5837
Dinsdag 1 November 1904.
29ste Jaargang
2)ag6laó VOOP <3Zooró- en Su
De Sociale Quaestie.
EXT mm.
Per 3 maanden roor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,k
Hoofd re dacteur-Directeur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jan setraat Haarlem.
..til 1,20
1,50
2,90
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7l/« r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité, Etrangère
AGITE MA NON AGITATE G.L. DAVBE Co JOHN., f. JONES Suee. Parte Blbie Faubourg Montmartre
Wegens den feestdag van Al
lerheiligen verschijnt er morgen geen
nummer van deze Courant.
De Sociale Quaestie is eeae zaak waar
over zeer velen een hoog woord voeren en
die door maar weinigen begrepen wordt.
Sinds hoeveel jaren is men niet reeds druk
doende in de katholieke wereld voor het
ve reenigingBleven.
Zeker zeer geruimen tjjd. En 't is
goed ook. Het gezonde verstand, de woor
den door de dragers van het hoogste te Ro
me zetelend gezag, het goed begrepen
eigenbelang van d6n eeneu kant; de
dwaalbegrippen onzer tegenstanders, hun
niet-weten of niet willen weten van den
anderen kant, dat alles pleit voor de
nc odzakeljjkheid van een gezond vereni
gingsleven.
Daar var, en daarvan alleen schijnt in
onze hedendaagsche miseries heil te ver
wachten te zjjn.
Maar nu, en daar komt het op aan,
op welke manier? Te onwetend doorgaan
kan wel eens nadeelige gevolgen hebben-
Er worden soms woorden gesproken of
geschreven en door die pers duizenden
malen verveelvaldigd, die beter niet ge
sproken, niet geschreven waren.
Bijvoorbeeld in de arbeiders- en loon-
kwestie.
Dan gaat men uitdrukkingen gebruiken,
die een zeer scherpen, soms een heel
leeljjken klank hebben, waarvan de in
druk alles behalve een cluisteljjke maar
eer een heideosche genoemd most wor
den.
Bjj den loon-kwe tie bjjvoorbeeld, z .t
men als onomstootbaar feit vast: dat de
patroon wel kan maar een hooger loon niet
uril betalen.
En als men vraagt, waar haalt gjj
die wetenschap vandaan Heeft mijn
heer A. ot juffrouw B. u soms in de boe
ken latea zien, dat er zulke goede jaren
worden gemaakt
Daar is natuurlijk geen sprake van.
De spreker of schrijver weet er even wei
nig van, als de eerste de beste hoorder
of lezer,
Maar dan is 't ook verkeerd niet al~
leen, maar onrechtvaardig en minstens
genomen, kwetsend en indruiechend te
gen de begrippen van Christeljjke raas-
tenliefde, om kwaadwilligheid bjj den pa
troon te veronderstellen.
Heeft de achrjjver zich eenmaal op dat
standpunt geplaatst, dan vervalt bij
spoedig tot andere dingen.
FEUILLETON
[Vervolg).
Met kloppend hart ging Frans de met ta
pijten belegde trappen op. Groote Hemel, als
die baroi hem een, in zijn dienst nam! Welk
een 1 chtpunt zou dit zjjn, in zjjn wanhopigen
toestand O, misschien zou er toch nog
geluk voor hem zjjn weggelegd. Missschien
Fn die Poolsche baron zd 't zeker
met de getuigschriften zoo nauwkeurig niet
nemen.
Nu was hjj bjj de deur, en een paar secon
den later stond hjj tegenover een kleinen man
met donkere, doordringende oogeneen man,
die in houding en manieren zeer weinig weg-
had van ees aristocraat.
Heb ik de eer met mjjnheer den baron
te spreken.
jongmensch. Gjj komt zeker naar aan
leiding van mjjne annonce?
Js, hier is mjjn schriftelijk verzoek.
Hm, uw schritt is uitmuntend. Een vol
maakte koopmanshand Werkeljjk mooi.
Zoo iets zoek ik juist Hm, welk beroep
hebt gjj eigenljjk?
Ik ben voor koopman opgeleid. Ik heb
Dan gaat hij gibruik maken van uit
drukkingen, die zoo 't geen scheldwoor
den zijn, toch er heel dicht aan bjj ko
men.
Dan gaat hjj het doen en laten van
dien patroon bi oordelen op een alles
behalve gepaste wjjzedan legt bjj al
le) en alles Biecht uit.
Maar wjj hebben 't reeds gezegd, dat
is een vloek tegen de hoogheilige Chris-
e lietdesbeginselen.
Dat is medehelpen omverwerpen hit
gezag, dat ook de werkman moet heb
ben voor den patroon, volgens het Schrift
woord «gjj dienstknechten, weest uwen
meesters onderdanig
Dan predikt bjj haat, en geen liefde-
En daar komen wjj in de sociale quaes,
tie geen streepje mee vooruit, omdat de
liefde alleen leven-wekkend is, maar de
haat doodt.
Haat m afgunst worden uitgestrooid
tusschen arbeid en kapitaal en de woord
voer derf, de voormannen in sommige
arbeiderskringen, werpen zich op als de
alleenwetei'8 in de zooveel omvattende
sociale quaestie, niettegeastrande eene
grondige studie en diepe ervaring noo-
dig is, om zonder aanzien van personen,
rang of stand, er over te kunnen mee
spreken.
Inderdaad, zulke n euschen is het te
doeD, om de gunst des volks te win
nen, door mst de verdrukte arbeiders te
coquetteeren en hen voortdurend scheld
woorden in te fluist ren en een 11 echte
l.ecordeeling vaa den patroon.
Zie hoe sommige menschen zich de
volksgunst weten te verwerven en de
maatschappelijke ladder opgaan, het
volk bedriegen en voorliegen, ,om hun
doel te bereiken.
Maar die volksgunst is al te duur ge
kocht, want tlechts met liefde zal de
rechtvaardigheid betracht en alles in
Christus, zooals de Paus Zfgt, hernieuwd
kunnen worden.
Wjj hebben de zaak en geen personen
op 't oog, maar het valt niet te ont
kennen, dat iu de sociale quaestie velen
een hoog woord voeren, die beter deden
te zwjjgeD; waardoor de weiklieden op eeD
pad worden gevoerd dat bun ten verde e
voert. Een ieder die zich op de hoogte
hoodt van wat er den laatsten tjjd in de
sociale beweging vooral aan werklieden,
wordt ter lezing gegevsn, zal bet met
ons eens zjjo, dat ciet te ontkennen
valt, er eeoe strooming heer»cht, die
meer vuerfc tot revolutie, dan tit zedeljjke
ve beie ing van het volk.
de hamlülssehojl doorloopenen was reeds elf
jaar in betrekkimg.
Zoo elf jaar En nu wilt gij van
betoep veranderen P Dat komt wel meer voor
bjj jongelui.En zoudt gij lust hebben groote
reizen met mij te doen? Ja
De Poolsche baron zag Frans bijzonder
scherp aan het doen en la'en van dezen
man maakte eigenlijk op Frans geen zeer sym
pathieken indruk mflar toch scheen hem de
hoop hier toe te lachen, dat de baron hem
zou engageeren.
Zeker—elk oogenblik ben ik tot vertrek
bereid.
En zjjt gij vrij? Dat wil zeggen hebt
gij geen familie?
Neen.
Weder zag de baron den jongen man on
derzoekend aan.
Toen vroeg hij plotseling
En waar waart gij het laatst werk
zaam.
Frans gevoelde, dat het bloed hem naar het
hoefd steeg. Weder die noodlottige vraag,
waarop al zijn hoop zou stranden.
Bjj een Duitsch bankiershuis te Berlijn,
antwoordde de jonge man, met een beklemd
hart.
En die betrekking hebt gjj vaarwel ge
zegd? vroeg de baron meteen eigenaardigen
glimlach. Gij hebt zeker wel getuigschriften
papieren Als men elf jaar in betrekking
is geweest, heeft men recht op een schit erend
attest.
Mjjnheer de baronmjjne papieren zjjn
BUITENLAND.
Frankrijk.
De vrijmetselaars in de Fransche Re
publiek maken het nu tccb wat al te
bont. Aan de Broeders, die als officieren
in het leger dienen, moet een gehe'ms
instructie zjjn gezonden om aan bet
Groot Ojttm te verklikken van welke
officieren de vrouwen aog de H. Mis bjj-
wonen en naar welke scholen de Broe
ders-officieren hunne kinderen zendeo.
Deze instructie heeft tal van officieren
vrijmetselaars verontwaardigd en zjj heb
ben geweigerd de rel van verklikker te
spelen*
ln de Fransche Kamer is de minister
van oorlog, generaal A q d r door ko
lonel Rous set, beschuldigd zjjn vrjj-
metselaarsprcgram meer dan de belan
gen van hst leger te behartigen.
Hij verweet den Mini ter een dief, als
officier te handhaven, dat hjj tal van of-
f eieren, die geen vrijmetselaar zijn, in
hun promotie benadeeld heelt en
dat de Minister bjj voorkeur Broeders
toeliet tot de krijgsscholen van St. Cyr
en St, Maiient.
Dit muisje schjjnt een lang staartje
te zullen krjjgen.
Uit de Fransche Kamer
ln de Kamer heeft do afgevaardigde
R o o ss et stukken bekend gemaakt, be
trekking hebbende op een stelsel van
verklikking, door vrijmetselaars georga
niseerd tegen officieren verdacht van vij
andschap tegen de regeering. De Minis
ter van Oorlog gispte in zjjn antwoord
ten sterkste dat bedrjjf, en hjj verlangt
een onderzoek van die stnkkeD, om vast
te stellen wie er Bchuld aan heelt. De
Minister ve.-eeuigde zich met een motie
van M a u j a n, waarin de feiten, indien
ze juist voorgesteld zjjo, ten sterkste wor
den afgekeurd, en waariu de Kamer
zegt te vertrouwen dat de Regearing de
noodige maatregelen zrl remen.
De motie van M a u j a n is met 294
tegen 263 stemmen aangenomen.
Italië.
Op den weg tmschen Peschura en Mi
laan is eergisteravond een automobiel
omgeslagen, waarin gravin Guyliama
M o s c o n i, van Venetië, en haar bei
de dochters waren gezeten. De gravin
vond bjj dit ongeluk den dood, haar bei
de dochters sn de chauffeur zjjn gewond.
Engeland.
De storm die in Engeland is opgestaan
tegen de Russen is aan het bedaren. De
EngGseha Regeerirg heeft geen ultima
tum aan Rusland gezonden ejj ver
trouwen, dat langs diplomafitken weg het
incident met de visschersvloot tot een
goed einde zal gebracht worden.
Te Hull zjjn Donderdag de slachtoff ra
door de Russische kanomen gedood, be
graven. Duizenden woonden de treurige
op reis van B.rlijn naar Weenen, inhetonge-
reede geraakt, zeide Frans nu met den ncoed
der vertwijfeling.
Abik begrijp het reeds Gjj hebt ze
verlorenuwe papieren sprak de vreemde
edelman lang aam, terwijl hij nadrak legde
op elk woord. En gij hebt ze niet terug kun
nen vinden.
Neenalles was teverg efs ik kon
ze niet meer vindenkwam het stootend en
met gr.ote moeite over Arnolds bleeke lippen,
terwijl de oogen van den baron, als twee
dolken, den ongelukkige (chenrn te zullen
doorboren.
Nu trad de edelman nog een paar schreden
nader. n t
Jongmensch, gjj bevalt mij zeer goed
zeer goed. En als gjj een reden hebt gehad,
om uwe papieren te verliezen, och lieve
hemel, ik ken datdan bobt gjj dat natuur
lijk met niemand anders dan met u zelf uit
te maken. Wat mjjn persoon betreft, ik ben
op dit punt met zoo lastig.
Nu legde hjj vertrouwelijk zjjn hand op den
schouder van den jongen man.
Hm, mij zoudt gjj gerust uw volle ver
trouwen kunnen schenken, en zeggen om wel
ke redenen uw patroon u heeft ontslagen
oeb, ik geloof dat ik 't wel begrijp
Jongelui houden van een vrcolijk leventje j
men leeft ten slotte toch immers maar een
maal, niet waar? En dan is het salaris niet
altijd toereikend.
Vol verontwaardiging trad Frans een slap
achteruit, als om zich te bevrijden van de
plechtigheid bjj en volgden den ljjkstoet
naar het kerkhof.
Volgens een dagbladbulleiin heeft mi
nister B a 1 f o n r gezegd, dat aan beide
zjjden (Rusland en Engeland) aanvaard
zal worden de beslissing aangaande bet
incident op de Noordzee van een bjj-
zonder scheidsgerecht: dat samengesteld
zal worden overeenkomstig de Haagsche
Conventie,
Spanje.
Dezer dagen is in het koninkljjk pa
leis te Madrid het kleine, moederlooze,
prinsesje gedoopt. Het Hof had zelfs voor
deze plechtigheid den rouw niet afgelegd
tegen het Spaansche hofceremonieel iD.
De ministers en alle overige grootwaar
digheid bakleeders waren tegenwoordig.
De Koning was zeer aangedaan en de
Koningin-Moeder, die met gebogen hoofd
voortschreed, den kleinen infant Alfonso,
den troonopvolger aan de hand houd end
was een beeld van bittere smart. En de
ze stemming van droefenis deelde zich
aan alle aanwezigen mede.
Z. D. B. de Bisschop van Zion doop
te het kind, terwjjl'de Koning en de in
fante Isabella pleegvader en moeder wa
ren. Na den doop hing ie Koninginmoe
der het kind het lint van de MariaLouisa-
orde om. Deze handeling greep haar zoo
aan, dat zjj haar Kleindochter onder
tranen en kassen aan bet hart drukte,
t e treurige omstandigheden bracht de
etiquette geheel op den achtergrond.
Rnsland-
Door een 18-jarig jongeman is in het
commissariaat van Bialystok een dyna
miet aanslag gepleegd. Hij kwam het
commissariaat binnen zonder zjjn muts
at te nemen en vroeg naar den commis
saris.
Deze was echter uit. Op de barsche
aanmerking van den dienstdoenden agent
«muts af! Je bent hier niet in een her
berg!», wierp de jongen het pakje op den
grond. Er volgde een verschrikkelijke
ontploffing. De dader werd in de borst
getroffen en was onmiddeljjk dood, Een
klerk werd gedood en een anderen wer
den de armen van het Ijjf gescheurd.
Een agent werd levensgevaarlijk ge
wond, een cnderwjjzer, die in de kamer
er naaet wachtte werd doof. De dader
was vroeger bakkersknecht en wjjdde zich
later uitsluitend aan de revolutionaire
beweging. Sedert een paar jaren leefde
hjj in groote armoede en zonder legiti
matie papieren, onder verschillende na
men. Zjjn werkelijke naam was onbe
kend.
De aanslag was een antwoord op de
afschnweljjke mishandelingen van de
zjjde der politie, bjj onlusten en tegen
over gevangenen. De dader zou door
mishandelingen in de gevangenis te Bia
lystok verbitterd zjjn.
De toestanden moeten daar verschrik
kelijk zjjn. De politieke gevangecea wor-
aanraking van dezen edelman, witns band
nog op zjjn schouder rustte. Hjj begon iets
van zjjne bedoelingen te vermoeden.
Maar waarvoor ziet gü mij eigenlijk
aan, mijnheer de baron? God is mjjn gefuige,
ik behoef voor niemand de oogen neder te
slaan. Mjjne eer
Och, zwjjg toch van die dwaze eer. Wat
wil dat eigeuljjk zeggen: eer? Men behoeft
slechts de kunst te verstaan om zich voor te
doen als man van eer. Ha, ha Dan kan
men de grootste spitsboef van de wereld zjjn
De eer is tegenwoordig een verouderd
idee, waarop men met een medelijdend lachje
nederziet. En mocht er aan uwe eer ook
een klein vlekje kleren dan behoeft ^«t
u volstrekt niet te verhinderen om in mijn
dienst te komen. Ik denk, wjj zullen het goed
met elkander vinden en uitstekend met elkan
der //arbeiden// op vreemden bodem.
Met een bitteren glimlach op de lippen,
wendde Frans zich van dezen man; neen, die
vroeg niet naar zijne attesten. Maar hjj wilde
ecrljjk bljjven en rechtschapen tot aan zjjn
laatsten snikal moest hjj dan ook op straat
van ellende sterven.
Dus—gjj gaat niet met mjj mede?
Neen, antwoordde Arnold beslist.
Dat zal u zeker nog eens berouwen,
jongmensch.
Nooit zal het mjj berouwen,dat ik eer-
ljjk ben gebleven, klonk het trotsch.
Nu, met die hooggetoemde eerlijkheid
zult gjj het wel ver brengen, hernam de ba
ron met een spottenden lach. Maar, dwingen
den geslagen, opgesloten in donkere
cellen, met uitzondering van water en
brood wordt hun alle voedsel onthouden
en hun verboden dit voor eigen reke
ning te laten komen.
De vroegere commissaris vau politie
M e 11 e n k e, kwam eens in de gevan
genis, liet alle politieke gevangenen in
de gevangenis bijeenbrengen en bralde
hun toe«op de knieën E i werkeljjk
vielen allen op de knieën, behalve twee
studenten, die er eindeljjk door stoksla
gen toe gedwongen werden:
Bialyetok is naast Lodz de grootste
fabrieksstad van West Rusland. Er gaat
geen maand voorbjj, of er hebben daar
arbeidersonlusten plaats.
Huiszoekingen en aanhoudingen ko
men eiken dag voor. Een week geleden
nog werd er een heftige demonstratie
gehouden. De demonstranten werden om
singeld en toen werd op hen geschoten.
Voor eenigen tjjd werd een poging ge
daan om de eerepoort, die indertjjd ter
eere van het bezoek van den Gzaar werd
opgericht, in de lucht te laten springen.
Op een vroegerea commissaris van po
litie werden drie aanslagen gepleegd. De
bom, die Von Plehwe trof, was in Bia
lystok vervaardigd.
De oorlog in het Oosten.
Uit de laatst ontvaDgen berichten bljjkt
dat de bezetting van Port Arthur nu wer
keljjk in nood is. De Japanners hebben
de vorige week de vesting weer nauw
ingesloten, zjj hebben weer eenige kleine
foiten veroverd, hnn kanonnen overstem
men bet varen der Russen,
Van Sjanghai is eeu niet te contro
leeren bericht door Reuter verzonden,
dat in een 21 dszer gedagteekende brief
uit Port Arthur ontvangen, gezegd werd
dat generaal S t s s e 1 het volgende te
legram aan den Gzaat zond «Ik zeg u
allen nu voor eeuwig vaarwel, Port Ar
thur zal n jju graf zjjn.
Niettemin meldt dezelfde brief, dat
Stössel het garnizoen met nieuwen
heldenmoed heeft vervuld en dat de sol
daten bereid zjjn een roemrjjken doop ta
verkiezen boven capitulatie.
Op de Maatsjoergsche velden staan de
vjjandeljjke legers gereed om slag te le
veren. Aan de Shah o-rivier verwacht men
dat de Rassen zallen aanvallen.
Een R e u t e r-telegram uit Peters-
burg maakt melding van een Japansch
artilleriegevecht, dat iu den avond van
den 26ste begon, waarop een aanval op
het dorp Erdagoen volgde. Het [gevecht
duurde den ganschen racht, terwjjl in den
ochtend het geschutvuur werd voortge
zet.
De Japanners hebben, nn een nieuw ge
vecht weer in uitzicht staat, een breede
bergketen bezat zuid-oosteljjk van Koe-
diaza, en deze stelling aanzienljjk ver
sterkt met draadversperringen, mjjneneu
schansen.
De linie strekt zich over eeu grooten
afstand uit in een dubbele ljjn.
kan ik u natuurlijk niet. Misschien gelukt
het u, toch nog weder op een bankierskan
toor te komenhet zou bepaald jammer zjjn,
als gjj voor altijd aan uwe oorsprönkeljjke
carrière werd onttrokken. Gjj kunt h, t mis
schien nog heel ver brengen, besloot hjj, met
een boosaardig glimlachje.
Arnold hooide zijne laatste woorden nau
welijks meer. Als door een boozen geest ver
volgd, vloog hij de trappen af en den dikken
portier voorbij. Fn nog voor de portier hem
iets vragen kon, was Frans reeds de deur
uit,
Schandelijk. 1 Welk een vernederend aan
bod had men hem daar durven doen f Com
pagnon te worden van een gewetenloozen op-
lichterl
Neen duizendmaal neen I Liever zou
hij van gebrek sterven, dan te leven in rijk
dom, die verkregen was door bedrog en zwen-
delarjj
Thans wilde hij zjjne zuster opzoeken, om
haar te zeggen, dat hij weggingdat bjj weg
moest. Nog heden. Maar als men een reis
gaat doen, moetmen geld hebben. Al wat hij
slechts ecnigezina kon missen, wilde hij te
gelde maken, en dan moest hij hoogst spaar
zaam zjjn.
[Wordt vervolgd.)
hmrlem comm.
ABONNE MEET TBFBIJ S
PBIJS DEB ADVEBTBNTIBN
38.
