No. 5892
Vrijdag 6 Januari 1905.
29ste Jaargang.
De Nobelprijzen.
Wegens deu feest
dag van Driekoningen, te
v eren als Zondag, verschijnt
morgen geen nummer dezer
courant
Het huis Eerekrans.
büiïJüJULAjyn.
BUREAU St, Jansstrut. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Oostenrijk-Hongarije.
Frankrijk.
Rusland.
Duitsohland.
De Oorlog in het Oosten.
4ARLEM
IMT.
HbagBlaó VOOT C?1 X en Sniió'JLol
ABOWWBMBKTSPBIJS
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.^
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
AOITE MA NOW AGATITE
FBIJS DBB AD VBBTJUI TiMJf
Van 1—6 regels50 Cen,s
Elke regel meer 'l/i r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DA ÜBE Co JOHN., f. JONES Suee. Paris 31 bisFaubour Montmanre
Te Stockholm zjjn in December weer
de Nobelpryzea toegekend. Deze gebeur
tenis wekte vooral in wjjder kring ophef
en belangstelling, omdat in het uitrtiken
ervao de erkenning ligt opgesloten van
byz oudere verdiensten, welke de bekroon
den in het afgeloopec jaar aau de mecsoh-
heid hebben bewezen. Aangezien deze
verdiensten moeten zgn van actueelen
aard, das in hoofdzaak neerkomen op
het doen van eene ontdekking, bet aan
brengen eener verbetering of het leveren
van een geniale gedachte op het gebied
ras het menschelyk kannen en vreten,
zal ieder begrepen dat de taak van de
Nobel-stlctltizig even zwaar als ver
antwoordelijk is.
In den drang van den vooruitgang is
het moeilijker de waarde van een inval
of ontdekking voor de geheele measch-
heid te bepalen, dan later, wanneer de
tjjden het minder Berieuse hebben doen
verzinken en vergeten, terwijl slechts is
overgebleven wat werkeljjk vaa practiscb
nut was, werkeljjk mooi en verheven,
omdat de >touch of geniu»" bet beloerde.
Ia zeker opzicht zjjn der bemoeiingen
van de tt chting grenzen gesteld. Er zgn
jaarlijks vjjf prjjzen te verdeeler, w lke
wel in twee dealen mogen gesplitst wor
den, doch moeten loopen over de volgende
vakken 1. physica 2. chemie 3 pby-
siologie of geneeskunde4. literatuur,
terwijl de vjjfde prjjs diegene toekomt,
die de cuenschheid een stap serdei brengt
ia de riebtiog der verbroedering aller
volkeren en der afschaffing of verminde
ring van het «taande leger- Wat juist
deze stichting hare populariteit geelt, is
de voorwaarde, dat bjj hst bepalen der
keuze zonder onderscheid dee pe saons,
zjnder voorkeur van nationaliteit moet
gehandeld wordeu.
Het is nu de vierde maal dat de No
belprijzen worden uitgtreikt en dat ook
oos land op het gebied der wetens hap
wel een voorname plaats innremt, bewgst
bet feit dat in die vier jaren drie maal
zulk een onderscheiding aan NedeilaD-
ders ten deel viel. In 1901 was het
Prof. J. H. van 't H o ff, welke deu
prge voor ontdekkingen op scheikundig ge-
FE O 1LLETON
4.)
Vervolg.)
Ik bezit macht en bevoegdheid. Maar ge
noeg Wat besluit gjj; lisf meisje
wendde hjj zich tot Anns.
Gaarne kwam ik uwen wensch tegemoet,
antwoordde het jonge meisje, dat sidderend
naar de woordenwisseling bad geluisterd en
voor eene heftiger uitbarsting vreesde maar
ik mag mjjne belofte tegenover Frans en Fred
niet breken. Mjjn hoofd doet pgn ik voel,
dat ik rust behoef en frisscbe lucht. Ik moet
mjj het genoegeu van deu dans ontzeggen.
Met deze woorden muakte zij eene lichte
buiging voor den luitenant en verlietde deel.
Het gelaat van den jongen officier was nog
duisterder geworden, bjjna ruw. Zonder eenig
verzoek vatte hij den arm van een nasst hem
staand boerenmeisje en danste met deze den
kring rond. Daarop noodiglen de vader Van
de bruid en de geestelijke hem welstaanshal
ve in de eerekamer.
Ook schipper Frans bad kort na Anna's
vertrek het gezel.chap verlaten. Hjj trad naar
buiten en keek in alle richtingen naar het
meisje om. Onderden breedgetakten boem zat
Oud-Maryke, die zich na de huweljjksplech-
bied wegdroeg. In 1902 waren het Prof.
H. A. L o r e n t z uit Leiden en Prof.
P. Zeeman ait Amsterdam die den
prgs voor pby.-ica verwierven. Ditmaal
kwanen alleen buitenlanders in aanmer
king en welvoor pby&ica L rd R a-
1 e i g h, Londen chemieSr. W. R a m-
e a y, Londen geneeskunde Prof. Ivan
Petrovitch Pavlov, Petersburg
literatuurMistral (Fransch dichter)
enEchegaray (Spaansch schrgver). De
vredesprjjs verwierf het Instituut voor
Internationaal recht.
Te Stockholm is de Stichting waar de
fondsen beheerd worden en waar de be
slissingen vallen. Dit laatste gesehiedt
voor elke af deeling door een comité, be
staande uit vjjf personen, gekozen door
wetenschappelijke instellingen in Zweden.
Alleen het comité voor den vredesprjjs
wordt door de Noorweegtche Storthing
gekozen. Aan dez8 comité's worden door
bepaaldelijk daarvoor aangewtz-n per
sonen in Zweden en in het buitenland
de candidaten voorgedragen, waaruit zjj
na onderzoek, hun keuze doen. De be
kroonden van hun kant moeten beloven,
binnen zes maanden na het ontvangen
der prijzen te Stockholm een voordracht
voor de stichting te komen houden. Wan
neer zjj ban diploma ontvangea, wordt
hun bjj den prgs, een bedrag va hon-
deid duizend gulden, een medaille pverge-
reikt vau 65 m.M. middelljjn. Deze medail
les zgn zeer fraai. Aan de eene zjjde
dragen zjj het beeld ven Alfred No
bel, met ce dat» zjj oer geboorte en van zgn
dood. (18331896). Alleen de medaille
voor den vredesprjjs he eft eeo aodere
beeltenis van Nobel. De revers-zgdtn
vertoonen de volgende voorstellingen.
De mecaille vau den vrede stelt een groep
van drie mannen voor, die een keten va
broederschap vo.men en daarboven het
devies: Pro pace at fraternitate gentium.
De overige medailles hebben alle drie
hrtztlfie opschrift, ontleend aan de Aeneas
vau Yirgisiue: Inventas vitam ju at exao-
luisse per artes (vrjje vtrtaling: wat is
het heerljjk om het meuscheljjk leven
te zieu vermooien door uitviudiugen ea
kunsten. Die van de physica on de
chemie stelt de natuur voor in de ge-
1 at trekken van een godin, geljjkenis
hebbende met Iris, die uit de wolken
opstjjgt en ia haar armen deu hoorn des
ov<rvloeds draagt.
De sluier, die haar koud en hard g -
Kat bedekt, wordt door hét geuie der
weienschap opgelicht. De medaille voor
de phy.iologis en geaee.kunde stelt het
leid; vlug en onmiddel;k verwjjderd had,
oogenschijuljjk in droefgeestige gedachten ver-
zonken. V.u Anna was geen sp or te zien.
Hij wendde zich iaar dea tuin, die ter zjjde
van he huis lag eu nu met beter gevo'g. ln
een tuinhuisje vond hjj bet jonge meisje.
Verschrikt stond zij op, zoodra zjj schreden
vernam; haar oogen waren rood eu tranei
parelden nog aan hare wimpers.
Anns, je hebt je om wij ang»t g ge
maakt Week en zacht klonk de stem van den
jongen man.
Het opgewonden kind wierp zich in zjjne
armen zjj waagde niets, Want geen getuige
bedreigde de eenzaamheid. Alles was ia huis,
w lks deel de dansmuziek gedempt tot hier
overklonkvredige stilte heerschte om baar
heen. Eau zachte koelte streek door de hooge
kruinen der boomen, wier loof «e he fst reeds
deed verwelken nu en dau sto tte eau ver
moeid blad op den gro ld en zong een vogel
een laatste lied ten afscheid. Van dea b auwen
hemel scheen de zon op het jonge paar; zjj
wierp haar stralen op boom, bloem, vogel.
Maar het was als een laatste, weemoedige
liefdegroet herfst was het, des atscheids ern
stige tijd. Wie kon de macht van den winter
meten Zou de boom, de stervende, weier
groenen-, de ontbladerde rozestruik opnieuw
knoppen, de vertrekkende vogel terugkee-
ren P
Was het de benauwende bestemming van
het oogenblik, die tot op den bodem vsn het
menscheljjk hart doordrong en de vraag op de
lippen van den jongen man perste
genie der geneeskunde voor, op wiens
knieën tea geopend beek rast, terwjjl
in een schaal het water, dat van eeu rots
stroomt, wordt opgevangen, om daarmede
de dorst vau een jong ziek meisje te les-
schen. De medaille voor de literatuur
verbeeldt een jongeling, die ouder een
laurier gezeteD, bekoord door de stem
der muze, luisteit eu aauteekeuingen
maakt.
Alfred Nobel, door hooger men-
schenliefde gedreven, offerde het reus
achtig fjrtuin, dat hg achterliet (3/, mil-
lioen kronen) op het altaar van deu vtede.
Bjj behoorde t"t een uituadersfamilie en
heeft zich gedurende zjjn leven eau waar
dig lid daar «au getoond. Zgn vader
stelde de eer«te ouderzeesche torpedo's
samen ea hield zich veel bezig met het
zoeken naar combinaties tan etoffaa, die
een felle ontploffiug konden teweegbren
gen. Vader en zoon hebben beiden zeer
behoeftige tjjden gekeud, welke verbe
terden, naarmate beider pogingen, om
nieuwe ontplofbare stoffen samen te stellen,
gelukten en zjj het publieke vertrouwen
wonnen.
Alfred verloor inmiddels twee broe
ders, die het slachtoffsr werden vaa hau
proeven in het laborator.unToen het
Alfred op een dag gelukte de nytro-
glycerine, een vloeistof, door den ltali-
aanschen chemist Sobrero in 1847
gevonden, in eeu vastea toestand te bren
gen door vermeDgiDg met een soort aarde
«Kieselgubr" genaamd, was zgn fortuin
gevestigd. Hg had bet dynamiet ge
vonden.
Vau dat oogenblik af was zjjn roem
gevestigd en behoorde hg mede tot een
der Zweden, waaraan wjj vele middelen
dauheu (1?) welke het moderne oorlog-
vodieu tot zulk een barbaarschaeii ma
ken. Het overige vau zjjn leven bleet iu
hooidz ak aan het ne nen van proeven
in zjjn laboratorium gewjjd, waardoor by
in hst bezit kwam van 129 pateuten,
welke hem het recht gaven vau zjjue
talryke uitviudiugen de revenuen te trek
ken. Zondailiugs tegenstrijdigheid 1 Dat
de opbrengd zjjuec dood- en verdei f
zaaiende ontplofff igsstcffm eenmaal het
aaurim zouden geven tot eene univer
seels stichting ter bsvorisriDg van wel
vaart en vredel
Alfred Nobel hiald veel vai li
teratuur, poëzie zoowel als proza.
Bertha von Suttner schreef hg
«Men kan ea moet weldra tot dit
eens
resultaat komen, dat alle staten zich ge-
zamenljjk verbinden om dengeen san te
Ja, Frans, antwoordde Anna eenvoutig
en innig; het gevaar, dat js nr sinds een
jsar het hoofd biedt, maakte je oabezonnto.
Waarom d u Franschman. prikkelen, die bo
vendien reeds om mijnentwil op j ou vertoornd
i- f Dat tijj je wantrouwt, heelt hij he zoo-
even niet openlijk bskend O, Frans,
Frans, wanneer zal het vreeselijk spel een ein
de nemen, dat je ter wille van eenig elleud g
gewin speelt P Je waagt als inzet je leven, dat
jo behalve voor mjj, je trouwe eohtgeaoote ook
voor onzen zoon behoudeu moet. Een jaar van
zaligheid, maar een jaar vau hellepijn tegelijk
ia voor mjj verstreken, sinds ik jou den mij
ns noemer mag, waaneer zullen dezs kwel
lingen eindigen P
Ik wil alles dragen, ook het gehe m onzer
echtveresnigingwant je beut goed en edel
slechli niet den angst om jou, als ik te mid-
dan van duistere, slapHooze nachts n aan jju
denk, hoe je te mid ien vaa ruwe knapen,
dikwjjls in storm en regen, in geheimzinnige
werkzaamheid, welke de Frunsche tyran met
den dood bedreigt, bloot gesteld zgt aan ei
ken moordenden kogel, die toeval ol ver
raad
Je windt j» op, lieve Anna, zei de jon
ge man geruststell nd. Wees onbezorgd, de
bescherming van God, die mg tot heden voor
jou bewaarde, zal mij ook ve-Uer ter zgde
staan. Geen hebzuo .t is'de drijfveer van mijn
handel*gse, het is de koopmansgeest en het
verlangen, hoewel ik een eenvoudig koopman
ben, den geweldenaar, hoe groot, hoe sterk
hg ook is, het hoofd te bieden. W er-
val len, die het eerst aanvalt. Dan zal
het oorlogvoeren weldra onmogelijk wor
den en zal de brutaalste en onredelijkste
mogeadheid vanzelf gedwongen worden
haar toaviucht ta nemen naar arbitrage
of rustig te bljjven.s
Hoewel Nobel eerst voornemens ge
weest was, zgn fortuin aan de propa
ganda voor den wereldvrede af te staan,
schjjDt hg hiervan toch later, onder den
indruk van Pastoors woorden «C'est 1
ignorance qui tépars les hommes et la
science qui les rapproche" teruggekomen
te zgn en heeft hg geen van beiden ver
geten.
Op 63-jarigen leeftgd stierf hg te Bo-
fors, van waar het stoffelijk overschot
naar Stockholm werd overgebracht.
Z. Ea kardinaal Py zy m a, bisschop
vau Krakou, die namens Oostenrjjk
h&t veto bg de Paaskeaee heeft uitge
bracht tegen de verkiezing van Z. Em.
kardinaal Ramp o 11 a tot Paus, is thans
met de hoogste Oostenrjjk-Hongaarache
onderscheiding begiftigd.
Bjj zgn jongste bezoek in Rome is
k>rJinaal P y z y m a echter iu kennis ge-
«teld, dat de Jd. Stoel in het vervolg
strenge maatregelen zal nemen, om tos
te passen op elk lid vau het H. College
dat als over brenger vau een veto optreedt.
Graat Albert Apponyi heeft be-
slotsD, met de nationale party over te
gaan tot de onafnankelgkheidsparty, daar
bg vsn oordeel is dat door de ontbinding
der Kamer het compromis aan het wan
kelen wordt gebracht. De groap vaa
,3zedekermyi heeit z ch ook bg
Kossy ut h pui tg aangesloten.
Uit de Fransche R-pn bliek wordt in
onze dagen niet v«el goeds vernomen.
De voile wasch vaa mevrouw S y v e t o n
wordt nagezien en de gruwelijkste ont-
dekkiogen over den dood van haar man
zyu in aantocht.
Tusschen Clermont en Parjjs zgn
uit een postwagen gedurende den rit drie
pakketten met geldswaarde en aange-
teekends b.ieie.i ontvreemd. Het vermis
te bidrag moet zser aaozienlyk zgn. De
pakketten waren voor Mexico en Noord-
Amertka bestemd.
Iu de Fransche Republiek heeracht
een geweldigs koude. Vooral in h t mid
den en zuideljjk gedeelte. Over een groot
deti der Middeliandsche Zee hebben ds
stormen veel schade aangericht. Te Ly
on bletf de electrische beweegkracht stil
staan en op tal van plaats tn werd de
treinenloop bjlemmtri door de sneeuw.
Ook te Con«tantme en op andere plaat
sen in Algerië sneeuwt hethiir en daar
kelgk ging hjj lachend voort, had ik mjjne
zending reeds eerder ten einde kunnen bren- I
gen. Vader bewaakt bovendien mjju tocht
hierheen, die zooveel winst zal afwerpen voor
het huis Eerekrans, welker groothe d eu eere
op e houden het hoofddoel zjj ui levens uit- J
maakt. Hij schjjnt eeue onbestemde verden
king in betrekking op mjjne verhouding op
jou opgeva'. te hebben, dis werkeljjk slecht
past in zgns huweljjksplannen ien opzichte
van mij. Ons advies is een geheel verschillend
Geld bjj geld, zegt hjj, ik ben van mreniag:
Hart bjj hart.
Ach Frans,Frans, zeide de jonge rreuw,
het is mjj zoo bang 1 Je neemt den ernst van
het oogeublik te lioht op. Ik vreesde de
hardhiid uws vaders voor jou, niot voor mjj, I
want ik ben er op voorbereid te dulden en
te dragen. Doch voor 't onschuldige wezen,
dat je naam draagt, Frans, voor ons kind
vreesde ik.
Wees niet bezorgd, Anna, onderbrak
haar de jonge man. Gelukt de onderneming
van heden en alle o nstandigheden zgn
daartoe zoo 'gunstig mogeljjk, een Engels ;h
schip zal dicht outer de kust komen, de dou
aniers spreken dea anjjsbrandewjjn m»er aan,
dan de waakzaamheid verdragen kan dan
wordt onze speculatie de kroon opgezet eu is
mjjn werkzaamheid iu het Oude Land ten ein
de. Vader zal, hoogeljjk tevreden over de
voorzichtigheid en de geestkracht van zjjn
zoon, mjj te Hamburg ontvangen en mjj
zjjn dank niet weigeren.
Hg zal jon zien, en onzen joDgen, zijn
zoo hevig, dat de gemeenschap met So-
tif en andere steden verbroken is.
Te Constantino lag op sommige plaat
sen de sneeuw 75 centimeters hoog.
Uit Petersburg wordt geseind
In de gisteren gehouden bjjeenkomst
van den Ministerraad werd vastgesteld
dat de handelingen van alle staatsambte
naren, zonder uitzondering, strikt in
overeenstemming moeten zgn met de
wet. Het is daarom in strgd met dit
beginsel, dat aan den Keizer berichten
of rapporten worden voorgelegd, die aan
leiding kannen geven tot afwyking van
de wettelgke voorschriften.
Met algemeene stemmen steldd de
Ministerraad verder vast, dat de Senaat
de bevoegdheid als rechtscollege bene
vens enkele administratieve rechten krggen
moet. Als zoadanig most de Sanaat on
afhankelijk en dus niet onder den Minis
ter van Justitie staan.
Voorts wordt de wenschelgkheid uit
gesproken dat een bgzondere commissie,
uit leden van den Rgksr*ad en vaa den
Senaat samengesteld, de rechten en be
voegdheden van den Stnaat nauwkeurig
omschrgven zal.
In het oogvallend heeft Keizer W i 1-
h e 1 m, Vorst Ferdinand van Bulgarjjs
bg de begrafenis van hertogin Alxandriua
Van Kobarg veel opmerkzaamheid be
toond. Allereerst droeg de Keizer de
Bulgasrsche Alexander-orde. Verder on
derhield hg zich ia twee-en-een-half uur
drie maal met den Vorst, terwgl het eer
ste gesprek een uur dnurde. Gedurende
het ontbgt sprak de Keizer bgna voort
durend met Vorst Ferdinand, die
zich over deze bewgzen van genegenheid
zeer verheugd toonde eu dit meermalen
z<ide. Bg het verlaten van het kasteel
vaa Kobarg reikta de Keizer ook Gene-
raal-majoor Nikisoroff, den diploma-
tieken agent van de Bulgaarsche regee
ring te Berlga, de hand.
De houding van Keizer Wilhelm
heeft zeer de aandacht getrokken en iu
Bulgarye is men overtuigd dat deze toe
vallige bijeenkomst een gunstigen invloed
zal nitoelenen op ds betrekkingen tus
schen Dnitscdland en Bulgarge.
Japanschs bladsn vallen thass gene
raal VouStössel heftig aau. Zjj be
schuldigen hem van verraad nu hg in
het belaag zgns land van de schepen ge
red heeft wat mogelgk was, NatuurJgk zgn
de Japanners over het ontsnappen der
oorlogsschepen uit de haven van Port-
Arthor wotdend.
Een der Rnssische offici ren, die te
Tsjifoe is aangekomen, deelde mede, dat
generaal Von Stössel niet heeft wil
len cap taleeren, maar dat by ten slotte
kle nkind, hjj zal ons zegenen
De almachtige God geve het I ontwrong
zich met ejn onwilkeurigcn zucht aan Anna's
borst.
Wel streng en hard van karakter, maar
niet slecht is Thomas Eerekrans, g ng de
joage man vurig voort. Meeu je niet, dat
het hem mee/ dan eenmaal ia stilte berouwde
door xjjae bardheid deu zoonzjner zuster om
eenige lichtzinnige streken uit het huis van
dsn renigen bloedverwant verdreven te heo-
b~n? ik herinner mjj noch de oorzaak, noch
mijn neet zeiven, die eenige jaren ouder moet
zjjn dan ik, want ik werd iu echten koopmans
geest op een buitenlandsche handelsschool
opgevoed.
Dooh hoe treurig het voorgevallene ook is,
het heeft verzaeiu-md op de ges.rengheid mjjns
vaders gewerkt, ik hoop tot ons geluk
Wees kalm, Anna, eindigde bij, op mjjne
borst rusten de papieren, die jou en ons kind
als echtgenoote en kind van Frans Eerekrans
legitimeeren,
De weduwe van den notaris Steinkircben,
ouder wier besshermiog zich ons kind bevindt
bezit de afschriften, wetke haaa echtgenoot
haar op zjjn sterfbed ter hanr stelde. Zjj zgn
mjjn talisman in het gevaar, zjj geven mjj
kracht om te srjjlen tegen en te zegepralen
over eene wereld.
Wordt vervolgd.)
