperaties het gevear van
onbewoonbaarverklaring te ontgaan, en
is dan ook stilletjes aan 't vertimmeren en
bg metselen getogen.' Moet hjj daarvoor
al wat geld uitgeven, de huisjas worden
er allicht meer door waard, zoodat hg
best aan zgn rente zal kimen.
Bljjkt uit een eu ander, dat de Wu-
ningwet heilzamen invloed kaa uitoefe
nen, in de laatste dagen werd uit De
venter een toestand gemeld, welke er
minder eangenaam uitziet. E- zgu daar,
tengevolge van het afkeuren van eenige
weningen, een paa' gezinnsn dakloos,
omdat zjj geen ander huisje kunnen be
komen, 't zjj wjjl zjj dan meer zouden
moeten betalen en dit niet kunnen, 't zjj
dat er ts Deventer woningnood is. Nu
hebben B. en W. hen wel gratis nicht-
verbljjf aangeboden in ean paar gemeen -
teljjke panden, maar dit is toch geen
afdoend helpen. En den menschen voor
goed aan een woning helpen, ligt niet
op den weg der gemeente, die trouwens
ook niet tot het verstrekken van nacht-
verbljjf verplicht i\
Zoo oppervlakkig beschouwd pleit het
FEUILLETON
31.
Slechts brieven van zjjn zuster. Niets van
beteekenis. Ik moet toestemmen, dat de zaak
mjj zelf raadselacht'g voorkomt, maar toch,
denk eens aan daar lag de brief, ik heb
hem ingeschreven, zie maar hier. Eu de
bankier wees met den vinger de plaats in
zjjn boek aan, waar hjj den brief had geno
teerd. En nu is, gedurende den nacht,'de
brief verdwenen.en dat mjjn zoon of ik
hem niet weggenomen hebben dat zal u
toch wel duideljjk wezen
Ja, dat was den majoor duidelijk, zeker
en toch kon hij niet meer zoo onvoorwaarde
lijk aan de schuld van den jongen .man ge-
looven. Nu stond hij op.
Vergeef mjj, dat ik u heb ge.toord.
Maar wanneer men zjjn schuld nu niet kan
bewjjzen, en als hjj volhoudt dat hjj onschul
dig is
De bankier haalde de schouders op.
Och, dan zal men hem vrijspreken
niet omdat men overtuigd is van zjjne on
schuld, maar wegens gebrek aan bewjjs.
En hierop keerde de mij oor huiswaarts
nog door meer zorgen gedrukt, dan toen hjj
Deventersch geval wal wat tegen de Wo
ningwet, die er immers toe leiden kan,
dat arme luidjes op straat worden gezet.
Dit is echter niet het geval. Genoemde
wet staat toch toe, dat de Gemeenteraad
telkens voor 6 maauden den tercuiju ver
lengt, gedurende weike afgekeurde huizen
nog bswoond mogen worden. En met die
verlenging mag, indien b. v. plaatselijke
woningnood zulks noodig maakt, onbe
paald worden voortgegaan.
Waarom de Gemeenteraad van Deven
ter van deze wetteljjke regeling geen ge
bruik heeft gemaakt of nog maakt, ver
mogen wjj uit onbekendheid met de
toestanden aldaar niet te beoordeelen.
De rlgekeurde krottea zga zeker wel
erg slecht. Maar zelfs in dit geval is
het voor de betrokken huurders toch
beter een slechte woniug dan heele-
maal geen. Dit is dan ook de reden,
Waarom ean werkman-raadslid in de Re
sidentie verzekerde, tegen alle voorstel
len tot onbrwoonbaarverklaring te zullen
stemmen, zoolang er voor de meoachen,
fvier onderdak men aldus bedreigt, geen
nieuwe woning te vinden is, welke bin
nen hit bereik hunner gelJeljjke krachten
valt.
Dit is niet ktvaad gezien, maar op die
manier zou er van onbewoonbaarverkla-
tiug of van ontruiming van afgekeurde
huizen wel eens zoo weinig kunnen ko-
taen, dat de Woningwet vooreerst een
doide letter bleef* Want ach, huizen bou
wen die voor de allerarmsten moeten
strekken en dus zier weinig opleveren
daartoe gaat men niet licht over.
Dit nu heeft de wetgever voorzien en
daarom biedt de Woningwet zeer belang
rijke voordeelen voor het particulier initia
tief, waaneer dit zich met de verbetering
der volkshuisvesting wil bezighouden.
Die voordeelen bestaan in vergemakke
lijkte onteigening en fiaancieelen stenn.
Juist dezer dagen heeft zich in Den
Haag eeue vereenigiog gevormd, welke
in de Israëlietische wjjk een aantal slech
te woningen en ongezonde pakhuizen wil
Wegbreken om daar een reeks nette en goed
kocpe huisjes (kazernebouw) voor inde
plaatstezetteD. En ziehier wat die vereeni
giog opgrond der Won:ng*at am den
Raad vraagt
lo. te besl riten tot onteige ring in 't
belang der volkshuisvesting der bedoelde
perceelen, ten name der vereeniging. 2o. de
voor woning bestemde eigendommen op die
perceelen staande, voorzoover die door
dm Raad,de Q-ozondheids"Ommissie gehoord,
ongeschikt ter bewoDiag worden geacht,
onbewoonbaar te verklaren, wat natuurlijk
heenging. Maar voor zjjne dochter had hjj
verzwegen waar hij geweest was.
Der. volgenden morgen ontving majoor Be-
ran onderstaande briefkaart .-
wWilt u zoo vriendelijk zjjn, zoo spoedig
mogelijk op mjjn kantoor te komen
Georg Anton Erdmann.//
Deze briefkaart kwam toevallig in Paula's
handen.
Wat zou men daar van u verlaDgen,
papa O, missshien is de onschuld van Frans
reeds aan het licht gekomen.
De majoor zweeg het spoorloos verdwij
nen van den brief kwam hem bjjna raadsel
achtig voor.
Hij kleedde zich en verlie'. het huis met
loome schreden. Hjj verkeerde geheel onder
den indruk van dezen onverwachten slag, die
het geluk van zijn kind dreigde te vernietigen
of misschien reeds vernietigd had.
En weldra stond de oude man weder tegen
over den chef van het aaizienljjke bankiers
huis.
Ik verzocht u nogmaals hier te komen,
majoor omdat ik u een zeer ontmoedigende
mededeeling heb te doen. Mijn handelsvriend
uit Weenen telegrafeerde mjj, dat hjj, op réis-
zjjnde, zich ook een korte poos hier, te Ber
lijn, zou ophouden. Hoe toevallig, niet waar?
Gisteravond bracht ik hem een bezoek in zijn
hotel, en natuurlijk kon ik toen niet na
laten hem de heldendaad van zjjn bescherme-
l ng te vertellen. Ik zeide u immers gisteren,
dat hjj mjj Arnold met zooveel warmte had
aanbevolen. Hemil, dat is niet mogeljjk
van invloed zal zjjn op de kosten der ont
eigening 3o de vereeniging een voorschot
te verleenen ten bedrage van de kosten
van onteig ning, vermeerderd met een be
drag van 180.000 voor de bouwkosten en
verminderd met een bedrag van (75000, dat
de vereeniging uit eiger middelen kan ver
schaffen en,met een maximum (van het voor
schot) van f 255.000 4o. (e bepalen dat
voor rente en aflossing van dit bedrag door
de vereeniging zal kunnen worden volstaan
het eerste jaar met de betaling van f 2436.50.
opklimmende tot f 3561,50 het 10e jaar
en gedurende het 11e tot het 50s ja-, r
met 1 3686.50 per jaar 5o de door de
vereeniging aan te leggen straten over te He
men in eigendom en in onderhoud bij de
gemeente; 60 ingevolge artikel 32b der lo.
ningwet f 600 ter beschikking van de
vereeniging le stellen, ten einde haar in
staat te stellen, de bewoners van de afge
broken perceelen, voor zooveel noodig, te
gemoet te komen in de kosten van tijdelij
ke huisvesting «n verhuizing gedurende
den bouw der nieuwe perceelen.
't Is heel wal, Daar meu zi t! Eu na-
tuurlgk is de kans groot, zeer groot dat
de Haagsche Raad op deze voorstellen
zal ingaan, want de Israë lietiscbe wjjk
vraagt dringend verbetering, ook wjjl de
bewoners er niet toe te bewegen zjjn,
naar andere stadsgedeelten te verhuizen.
Het «Ghetto» is hun dierbaar
Men ziet wat er op grond der Wo
ningwet gedaan kau worden. Moge bet
particulier initiatief daar alom ruim
parfjj van trekken.
Een sohiDdul-prooes. Wg' zul
len niet iu vuiligheden wroeten om den
reuk er van onzen lezers te sparen. Maa
wij achten ons toch verplicht er op te
wijzen, dat hef zedenbederf in onze
huidige maatschappjj een hoog stand
punt heeft bereikt.
Het p oces, dat thans in Italië gr »ote
sensatie maakt, betreft het vermoorden
vaD graaf B 0 11 m a r t i n i. De graaf
was gehuwd met een dochter van pro
fessor M u r r i. Na vier jaren gehuwd te
zgn, werd de vroaw betrapt op echtbreuk,
De graaf verkreeg echtscheiding, miar
liet zich bewegen de vrouw weer tot
zich te nemeu, die hem nu met behulp
van hau* br ieder, den socialist T u 11 i 0
M u r r i, heeft vermoord.
Wjj gaan hier niet verder op in. Maar
er dient op gewezen te worden, dat in
sommige kringen het zedenbederf zoo ont
zettend is, dat het beestachtige der hai-
deusc'ie oud ïeii wordt overschreden.
T u 11 i 0 heeft zgn zuster er tos ge
bracht haar echtgeooot, die haar nog
wel vergeving schonk, te vermoorden.
Ea dan brachten de Italiaan9che soci-
listen zoo'n monster schoon te wasschen
en gast Bonmartini, hst slacht-
off-r van ellendelingen, zwart te maken.
Eu mevrouw Bonmartini, de
moordenaresss van haar man! Geen won
der dat zjj na echtbreuk gepleegd te
hebber, eene mcordenares3e is geworden
L i n a M a r r i, had iD haar boekenkast
eene verzameling werken van het aller
gemeenste soort, vao Ma a p a s-
sant, Mirbeau, Baccocio, Zola,
Ren an, Annanzio, enz.
Mevrojw Bonmartini had zich
met al die boeken eeu dinpkriag als
'1 ware geschapen, waarvan ze de ver
pestende lucht inademde mat groot ge
not.
Thans zit de oude Murri, men
noemt den man die zgn kinderen een
goddelooze en weelderige opvoeding gaf,
een genie, op de baak der beschuldi
ging. Ook hg heet plichtig aan den
moord. Vader, zooo, dochtir ea an
dere medeplichtigen, zjjn allen men
schen zonder godsdienst. Diep gezonken
wezens, die zich wentelen in ontucht, en
bevreliging zochten voor hun verdorven
bartitochten, geput uit eea verpestende
lectuur.
Het is een zenuwziekte, zegt de god-
d looze ItaliaaoBche geleerde Lom-
bros 0, wat dat volkje mankeert. Zou't
niet verstindigar zjja de schuld te geven
aan den beestachtigen levensloop der be
schuldigden?
BUITENLAND.
zou ik mjj zoo vreeseljjk in hem bedrogen
hebben, zou hij de voetstappen zjjns Doch
plotseling zweeg hjj, alsof hjj te veel had
gezegd. Maar ik drong »r op*aan dat hij zou
voortgaan. Het is uw plicht te spreken,
Steinfeld. Is u een of ander donker punt uit
Arnolds verleden bekend, dat gjj voor mij hebt
geheim gehouden? En nu moe t hjj spreken,
en hoorde ik iets, wat ik nimmer had kunnen
vermoedenArnold's vader was eveneens tot
misdaad vervallen. Hjj had zijnen chef, een
zekeren h;er Helldorf, voor een niet gering
bedrag bestolen, en werd daarvoor tot drie
jaren gevangenisstraf veroordeeld. Ea wat
doet thans zjjn zoon! Hieraan ziet men weder
duidelijk, hoe waar het spreekwoord is.
Neen, ik geloof integende-1, dat men
den zoon niet verantwoordelijk kan stellen
voor de schuld zjjns vad-rs 1 bracht de majoor
thans op levendigen toon in het midden. Dit
is werkeljjk een zeer treurige mededeeling,
maar ik ben vast overtuigd, dat Frans niet
het geringste vermoeden heeft van zjjns vadeis
schuld. Men heeft hem doen gelooven, dat
zjjn vader op reis is gestorven, en wanneer
hjj over hem sprak, wai dit steeds met de
hoogste vereering.ol het nuttig kan zjjn
hem dit te zegg n? Ik geloof neen
De bankier scheen in zeer opgewonden stem
ming te zjjn.
Ik moet u openhartig verklaren, majoor,
dat dit bericht den jongen man geen goed
zal doen. Te zoon van eea dief blijft hjj
toch altjjd, hoe gjj de Zaak ook wilt wénden
of keeren. Onbevlekt is zjjn naam nu toch
Belgie.
Uit Antwerpen wordt gemeld, dat daar
Donderdag-avond de commandant en ver
dere bemanning van de Amerikaansche
kruiser «Des Moines» door den burge
meester ten stadhuize feesteljjk zgn ont
vangen.
Verleden Maandag is het schip voor
de stad aangekomen.
De kruiser staat onder commandant
Crackin, met 11 officieren en een 380
koppen sterke bemanning. De (resident
der Vereenigde Staten heeft het als een
officieele v.ieudschapsbetooging hierheen
gestuurd.
De stemming was fessteljjk. Burge
meester Jan van Rjjswjjck verwel
komde de overzeesche gasten en genoo-
digden, en sprak den lof van president
Roosevelt, wiens vriendschap door
België en door de handelsstad Antwerpen
op hoogen prjjs gesteld wordt.
Een page en eeu maagdeke bodeu
daarna de symbolische Witte eu roode
rozen uit het Autwerpsch wapen aan,
hetwelk groote geestdrift verwekte. De
consuls verlangen uitdiukkflgk die rozen
te mogen opsteken.
De zaakgelastigde en secretaris van het
gezantschap der Ver>enigde Staten te
Brussel dankte en dronk op het heil der
Koning.
Burgemeesters begroeting werd nog
beaatwoord door commandant Crackin
die op AutwerpeDs bestuur den beker hief.
Ook de consul-generaal Howe dronk
cp den voorspoed der Schelde stad en
der haveninrichting, die zjj dezsn mor-
niet meer. Zelfs al kan zijn onschuld aan het
verduisteren van den brief bewezen worden,
wat ik echter sterk betwijfel, dan neem
ik hem toch niet meer in mijue zaak. Ik kan
geen vertrouwen meer stellen in eei joDg-
mensch, wiens vader dr e jaren in het tucht
huis heeft doorgebracht.
Dat vind ik toch wel wat hard, mjjn-
aeer Erdmann, antwoordde maj >or Beian
ernstig.
Werkelijk, mjjnheer, en zoudt gjj
hem uwe dochter geven nu gij weet.
Donkere wolken vertoonden zich op het
voorhoofd van den ouden heer, toen zeide hjj
op vasten toon
Neen, mjjne dochter zou ik hem niet
tot vrouw geven ik zou het niet kunnen
doen. Maar door mjjnen invloed zou ik trach
ten him een positie in de maatschappjj te ver
schaffen Het is reeds treurig genoeg dat
de schuld der ouders een vloek bljjft voor de
kinderen, gedurende hun gansfche leven.
Nooit moge de jonge man ervaren, dat hjj de
zoon is van een veroordeelde. Gjj helft mjj
een vreeseljjke onthulling gedaan, mijnheer
Erdmann. Ma>r toch dank ik den Hemel, dat
ik het niet te laat heb vernomen.
Hjj stond op en staarde peinzend voor zich
uit.
En toch ik kan niet aan zjjne schuld
gelooven. In het eerst, ja, maar nu feeds
heb ik daar beiouw over.
En wanneer komt de zaak in behandeling?
De bankier haalde de schouders op. Dat
zal nog wel een week of drie duren.
gen bezichtigd en bewoaderd hadden,
geloodsd door den schepen van koophan
del Verspreeuwen, met den hoofd
ingenieur en den havenkapiteiu.
Een concert, waar Amerikaansche,
Vlaamsche, Franscha en Daitsche liede
ren werden gezongen en een or
kest fraaie muziek maakte, genootbgval
bg de Amerikauea. Nadat ia de mooie
Leyszaal de koffie gebruikt was, liep
het feest omtrent halt elf af.
Gisteren had een banket plaats bg ge
neraal Timmermans. Heien is feest
bg den Gouverneur. Ook ontvangst in
de officierenmess, militaire manoeuvres
en een bezoek aan de forten staan op
het program. Da «Des Moines» vertrekt
a. s. Zondag.
Frankrijk.
Een drietal gescheurde postzakken zgn
gevonden op de spoorlgn Parjjs— Lyon
Mediterranée. Zjj waren uit den trein
afkomstig, die 'emorgens vroeg Marseille
verlaten had ia de richting van Lyon,
Deze trein vervoert4slechts twee series
postzakken waarvan ei dejeene helft door
een beambte bewaakt wordt, terwgl de
ander in een gewoon gesloten coupé twee
de klasse wordt gezet. Deze omstandig
heid was waarschgalgk voor de dieven
aaaleiling om hun kans te wdgen. Be
gunstigd door de duisternis (het,was tegen
half vjjf in den morgen) konden zjj langs
de loopplaok in de bewuste coupé komen,
Veel geluk hadden zjj echter niet, want
de geplunderde zaknen bevatten slechts
papieren voor een gezamenljjke waarde
van 5000 fr. terwgl de andere zakkeu
veel grooter waarde vertegenwoordigden.
De zakken werden gevonden door twee
spoor wegar bei ders
China.
Esu Belg, werkzaam in een belang
rijke industrieele onderneming in China
en wiens werkzaamheden hem noodzaken
alle provincies van het noorden en mid
den van het keizerrjjk te bereizen, heeft
zjjn bloedverwanten in België een schrjj-
ven gezonden waarin hjj zich zeer pes
simistisch uit omtrent de verhoudingen
tnsschej de Europeanen en de Chinee-
zen.
Hjj zegt, dat de Caiueezen de Euro
peanen verfoeien, De geruchten van de
Russische verliezen hebben nog meer
afbreuk aan het Euopeesch prestige ge
daan. De rol door Rusland in ds onder
handelingen van 1900—1901 gespeeld,
doet deze mogendheid in d oogen van
dd meests Chineezen de eerBto zjja ia
Europa. Zjj zgn geneigd de and-re mo
gendheden als vazallen van Rasland
te beschonwen. En, zoo zeggenjjzjj,
als de grootste maebt in E tropa ge-
Blagen wordt door de Japanners hoe zal
het dan met de andere zjja.
Het slechtste teekeo i», gaat bet schrjj-
ten verder, dat overal weder de geheim-
inuige aanplakbiljetten verschenen zjjn,<,
die wjj kennen van 1899, Alle Eufope-
En thant namen de beerea afscheid van
elkander, doch de majoor kon niet dadrljk
naar huis gaan. Allerlei tegenstrijdige gedachten
bestormden het hoofd van den ouden man.
Wie kon licht ontsteken in deze duistere zaak?
En dan dit laatste bericht 1
Plotseling kwam de man tot het besef, dat
hij reeds voor zijn huis stond. Hjj wist zelfs
niet, dat hjj aan de bel had getrokken.
O, papa, wat ziet gjj er trenrig uit
Brengt gjj slechte berichten mede?
Ja, antwoordde de oude heer. En waar
toe z u het dienen iets vo.r u verbo gen te
houden, wat gjj eenmaal toch moet weten.
Paula werd doodsbleek.
Neen, papa, mjjn Frans is geen dief, riep
bet meisje als radeloos van smart.
Dat weet, behalve hjj zelf, slechts God
alleen. Maar over dat punt wilde ik n et
spreken... kom eens hier, Paula, wees ver
standig en luister naar mjj.
Smeekend bief het meisje de handen op.
Kwel mjj n et onnoodig, papa wat
hebt gjj mjj te zeggen
Paula, zelfs al is uw Frans werkeljjk
onschuldig, dan isf hjj voor u toch verloren.
En waarom, vader?
De majoor hief t otaei het hoofd op.
Omdat da zoon van een misdadiger nooit
mjjne dochter naar bet altaar mag voeren.
Ik begrjjp het niet, papa, sta
melde Paula.
Wordt vervolgd.)
TIEND
