No. 5849
Woensdag 16 November 1904
29ste Jaargang
Qagëlaè voor <3tooró~ on
Nieuw leven.
UT 98211».
BUREAU St, Jansstraat Haarlem.
f 1,26
1,50
2,90
0,03
BUITENLAN U.
Duitsohland.
Rusland.
Japan.
Frankrijk.
Ooatenrij k-Hongarij e.
Italiö.
De Oorlog io het Oosten.
ABONNBMENTSPBIJB;
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt degelijk», behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dactenr-Directenr W. KÜPPERS.
"■if,
TIEND
PRIJS DER ADVEBTENTIEN
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 7l/s
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicitê, Et'angèrs
G.L. DAÜBE ty Co JOHN., f. JONES Suec- Pari» 3lbisFaubourg Montmartre
I.
Bedriegen niet alle verschijnselen, ge-
looven wij dat wjj op een keerpuut staan
in ons katholiek volksleven en een meer
actieve werbiag op elk gebied en langs
de geheele linie in 't voor uitzicht staat.
Er werd door hen die op de hoogte
waren van de eiscben vaa onzen tgd
maar al te veel, en waarljjk niet zonder
reden, geklaagd, dat er zoo weinig werk
dadig leven uitging van katholieke zjjde
en hoe euvel het vaak van vele zjjden
werd opgenomen en hos zeer er ook te
gen geprotesteerd werd, het was een waar
woord wat sprak van een te kort in de
wetenschap bjj de Katholieken.ïen einde
niet verkeerd begrepen te werden en geen
nieuwe pretesten uit te lokken, haasten
wjj om te verklaren dat wjj da we en-
schap en de kennis van onze Kathol:e-
ke geleerden volstrekt niet ondeischat
ten en die zelfs veel hooger, veel omvat
tender en vooral vtelzjjdiger achten dan
die van het gros der ^Diet-katholieke ge
leerden. Eminente mannen, die in geen
enkel opzicht behoeven achter ts staan
bjj andere, telt ons katholi-k Nederland
in menigte, maaren hier komen wjj te
midden van onz9 kwestie, het wetenschap
pelijk peil van da gtoote massa der ka-
taolieken stond over het algemeen laag.
Wjj willen hieimede alwe r niet ge
zegd hebben dat de ontwikkeling, die
wetenschappelijke kennis onzer met-ka
tholieke medeburgers ook de onze zou
moeten zjjn. Daarvoor behoede ons de
Hemel. Hunne wetenschap is over het
algemeen te zetr geschoeid op de mo
derne leest dan dat zjj onze sympathie
zou kunnen wegdragen maar juist daarin
stak voor veel leeken het gsoote gevaar.
In een land met zulk een gemengde
godsdienstige bevolking als Nederlant,
is de aanraking van katholieken met an
dersdenkenden zoo algemeen, zoo nooi-
zakelyk zelf', dat men daarugen niet
kan reageeren, zelfs al zou men dat wil
len. Niets is natuurlijker, althans begry-
pelyker, dan dat in den omgang het on
derwerp der gesprekken zich niet b paalt
tot de alledaagsche praatjes over jut weer,
de zaken, de geruchten van den dag en
al wat man zoo bestempeld met den naam
van onverschillige zaken, maar dat ook
vraagstukken worden besproken van meer
degelyken, wetenschappelyken aard, die
vaak, zeer vaak zelfs, het geloof, den
Godsdienst, onze geheele levensopvatting,
FEUILLETON
51
(Vervolgd,
Al had mjjn vader mij alle", tot op dtn
laatsten penning toe or>tnomen, ik kon het hem
vergeven hebben, maar wat hjj thans heeft
gedaan, dat kan ik hem niet vergeven niet
zoo Bpoedig.
Het is een schandvlek op den naam von Ba
rring.
Zj greep zjjn hand. Wie u kent, kent cok
uwe strenge eerljjkheid en rechtschapenheid,
zeide zjj teeder.
Zjj waren langzaam, arm in arm, bij het
licht der lintaarn voortsegaan.
De moeilijkste taak zal ik hebben bg
mjjne moeder.
Arme vrouw 1
Voor haar is het dubbel verschrikkelijk. Een
val uit de hoogste hemelen
Wat zult gi) haar zeggen, Berthold
De volle waarheid. Ik kan niet anders.
Maar in de eerste plaats moet gij mij de aan-
leeksningen van den ouden Bitter geveD. U t
kistje wie zou gedacht hebben, toen ik het
destijds in de hut van den oude zag, welk
een gewichtig geheim het bevatte. En gij
gjj aoudt b^na een verschrikkeljjken dood ge-
onze leer en ous Knuoisk standpunt
van zeer naby beroeren en tegenover
welke kwesties het groote meerendeel
dtr katholieke leeken onwetend en on
beslagen staai;en nist zelden wordt zulk
zoogenaamd w. tenschappelyk betoog, op
modernen en oogeloorigen grond dag ge
baseerd, de eerste oorzaak van wankelen,
en twy'elen in het geloof.
O ik niet-katholieke dag- en week
bladen, tydschritten en boeken brengen
het hunne aan om by den weiuig wa-
tenschappelijk ontwikkelden Katholiek
twijfeling op te wekken en die twjjf-ling
ontaardt zeer d:kwyls in voblagen.ongeloof.
In alle vakken der wetenschap, op mo
derne en ougeloovige wjjze voorgesteld,
schuilt een gevaar, maar misschien ner
gens meer dan in dat der natnurwstsn-
schappen, omdat geen enkele werenschap
meer in populairen eu half weteuscbap-
pel jken vorm tot gemeen goed van al
len gemaakt wordt en ook geen enkele
mter algemeen de belangstellingen nieuws
gierigheid gaande maakt.
Hoe prat de wetenschap ook op hare
vorderingen _en ontdekkingen moge gaan,
toch staat zjj vaak voor ondoorgrondelijke
raadselen en mysteriën. Voor het hoe? en
waarom?etaat zij meestal zonder antwoord.
Zjj heeft constante verschijnselen en uit—
werksel-tn in een formule samengevat en
daaraan de naam van natuurwetten gege
ven, maai hoe die verschijnselen ontstaan,
welke de eerste oorzaak er van is, kan
zy niet doorgronien. Zy spreekt van co-
haesie, van zwaartekracht, middelpunt
vliedende kracht, van affiaiteit, v iu at
tractie, maar hoe die ontstaan zyn, kan
zij niet verklaren. Oveial staat zy voor
geheimen, die zy tracht te verklaren door
stout opgebouwde hypothesendoor ver
nuftige ombinatiën, maar hoe zy zich
ook bemoeie, een oplossing vindt zjj niet,
tenzjj zjj opklimme tot de le'sle co-zaak
aller dingea tot God. Miar juist d ze
oplossing wil zjj niet.
Waar de weteuschap niet wil opgaan
tot de eerste oorzaak, moet zij natuurlijs
in allerlei hypothesen en systemen ver
vallen, waatvaa de onhoudbaarheid ver
borgen wordt onder een stroom van re-
daneeringm, veronierot illingen, apodicti
sche gegevens, die, omdat zy o zoo
wetenschappelijk en geleerd schjjnen, de
minder ontwikkelden overbluften en als
pure waarheid dosn aannemen wat niets
is dan fi jt i s. Door zulke geleerde bombast
is reeds menig geloof veil iren gegaan en
zullen nog zeer vele lieden den weg des
ongeloofs in slaan, zoo geen degelijk te
gengif voor dit bederf wordt geboden.
Wat van de natuurwet°nschappen gezegd
is, is ook in meerdere of mindere mate
van toepass ng op de meeste andere vak
ken van Wetenschap.
Wjj ontkennen geenszins dat ook ous
land uitstekende tjj Ischcifteo bazit dis
het eene meer, het andere miuder, de
dwaalbagripp m op elk gebied bestrjjden.
Wy herinneren slechts aan De Katholiek
De Katholieke Gide, en de Studiën.
Het gem s van een degelyken steun en
bal ingstelliug in dezs tydschr.tten wordt
dan ook door velen smartelijk gevoeld
eu de verzuchting naar-verbetering in dit
opzicht steeg msarmalen uit menig ge
moed. Maar hoe en op welke wjjze
steun moest of kon komen, zie, de beant-
woorling van deze vraag deed al weder
om een ander zwak punt in ons katho
liek volksleven in 't licht treden. Het
staat nu eenmaal vast dat ons katholiek
volk over het algemeen weinig leest en
vooral weinig gevoelt voor eenigszins
ernstige lectuu' die nalenfeen en eeüige
inspanning van den geest vraagt.
De Katholieke Pers vindt over het al
gemeen weinig steun en wordt bjj het gros
der menschen weinig op prjjs gesteld.
Maar, zwoels wy zeilen, wy staan,
Goddank, Daar het z;ch laat aanzien, op
een keerpunt.
Hierover iu een volgend artikel.
De Daitsche Rjjksdag is bijeengeroe
pen tegen 29 November.
Te Berljjn is besloten tot invoe
ring eener belasting op openloaie verma
kelijkheden.
By de Pruisische kanaal-commissie is
thans door een liberaal, een lid van het
centrum en eenen vrjjan conservatief een
voorstel iugediend betreff;nde aormal-
satie van de Moezel van de Lotharingsche
grens tot Kobeltü*, van de Saar van
Brebach tot Cmz en van de Lahn van
de Piuisische-Hessivche grens tot aan
ion mond. I e twee eerstgenoemde ri
vieren moeten, volgens dit voorstel, be
vaarbaar gemaakt worden vo r schepen
van zeshonderd, de laatste voor schepen
van drie honderd Iod.
In eene conferentie te St. Petersburg
gehouden, is besl >ten tot de aan eg van
een dubbela lyn voor deu Siberischen
Spoorweg.
f De aanwjj-.ing van de gedeelten van
Idea spoorweg waar dubbel spoor nood
zakelijk is, zal worden opgedragen aan
een comraiss'e 'van -vertegenwoordigers
van de departementen van oorlog en fi-
vonden hebben
Alsof het meisje rog door dat gevaar werd
bedreigd, sloeg hjj, voortwandelend, zyn arm
om haar heen, en streek liefkozend met de
hand over hare zachte blonde haren.
Mjjn eerste werk zal natuurlijk zjjn, on-
zoek te do n naar dien Gustaf Peren, den wa
ren erfgenaam.
Het is mjjn heiligste plicht.
En indien zgn leven tot eden in zorg en
armoede is welk een vergoeding kunnen
wij hem aanbieden.
Mijn God, het was wel een ODZalig oogen-
blik, toeu mjj>i vader zich zoo kon vergeten
eu zoo diep kon vallen I Magda, geloof mij,
als ik u niet had, uwe liefde, uwe trouw
dan zou ik niat zoo kalm zijn. En nogmaals,
kunt gij mij vergeveo, dat ik een oogenblik
heb gewankeld? Ach, uw vader werd gedre-
ten door den nood, door vertwjjtsling, door
angst en zorgen Voor een gel efde vrouw, voor
arme, noodlijdende kinderen boe gemakke
lijk kan de wereld aan zulk een man vergif
fenis schenken! Maar mijn vader had geen
vrouw, geen kind die was nog jong en
vrjj.
Die werd alleen door gouddorst en hebzucht
gedreven. Zjjn irjjfveeren waren van de laagste
soort
Martel u zeiven toch niet, Berthold,
smeekte zjj zacht.
I Ach, ik kan geen rust vinden in
welke handen berust thans mijn eer.
Die Frangaise is tot alles in staatzeide
hij ernstig.
En geef m\j nu den brief van den ouden
.Michaël, Magda.
Dezen avond niet meer.
O, zeker. Alles moet mjj duidelijk wor-
deu.
Ik wil alles weten.
Heden of morgen - d t komt op hetzelfde
neer-
Met tranen in de oogen zag zjj hem aan.
Ach, Berthold, had ik dit slechts van
u kunnen afwenden, Maar dat mocht iktoch
immer» niet doen, hernam zij, vol innig me
delijden.
Neen, dan zoudt gij zeer slecht gehan
deld h bben, al hadt gij het ook gedaau uit
liefde tot mjj.
Zondir hierop te kunnen antwoorden bracht
zjj nu de aanteekeaingen vau den ouden Mi
chaël van ODder haar mantel te voorschijnen
stelde ze zwijgend aan Raming tsr hand.
i Magda, ik heb nog een dringende
bede.
Die u reeds bjj voorbaat is toegestaan,
zeide zjj met een innemenden glimlach.
Dat weet ik.
Wilt gjj bjj mjjne moeder bljjvei als ha
re dochter.
Als zjj mij bjj zioh wenseht te houden
o, gaarne om uwentwil,
Dan, Magda, moge God u zogenen voer
al uw trouwe liefde.
4|t
Kort daarop bevond Magda zich weder op
hare kamer, die zjj gedacht bad nimmer meer
te zullen betreden. Js, daar Tig nog de brief
nantiëa. Voor de voorbereidende werk
zaamheden zal op de begrootiog voor
1905 een bedrag van tien millioen roe
bels worden uitgetrokken. De Czaar keur
de op 31 October d >ze besluiten goed.
Onder de Jajaische bevolking is een
gedrukte stemming merkbaar, al onder
werpt zich de Oosterling in de meeste
gevallen stilzwijgend aan eea hem opga-
1 gden jzwaren drak. Rouw over de ge
vallen Jzooen heerscht don- het geheele
Rijk en de belastingen stygen.
Het wetsontwerp op een oorlogsbelas
ting, dat de Regeering aan het parle
ment zal voorleggen, bevat verhooging
vau invoerrechten tot een geraamde op
brengst vin 1,5,000,000 jen, verdeeld
over een groot aantal artikele i. Alle
voorgestelde verhoogiugen worden op
z'ch zelf gering genoemd, behalve bij
tabak, glaswerk, dranken en petroleum.
Niet onaardig vert lde de Japansche
minister van financiën Baroa S o n e,
ove- de tweede bliDnlaodsohe leening,
tien de Minister zoide: Deze leening
geeft een teleurstelling aan de Regeering
omdat het uitstel der vero -eriDg van
Port-Arthur en het vertrek derOostzee-
vloot de onderhandelingen hidden bo-
moeilyst, en de Re peering genoodzaakt
minder voordeelige voorwaarden aan te
nemen dan bjj de eerste leeniug.
Te Parys is op Montmar're eene vree-
seljjke ontdekking gedaan. Ia een wo
ning aan de rue Ravignan, woonde een
familie bestaande uit madame de Wed.
3 a n c h y, 73 jaar oud, Sar bine
Durlineau, 30 jaar o id, met zjj n z is-
ter, en twee zjjner kinderen.
Men had het gezin in de laatste dagen
met meer gezien en Vrjj lag besloot de
Commissaris van politie u;t die buurt,
gewaarschuwd door de bu en, de deuren
te laten openbreken en het huis binnen
te gaan. Een verschrikkeljjk drama werd
ODtdekt. Men vond vjjf lijken in vollen
staat van ontbinding.
De ongelukkigen hadden zich van het
leven boroifd, zjj waren doo- houtskool-
walm ge8'ikt.
Te Is y les Mouliaeaux heeft een vree-
s Ijjke ontphffiig plaats gehad in de ver-
nislabriek van Rapolin,
Met esn geweldigen slag v'oog het dak
van het gebouw en steeg een vaurhoos
omhoog. In een oogenblik stond het ge
heele gebouw in vlam.
Oadanks de spoed g toegesnelde halp
en ds moedige pogingen der redders,
kos'te deze vreeselyïke ramp aan twee
werklieden het leven. Deze ongelukkigen
konden de brandende gebouwen niot in
tjjds ontvluchten en eenige minuten na
uit d n vu Koven getrokken te zyn, be
zweken zjj aan hun jjselyke brandwon
den.
Later, toen de vlammen gebluscht wa-
rer, werden nog de ljjken van vier werk-
aan Von Earning dien zjj onmiddellijk
vernietigde en daar st nd haar handkoffer
tje.
Ach, welk een zalig gevoel doorstroomde
haar thans, nu was zjj zjjn verloofde, nu had
zjj het recht in zijn Ijjden te deeleu, hem te
troosten en op te beuren.
Ook Raming was naar zjjne kamer gegaan;
nadat hj zich nog omstandig had laten me-
dedeelen, hoe er met het ljjk van Prils was
gehandeld, liet hij zijn kamerdienaar heen
gaan.
De arme jongen ligt in de kamer van
den ouden Johan, mgnheer dj baron. Twee
van ons zullen vannacht bij het ljjk waken'
Het is goed. Gij kunt naar bed gaan,
ik heb u niet meer hoodig.
En toen h|j alleen was, sloot hjj de beide
deuren vaa zjjn slaapkamer af, en zette zich
aan tafel neder.
En toen die blaien daar geopend voo hem
lagen, toen het heldere lamplicht op dat for-
sche bandschrift viel, verbleekte hij we Ier.
Esn zekere weerzin, een gevoel van zwakheid
overviel hem thans moest hij de schande
zjjns vaders lezen.
En hij las verder en verder en bij
elke blaiz'-jde, die zijn sidde ende hand om
sloeg, werd zijn edel gelaat bleaker en blea
ker, en teekende grievender smart zich af op
zjne trekken. Uur na uur verliep; eindelijk
had Raming zijn zware taak volb acht.
Hjj zuchtte diep, toen schoof hjj met een
onbeschrijfelijke uitdrukking op het gelaat.die
papieren ver van zich af, alsoF daar eea vuur
lieden onder het puin vandaan geba ld.
Veeitien gekwetsten werden naar het
gasthuis gebracht, waarvan er een spoe
dig na aankomst overleed.
De rassenhaat he ft te Iunsb.ück hat
kookpunt bereikt.
De strjjd der Duitscheis en Italianen in
Inosbiü k is een nieuwe phase ingetre
den. De boycot D begonnen. Het gemeen
tebestuur van Innsbiü k heeft 100 Ila-
laansche arbeiders, die werkten aan den
aanleg dsr electrische tram, en bloc
ontslagen.
De plaatseljjk i overheid heeft alle ho
telhouders en kamerverhuurders, die Ita-
liaansche studenten in huis hadden, doen
verzoeken, ze onmiddelljjk de huur op te
zeggen.
Da kooplieden zenden al hun Italiaai-
sche bedienden weg en de dagbladen
wekken hun lezirs op, niet meer in Ita-
iaansche winkels te koopen. De boycot
wordt in alle strengheid toegepast ende
gevolgen zullen veruch rikkelyk zyn.
In Italië zullen deze feit.n hevige ver
ontwaardiging en ergenis verwekken en
de Dnitsch- Itali ansch-Oo tenryksche
Driebond zal er allesbehalve hechter
door worden.
Het broeit weer in Italië onder het
spoorwegpersoneel zooda', een werksta
king dreigt uit te breken.
Het Congres van spoorwegpeisoneel,
te Rome vergaderd, heeft besloten tot
eene alge nee re werkstaking, a's het lei
dend comité verdere onderhandelingen
nutteloos mocht oordeelen,of indien de
Regeeriug ie vrjjhiid vau staking door
den esn of anderen maatregel wil beper
ken. Ia het laatste gevat zoaden de
spoorwegmannen zich met andere b dry-
ven verbinden om gemeenschappelijk op
ts treden.
Dj Japansche voorbarigheid over dea
spoedigen val van Port Arthur is weer
eens duidelyk aau het licht gekomea. Dj
laatste berichten daaromtrent toonen aan
dat zjj den gordel der permanente ver
sterkingen nog niet hebben doorgebro
ken. Wat de Japaiaers tea koste van
duizenden en duizenden mansohenleveas
hebben v roverd, waren slechte vooruitge
schoven stellingen, waarachter zich noch
heel wat bolwerken bevinden, die den
toegang van de vesting beletten.
Bovendien hebben de Russen, in
dien gordel van versterkingen in de laat
ste dagen nog heel wat bele'selen geplaatst
die de Japanners zullen te overwinnen
hebben, Het vicorij-kraa:en te Tokio
over den aaustaanden val van Port Ar-
thur is dus op zyn minst genomen niet*
anders da i blufierjj.
De Jajamers mosten, zoo merkt de
«Kö Zrg.» op, erkennen, dat hun plan
van aanval gegrond was op een geheel
uitstraalde, dat hem dreigde 'e verleren.
N a wist hjj alles. Met sombere blikken
staarde h'j naar buiten het begon reeds te
dagen. Ujj dacht aan zjjn toekomst
Eu evenals de zon, op de bergen in de
verte met hare verwa'mde stralen, de nevelen
kuste en op de vlucht dreef, zoo ach en ook
langzamerhand zjjne ziel zich vrjj te maken
van allen augat en zorgen voor hetgejn komen
zo i.
In goede handen.
De beroemde reohtageleerde, mr. August
Brauuing, zat aan zjjn schrijftafel en tegenover
hem Eram Arnold.
Vertel m'j ,nu allea, wa'. in verband
staat met dien verdwenen brie', begon de
advocaat. Gjj zjjt nu weder sterk genoeg, en
ik geloof, dat het goed voor u is, als gjj uw
gansche hart eens voor mjj uitstort.
Frans h rhialde duidelyk en zonder de
minste aarzeling de geheele toedracht der zaak.
Met gespannen aandaeht luisterde Brauning
naar deze m dedeelingen,
Toen Frans aan het einde van zjjn verhaal
Was gekomen, zeide de rech'sgeleerde op be
slisten toon
Ik heb geen enkele seconde aan uwe
schuld geloofd. En luister nu eens naar het
geen ik u zeggeu zal: di) acht duizend gul
den zjjn verduisterd door den eigen zoon van
den bankier
{Wordt vervolgd.)
