No. 5834
Vrijdag 28 October 1904.
29ste Jaargang
&ag6laó l'joop cföooró' en S
Voorbeelden trekken.
BIT eXHBM.
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post ->■•••
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschpnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.^
Hoofd re dacteur-Directeur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
kH 'J
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 71/»
Oroote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Con t a n t.
ga®- wa&sigr» Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicity, Etrangèn
AGITE MA NON AGITATE G-L. DA ÜBE Co JOHN., f. JONES SucoParis 3\bis Faubourg Montmartre
Wootden worden er in ons land in
derdaad genoeg gewisseld over de socia
le qnaestie en de noodzakelijkheid der
oplossing daarvan. Die woorden leiden
vaak tot de oprichting van vereenigingen
waar opnieow aan dezelfle zaak woor-
dsn worden gewpd. Woorden zonder eind!
Nu zallen wjj de laatsten zijn om te
ontkennen, dat met die woorden ook
wel daden gepaard gaan. Maar de woor
den hebben ons nog te veel de overhand.
Een voorbeeld. Da winbelierss'and klaagt
sinds jaren overal, maar daden ge
zamenlijke inkoop, onderlioge regeling van
verkoops-prjjzeu en uren b. v. vindt
men schaars. Nog een voorbeeld. Overal
wordt geklaagd, dat er niet genoeg wordt
gedaan voorde ontwikkeling der arbei
ders op vakkundig en wetenschappelijk
gebied, zoo dat ze in de werkplaats
soms met verkeerde handen, tegenover
tegenstanders met den mond vol tanden
staan. En cu vindt men ter voorziening
in dit euvel wel weer daden vakscho-
'eD, b.v. dan bjj den middenstand, maar
toch niet genoeg, voeral niet op gebied
der ontwikkeling voor de ouderen, die
vaak maar al te weinig tegenwicht be
zitten als men hen met sociale drogre
denen te Ijjf komt.
Gedachtig aan de sprt'uk«Woorden
wekken maar voorbeelden wekken», zul
len wjj, in stede van den woordenstroom
te verbreiden, liever op een voorbeeld wij
zen. Dit voorbeeld vonden wp in de So
ciale cursussen voor werlflieden, welke de
bekende R. K. Volksverein* in Duitsch-
land al sinds 4 jaren organiseert.
De vierde begon primo Augustus j. 1.
en duurde onafgebroken tot 8 October,
nam dus 10 weken in beslag. Er namen
47 arbeiders aan deel, herkomstig ait
alle deelen van Duitschland, ja eenigen
kwamen uit Oostenrjjk en Zwitserland.
Doel van den cursus wasde deel
nemers, door Katholieke en Christeljjke
vereenigingen uitgezindm, theoretisch
en practi8ch zoover te onderrichten, dat
zp als voorlieden in de vakbeweging,
als redenaars,- als bestuursleden enz. met
goed gerolg de belangen van den arbei
denden stat d kunnen bevorderen, en zich
met kennis van zaken kunnen wpdeo
aan den vooruitgang der Christeljjke ar
beidersbeweging.
De drie voorgaande cursussen leverden
bereids in dit opzicht gunstige resultaten.
Tot den cursus word in alleen die arbei
ders toegelaten, welke al practieche
FEUILLETON
ervaring in de werkliedenbewegiog op
deden, met goed gevolg de lagere school
hadden doorloopen, zich schriftelijk be
hoorlijk konien uitdrukken eu een na
tuurlijke redenaarsgave b zaten. Ook
moesten zjj deelgenomen hebben aan de
sinds jaren bi«r en daar gehouden plaat
selijke cursussen, opdat zp niet geheel
en al vreemdeling op 't wjjde veld der
sociale wetenschap zouden zjjr.
De cursus bestond uit drie deelen. Eer
stens werd de sociale wetgeving behan
deld, wat gepaard ging met oefeningen
in de toepassing en uitwerking der wet
ten. De deelnemers moesten Let gehoor
de schriftelijk verwerken; in avondbpeen-
komsten werd dan dit werk weder be
sproken.
Het tweede deel van den cursus was
gewjjd aan actueele vraagstukken der
arbeidersbeweging, hst derde bestond uit
practische oefeningen hst samenstellen
en houden van voordrachten het schrij
ven van kraitenartikelsn; het ontwerpen
van onderricht-cursussen, terwijl ook
grondig werd besproken en onderwezen
welke organiseerenda en agitatorische
kracht van besturen en vereenigingen
kan uitgaan.
Bij dit alias sloten zich voordrachten
aan over de werkzaamheid en het doel der
Volksvereinovar landbouw-, handels- en
verkeersaatigelegenheden,
Het tweede deel van den arbeiderscur
sus viel samen met den zoogenaamden
«socialen vacantie-cursus,» welke dit jaar
voor de eerste maal en wel van 29 Au
gustus tot 10 Septembe-, van wege de
Volksverein plaats vond en ten doel
j had, ben, die pract;sch in 't sociale le
ver werkzaan zjjn, de gelegenheid te bie
den, zich te orientee*ea omtrent den hui
dige a stand der meest op den voorgrond
tredende vraagstukken. Emrjjk program
werl afgewerkt, waarvoor dagelijks drie
lezingen of voordrachten werden gehou
den, gepaard met practische besprekingen.
Aan dezen cursus, die kosteloos was,
namen 214 beereu deelgeestelijken, ju
risten, journalisten, leeraren, studenten
enz. Ook zjj waren uit alle deel n van
Duitschland terwjjl eveaze ruit Nidul md
België, Luxemburg, Zwitserland, Oosteu-
rjjk en Italië deelnemers waren opgeko-
men.
L°eraren van den cursus waren voor
namelijk de secretarissen van de «Zentral-
stelle» der Volksvereinbp wie zich eenige
op praetifch-scciaal gebied ervaren hee-
ren hadden aangesloten
De deelnemers waren vol lof over den
35.
[Vervolgd.
Zonder direct antwoord te geven liep de
vrouw naar hare kamer. En toen zij een oo-
genblik later terugkwam, duwde zij l'rans
iets in de hand het was een étui van rood
fluweel.
Men heeft mij opgedragen, u dit te over
handigen.
Toen de jonge man het étni opende, blak
hij in eenen schellen lach uit, die klonk als
een uitbarsting van waanzin vóór hem op
het roode fluweel lag Paula's ring, dien
hjj haar in een zalig uur aan den vinger had
gestoken het zinnebeeld van liefde en
trouw.
Ach, en datzelfde meisje, wat had zij des
tijds tot hem gezegd F Frans, ik geloof aan
uwe onschuld ik. En ik zal op u wachten
jarenlang, als dat zjjn moet. En God zjj
m-t u en beBcherme n. Zoo nu kunt gjj
in vrede heengaan.
En thans lag die ring weder in zijn hand
Zjj gaf hem zijn vrjjheid terug, hem,
die met een onuitwischbare smet was bevlekt,
die geen toekomst, geen positie had.
Ach, gorde, eeuwige God daarboven,
waarom moet ook deze zwa-e slag m'jtieftea,
Zoo klonk bet bijna wanhop'g uit zijnen
mond en in zjjn hart scheen het gel of aan
de goedheid en rechtvaardigheid van e nen
eeuwigen God een oogenblik te wankelen.
Op dit oogenblik sloeg hij de oogen op naar
den nachteljjken hemel bjj detd dit onbe-
wus'. Daar schitterde ee i ster hem tegen, zoo
helder, zoo fonkelend midden uit de
zwarte wolkenmassa. Laag bleef zjjn blik,
a's door toorerkracht, gevestigd op dat hel
der lichtende punt in da duisternis, en lang
zaam vtrdwren de bitterheid ui; zijn hart
en maakte plaats voor vertrouwen op God,
voor hoop en berusting.
Ja moedig wilde bjj den strjjd aanvaar
den om een nieuw bestaan, en zqn eerlijk en
ijverig streven zou d or den hemel zeker
worden getegend. En jong was hjj ook
i weliswaar zijn Paula
Het hart scheen hem ineen te krimpen
ja, het baste had hjj toch verloren
Dat hadt gij mij niet moeten aandoen.
Panla dat nietGij hadt in mjj moeten
gelooven, gjj alleen. En thans zjjt gij van mj|
weggegaan. Hoe zwaar zal nn de strjjd mij
vallen nu, terwjjl ik geen doel meer voor
oogen heb
En opn'euw sloop de vertwjjfling zjjn hart
binnen en sloeg de armea om zjjn zitl, die
scheen te willen verstikken.
De doffe slagen van een der stadsklokken
drongen van uit de vorte tot hem door. Hjj
luisterde het moest reeds middernacht
zjjn.
cursus, die vocral van de werklieden
met jjver aan den dag gelegd in
spanning eischt'. En daar zij uit vele
strekin kwamen, vinden de vrachten van
dit nut'ige werk der Volksverein in broe
den kring verspreiding, 't Behoeft geen
betoog, dat zulks aan de sociale werk
zaamheid der katholieken niet weinig ten
goede komt.
Men zal toegeven, dat de Volksverein
hier een prachtig voorbeeld geeft, dat
navolging verdient. Tot deze navolging
op te wekken, ware een schoone taak,
maar.... woordtD zijn er al genoeg ge
wisseld. Wp zullen er geen bpdoen, te
minder wjjl de Katholieke sociale actie
belooft, te ontluiken in ons vaderland.
En wie da&rbp de leiding hebben, kun
nen het werk der D ritschers ter harte
nemen.
Maar een paar woorien kuinen toch
van nat zjjn voor hen, die de noodza
kelijkheid van meerdere actie onder ons in
twpfel mochten trekken. Vrachtdragende
actie steekt niet uitsluitend in feestvie
ringen en vergaisriagen, adressen ea
moties.
Helaas, onze arbeiders geraken door al
h-.t pret maken en het lezen van neu
trale bladen de kluts kwpt, in de op
recht ernstige dagbladleituur, helaas door
hen te weinig gelezen, Limoen zjj op de
eerste plaats vinden wat nooiig i', ter
wjjl hnn lei ling aan mannen van erva-
ring op tonaal gebied moet worden toe
vertrouwd. Oozs werklieden moeten een
open oog krpgen voor de gevaren en de
middelen leeren kennen om die gevaren
snel t) keeren.Voor een en ander valt nog
heel wat te doeo.
Gelukkig is een krachtige prikkel tot
die daden tha.is spoed g te wachtei, zoo
dat we de toekomst met vreugde be
groeten en zoover in ons vermogen de
daden gaarne van harte zullen steunen.
BUITENLAND.
Duitschland.
Te Dessau vieide eergisteren de we
duwe Julie van Kuegelen, ge
zond naar lichaam en fn ch van geest,
haar honderdsten verjaardag. De jabila-
resïe is de dochter van den bekenden
fab 'ldichter Krum^acher en was
de echtgenoote van den schilder W i 1-
helm von Kuegelen, die door
zjjne «Jjgenderinnerungen eines alten
Mannes» in de Duitsche memoires-lite-
ratuur beroemd is. De Keizer en Kei
zerin, de groothertogin van Baden enz.
zonden g eschenken aao de honderdjarige.
De Duitsche pers is over het algemeeo
Hij dacht aan zjjn zuster. Wat die wel zal
zeggen, als zij al zjjn ellende verneemt F Nog
weet zjj niets van het ongeluk, dat haren
broeder heeft getroffen.
En vooreerst wilde hjj het voor haar nog
wel verzwijgen. Met de gedachte aan haar
en aan de te vroeg ges orven ouders sliep
hjj eindel'jk in
Den volgenden dag begon dus de nieuwe
strjjd om het bestaan. Maar tot wreu zou
hjj zich wenden f Had hjj een enkele aanbe
veling F Wat moest hjj zeggen tegen men-
scbtn, die hem vólkernen vreemd waren F
Het was een ware kruisweg, die hem wacht
te, maar toch wilde hij die weg inslaan.
Hij wilde terug naar zijn vaderland, dat
hij in zooveel jaren niet gezien had, hij wil
de aan zijne zu-ter schrijven wie had
hij nog, behalve haar, op deze wereld F
Ook wilde hij Paula zien, die hem zoo
spoed g had kunnen vergeten. Maar waar
was zij t rans F Waarhven zou hij zijne ichre-
den richt en F
Plot cling scheen er een gelukk'g denk
beeld bij hem op te komen. Hoe was het
mogelijk dat hij daaraan niet vroeger
had gedacht Zijn vriendelij Ven be
schermer in Weenen wilde hij opzoeken
dien kon hij toch immers alles zeggen.
Dat was een s'raal van hoop zeker
Maar voor hij Duitschland v rliet, werd
hem onverwacht nog een diepe wond gesla-
gen.
Het was reeds laat in den avond, toen
Frans, die voor zijn vertrek uit Berljjn, nog
ten hoogste verontwaardigd over den aan
val der Russen op de Eugelscbe visschers-
vlootin de Noordzee. De «Berl. N, Nachr.»
neemt het geval monsterachtig en onver
klaarbaar.
Het blad kan geen rechtvaardiging
vinden voor de houding der Russische
ommandauten. Er is slechts ééae ver
klaring Japan boezemt de Rassen zulk
een schrik in, dat zp oreral Japanrers
deuken te zieD, tot zelfs in Engeland
toe.
De «Vostische» is er van overtuigd, dat
Rasland elke voldoeaing zal verschaffen
die men verlangt. Maar voegt het er
aan toe, en daari i ligt juist het beden
kelijke van de zaak «welke waarborg
kan door Rusland worden gegeven, dat
zulke gevallen zich niet morgen aan den
dag weer zullen voordoen?
De «Koln. Ztng.» ban zich voorstel
len, dat BoldateD, tegenover den vpand
geplaatst, zoozeer in de war raken, dat
zp in de duisternis op kameraden schie
ten. Maar dat marine-officieren, in om
standigheden als zich in dit geval voor
delen, niet meer koelbloedigheid en kalm
te van geest toonden, daaruit blpkt een
dasdanige verwarrirg, zulk eene nervo
siteit, als welke toch DÜmand bp de Rus-
eische marine had verwacht. Hetgeen nog
volstrekt niet a's excuus kan gelden voor
het gebeurde
De slotsom is, dat de Russische mariie
sidderend «voor spoken», zich tegenover
de geheele wereld potsierlpk heeft aan
gesteld.
Amerika.
Uit Washington wordt geseind, dat
de secretaris van het Amerikiansche de-
part-ment van Staat A. A. A dee
aan de gezanten der Vereenigde Staten
over de geheele wereld telegrafische in
structies heeft gezonden om de Regeeriogen
waarbp zp zjjn geaccrediteerd, te polsen
over het idee van een tweede Haags che
Conventie en haar president Roose
velt's invitatie tot bet vormen v»n
zulk eene conventie aan te bieden. Het
doel der ni uwe conventie is de uitbrei-
d ng en b jkrachtiging der bestaande en
dit vooral met het oog op de beperking
van de gruwelen van het moderne oor
logvoeren en bescherming der rechten
van den neutralen handel op de groote
zeeën.
Terwjjl Roosevelt Den Haag aan-
wjjst als plaats van samenkomst voor de
bedoelde conventie, zal de beslissing her
over, z towel als over den datum van
samenkomst, bepaald worden door de
meerderheid der deelnemende Mogend
heden.
Engeland.
Een erns'ig geval heeft zich in de
haven van Cardiff voorgedaan.
Daar moest het stoomschip «Esperan-
ce» vertrekken met provision voor de
Russische vloot.
eenige kleine zaken had te regelen, zich naar
huis spoedde. Hjj wilde den volgenden mor
gen vroeg, met den eersten trein vertrekken.
Op bet oogenblik, toen hjj een winkel
verliet, stond hjj z<5o onverwacht tegenover
majoor Beran, dat hjj er niet meer aan den
ken ko i voor hem uit te wjjken.
De oude heer deei ontsteld een paar
schreden terug, alsof hjj vreesde met hem ia
aanraking te komen, en trachtte bovendien
een houding aan te nemen, alsof hjj hem
niet zag,
Doch Frans, die zich diep gegriefd gevoel
de, trad op den maj aor toe.
Mijnheer de majoor en zjjne klank
volle i'ea daalde tot een nauweljjks hoor
baar gefluister, terwjjl zjjne oogen fonkelden
van verontwaardiging, thans ontvlucht gij
mjj als een melaatsche. Het is goed ik
heb het recht u niet daarvoor hard te vallen ik
wil u ook niet vragen waarom gij Paula toch
hebt weten te bewegen, mjj den ring terug
te zenden
Maar, zoo waar ik aan eenen God geloot
en aan Zjjne gerechtigheid, zoo waar geloof
ik ook, dat ik weer in mjjn eer zal worden
hersteld. En dan zal ik weder bjj u komen
en tot u zegg n
De majoor maakte een afwerend gebaar
met de hand.
Beide heeren waren eenigszins ter zjjde
gegaan, zoodat zjj op eenigen afstand stonden
van de op en neer golvende menigte.
Ook dan moet ik u verzoeken, geen
ver'ere moeite te doen, mjjnheer Arnold. Het
Kort voor het vertrek begon het schip
echter te zinken.
Volgens de «Daily Telegraph» heeft
men bp onderzoek bevonden dat het schip
een gat had beneden de waterlpn, hoe
wel het dienzelfdeu morgen nog volkomen
zeewaardig was. Te Cardiff gelooft men
dat de werklieden aan boord van het
schip de daad bedreven hebben, uit
wraak over den overval der Engelscbe
visschers bjj Doggersbank. Naar de «Daily
Mail» berekent, zou de waarde der la
ding 100.000 bedragen hebben.
De Russische Gezant te Londen b soft
menig onaangenaam aartje na het
incident van de Rassische oorlogssche
pen met de Engelsche visschersvloot. Bjj
herhaliog hebben samenscholingen voor
zjjn wooing plaats. De Londensche po
litie drpft telkens de menigte uiteen.
Frankrijk.
De Matin verneemt uit Rome, dat de
bisschoppen van Nice, Augers en La Ro
ehelle en de aartsbisschoppen van Aix
en Reims naar Rome znllen vertrekken.
Z. Em. kardinaal Langenieux,
zal binnen een paar dagen te Rome wor
den verwacht. De Matin zegt, dat Z. Em.
naar aanleiding van zjjn hevige protes
ten tegen de regeering der Fransche Re
publiek een ernstig onderhond verwacht
met den Paus. De H. Vader zou eene
bespreking wenschen over de gedrags-
ljjn door den Fransehen bisschop te volgen
in de tegenwoordige omstandigheden.
Te Marseille is de penningmeester
der vakvereeniging van d) kolen wer
kers met de kas er van door gegaan.
Er hebben weer opstootjes aan de haven
plaats gehad, didoor de politi bjj het
beichermen vaa den arbe'd, werden onder
drukt.
Voor den krpgsraad te Parps is de
behandeling begonnen van het proces
tegen de officieren Rolin, Dautriche,
F r a n 9 o i s en Marécbal. Dau
triche werd vervolgd wegens schrift-
vervalsching en de drie andere officie
ren wegens verduistering van een som
van 25000 frs., die gebruikt zou zjjn om
getuigen in het proces van Rennes om
te koopen. De zaal war overvol. De voor
zitter vau den krpgsraad is generaal
B e r t i o.
Luitenant kolonel R a b i e r trad op
als ambtenaar van het openbaar minis
terie, Onder het publiek bevonden zich
Jaurés, Labor i, Joseph Rei-
n a c h en andere bekenden nit de «affaire»
Van de getuigen was niet verschenen
generaal Gal lit et wegens ziekt). Da
regeeringscommissaris ha l conclussies ge
steld om op grond van de amnestiewet
van 27 December 1900 de vervolging te
doen vervallen.
Den eersten beschuldigde Dautriche
werd vervolgens een kort verhuor afge
nomen.
Hjj protesteerde tegen de beschuldi
ging, dat hjj valschheid ia geschrilte zou
hebben gepleegd, door nit een der boe-
zou niet baten. Mjjne dochter heeft hoe
wel niet onmiddelljjkj— toch leeren inzien,
dat ik het goed met haar meen en dat zjj de
diepste ellende zou te gemoet gaan, als zjj
Mjjne v ouw wilde worden F laohtj Ar
nold schamper. Welzoo nu juff ouw
Beran heelt toch ten slotte heel verstandig
gehandeld. En nu kwam hjj nog een schrede
nade' bij den majoor en vervolgde
Wilt gjj mjj ook zeggen, majoor Beran,
waarom gjj mjj zelfs Paula's hand niet kunt
geven, a's ik volkomen gerechtvaardigd tot
u kom F Is er dan nog een andere reden F
Het lag n'et in den aard van den ouden
soldaat, om veel omwegen te maken. Ter
wjjl hjj den hoogst opgewonden jongen man
in het gelaat zag, antwoordde hjj kort en be
slist
Ja, mjjoheer Arnold, er is nog een
tweede reden.
En die wilt gjj mjj zeggen F
Neen dat kan ik niet. Maar mjjn
woord zal u voldoende zjjn om te gelooven,
dat die tweede reden bestaat, en dat zjj wel
van groot gewicht moet zjjn, om mij tot het
besluit te brengen, u nimmer mjjn dochter
tot vrouw te geven.
{Wórdt venAgd.)
AARLeM
COIKAIT.
ABONNEMBNTSPBIJS, PBIJS DBB AD VEBTBNTIEN
ABONNEMBNTSPBIJS.
PBIJS DBB AD VEBTBNTIEN
