No. 5850
Donderdag 17 November 1904
29ste Jaargang
Hbaaèlaó voor <3toorè~ en S/uió-éCollanó.
agite ma non agitate
Nieuw leven.
BI T M BHM.
BUREAU St, Jansatraat Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
BU1TENLAN D.
Duitsohland.
Frankrijk.
Zwitserland.
Ooatenrü k-Hongarije.
De Oorlog in het Oosten.
UIUWI lAiftLHSillE(IIIRul.
4*4
ABONNEMENTSPRIJS,
P«r 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PRIJS DER AD VERTEN TIEN,
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/* r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland; Compagnie Gt'nerale PublicitéEt'angèrt
G.L. DAÜBE fy Co JOHN., f. JONES SuccParis 31btsFaubourg Montmanre
{Slot.)
Dit wy op een keerpunt staan en er
meer leven en meer actie in do gelede
ren der Katholieken komen, is geen moeie-
ljjk op te lossen vraagpunt voor hen, die
met aandacht de Katholieke beweging
gadeslaan en op de teekenen des tjjds let
ten.
Wjj willen hier niet wjjzen op een
zich meer eD meer ontwikkelend politiek
bewu-tzjjn, dat evenwel toch nog niet de
hoogte heeft bereikt waarop wij het zoo
gaarne zagen, want het meeloopen met
de tegenpartjj en het vriendendiensten be
wijzende moraliseert en bederft wat jaren
lang ten goede is gewerkt.Evenmin wil
len wjj hier spreken over de «Katholie
ke Sociale Actie», waaraan wjj de beste
resultaten toewenschen, ofschoon wjj riet
kunnen verhelen, dat wjj met een bang
hart in de toekomst daarvan zien. Een
zaak van zoo omvattenden werkkring, van
zulke verdragende gevolgen stelt zulke
hooge eischen aan hem, die het leidende
hoold en de leidende gedachte moet zyn,
dat wg te vergeefs om ons zien naar dien
persoon wiens schouders sterk genoeg zgn
om den last, die er op zal drukken, te
to'sen. Edoch, wjj willen niet ve-sa
gen. God heeft ten allen tjjde voer alle
tijdsomstandigheden en alle nooden den
man opgewekt, die in Zjjü hand het werk
tuig voor groote dingen moet worden.
Behalve de beide hierboven opgenoem
de eynptomsn van n'euw leven, zgn er
nog andere, en op dsza willen wjj hier
bjjzouderlgk wjjzen.
In de eerste plaats zjj vermeld
de Vereeniging «Petras Cauisiu
Zooals eenige lezers we', s ndere mis
schien niet zullen weten, beoogt deze V«r-
esniging roor de eerste plaats dea Ka
tholieken door wetenschappelijke verhau-
deliDgen op velerlei gebied, aan de hand
der ware, christelijke Wetenschap, die
wapenen in de hand te geven tegen de
moderne, ongeloovige wetenschap die, zoo
als wjj in ons vorig artikel reeds betoog-
d»n. een groot, en zeer groot gevaar is
voor het geloof der minder ontwikkelds
Katholieken. Aan het hoofd dier Vereeni-
giog s'aau mannen van naam en ge
zag in oo? Vaderland; mannen, die het
bewijs hebben geleverd dat de door de
tegenstanders zoo vaak geuite bewering
dat Geloof en Wetenschap niet met el
kander vereenigbaar zjjo, op de schitte
rendste wjjze gelogenstraft hebben. Wij
FEUILLETON
62
Vervolg)'.
hebben de tijding vau de oprichting dezer
vereenigicg met groote ingenomenheid
begroet ea wjj verwachten er onmeteljjk
veel goeds van waaneer haar streven
veelzjjdige medewerking ondervindt. D>
ze medewerking is de conditio sine qua
non voor haar welslagen en hare goede
uitwerkselen. Wjj hebben het reed3 eer
der gezegd dat de groote massa onzat
Katholieke landgenooten niet veel lees'; en
vooral weinig smaak echgnt te hebben
in ernstige lectuur die van den geest wat
meer inspanning vraagt dan gewoonlgk
wordt verlangd door de zoogenaamde uit-
spanningslectnur, die veelal nner met
de oogen wordt varsloidsa dan don- het
verstand gevat ea door het hart gevoeld
wordt.
Wanneer wjj spreken van ernstige lec
tuur, dan behoeft m^u evenwel niet te
vreezen voor iets dors, saais of vervelends,
Er kan en moet van die ernst ge lectuur,
zooals wjj ons die voorstellen en zoo-
sis naburige laudeo ons er overtalrgke
voorbeelden aan ts wjjzan hebben, eene
bekoorlijkheid ea aantrekkingskracht uit
gaan die, heeft men ze eenmaal gesmaakt,
bovon alle aanlokkelijkheid \ao zoo menig
zoogenaamd uitspanningsboek, roman oi
novelle, uitgaat, en bovendien zal men
er een schat van ken eis voor den geest,
een verhefïe idea invloed op het harten
een vasté geloofsovertuiging uit kunnen
putten, zooals men die maar zelden ia
belletristische werken aantreft.
Naast deze Vereeuigiog heeft zich nog
eene tweede gevormd, de Katholieke We
tenschappelijke Yereeniging. Ook bier
staan klinkende namen in voor degelijk
heid en soliditeit, hoewel hair werking
zich meer zal bopaleatotde mannen eau
hoogere ontwikkeling. En last not least
La'obeu wjj ook een goedkoope katholie
ke uitspanuingslectuur gekregen, die ge
roepen is om afbreuk te dosu aan de
meestal zoo immoreels en vuile spoor-
weglectuur, dis schaamt >lo as hire titels
en misselijke verluchtingen uit.tilt voor
de schouwvensters vau de kiosken op de
spoorwegperrons. Waarlijk, er is op
eens zeer veel goeds gekomen en men
zou bjjoa geneigi zjju ts vragen Is
dat niet te veil op eens Maar het
veld, waarop zg werken, is zoo groot en
zoo verschillend, dat er yjor alles plaats
is en wy hopen vau ganscher harti dat
de Katholieken van Nsderland, van wel
ken raug of strnd, vau welke ontw k-
keling en beschaving zjj ook mogen zjjr,
uit al hunne krachten zallsn medew r-
ken dat om nieuwe levea.d .t vanboven uifc-
Frans sprong, hevig ontroerd, van zijn 9toel
op.
Maar mjjnheer Brauning, hoe kom'
u tot die veronderstelling
En is er nooit een dergelijk vermoeden
bjj u opgekomen P Wat kon er dan, naar uwe
meening, met dien brief zijn gebeurdP
Ik weet het niet Tot heden heb ik
er nog geen vei klaring voor kunuen vinden.
En zulk e«n verdenking—neen, God weet, dat
zij nooit bij mjj is opgekomen.
Welk soort van mensch ii die jonge
Erdmann.
Hij is als duizend andere rjjke jonge
lui van zijnen stand een jongmensch, die
de genoegens der wereld ruimschoots geniet,
Niet beter, niet erger. En nog nooit heb ik
iet* bepaald slechts van hem gehoord.
En ondanks datGod moge weten hoe
ik tot die overtuiging kom—ik zou er bjjna
op durven zweren hjj is het, die den brief
heeft weggenomen.
Frans verkeerde in hevige gemoedsbewe
ging-
Groote Hemel, als dat werkeljjk het
gaat, te doen doordringen in alle klassen
en standsn der Maatschappij
Lang, te laag hebbea wg getalm!, te
lang geslapen. Wij hebben het onkruid
zien zaaien, maar wjj hebban niets ot
althaas zeer weiaig gedaan om het uit
te roeien. Mrar het is nooit te laat om
de handen aan hat werk te slaan. Elke
nieuwe genera'ia is e:n akker, die be
stemd is goede vrucht n Voort te bren-
g«u, maar waarin de oude vjjand van den
mensch met kwistig r hand bet kwade
zaad tracht uit te strooien.
Zorgen wy dat het goede zaad hat kwa
de zoo machtig overgroeit, dat het ver
stikt wordt en geen onheil kau aanrich
ten, maar zorgen wy dan ook, dat de
Katholieken grleid worden in het rech
te spoor en niet op zypalen gebracht,
zjj het dan ook slechts voor een eakele
keer :n zake het openbaar leven.
Dat is ons aller dure plicht Zich daar
aan te onttrekken, is een misdaad bedre
ven tegen het zieleheit zyner Katholieke
medeburgers.
geval wasian zou mjjne onschuld nimmer
aan het licht komen.
En ik zou die vreeseljjke verdenking
eeuwig met mjj moeten voortsleepen
Dat zal mjj ten slotte nog krankzinnig ma
ken.
I)e rechtsgeleerde zag hem vol deelneming
aan.
Neen, zoo ver zal het niet komen, z i-
de hij ernstig. En nu nog iets Gj hebt
vergeef mjj deze vr;agmi-schien eeue ver
loofde,
Een donkere schaduw vloog over het open
gelaat van den jong nmau.
lie was verloo'd maar dat is voor-
bjj voor eeuwig Zjjne stem klonk hard, en
er kwam een verachteljjke trek om zjjnen
mond.
Voorbij? En waarom
Majoor Baran geeft zjjne een:ge dochter
niet tot echtgenoote aan eenen man, wiens
vader in een tuchthuis healt gezeten, en die
zelf onder een zware verdenking gebukt gaat.
En uwe verloofde zelve?
Zij heeft mjj mjjn woord teruggegeven
klonk het op bitteren toon. En dat kan ik,
van haar, ten volle begrjjpen.
Dan was hare liefde niets sterk genoeg.
Zjj althans had aan uwe onschuld moeten ge*
looven, zelfs a's de geheele wereld u veroor
deelde, zeide de advocaat ernstig en met over
tuiging.
Frans was aan het venster getreden en
zag naar buiten ia het zonnige, vrooljjke dag
licht.
Bij eerste lezing in het Pruisische Huis
van afgevaardigden is goedgekeurd den
aanleg van het Dorlmaud-Rjjn-kanaal
verder de normalisatie van ds Lippe vaa
haren mond tot Hamm het maken vau
aanvullingswerkea aai het Dortmuud-
Eems-kanaal; dea aanleg van esD kanaal
van Bevergern, aan het Gortaiund-Eeuts-
kauaal, orer Minden aan di Weser naai
Hannover, en de normalisatie van de We
ser vaa Hameien tot Bremen, onder be
ding dat de s'aat Bremen zich verbindt
in de Weser by Rumelingen een keer-
dam met een scheepvaartkanaal te boa
wen tn een derde in de kosten van de
oprichting van dalafsluitingea ia het
stroomgebied van dan bovenloop van
de Weser te dragen.
De commissie heeft daaren egen de
voorstellen betreffende normalisatie vaa
de Moezel, Saar en Lahn verworpen,
In Pruisen was da vraag gerezen of
esn kinderretoarbiljet voor da spoor
treinen nog geldig is, wannser het kind,
alvorens da tarugreis te aanvaarden, dan
grensiee'tyd heelt, bareikt.
Het spoorwegbestuur heelt beslist dat
op het tij Istip waarop het biljet geno
men wordt, da overeenkomst tot vervoer
tot stand komt en dat de prijsverlaging,
daarbjj (osgestaau, bindend is voor den
geheelen duur der overeenkomst.
Naar aanleiding van het Kamer-inci
dent tassch n dan Minister van O irlog,
generaal A n d r en den afgevaarligde
Syvetou, heeft er tuaschen den zoon
van den Minister, luitenant A n d r en
Plotseling voelde hjj da hand van den ad
vocaat op zjjnen schouder.
Weet ge, vat ik zal doen
Eu te wjjl Frans hem vol verbazing aa.iziet,
zegt hjj glimlachend:
Ik ga naar Berljjn, om uwe on chuld
aan den dag te brengen.
Ach gjj, mjjnheer Briiuuing dat
wilt gij doen 1 Maar dat is immers onmo-
geljjk, etame'de Arnold, half in hoop, halfin
twjjlel.
Ja dat is mjjn vast besluit En
met de hulp van den Almachtige zal het mjj
gelukkm En nu wil ik u nog iets zeggen
Allereerst ga ik naar het «lotüaming on uwe
zuster te spreken.
Mjjn liove, goede zuster zij weet nog
niets van den dubbelen slag, die haar zal tref
fen.
En zoolang ik op reis ben, bljjft g:j m'jn
gast. Dus afgesproten vandaag nog vertrek
ik naar het slot Raming en morgen naar
Duitschland.
graaf DeRoch ethulon een tweege
vecht plaats gehad, waarby de officier
licht gewond werd-
Iu hst duel Syveton-De G a i 1 wer
den sleehts revolverschoten gelost.
Zoo is aan ds est weer voldaan.
Maar nu het mooie er van dit comedie-
spelleltje: Toen luitenant Andrëeen
klein prikje kreeg in zyn hand- snelden de
geneesheeren toe. Eon ernstig onderzoek
volgde, men kon bloed zien luite
nant A n d r werd niet meer in staat ge
acht om zich te verdedigen afgeloo-
pen.
Luitenant A n d r heeft de eer van
zyn vader verdedigd!
In het kanton Genève is een gruwelda-
dige misdaad gepleegd. Eau 27-jarige
koeienhoedster is aldaar op klaarlichtea
dag vermoord.
Toen de beesten des avonds zonder
haar naar den stal terugkeerden, ging
men aan 't zoeken.
Eerst den volgenden echtend werd ach
ter een heg haar ljjk gevonden. Zy had
eea diepe woad aan den rechterslaap.
Andere omstandighenen duiden er op, dat
er een hardnekkige worsteling tusschen
den moordenaar en zyn slachtoffer heelt
plaats gehad.
Voor het earst sedeit een groot aan
tal jaren heeft de rechtbank te St. Gal
len weder iemand ter dood veroordeeld.
Sedert meer dan vyftig jaren was dit niet
meer voorgekomen. Wanneer er eea ver-
oordeeliog ter dood plaats had, werd dit
vonnis gewoonlgk in levenslange gevange
nisstraf veranderd.
Het doodvonnis is nu uitgesproken
over Frieda Keller, een ongehuwde
moeder die haar vie'jaiig kind met voor
bedachten rade heeft vermorrd.
De democraten eischen da afschaffing
van de doodstraf in St. Galleo.
Te Triest werd gisteren eeu vergada-
ring gehouden va t vertegenwoordigers
der Italiaansche gemeenten in Oostenryk,
bjjeengeroepen door den Triester gemeen
teraad.
Het doel van de byeenkomst was na
tuurlijk om te beraadslagen over de ge
beurtenissen te Innsb iiok, cn over de
gevolgen ervan zonder stemming werd
een mot e aangenomen, waarin gepro
testeerd woidt tegen de aanvallen, te
lunsbrück en elders op Italianen gedaan,
ea de Rsgeenng verantwoordelijk wordt
gesteld voor die aanvallen ea voor alle
andere gevaren, die ontstaan kunnen,
wanneer niet de eisch tot oprichting eener
Italiaansche universiteit te Triest wordt
ingewilligd.
Het Italiaansche volk, zoo werd ge
zegd, zal den strjjd niet staken, voordat
het verkregen heeft wat het wenschtde
oprichting eener Italiaansche universi
teit.
De deelnemers aan de byeenkomst
werden door de menigte, die zich voor
En daarbjj bleef het.
De heer Von Raming zat juist in zjjn
werkkamer over een aantal rekeningen gebo
gen, toen hem een naamkaartje van den heer
Riiuuing gebracht werd.
In de geschokte gemoedsstemming, waarin
Raming thans verkeerde, ontstelde hjj eerst,
toen hjj den naam van den zoo beroemden
rechtsgeleerde las.
Hjj bracht dit bezoek in verhand met zijn
eigen aangelegenheden.
En toen hjj zich naar het salon begaf, om
den heer Brauning te begroeten, was hit edel
gelaat van den slotheer marmerbleek gewor
den.
Vergeef mjj, mjjaheer de baron, dat ik
zoo onverwacht eeu inval doe in uw slot, cn
het waag u te komen storen, begon de vrien
delijke advocaat na de eerste begroeting.
Raming gevoelde zich g rustge*teld neen,
de heer Brauning kwam niet om over die
zaak te spreken, zooals hjj gevreesd had.
Toch zag Raming den reohisgeleerde vragend
aan.
Van storing kan volstrekt geen sprake
zjjn, zeide de jonge edelman, terwijl hjj Brau
ning een fauteuil toeschoof. En waarmede kan
ik u van dienst zijn?
Ik kom eigmljk naar aan'eiding van
een eenvoudige en toch buitengewoon ernstige
zaak. Ik kom juffrouw Arnold de groeten van
haren broed r brengen. De jonge man is on
der mjjne bescherming.
A's gij het verlangt, zal ik juffrouw
Arnold laten verzoeken, hier te kome i. Het
arme meisje verkeert in groote ongerustheid
over haar broeder.
Toen Magda het talon bi inentrad, werd
Briiuning getroffsn door de liefeljjke en toch
zoo voorname schoo ;heid van het jonge meisje
De baron wilde zich ver wjj leren, maar een
blik van Magda hield hem terug
Na een enkel oogenblik van bjraad trad Ra
ming aan Magda's zjjdo, greep hare hand, en
het Raadhuis had verzameld, levendig
toegejuicht.
Zoo wint de Italiaansche beweging
veld in de Oostsnryksche landenzoo
brokkelt de monarchie af. Hier de Ita
lianen, daar de Hongaren, elders weer de
Tsjechen
Wat zal van dit alles het einde zjjn
f
In Mantsjoerye doet zich de winter
al geducht voelen. De rivieren zyn met
ys bedekt, wat nataurlyk ia de tuktiek
van de strydende legers der Russen en
Japanners groote wyiiging brengt. Alle
berichten gewagen van vinnige koude.
Een Russisch oorlogs-correspondent
zegt dat de Japanners zich geheel en
al hebben ingegraven in uitgebelde ver-
schansigen, die met prikeldraad beschermd
zyn.
De Japanners moeten ruimschoots
voorzien zjjn van schaapBpelzen, die zy
vroeger jaar in, jaar uit op de markt van
Nisji-Novgorod hebben opgekocht. De
Russische soldaten hebben daarentegen
groot gebrek aan deze warme kleeding-
stukken.
Uit een onderhoud van admiraal Alexe-
j e f te St. Petn-sburg met een corres
pondent van de «Petit Pansien» is ge
bleken, dat het leger bjj het uitbreken
van den oorlog gebrek had aan alles.
Wg hadden niet gerekend op een oor
logen tnis'ea mannen en kanonnen ter-
wjjl Port-Arthur niet was versterkt en ciet
voldoende van voedsel en amtnooitie
voerzieD.
Tot April hadden de Japanners de beste
kansen. Zjj haddenPort- Artbnr kunnen ne
men, W adiwostock aanvallen, de zwakke
troepen aan de Yaloe verslaan De Russische
tegenstand sloeg hen met lamheid. In
April hadden wy 100.000 man, thans
hebben wy er 400.000, dank zij hst wer
ken van prins K h i l k o f f aan den
Transsiberischen spoorweg.
Hjj noemde 't leugen en laster, dat hg
in oaeenigheid was geweest met gene
raal Koeropatkin, die niet oodrr
zyn bevelen heeft gestaan. Mocht er al
er al eens verschil van opinie geweest
zyn, dan had deze toch nooit het ba
rakter vaa vjjandschap. De Admiraal liet
er nog op volgen: «Ik zon mij wel ge
wacht hebben Koeropatkin van
raad te dienen op strategisch oftaktisch
gebied.
Hjj hoopte dat Port-Arthar het zou
kunnen uithouden tot de komst van de
Oostzee-vloot. Meer mocht hy niet zeg
gen. Mocht het den Japanners gelukken
ds overwinning te behalen, daa is hun
doel een deel vaa China te militairises-
ren, wat Europa in rouw zal dompelen.
Da tegenwoordige oorlog is een begin
van een strjjd tusschen rassen en gods
diensten.
Het Russische blad da Nov. Vremya
vestigt de aandecht op de Japaasche
leugeaberichteu aangaande den tosstand te
Port-Arthur.
zeide toen ernstig, doek tevens vol innige
bljji'scbap.
Mjjnheer Brauning, daar gjj zoo warm
deelneemt inj.het lot van broeder on zuster, wil
ik u thans juffrouw Magda Arnold als mjjna
verloofde voorstellen.
Mjjn innigste gelukwensch, ze'.de de
advocaat hartelijk. En nu deelde hjj Magda
mede, hoe en op welke wjj -e hjj met Frans in
aanraking was gekomen.
Magda boog droevig het hoofd, ik
heb reeds gehoord onder welke zware verden
king mjju broeder gebukt gaat. Hoe verlang
ik er naa* hem te zien. Maar ongetwjjtell zal
hjj een grooten troost gevonden hehben in
de liefde zijner verloofde.
Juffrouw Magda, zeide Brauning, als
iemand de heer von Raming van een of an
dere zware misdaad betichtte, en ali uw ver
loofde lot u zeide/rik b3n niet schuldig,//
zoudt gjj hem gelooven?
Zou mijne liefde dan hecht en sterk
zjjn, indien ik sleehts één oogenblik aan hem
kon twijfelen P vroeg zjj met fonkelende
oogen.
Nu, die kracht, die liefde heeft het
meisje van uwen broeder Diet gehad Op aan
dringen haars vaders, gaf zjj haren verloofde
zjjn woord terug.
Maar, dat is onmogeljjkl riep Magda.
Wordt vervolgd)
