5863
Vrijdag 2 December (904.
29ste Jaargang
Hbag6laó voor <3ïooró- en SCuiè-vHollanó.
Propaganda.
HET OKTR00FDE KIND.
Büitenlan d.
BUREAU St, Jansstraat Haarlem.
t 1,20
1,59
2,90
0,03
Het Vatioaan en de Fran-
BCtie Republiek. Z. H. P i u s X heeft
naar wg vernemen, positie gekozen te
genover de Rageering der Fransehe Rs-
publiek.
Frankrijk.
Rusland.
Engelaud.
Belgfö.
De oorlog in het Oosten.
v
(III
ABONHEMBHTSPBIJS,
Per 3 maanden yoor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS DEB ADVEBTEIfTIEII
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publieité, Etrangère
'agiTE MA NOW AGITATE^ G.L. DAUBE Co J OHN.y f. JONES SueoParte 31 bisFaubour Montmartre
Naar
ling te
aanleiding van e«n tentoonstel-
Amsterdam, die ten doel moet
hebben de Kuast aan 'fc volk te leeren,
maar die door den aard en de strekking
dar tentoongestelde prenten en platen te
oordeelen, niet anders is dan een propa
ganda - tentoonstelling voor de socialis
tische en anarchistische denkbielden,
klaagt de heer Molkenboer, die aan
genoemde tentoonstelling een drietal ar.
kikelen in «de Tjjd» wjjdt, dat de^prsnt-
kunst veel te weinig door de Katholie
ken wordt gebruikt om propaganda te
maken voor hunne strevingen en hun
doeleinden.
Deze klacht i» ten volle gegrond. Niet
slechts door de prentkunst, door de teeken-
stift en ia 't algemeen door alle gra
phische kunsten, maar ook door andere
geoorloofde middelsn zou er veel meer
propaganla kannen gemaakt worden, t
li waar, wjj hebben ook propaganda-clubs
en vereenigingen en een schaar propa
gandisten die zoo nu en dan en vooral
in tg den vau verkiezingen propaganda
maken voor onze Katholieke belangen in
t bjjzonder en de anti-liberale en an
ti-socialistische in 't algemeen, maar
over het algemeen is die propaganda
gewoonlijk sleehta van tjjdelgken aard
en dikwgls nog onvoldoende.
Wjj beamen het ten volle wat de heer
Molkenboer verder zegt, n.l. dat wjj
op het gebied 7an propaganda maken bjj
de socialisten ter school zouden kunnen
gaan.
Zonder.de goed georganiseerde, nooit op
houdende, altgd werkzame, van alle ge
legenheden gebruik makende propaganda,
zoaden de socialistüehe theoriën nooit zoo
hebben kanoën doordringen in het volk
alt zg in werkelijkheid gedaan heoben*
Wg willen hiermede aiet gezegd heb
ben, dat wjj nu juist al de middulen
goedkeuren of zonden willen overnemen
waaraan zg hun onmiskenbaar succes te
danken hebben, maar men kan ook langs
geoorloofde, eerljjke en betamelijke mid
delen wel een zeer actieve propaganda
maken. Het komt hierbij alleen maar aan
op wat initiatief, wat activiteit en vooral
op heel wat geld.
Geld, men west het, i» de zenuw van
den oorlog, ook van dien welke door de
pen en de teekenstift wordt gerosrd en
aan geld voor hun propaganda hadden
en hebben de social steo, Daar het scbjjnt,
neoit gebrek. Hun strgdpenning, door
centen eu stuiverB bijeengebracht, voort-
FJEOILLE 10H
Onder de inwoners van de tstad Olmütz
heerschte groote opgewondenheid. Op alle hoe
ken der straten toch waren reusachtige papie
ren aangeplakt die met vette letters in allerlei
schreeuwende kleuren het groot» nieuws ver
kondigden, dat het beroemde gezelschap van
den maestro Carrini binnen weinige dagen zou
aankomen en schitterende voorstellingen geven
in de hooge rijkunst en paa/dendressuur.
In den tjjd., waarin dit verhaal voer valt,
behoorden zulke voorstellingen nog tot de
zeldzaamheden, .doch nog veel zeldzamer was
het, als zulk een groote troep zich Verwaar
digde om in Olmütz de tenten op te slaan.
Be gemoedelijke Olmutzers waren dan ook
luidruchtig vroolijk gestemd, in afwaohting
van het genot, dat hen verbeidde, te meer
daar Carrini zich een grooten naam had ver
worven door de ^werkzaamheden// met zijnen
troep in de voornaams'e steden van het rijk.
De nieuwsbladen vloeiden o*êr van loftuitin
gen doch de eerepalm werd algemeen torge-
ke/id aan den siguor Stephanowitaeh, die in
derdaad ook de ziel van den troep kon hee-
ten. Onmogelijk, een meer onverschrokken
komende nit de beurzee van ds werk
lieden, groeide tot duiasnden guldens
aan en die duizenden guldens vormden den
krggschit der zich noemende proletariërs»
van hen die n'efcs b'zitten, om den oor
log te voeren tegen het kapitaal, de bour
geoisie en al wat hun ideëen, de verwe
zenlijking van hun plannen in den weg
staat.
Maar waarom kan zoo iets ook niet
door ons geschieden Waarom kunnen
wg ook geen fonds stiehtea of de noo-
dige fondsen bjjeen brengen om een goed
georganiseerde, nooit rnstende propagan
da voor onze beginselen mogelgk te ma
ken De pers, wie weet dit niet in ODze
dageD, beheerscht de wereld. Niet alleeu
de wereld der stoffcljjke belangen maar
ook en in nog hoogere mate, de wereld
der ideëen. Waarom dan niet veel meer
gebruik gemaakt van dit machtige, alles
overwinnende wapen Niet bjj duizenden,
maar bg tienduizenden, bij honderddui
zenden exemplaren moeten de vlugscbrift-
jes, de prenten, de afbeeldingen verkocht,
verspreid, ja beter nog, weggegeven
worden, opdat zjj overal, door iedereen
gelezen, gezien en overdacht worden.
Wg hirinneren ons, dat eenige jaren
door een Katholiek Bmsselsch dagblad
in enkele weken honderdduiz»nd exem
plaren van een vlugschrittje over de so
cialistische tirannie in het Volkshuis te
Gent, het geheele land door verspreid
werden. Het vlugschriftje, 82 bladzjjden
groot octavo formaat, kostte slechts 2'/,
cent. Daar werd gsen geld aan verdiend,
wat ook niet ds badosling was, maar door
den buitengewoon lagen prjjs konden alle
propagaada-clubs ze bg massa onder
bet volk verspreiden.
Dit voorbeeld wgst er ook op hoe en
langs weikeu weg een goede en doelma
tige verspreiding en inslaande propaganda
kan gemaakt worden. Laat men ook
in ons land, in alle steden en dorpen propa-
gauda-clubs oprichten, die, elk in haar om-
gering zeker wd een kleine propaganda-
kas bgeen kunnen brengen, waaruit de
aankoop voor verweerschriften kan ge-
sehieden. Langs dien weg kunnen hon
derdduizenden brochuurtjes gratis worden
verspreid, teiwgl de kosten voor elke club
zoo miniem mogelgk zjjn, eu de groote
oplage der te verspieidsn schriften de
productiekosten zoo gering maken, dat
er waarlgk geen schatten gevraagd
worden om een centraal bsstuur in de
gelegenheid te stellen een voortduieDde
en actieve propaganda te organ eaeren.
Wg herhalen het nog een»; een goede
ruiter te vindsnmet het grootste gemak
veerde bjj op het rennende paard kunststuk
ken uit, die aan het ongeloofelgke grensden
Zijn naam zweefde op aller lippen en de roep
zjjner uitstekende tours de forces Was sells
doorgedrongen tot Olmutz. De plek, waar het
circus was opgeslsgen, was van 's morgens tot
's avonds gevuld met nieuwsgierigen, wier
vurigst verlangen was. om dien Stephano-
witsch toch eens even te zien. Doeh geen
enkel werkend lid van den troep vertoonde
z ch, de slimme Carrini, een echte menschen-
kenner, wist al te goed, dat een groot deel
der belangstelling en begooshelinx van het
publiek verloren gaat, zoodra het de kuns
tenmakers ziet in hun gewoon dagelijks doen,
zonder al die bonte kleeren en blinkende din-
geD, welke hun een zekeren glans geven, Uit-
wending praalvertoon, al verbergt zich /laar-
achter ook de grootste ellende, is nu eenmaal
noodzakelijk om het veelhoofdige monster, pu
bliek genaamd zand in de oogen te strooi
en. Voordat zij zijne voorstellingen in een
of andere stad begon, trok masstro Carrini
dan ook eerst door de hoofdstraten met e n
schitterenden stoet, waaraan - dan ook de meeste
zijner twee- en viervoetige //art is ten// deelta-
mep,
Dit zou ook heden in Olmutz worden ver
toond en de gansohe bevolking was op de
been.
Zelfs in een huis, waar kort te voren de
onverbiddelijke dood zijn zeis had gezwaaid,
ontwaarde men belangstelling voor de vreem
delingen, Het was de woning van majoor Szar-
propaganda mag nooit rusten altgd
moet men op zgu qui vive zgn, altgd
moet gewerkt worden. Maar men vr -
gete niet dat de kleine man, de arbei
der, zelfs de kleine burger niet altgd ge
neigd gevonden is om geld uitte geven,
hoe weing het ook zg, voor bro
chuurtjes die alleen zgn belang
stelling beginnen op te wekken als hg
met de lezing een aanvang heeft geno
men. Dit wordt maar al te veel uit het
oog verloren. Alleen door gratis versprei
ding kan hier doeltreffend gewerkt wor
den, maar dan is het ook noodzakelijk
dat overal propagandisten gevonden wor
den welke die verspreiding ter hand ne
men. Nu overal de Katholieke Actie
schgnt te ontwaken, mag zjj zich wel
in de eerste plaats uitstrekken tot die
klassen en lagen der maatschappij welke
het meest bloot staan aan de verleiding
vooral van de socialistische en liberale
theoriëu. Late men dat werk met kracht
ter hand nemen, eer het geheel te laat
is. Veel is reeds verloren, maar veel
kan herwonnen worden en nog veel meer
kan behouden bljjven.
Binnen enkele dagen zal de H. Vader
zgn instructies zenden aan ds Fransehe
Bisschopptn en de gedragslijn der Ka
tholieken aangeven die leven onder het
g.-wpld der Loge.
Z. H. P a s X, vreest de scheiding
van Kerk en Staat in de Fransehe Re
publiek niet. De Kerk zsl in Frankrijk
bare vrgoeid tegenover den Staat nu ge
heel hernemen. De Bisschoppen en met
heu de geestelijkheid en leeken, zullen
niet geb acht worden onder het materieel
en moreel juk der Kerkvervol <ers
De Eredienst zal gehouden worden in
vrjje gebouwen. Liever wil Z. EL da; de
H. Mis gelezsn wordt in schuren en stal-
leD, dan in door de Fransehe Begeering
den Katholieken ontnomen kerkgebou
wen.
Als de scheiding eenmaal em voldon
gen feit is, mogen zg tranen schreien, die
daar aan schuldig zgn. Zonder zich om
Combes te bekommeren' zal Z. H.
P i u s X, de titularissen voor de vacan
te bisschopszetels benoemen.
Dan zal een strjjd beginnen glorievol
voor de Kerk en voor den H. Stoel, ver
nederend voor de Satanskinderen, die nu
stormloopen tegen de Rots van den H.
Petrus,
Een heerlijke sttijd waardoor Frankrjjk
tenspgt der sectarisaao, zgu plaats zal
hernemen thans aan bet land »an den H.
Lodewgk op de meest intrigante manier
ontnomen.
Zooala bekend heeft men te Parijs eene
inschrij ving geopend voor generaal S t s-
g e 1, den dapperen verdediger van Port-
Arthur en zgn medestrijders. Deze inschrij
ving heeft in drie dagen tjjds 15.000
francs opgebracht.
Admiraal G e r v ai s deed zgn gift ver
gezeld gaan van het navolgend schrij
ven
«Mjjne bewondering voor de heldhaftige
taaiheid van de verdedigers van Port-
Arthur vindt geea woorden, om zich uit
te drukken. Maar al is mjjn hart er door
bewogen tot in zgn diepste roerselen, ik
ben er geenszins door verrast, want ik
zie er slechts een nieuwe enindrukwek-
kende uiting van de hoogheid van ziel
in van het geheele Russisch» volk. Eu
daarom bljjf ik hoe ook de gebeurte
nissen mogen loopen volstrekt gelooran
in da uiteindelijke toskomst. Een groot
en nobel volk kan, wanneer bjjna levens
belangen op het spel stasn, slechts over
wonnen worden wanneer het go*d zou
vinden van zgn rang afstand te doen.»
Duitse hland
De werkstakiug aan dan hangenden
spooiweg te Elberield is ten nadeele dar
stakers geëindigd, niet alleen dat'74 werk
stakers zgn ootslagen, zjj hebben tevens
hun borgtocht van 100 mark verloren,
tengevolge van con tract break.
De Maatschappij beeft maatregelen ge
nomen om het te kort aan personeel zoo
spoedig mogelgk aan te vollen. L)e werk
stakers big'en onherroepelijk ontslagen,
niettegenstaande zg herhaalde pogingen
hebben gedaan om weer in d enst gesteld
té worden.
Een verschrikkelijke spoorwegramp heeft
te Rostow aan den Don plaats gehad.
Eenige oogenblikken voor dat de snel
trein voorbjjreed, hadden booswichten
ijzeren balken op de rails gelegd, het
gevolg er van was, dat de trein ontspoor
de waarbjj al de waggons w«rdeu ver
brijzeld. Eet. 60-tal rei/igeis werden ge
dood en een 100-tal getwist. De lgk^n
der verongelukten zgu ouder de verbrg
zelde waggons gebaald.
Het gerucht is in omloop dat 350
waggons met winterklseren en mond
voorraad voor het Russische lager in Manfc-
sjoerjje op den Sibarischen spoorweg zjjn
zoek geraakt, althans zjj zgn niet op hun
bestemming aargekomen.
Het antomobiel-omnibus station te Lon
den voor den weg van Marble Areh naar
Kilbarn is Maandag door een geweldigen
brand vernield. In een oogwenk stonden
tien rjjtuigen in brand, door dat «en werk
man de onvoorzichtigheid hal met een pe
trol umlamp brand te stichten.
Het zal eenige werken duren vooral
eer de dienst, kan worden hervat.
dorfy, een Hongaarsch edelman, die bevelheb
ber vu over de drie eskadrons huzaren te
Olmutz. Voor een:ge weken had hij zjjne echt-
genoote verloren en diepe weedom vervulde
zjjn hart, toen hij zjjne beide kinderen be-
sohouwde, die nog zoo jeugdig de zorgzame
hand eener teede rminne ide moeder moes-
tsn ontberen. Zjja dochtertje Vil ma, slechts
een half jaar oud, miste de moeder nog wel
niet, doch zooveel te meer vroeg zjjn zoon
tje, de driejarige José, naar haar, en va 'er,
grootmoeder en kinderjuffrouw hadden de
grootste moeite om zjjne gedachte., van dit
treurige onderwerp af te brengen. De schoon
moeder van den majoor, eene oude, eerbied
waardige dame, werd een wezenlijke achuti-
engel voor den kleinen wses José, en de
tcedere liefde, die deze voor zjjn mama ge
voelde, strengelde als vanzelf een zachten band
tussohen grootmoeder sn kleinkind, eu haal
de dien hoe langer hoe nauwer dieht.
José was een gezond od sterkkind, met donker-
bru ne haren, en een paar vurige donkere oogen,
waarin zijn geheele gemoed te lezen stond:
men zag het hem aan dat hjj van een fiere, on
stuimige natuur was, zooals zjjn vader en de ma
joor in hart en ziel een militair, trok daar
uit de gevolgtrekking, dat José m ettertjjd een
onverschrokken ruiter zou worden dit denk
beeld lachte den vader zoo toe. dat hjj hot
aikwjjls uitsprak in bijzijn van zijn zoontje,
en het oog schitterde van vreugde al» het
kodd'ge ventje verklaarde Ja papa, ik
word ruiter, en dan rjjd ik alles dood, en
dan is alles voor mjj, ook de mooie trom
mels bjj den suikerbakker op den hoek o,
wat zal ik dan koekjes en chocolade kunnen
eten 1 De grootmama was echter verstandiger
dan de majoor en deed haar uiterste best,
om den kieine zachtere gevoelens in te pren
ten. José echter bleef dezelfde kleins tiran,
die alles wilde het onderste boven rjjden, ten
einde alleen meester te zijn.
Deze korte schets zal voldoende zjjn, om
zgn karakter te leeren kennen.
Het nericht van de aankomst der kunstrjj-
deis dreigde in het huis van den majoor al
les op stelten te zetten. Do kinderjuffrouw en
de dienstmaagd spraken den ganschen dag
over «iets dan paarden en pot«i«makers. En
zj) richten het zoo in, dat José haar steeds
haorde, wat natuurljjk zjjne nieuwsgierigheid
prikkelde, en toen hjj hoorde, dat de ruiters
in bontgekleurde kleederen vol goud en zil
ver door de straten zouden rjjden, was hjj ni«t
meer te houden, en snelde naar papa ten ein
de verlof om de //mooie mannsa en paarden//
te zien. Dit was juist het doel der k nderjnf-
frouw, want hoewel zjj er buitengewoon opge
steld was om den optocht te zien, dutfde zjj
toch geen verlof te vragen, daar de rouwtgd
nog niet om was, en de rouwkl eren haar
voorlcopig elke nitspanning ontzegden, Bij den
driejarigen José was dat natnurljjk heel iets
anders. Kreeg José nu het gewensehte verlof
dan moest sjj vanzelf medegaan om op hem
te passen en wellicht zou zij met de kleine
ook de voorstellingen zeiven kunnen bjjwoP
nen.
Hm, gjj kunt wel vrooljjk zjjn, morde
Te Harre in de provinc e Luxeml
heeft het re°ds in den nacht van Zater
dag op Zondag zoo geweldig gesneenwi,
dat op verscheidene plaatsen de sneeuw
laag een dikte van 35 centimeter be
reikte.
—Koning Leopold laat aan zgn pa
leis te Brussel voor drie millioen francs
verwerken. De aanbesteding heeft Maan
dag plaats gehad. Binnen twintig maan
den moet alles kant en klaar zgn, terwgl
de aannemers eene premie van 50.000
francs zullen ontvangen, indien zg binnen
achttien maandea gereed zullen zijn.
De Russische opperbevelhebber van de
troepen in Mantsjoerge, generaal Koe-
r o patkin, heelt zich een automobiel
aangeschaft van 20 paardenkrachten,
waarmede hg het front van zgn troepen,
dat zich over een lengte van 25 mjjlen
uitstrekt, snel kan bezoeken. Hg heeft
bovendien een 20-tal automobielen be
steld voor het spoedig en vlugge vervoer
van krijgsvoorraad en mondbehoelta der
troepen.
De «Daily Telegraph» beweert zeker
heid te hebben, dat Rusland niettegen
staande alle tegenspraak werkelgk van
Chili en Argentinië oorlogsschepen heeft
opgekocht, In de Ver. Staten heeft Rus
land onderzeeiche booten veikiegen.
Een burgerljjk proces te New-York
bracht tenminste in het debat tusschen
de in geschil zg'nde pattijen het feit aan
den dag, dat Rusland verscueidene onder-
zeeiche booten vaa het type-Holland vaa
een Amerikaansche firma heeft gekocht
en ook het recht heeft verkregen zes
ondeizeesche bootan van hetzelfde type
te bouwen.
Een der Russische oorlogscorresponden
ten deelt in een brief mede, hoe Koe-
ropatkin de vorige maand in groot le
vensgevaar heeft verkeerd
Tgdeos een dier hevige gevechten aan
de Sjaho (12 Octobsr) bevond de gene
raal zich, vergezeld van eenig-i leden
van zgn stat, op een heuvel, in de on
middellijke nabgheiu vaj het dorp Toen-
San-Ho. De rest van het gevolg waoht-
te op de helling van den heuvel de te
rugkomst van Koeropatkineaf De
vijandelijke troepen vuurden onophoude
lijk in d« richting van de hoogte, van
waar de Russische aanvoerder het ter
rein iaspecteerde en reeds waren vele
projectielen m zgn onmiddelgke nabgheid
neergevallen. De leden van het gevolg
gevoelden zich alles behalve op hun ge
mak en zegen met ongeduld uit naar het
oogenblik, waarop Koeropatkin
den heuvel zou verLtsn.
De generaal bleef echter kalm zgn
bevelen geven en scheen zich in het
minst niet te verontrusten. De vjjaud
scheen het hooge gezelschap te heboen
opgemerkt, want de heuvel werd staeds
meer 't mikpunt Tan zgn schoten.Links en
rechts ontploften de granaten uit het vjj-
de dienstmaagd toen José met een gelaat vo
vreugde de heugeljjke tjjding bracht, dat pa'
pa had toegestemd.
Ik mag hier bljjven om voor de kleine
Yilma te zorgen I
Geen nood, Marie 1 antwoordde de kin
derjuffrouw lachend. Ha ha, ik zal wel zor
gen, dat jjj ook medegaat 1 Ach, jonge
heer, zoo wendde zij zich met een bedrutt
gezicht tot José, wat moet er intusschen met
de arme Vilma gebeuren O. wat zou dat
kleine ding pret hebben, wat zou ze in de
handjes klappen 1 Maar ach, ze moet thuis
bljjven, ea is nog te klein, om zelf verlof te
vragen
O, riep José, die veel van zjji zusje
hield, Vilma moet ook mee! Zal ik het papa
zeggen, he? Daarbij blikte hjj de klei*
ne schalkseh aan, wipte de kamer van papa
binnen, waar hjj niet ophield met bidden en
vleien, totdat zjjn verlangen was ingewilligd.
De grootmoeder echter opperde bezwaren
en sprak Wie toeh ter wereld zal zich
met de kinderen wagen in zulk een gedrang?
Bovendien vind ik het zeer onnepast om
in onze droefheid en rouw zulke uitspannin
gen na te jagen. Ik ben er beslist voor, dat
José en Vilma thuis bljjven.
Worêi eervelfd.)
