No. 5833
Donderdag 27 October 1904.
29ste Jaargang
PREMIE.
Vergeefsche arbeid.
BIT UHEH.
abonnementspbijs,
Per 8 maanden voor HaarlemJfO
1,50
2,90
0,03
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
D t blad verscbjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.,
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KUPPERfe.
BUR aU St, Janastraat Haarlem.
PBIJS DEB ADVEBTBNTIBN.
Van 16 regels 50 Gents
Elke regel meer 7l/i 9
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentieh Gon tant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicité, Etrangert
nfxjITE MA NON AGITATE G.L. DAOBE Co JOHN., f. JONES SueePane ZXbis Faubourg Montmarire
Tegen den geringen prjjs van slechts
25 Cents stellen wjj als premie voor
onze Uzers verkrijgbaar het keurige weikje
van den zeereerw. heer:
P. M. BOTS:
HOE DE PAUSEN BEMINDEN
Het Karakter der Pausen
bij de Wereldgebeurtenissen
Hit weikje is in fraai grgs of
rood lianen etimpelbandje gebonden een
mooi cadeautje en is zoodanig voor de
lezen der «NIEUWE HAARLEMSCHE
COURANT» als premie voor slechts 50
Cents beschikbaar.
Franco toezeading per pest met 7Vs
Cents vtrhooging.
(Slot)
Wat een verschil tosschen de scholen
van onze jeugd en die van den tegen -
woordigen tjjd! Toen groote klissen,
tachtig t t honderd leerlingen voor m
onderwjjzer, daardoor veel gedwongen
werkzaamheid door de leerlingen, daar
de onderwjjzer twee, soms drie klassen voor
zijne rekening had en wel gedwongen was
de scholieren aan het wark ti houden.
Weinig verschil van methoden, er
waren er voor elk vak niet zoo veel. De
ouderwijzer was de methode.
Thans kleinere klassen, de ouderwijzer
heeft eUchts ene klas, waarmede hjjsteeds
bezig kan zjjo en voor elk vak meerdere
methoden waaruit hg te kiezen heeft. Dien
tengevolge minder eigen werkzaamheid
der kinderea, minder inspanning van
eigen hersenen, daar de onderwjjzer
steeds bjj de hand is en de methodes
zóo zgn ingericht dat elke nieuwe moei
lijkheid met de meeste omzichtigheid
wordt uit den weg geruimd of da oplos-
siog er van met zoo veel zorg wordt
voorbereid, dat er van groote krachtsin
spanning bij den leerling geea sprake
kan zgn, —elk stroospiertje zelfs wordt
uit den weg geruimd. De leerstof wordt
als lammertjespap toegediend, zjj wordt
gemakkelijker verkregen, maar wat met
veel gemak wordt verkregen, wordt met
evenveel gemak vergeten.
Of wjj den vroegeren toestand beter
achtten? Verre van daar; alleen vonden
wg het beter, dat de leerlingen meer zelf
werkten en niet over elke moeieljjkheid
heengeholpen worden.
FEUILLETON
Goede methoden Wel zeker. Niet
elk ondsrwjj'.er is schepper van eene
goede methode. Maar véél methoden
Zeer Z9ker niet. Het verleidt al te zeer
tot vaak veranderen ea ontneemt aan
hel onderwijs de noodzakelijke stabiliteit.
Het zou wel eens aardig zjja te weten,
hoeveel mtthoden er op dit oogenblik bjj
het lager ouderwjjs gebruikt worden, bijv-
voor ltzen, voor taal of voor rekenen.
Pas brengt de een iets nieuws, iets an
ders, misschien iets beters, of dadeljjk
is een ander klaar om dat nieuwe te
vernieuwen, dal andere nogmaals te ver
anderen, het betere nogmaals te verbete
ren. En wat komt er van al dat vernieu
wen, veranderen en verbeteren
Methoden, die tot in de allerkleinste
kleinigheden afdalen. Waar de een iets
behandelt in vjjt trappen, doet de ander
het in tien, waar de,een met drie gevallen
genoeg had, komt een ander met Z9S of
acht aandragen. Alles wordt uitgepeuterd
en de leerling wordt aan de hand van
de methode en van den onferwjjzsr langs
eeD, o, zoo zacht stijgend paadje naar
de hoogte gevoerd, maar fl nk zelf wer
ken, flink zelf denken en zoeken doet hjj
niet. De methode, de onderwjjzer denkt en
werkt voor hem, de pap wordt ham io den
mond gegoteo, hij slikt slechts. Maar het
zoo verkregene is zjja eigendom niet.
Hg bezit het slechts schgubaar. Het ii
niet eigendom gewoiden door flmk den
ken on werken, daar is geen krachts
ontwikkeling geweest, geen inspanning
daar zgn geen moeieljjkheden overwon
nen, verstand, noch wil, noch geheugen
zgn flink aangesproken, noch flink ge
oefend, zjj zgn ni it stirker geworden,
niet meer geschikt geworden tot opne
men en tot bewaren.
De tegenwoordige methoden bjj het
lager onderwgs doen ons inziens de leer
stof te gemakkelijk, maar daarom ook
schijnbaar het eigendjm worden der
leerling°n, eD zg verdwijnt tevens ge-
makkeljjk, wanneer de leerling niet
meer aan de hand van de methode
en van deu leidsman voortwandelt. Een
tweede groot onderscheid tuBSchen de
school van vroeger en thans, bestaat er
in de hoeveelheid, en den omvang en de
waarde der vakken, die onderwtzen wor
de j. Vroeger was het lezen, schrjjven,
rekenen en taal, waarop de nadruk ge
legd werd en waaraan minstens arie
visrden van den beschikbaren tjjd be
steed werden.
Ziker, wg leerden ook wat van de
kaart, ds meester vertelde ons wat vau
i is heel mooi en
en
de vaderlandsche geschiedenis, zelfs had
den wjj wel een leesboek daarover maar
kennis der natuur, och, dat kwam zoo
zelden voor, gymnastiek en teekenen, er
was geen sprake van, zingen, welzeker,
een aardig liedje op het geheor leeren
zingen, maar daarmede basta. En nu
Maar kennis der natuur is eeo hoofd
vak geworden, aaoteekeueu en gym-
nas i«k wordt heel wat tjjd bssteed,
zingen wordt methodisch onderwezen; er
moet twee driestemmig gezongen
worden op noten of cjjfers, euz. enz.
Van apart aanschouwingsonderwjjs, bui
ten het aanschouwelijk onderwgs, spre
ken wg maar niet
Of dat alles voor de kinderen af te
keuren is? Wsl ueia,
nuttig en prettig eu
wat gjj maar wilt, maar de tjjd?
Dtjjd, zoo uoodig voor lezen, rekenen,
scb jjven en taal, voor die vakken, die
iedereen in zija leren noodig beeft en
die men zegt, dat die zoo gauw vergeten,
zgn. Vergeten Ja, maar ook nooit goed
genoeg geweten. Er is geen tjjd geweest
tot werken, oefenen, en weer oefenen.
De leerlingen hebben te we'"n;g zelf ge
daan op school;met den weinigen tjjd
heeft de onderwijzer moeten woekeren,
hg en de methods hebben voortdurend
gesteund, geholpen en de kinderen heb
ben geene gelegenheid, geen tjjd gebad,
zelfstandig te leeraa denken en werken.
E j helaa», na twee, dri e jaren bljjkt
dat er veel te vergeefs is gearbeid.
Zoo iets lachten wij bg het lezen der
klacht van den heer Gerhard, en
bg zjjne schuld werpen op Stiat en Re
geering.
Hebben wg' het mis Niet onmogelijk.
Wg zgn geen autoriteiten op onderwjjs-
gebied eD misschien zou min ons wel
wi leu toeroepan: «Schoenmaker, blijf
bg uwen leest.»
Maar, niet waar, over ODderwgs, over
de schóól wil gaarne iedereen een woordje
medepraten en zoo deden wg ook.
34.
Vervolg).
Wat ik gezegd heb Dat ik u liefheb,
Lncienne, dat ik u aanbidklonk het, te--
wijl hjj voor haar op de knieën zonk.
En zoo speelden die twee daar kome ie
met het edelste gevoel, dat God zelf in de
arme meischenharten heeft geplant, zoo rijk
aan jammer en ellende, aan zorg en ontbering,
met moed te doen bewandelen.
En kort daarop werd boven, in de zaal,
aan dit lichtzinnig spel de kroon opgezet,
daar werd plechtig de verloving bekend ge
maakt van het //jonge// minnende paar,
En evenals dikwijls in het leven geluk en
ongeluk, vreugde en smart dikwjjls nevens
elkander door de wereld gaan, zoo ook hier.
Terwjjl in het park de veelkleurige licht-
kogels sissend opstegen en ratelend uiteen-
spatten, terwjjl het elegante..en vroolijke ge
zelschap lach nd en schertsend (tppr de lanen
dwaalde, zonk, dicht 'ojj het gou&gebronsde
traliehek van dit park, een arme verlatene
bewusteloos ineen. Doch nog voor de stik
donkere nacht der bewusteloosheid de zinnen
van dezen ongelukkige omhulde, strekte hjj,
(lis in vertwijfeling, de armen uit ten hemel
terwijl zijn reeds omfloerste oogen strak en
onbeweeglijk gericht waren op de deelgenootea
van de schitterende partjj achter het vergulde
traliehek, alsof hjj vau ben hulp en redding
afsmeekte.
Maar noch de hemel, noch de gelukkige
feestelingen brachten bem de zoo innig afge
beden hulp Volslagen bewusteloos lag
hjj thans, geheel vedaten, in de nachtelijke
duisternis, en de koele nachtwind kuste zijn
slapen
Arme verlatene! Wie was hij 1
DONKERE DAGEN.
Het is een dnistere nacht. De wolken ja
gen in allerlei fantastische gedaanten door
het luchtruim, de wiud giert en loeit,en nu en
dan stort een zware regenbui zich uit over
de huizen der Duitsche hoofdstad,
Er sluipt een man langs de eenzame stra
ten. Hjj schuwt het licht der lantaarns, hjj
vriest den blik der menschen. Als een rer-
worpeliug, die gevoelt, hoe de wereld hem
veracht, zet hjj zijn weg voort. lindeljjk bljjft
hjj. voor een groot huis staan en ziet naar
boven.
Ah alles is reeds donker, men slaapt,
men droomt zoete droomen en is gelukkig,
terwjjl hjj arm, zonder tehuis en geschand
vlekt een zwerveling is op deze wereld.
Ook achter die vensters is het donker, waar
het meisje woont, dat hjj zoo onuitsprekelijk
liefheeft, en waaraan hjj, de thans eerlooze
man, de vrijheid heeft teruggegeven.
BUITENLA ND.
Amerika.
E n Amerikaan'ch ingenie ir met name
George Ehle, met een gezelschap
j engere icgeniears, hebben in vier maan
den tjjds ontdekkingen gedaan langs bet
Panama-kanaal waarop de Fransche in
genieurs in vjjftien juea tjjds niet gelet
hebben.
E«n der groote struikelblokken voor
de doelmatige uitgraving van het groote
kanaal wa9 de Caagres-rivfer, dis hare
En pu zet hij zjjn schreden voort. Weder
blijft hij voor een hoog en smal huis staan
en ziet naar boven.
Hij aarzelt eenige minuten en treedt dan
met vasten tred de nog openstaande huis
deur binnen, en staat in het zwak verlichte
voorportaal. Nu schieljjk met kloppend
hart naar boven drie trappen hoog. Voor
een deur met het naambordje Anna //Linden//
bljjft hj] ademloos staan.
Doch plotseling gaat de deur open
heeft hjj aan de bel getrokken Hjj weet het
niet. Een vrouw op leeftjjd st»at voor hem
en staart 'nem verbaasd aan.
Zjjt gjj het, Frans Arnold zegt zjj
terwjjl zjj langzaam en beangst een paar schre
den achteruitgaat.
Ja ik ben het Frans Arnold
herhaalt hjj werktuigelijk.
En zjjt gjj thans vrjj vraagt zjj ver
der, en ziet hem b'j deze woorden scherp en
wantrouwend san.
Nu kon hij zjjn toorn niet langer bedwin
gen. Ja, men heeft mjj vrjj gesproken
wegens gebrek aan bewjjs 1 riep hjj. En toeh
ben ik bet niet, die de achtduizend thaler
heb gestolen. Ik heb mjjne handen daaraan
niet bezoedeld, zij zijn rein Juffrouw
Linden, is mjjne kamer nog beschikhaar P
En toen de vrouw zich haastte een afwij
zend gebaar te maken, voegde hij er op
schamperen toon bjj t
Och, wees maar niet bang, ik ben niet
voornemens hier te bljjven. Het is slechts
I v or een nacht Toor dezen nacht.
watermassa uitstort in het kanaal en daar
door kanaalwerkea noodig maakte welke
zes-en-dertig millioen dollars zouder
kosten.
Yankee-vernuft heeft echter een plan
ontworpen om"het bed van de rivier te
verleggen en haar stroom te leiden van
de Oarribische hoogten naar de Pacific
zjjde vau de landengte. Met deze methode
wordt een groot bezwaar bg het kanaal-
werk opgeheven en twintig millioen dol
lars bespaard welke anders voor den bouw
van sluizen hadden besteed moeten wor
den.
Oostenrijk- Hongarije.
De eocialisten te Weenen zetten hunne
vjjandeljjke betoogingen tegen Dr. Lue-
g e r voort. Een 30.000 tal menschen
trokken gisterea al joelend en fluitend
door de straten.
Op de Ringstrasse zorgden de socia
listische commissarissen ervoor dat de
trams, ofschoon met zachte vaart, kon
den bljjven rjjden. Het was een vreemd
schouwspel, zegt een ooggetuige
om midden door de tierende menigte,
welke, onophoufeljjk met stokken zwaai
ende, naar het raaibuis scheldwoorden
uitstootte, vreedzaam met de tram heen
en weer te rjjden. Yoorhet Burgtheater
hielden Adler Schuh meier, Seitz
en Ellebogen toespraken o n de
meoschen] te beiaren, en daar zich geen
christeljjk-sociale tegenstanders vertoon
den, begonnen zjj om half zes langzaam
af te trekken, zooder dat het tot ern
stige wanordelijkheden kwam.
België.
Bg het aanleggen van den spoorweg
Dinant naar Pbilippeville hebben de
werklieden in de nabjjheid van het kerk
hof van Fond de Foquin uitgestrekte en
'prachtige grottei ontdekt. Zg zgn op
den linkeroever van de Maas gelegen, bjj-
na vlak tegenover de rots Bayird. Men
is reeds doorgedrongen tot een diepte
van 600 M., waar men in ren groote
zaal kwam, in welker midden een groo
te kuil is. Verscheidene geologen zgn
reeds ter plaatse en men zal het onder
zoek nu voortzetten.
Frankrijk.
Ia de Fransche Kamer van Afgevaar
digden heefc de minister van oorlog, ge
neraal A n d r eene verklaring afge
legd, dis ernstige bedenkingen geeft.
Toen hem gewezen werd op de 17 mil
lioen vermeerdering van zjja budjet, zei
de Minister:
«Verleden jaar had de Regeering de
zekerheid, dat Frankrgk binnen een 18-
\tal maanden in geen oorlog gewikkeld
/zou wo den. Op dit oogenblik bestaat die
zekerheid niet meer.»
Over den gang van zaken betref
fende het Vaticaan en de Regeering der
Fransche Republiek seint de Romeinsche
Daar zjj nog aarzelde, nam hjj eenig geld
uit zjjn zak, en legde het neder op de keu
kentafel, die bij de deur stond.
Ik wil voor dezen naoht betalen, zeide
hij met een verachteljjken glimlach, toen hjj
zag, hoe gretig de vrouw met hare blikken
de zilverstukken verslond.
O, voor een nacht kunt gjj hier wel
bijven. Toevallig staat uwe voormalige ka
mer sedert acht dagen ledig. En als gjj iets
wenscht te eten
Ja, breng maar wat gij hebt.'
Sprakeloos zag de vrouw bem aan.
Aljis hjj nu juistde dief niet, zaids zjj
in zichzelve, die smet bljjft toeh eeuwig aan
zjjn naam kleven. En men kan nu eenmaal
geen vertrouwen meer in hem stellen.
Toen ging deze eer/ame en vrome weduwe
naar de kast en maakte voor Arnold een bord
met koud vleesch gereed.
Toea Ejj dit, bene ens brood en wjjn, naar
binnen bracht, stond de jonge man aan het
venster en staarde naar buiten in den don
keren nacht
Mijn hemel, hebt gij nog geei licht f
Zjj stak spoedig het licht aan en maakte
de tafel gereed, t rwjjl zjj intusschen een
heimeljjken blik op Frans wiirp.
Eenige malen wilde zjj spreken, doch het
scheen, dat zg de rechte woorden niet kon
vinden.
Zjjt gjj voornemens in de stad te bljj
ven, mjjnheer Arnold? vroeg zjj eindeljjk,
terwjjl zjj met de borde.i rammelde.
Langzaam wendde hg zich om en staarde
correspondent van het «Barl. Tageblatt»
uit Rome het volgende
«Naar ik uit welingelichte bron ver
neem, heeft de discussie ea het votum
der Fransche Kamer in de pauselgke
kringen geen bjjzondsren indruk gemaakt;
men geloott daar dat de quaeslie betref
fende het Concordaat niet zoo gauw ia het
debat zal komen eu als dat ook gebeurt
dan is toch de opheffiig van het Concor
daat nog in 't geheel niet verzekerd. Het
Vaticaan ontving nameljjk detgdingdut
in de gematigde republikeineche partjj
Bterk tegeu het kabinet-C o m b e s gea
geerd wordt.
Ook de terugkeer van den vroegeren
Franschen gezantschapssecretaris De
Conrcelle heden, als administrateur
der Fransche etichtiogen, wordt in het
Vaticaan als een. gunstig teeken opgevat.»
Het Russische eskader.
De overval der Rassen van de Engel -
sche vi escharsvloot wordt door de Engel-
sche pers nog al kalm opgenomen. Men
wjjdt de verbazingwekkende vergissing
aan de paniaohe spanning, waarin de
Rassische zeeoffic'eren verkeeren. Aan
boos opzet, zegt de Engelscbe pers, valt
niet te denken. De Russen hebben de
visschersvaartuigen voor Japansche tor
pedobooten aaogez'en. De voorzichtig
heid, die in acht genomen wordt na de
noodlottige overrompeling van het Port-
Arthur-eskader door de Japanners, daar-
bg de mistige nacht met motregen, heb
ben den Russen leeljjke pa-ten gespeeld.
De secretaris van de' Russische am
bassade heeft tegen een vertegenwoordi
ger van de «Daily Newe» gezegd dat
Rusland al weken geleden tegen een
Japanschen aanslag in de Noordzee was
gewaarschuwd. Zoodoende kan het dat
de Russisohe officieren meenden dat de
visschersbooten van torpedo-lauceerbuizen
ware a voorzien.
De Russen hebben bg hun eaukomst
te Oaerbonrg gezegd, dat zjj vreezen in
het Kanaal Japinsche echepen te ont
moeten, zelfstorpedobooten, die als han
delsschepen zouden opgetuigd zgn.
Admiraal Redjeetwensky* heeft
dan ook het ernstige bevel ontvangen
geen enkel vaartuig dicht bg de vloot te
lalen na teren om ecu torpedo te kan
nen uitwerpen, en vooraf 's nachts op
zjjne hoede te zgn.
Reeds in de De«neche wateren waren
de Russen op hunne hoede.
Het Engelsch Ministerie van Bionen-
laudsche Zaken ontving van Maatschap
pijen met exploitatie van visscherg met
trawiers uit verschillende Engelscbe ha
vens hevige protesten tegen het gebearde
op de Noordzee.
De tooD, waarop de dagblalen de zaak
bespreken, is warmer dan gisteren men
wjjst er op, dat verontschuldiging en
schadeloosstelling niet door Rusla id vol
doende zjja.
Er moet van R island geëisebt worden
haar aan, alsof hjj droomde. Ik weet het
nog niet. Ik heb nog niet bedaard en helder
kunnen denken' Hit hangt van velerlei om
standigheden af.
Zcke.% zeker Maar eet nu eens
iets, Het vleesch is bjjzonder malsch
Dus nu, ja ia uw plaats zou ik ook
liever niet hier bljjven. Ofschoon nu toch
mjjnheer de majoor de stai heeft verlaten
voegde zjj er bjj met een bespiedenden blik
op Frans.
Wat zegt gjj daar, juffrouw Linden P
staaaelde Arnold, bleek en bevend.
Ja, ja, begin zjj nu weder op klagen*
den toon, mjjnheer de majoor heeft met zjju
dochter de stad verlaten, Wanr'ieen goede
hemel, dat heeft hjj mjj niet gezegd, Waar-
schjjnljjk zeer ver, opdat de jonge dame
En intusschen hield de vrouw zich bijzon
der ijverig met de lamp bezig.
Spreek duidelijk, wat is er voorgeval
len, met mijn meisje, vroeg Frans, terwijl
hij z raar zijn band liet rusten op den
schouder der vrouw, d'e hem druppel na
druppel het gif ingoo1.
Hm; mjjnheer de majoor kon toch
immers niet snders handelen hjj, als va
der was toch tegenover zjjne dochter v.r-
plicht
Ve plichtwaartoeP vroeg Frans, met
bevende lippen,
Wordt vervolgd,) j
HMRLEMSME (OliHAiT.
HDaaêlaó voor cfóooró*on Suió~*JCollanó.
Eend
OP
