No. 5832
Woensdag 26 October 1904.
29sle Jaargang
Ibagêlaó voor <2fiooró~ en SCuió-dCollanó.
Vergeefsche arbeid.
HIT SIHXXH.
Per 3 maanden voor Haarlem f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen ,k
Hoofd re dacteu r-D irecteu r W. KÜPPERS.
BUREAU St, Janaatraat Haarlem.
2,90
0,03
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer 7*/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. BA ÜBE Sc Co J OHNf. J ONES Suce- Paris 31üu'« Faubourg Montmunre
De heer Gerhard, hoofd eener Open-
We school der 1ste klasse te Amsterdam,
bekend voorman der Socialisten, die den
naam heeft een goed onderwjjzer en goed
schoolhoofd te zjjn en van wien men
'erwachten kan, dat zjjne school zeker
niet tot de minste behoort onder de vele
in de hoofdstad, heelt eene bekent mis
afgelegd, die ah zjj waar is en niet met
zekere tendenz is aangedikt, om nameljjk
geinakkeljjker te komen'tot bet bewijs
zjjner beweriog, dat de Staat veel te
Weinig nog doet voor het ODderwjjs dei-
volksklasse voor hem zeiven zeer pjjn-
Ijjk moet geweest zjjo,de bekentenis
namelijkdat er twee of drie jaar nadat
de jongens en meisjes van school zjjn
afgegaan er van het onderwijs niet veel
meer is overgebleven dan de kanst om
een beetje te rekenen en de courant te
lezen. Dat is weinig, zou men zoo zeg
gen, al zou het heel wat kennis en ont
wikkeling verraden, indien men werke
lijk de kanst verstond eene courant te
lezen, wel te verstaan: te lezen en te be
grijpen. Men moet de woorden van den
heer Gerhardt echter niet al te let
terlek opvatten. Hjj zou en moest be-
wjjzm, dat er meer moest gedaan wor
den voor het onderwjjs der volksklasse,
dat het onderwjjs geen vrucht kan dra
gen, omdat het te vroegtijdig eindigt,
enz., en daarvoor moest die fraze
ook dienst doen, maar des al niet te
min, er is waarheid en veel waarheid
in de bekentenis van den heer G.er-
hard en niet alleen hg, maar vele on
derwijzers met hem zullen dat erkennen
moeten.
Nu is het heel gemakkeljjk de schu'd
daarvan te werpen op den Staat, op de
Regeeringen die te beschuldigen, dat zjj
te weinig doet voor het gewone volks
onderwijs. Na zou men zoo oppervlakkig
meenen, en zelfs bjj aandachtige beschou
wing behoeft men die mi ening niet prjjs
te geven, dat er in de laatst», laten wij
zeggen, veertig jaren, door den Staat
heel wat voor het volksonderwijs is ge
daan, dat er hrel wat aan te kosten ge
legd is en dat de clausule der Grond
wet: «het lager onderwijs is eea voor
werp van de aanhoudende zorg der Re
geering», alles behalve eene doode letter
is. Trouwens, dat de Regeering er niet
bjj inslaapt, daarvoor zorgen de onder
wijzers wel. Intusschei is het getal on
derwijzers in dien tjjd meer dan verdrie-
FEÜ1LLETON
Vervolg)}
Thans zag hjj Magda aan en ve rvolgde
En zoudt gjj mjj nu willen zeggenj
wat gij daar zoekt, bij de hut van den ouden
Eitter f
Zjj sloeg de oogen naar hem op haar
blik was kalm en openhartig.
Slechts één ding zou ik u willen ver
zoeken vraag mjj niets meer nooit meer.
Maar vertronw mjj. Eenmaal zal zeker de dag
komen, al zou.ik danjook reeds lang van hitr
zjjn vertrokken, waarop gjj mjjne tegenwoor
dige houding volkomen zult begrjjpeu.
Hjj zag haar ernstig en scherp uitvorschend
nan.
Het is goed Ik zal u nooit meer vra
gen, en wil u ook vertrouwen. Is mijne een
voudige belofte u voldoende
Zeker, volkomen. Gij zjjt een man van
eer, antwoordde zij op vasten, maar zonder
ling droevige.» toon,
En nu wandelden zij langzaam voort, in
het stille, heldere maanlicht. Beiden zwegen
en het was Magda, alsof zij zich nog nimmer
zoo gelukkig had gevoeld als thans zoo zou
zij tot In eeuwigheid aan zjjne zjj de wenschen
te bljjven.
dubbeld, het aantal scholen is legio, de
grootte der klassen is tegen voor dertig
jaren tot op de Helft, zoo ni»t tot op een
derde teruggebracht, de schoollokalen en
de leermiddelen zjjn aanhouden 1 verbe
terd: mjju liefjf, wat wil je nog meer?
En daar komt uu, na al dat werk ter
verbetering de treurige bekentenis: «drie
jaren na het verlaten dei school is zoo
wat alles weg.» Nu j», dat hadden onze
grootvaders en overgrootvaders ook kun
nen zeggen en ten slotte waren dan de
resultaten van het onderwij* in hunnen
tijd en in den onzen vrjj wel geljjk ge
weest, al het besteede geld was nutteloos
besteed en al de arbeid vergeefsch ge
weest. Msar zóa erg is het niet. Voor
velen ook nit de lagere volksklassen
draagt het onderwjjs op school genoten
wel dsgeljjk vruchten eu baaut hun den
weg tot beter positie in de maatschap-
pjj. 't Hangt er groofeudeels mrar van
af, dat na het verlaten der school niet
op eens met alles gebroken wordt- Waar
dit geschiedt, ja, daar gaat er spoedig
heel veel verloreD, maar dat zou even
zeer gebeuren als men twes jaren langer
school had gegaan of als men eene twee
de of eerste- klas-scbool had afgemaakt.
Op wie echter de woorden van den heer
Gerhard volkomen van toepassing zjjn,
dat zjjn die kindereu, wier ouders zich
al heel weinig om het onderwjjs hunner
kinderen bekommeren, voor wie de leer
plichtwet eene dwmglandjj is, die hun
kinderen liever met hun tiende, dan mst
hun elfde jaar van school nemen, zoo
haast er maar een cent voor hen le ver
dienen is en die al dat leeren maar onziD
noemen. Edoch, dat is vroeger zóó ge
weest, dat is na en dat zal ook nog wel
een poosje zoo big ven.
Of wjj dan tevreden zijn met de resul
taten van het onderwjjs en 't geheel on
eens met het woor J van den heer Ger
hard? Wis ea waarachtig niet, en wjj
beamen zjjne uitspreak voor een groot
gedeelte, al vinden wjj ze wel wat kras
en wat al te duideljjk tmdensieus. Maar
wjj stemmen volstrekt niet in met de
oorzaak, die hjj aangeeft voor die be
droevende resultateo, vooral volgens hem
daarin gelegen, dat na twee of driejaar
alles weder vervlogen iomdat het on
derwjjs niet lang genoeg geduurd heeft
6D derhalve niet grondig genoeg heeft
kunnrn zjjn.
Zeker, hoe langer het kind school
gaat, hos meer kans er bestaat, dat er
van het onderwjjs meer hangen bljjft
hoe meer er gerepeteerd wordt en hoe
Doch plotseling lag het slot voor hem
majestueus, trotsch en voornaam. Een smarta-
lijk gevoel overviel Magda, terwjjl zjj lang
haren zachten, droevigen blik liet rusten op
het indrukwekkende gebouw.
Dat slot, deze schoone b -sschen, deze rjjke
akkers en weilanden zonden op zekeren dag
niet langer zjjn eigendom zijn, En hjj zou
dit landgoed moeten verlaten arm, zonder
thuis, baladen met den vloek, dien zjjn ramp
zaligen vader over zjjn onschuldig hoofd zon
uitstorten.
Magda kon niet ander* slechts c;n o ogen
blik sloeg zjj de oogen met onuitsprekeljjke
teederheid, vermengd met innig med ljjden,
op den ernstigen man aan hare zjjde en
hg had disn blik opgemerkt.
Hjj juichte in zjjn hart, en hjj had werke
lijk a! zijne zelfbeheersching noodig, om het
meisje niet hartstochtelijk aan zjjn borst te
drukken en haar toe te flurstereo, hoe eerljjk
en innig hjj haar liefhad.
Magda was bljjven staan.
Goeden nacht, mjjnheer Von Earning,
zeide zjj zacht.
Toen greep hjj hare hand, die in de zjjne
beefde
Goeden nacht, MagdaEn Dogmaals
vergeet niet, dat ik u ten vofle vertrouw.
En nu was zjj alleen met een gevoel
van onuitsprekelijke vreugde in haar hart.
Berthold al waart gjj ook zoo a.rn
als een bedelaar, mijne liefde zou u toch
rjjk maken, fluisterde zij in zichzelven.
meer toepassingen het kind op school
reeds kan maken van wat het in theorie
geleerd heeft, hoe vaster het in zjjn ge
heugen zal big ven en hoe minder kans
er bestaal, dat* het spoedig weder ver-
dwjjnen zal, mits het geleerde werbeljjk
iets is, dat in het leven te pas komt, dat
gebruikt kan worden ia de omgeving
waarin het hiad geplaatst wordt.
En dat voert ons tot een geheel an
dere oorzaak van het spoedige verloren
gaan van het geleerde.
Waar wjj, voor zoo verre de uitspraak
des heeren Gerhard waarheid bevaf,
die oorzaak niet kunnen vindm ia het
gebrek aan genoegzame regeeringszorg
voir de volksklasse, daar meenen wjj ze
gedeelteljjk wél te vinden iu de in ons
oog minder goede richting, die het volks-
onderwjjs in de la vtste jaren is ingesla
gen, eene richting, die zich kenmerkt door
het ontzettende arntal methodes, welke
zich vertoouon in elk vak van onderwjjs,
en die tot de kleios'e bjjzonderheden af
dalende vaak meer den stempel dragen
van eene gezochte peuterigheid dan van
degeljjkheid, eene richtiug, die zich ook
kenmerkt door eene uitbreiding van vak
ken voor de lagere school en een op den
voorgrond schuiven van vakkeo, die hoe
belargrjjk ook, met de practische zjjde
van het leven weinig rekening houden.
Slot volgt)
BUITENLA Ni).
Oostenrijk- Hongarije.
In den Oostenrjjkschea Landdag zga
naar aanleiding van het verbod om een
optocht te houden met fakkellicht ter eere
van Dr. L u e g e r, burgemeester van
Weenen, heftige tooneelen voorgevallen.
De vrienden van Dr. Lueger inter
pelleerden de Regeering over het verbod
terwjjl de socialisten op 1 Mei wel op
tochten in d n Prater mochten houden.
Natuurljjk vielen metsen heftige woor
den tegen de socialisten die met een tegen-
betooging gedreigd hebben en niet min
der tegen de Regearing over de laffe
houding in deze zaak aangenomen.
ür. Lueger werd beschuldigd, dat
de socialisten schooiers had genoemd
en van grenzelooze jjdelheid om zich
halde te laten breogen door een fakkel
optocht, wat tot dusver alleen aan d n
Keizer was te beurt gevallen.
Een 8cheldpartjj eu eon oubischrjjfljjk
tumult volgde.
Ten slotte sprak Dr. Lueger, die
trillende van toorn alles wat over be n
gezegd werd had aangehoord, hjj ver
klaarde met de socialisten wel klaar te
zn'len komen. Na afloop der zitting werd
hg op straat en op do b Boenplaats van
het gebouw door het volk toegejuicht,
Eenige duen later wandelde de rjjke fa
brikant He'liorf met zjjn zoon in het park
dit lot zjjn schoon en weelderig ingericht
landhuis behoorde.
Nogmaals moet ik het herhalen, Max
het wordt tjjd dat gjj eindeljjk eens naar ver-
standigen raad luistert
En trouwt, spotte ie jonge officier. Dat
hebt gjj mjj reeds lang en tot vervelens toe
voorgehouden, papa.
En freule Von Weitlol is zeker de
sehuterendste partjj, die tegenwoordig
Voorradig is, klonk het weder ironisch
uit den mond van Max Helldorf,
Nu, 't doet er niet toe, hoe gij dat
gelieft te noemen, vei volgde de fabrikant,
min (of meer geëergerd. Lueienne is werkelijk
zeer rjjk, en zou niet ongenegen zjjn haren
adelljjken naam met uwen burgerljjken naam
te verwiss len. Bovendien kan eene nauwere
ve binding met de aristocratie onze familie
nooit tot nadeel zjjn.
HS keek op zjjn kostbaar gouden horloge.
Ik moet vanmiddag naar Weenen, ga
thans naar mama, zjj wenscht met u te spre
ken. Adieu,
En Max begaf zich met loome schreden
naar de vertrekken van mevrouw Helldorf.
fen volgenden dag stond Lueienne Von
Weitlof in groot toilet voor haren spiegel
beneden voor de hoofddeuren van het
l kasteel Von Raming, waohtte reeds de schit
terende equipage, om haar en haren vader naar
de villa van den fabrikant te brengen.
Men kon het Lueienne aanzien, dat zij ze-
Een motie tegen de Regeering(wegens
het verbod, waarin de scherpste afkeuring
werd uitgesproken, nam de overgroote
meerJerheid van den Landdag aan.
Frankrijk.
Over de verwoesting, die het water in
Algiers (district Aix Sefra) heeft aange
richt, wordt gemeld, dat door de massa
water dat viel de Qued Sefra buiten de
oeveis getreden is, door de straten ge
dreven werd en de helft der huizen me-
desleepte. Het plotselinge van de over
strooming belette de bewoners de vlucht
te nemen. Het aantal slachtoffers is zeer
tal rjjk. Er zjjo reeds verscheidene ljjken
gevonden. Alle communicaties zjjn ver
broken.
Nader wordt gemeld dat tot dusver 26
ljjken zjju gevonden, warronder van 14
in booriiDgen en 12 van Europeanen.
Een der slachtoffers der overstrooming,
mevrouw Isabella Eberhart, was
ven in de Algiersche pers zeer bekende
scbrjjfster.Zg woonde, in mannsnkleeren,
onder de inboorlingen om hun leveu en
gewoonten te bestndeeren, waaróver zjj
dan zeer pittige artikelen schreef. Zoo
wel de inboorlingen als haar collega's
van de pers droegen baar groote achting
toe.
De koristen van het «Theatre des Arts»
te Rouaan, ten getale van 60, hebben
gestiakt. Zjj wilden betaling hebben
voor een opvoering op Zondagmiddag
buiten bun engagement gegeven.De di
recteur weigerde de gevraagde som te
betalen, waarop de koristen weigerden
hun medewerking te verleenen tot de
verdere opvoering op Zondagmiddag. De
directeur besloot toen den schouwburg
voorloopig te sluiten, incidenten zjjn tot
dusver niet voorgevallen.
Rusland.
Uit Bialgstock wordt geseind, dat daar
een ongeveer 20-jarig man naar het
uiterlijk een werkman het commissariaat
van politie binnendrong en een bom
neerwierp die eene hevige ontploffing
veroorzaakte. Drie beambten en twee par
ticuliere personen werden gedood en een
derde beambte bekwam lichte kwetsuren.
Het commissariaat en de omliggende hui
zen wtrjen nog al beschadigd.
DuitBchland.
Graaf Baudesson is wegens belee-
diging van den Duitschen officiersstand
in zjjn roman «Ernstklassige Menschen»,
veroordeeld tot 300 Mark, en zjjn uit
gever J a n k e tot 200 Mark boete.
De nieuwe Koning van Saksen heeft
bg zjjn troonbestggiog van straf onthe
ven de veroo'deelden wegms majesteit
schennis, hui8vredebrenk, woordeljjke be-
leediging vaneen overheid of ambtenaar,
persmisdrjjvtn en stroopersovertredingen.
Uitgesloten van de amnestie zjjn allen
die gestraft zjjn wegens diereumishan-
deling.
ker was van hare overwinning, zjj had
zich, bjj baar vertrek uit haar vaderland, vast
voorgenomen, slechts als bruid weder te kee-
ren. Eu daar zjj verstandig genoeg was: om
iu te zien, dat zjj bier op dit kasteel, haar
spel wel als verloren kon beschouwen, had
zij opnieuw de kaarten geschud, om haar spel
met Max Helldorf te beginnen,
En dat zjj ditmaal zou winnen, wist zjj
maar al te goed. Eu als zjj Max Helldorf*
eehtgenoote zal zjjn, dan zal al het gond der
Helldorfs ook het hare zijn eene trotsche
glimlach speelde en bjj dezejgedachte om haar
niet zeer fraai gevormden m nd.
Teen ruischte zjj aan den arm haars va
ders de breede trappen af, en stapte in het
rgtuig, ea de hou ling eener heerccheres, die
audiëntie gaat verleenen.
En in de schitterend verlichte appartemen
ten van den trillionair werd zjj ontvangen
als de koningin van het feest.
Daar huldigde men ha r, zoosls haar nog
zelden hulde was bewezen, het scheen een
publiek geheim te zjjn, dat heden in deze
tooveraohtige zalen een schitterend verlovings
feest zou gevierd worden.
Met een bigden groet kwam Max Helldorf
haar beneden aan de hoofdtrap tegemoet.
Ah, freule Lueienne, als gjj wist, met welk
een ge roei van verlangen ik steeds aan u
heb gedacht'
Zij zag hem coquet aan en haar glimlach
verried, dat zjj zich zeer gevleid gevoelde.
Werkeljjk, Max P En hoe gemakkeljjk
hadt gjj dit verlangen kunnen bevredigen.
De opening van hel testament; van
wjjlen len Koning van Saksen zal Vrjj-
dag in het Taschenberg-paleis te Dresden
plaats hebben.
De commissie van liquidatie van de
ia 1902 te üasseldorp gehouden ten
toonstelling heeft de «groote verdiensten
en den onbaatzuchtigen arbeid van de
pers» voor het slagen van die tentoon
stelling erkend door in het geheel 12)0
mk. te sch9Dken aan drie verschillende
journalisten-vereenigingan.
De Dnitsche bladen honden som
bere berchouwiugen naar aanleiding van
den toestand in Zuid-West-Afrika. Zjj
leggen er klem op, dat het schatten
gelds zal kosten eer de Herrero's onder
worpen zjjn, en zg geven den raad hun
geen kwartier te geven.
Het «Berliner Tageblat< zegt:
«Deinboorlingen hebben krijgskundige
bekwaamheden, die van de Daitsche solda
ten de inspanning van al bun krachten
eiechen en het gebruik vau uitmuntende
wapenen. De wreedheid der Herrero's en
van hunne vronwen, die d»elnemen aan
den etrgd, maken duideljjk waarom men
ze geen kwartier geeft. Wat zou men
trouwens met gevangenen moeten do3n
De «Nat. Lib. Zsit.» klaagt, dat het
onmogelgk zal zga spoedig de noodige
versterkingen naar het oorlogsterreiu te
zenden.
De koloniale administratie heeft zich
schuldig gemaakt aan onachtzaamheid
door de eenige haven, die de kolonie be-
heerschte, in znlk een toestand te laten.
«Men beweert, dat ds regeering aan
Engeland verlof zon vragen in Walfiih-
bay troepen te landen en de Portugeetche
regeering zon verzoeken ds woelingen
der Herrero, langs de Portugeesch-Dnit-
sche grenzen te onderdrukken».De «Vos?.
Zeit.» zegt
«Sedert ze j maanden, dat de Duitscha
troepen, oader bevel van kolonel M u 1-
ler in Kameroen tegen vjjftien a twin
tigduizend opstandelingen strjjden, is er
nog gesn enkel beriebt daarover aan de
pers medegedeeld. Wordt er met succes
gevochten Ljjdt men de nederlaag ?Het
wordt tjjd dat de koloniale adm'nistratie
daarover mededeelingen koet, zonder net
oogenblik af te wach'eu waarop ver
sterkingen voor Kameroen moet worden
aangevraagd.
Engeland.
Het diep ongelukkig voorval in de
Noordzee tnsschen de RnssLche vloot en
de Engelsche visschersscbepen, is toe te
schrjjven aan een misverstand.
Rusland had tjjding ontvangen, dat de
Japanners vao plan war*n de Russische
vloot te vernielen vóórdat deze ver op haar
reis gevorderd zou zjjn. De Command int
der Russische vloot kreeg daarom het be
vel om geen schip toe te staan de vloot
dicht genoeg te naderen om er een tor
pedo op te kannen afschieten, alsook om
vooral des nachts en tegen den aanval
van als koopvaardijschepen vermomde
torpedobooten op zjjne hoede fe zjjn.
Het is toch geen reis om de wereld v»n
Weenen naar Parj> I Is uw verlangen werke
ljjk zoo sterk geweest f Ik kan het nauweljjk*
gelooven.
Kust gjj da raan twjjfelen? riep hij on
theatra'en toon en drukte zijn hand tegen
zjjne borst. Ach, dierbare Lueienne, ik had
nooit gedacht, dat gjj zoo wreed hadt' kunnen
zjjn,
Eu hierbij verdraaide hjj de oogen en zucht
te allerdroevigst
En toch heb ik u zoo lief, fluisterde hjj,
als in zichzslven.
Ze bleef staan, En toen zjj, omhuld door
den grauwen sluier der avondschemering, het
gelaat naar hem oph ef, en hjj in die fonke
lende hsrtstoohten las, die zeker geene vrouw
tot eer strekken,, toen gruwde zelf* hjj, de
gevoellooze en lichtzinnige man, van deze
vrouw.
Maar boven haar hoofd zweefde een gouden
baronnenkroon, en de glans, was sterker dan
zjjn afkeer.
Wat hebt gjj daar gezegd? zeide zij
bijna onhoorbaar, alsof zij zeer ontroerd >as.
En nu de-d hij den laatsten beslissenden
«tap, ingevolge de bevelen zjn* vaders,
(Wordt vervolgd.)
ABONNEMENTSPRIJS,
PHIJS DBB ADVEBTBMTIBN.
AGITE MA NON AGITATE
33.
