No. 5903
Vrijdag 20 Januari 1905.
29ste Jaargang.
HDagêlaó voor cfëooró- en SLuió-êLollanè.
H. O.
Het huis Eerekrans.
bülTKALAJVlQ.
B U R E A U St, Jansstr&at. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,08
15.)
Warl£0loD3tieid ia Enge
land.
Engeland.
Italië.
Amerika.
Dultsohland.
Frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS,
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen..
Hoofd re dacten r-D irecteur W. KÜPPERS.
PRUS DER ADVERTBNTIEN.
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7l/i
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
pr®a®- mhoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PubliciteEtrangèr:
AGITE MA WON AGITATE. DAVBE Co JOHN., f. JONES Suae. Paris 31bisFaubour Montmanre
Men keilt die letters toch nog wel 11a
den afgeloopen zomer prjjkten zjj weken
lang in de politieki kolommen der cou
ranten en weldra zullen zg er weer een
•ereplaits gaan innemen.
Voor wie 't nog nietnadt, 2ij aange-
vjldHooger Onderwijl Ei nu is men
terstond heelemavl op de hoogtemet
het opschrift is bedoeld de herziening der
wet op het Hooger Onderwijs.
Juist. Men kent haar geschiedenis. In
de Tweede Kamer na lange, lange de
batten aangenomen, werd ze in de Eer
ste Kamer bjj zuivere partjjstemming ver
worpen. Deze verwerping had de ontbin
ding van het Hoogerbuis ten gevolge,
terwjjl de afgewezen wet opnieuw bij de
Twiede Kamer werd ingediend, om op
nieuw het gansche parlementaire proces
door te maken.
Het ontwerp werd niet gewijzigd, zoo
dat het is bljjven beoogen verheffing der
Polytechnische School te Delft tot Hoo-
geschoolhet verleenen van bevoegdheid
tot aanstelling vai bjjzoadere hoogleer
aren aan de Staatsuniversiteiten, evenals
dit reeds geschieden kan bjj dj Amster-
dameche Hoogeschool (prof. D e G r o o t)
sibsideering van bjjzondere gymnasia, die
aaa zekere voorwaarden voldoen, en teu
slotte het groots struikelblok 1 de
verl ienin$ van het jus promovendi aan
bjjzondere hoogescholon. Mea weet wat
dit laatste betoekent: in de toekomst
zullen, wordt de wet aangenomen, de
bullen van bjjzondere noogrscholen dezelf
de rechten verleenen als die der opeuba
re universiteiten.
Nn, aangenomen wordt de wet, dat 's
zeker. In de Tweede Kamer zetelt nog
altgd dezelfde meerderheid, die haar reeds
eenmaal goedkeirde, terwgl de Eerste
Kamer «om» is. E i goed om ook 1
Onder deze omstandigheden zou men
mogen verwachten, dat de Tweede Kamer
deze nadere behandeling der oude wet
als een formaliteit zou beschouwen, te
meer wjjl nog zooveel andere, nieuwe ar
beid wacht. Het uitvoerig vooiloopig ver
slag der sfdielings-besprekingen o ntreit
het ootwsrp stelt in dit opzicht evenwel
te leer. Niet alleen werd de zaak nog
eens van alle kanten bekeken, alsof er
wonderwat nieuwste ontdokken viel. m tar
we lezen ook
«Verscheiden leden behielden zich de
volle vrjjheid voor om, al lieten zjj
FEUILLETON
Vervolg.)
Nu zaten zij naast elkander op de houten
bank bij den kacheloven, welks opening nog i
geen vertrouwelijk vuur uitstraalde. Fred wil-
de zoo lang mogelijk met de oude vrouw te
ramen zjjn, die reeds den volgenden morgen 't
kind harer dochter, misschien wel voor altijd,
missen zou. j
Hjj had alles vermeden, wat grootmoeder
treurig stemmen kon en slechts met haar over de
bruiloft gepraat. Het ontging hem niet, dat
zjj, boe meer da uren verliepen, aan zijne
woorden slechts een half oor leende en z'cht-
baar onrust zich van haar meester maakte. Hj)
schreef het echter aan gemakkelijk te verkla
ren opgewondenheid toe; het was hem zelf ook
zoo droef en zwaar te moede, als nooit te
voren.
Nu zaten zjj reeds geruimen tjjd zwjjgend
naast elkander, ieder met zijn eigen gedachten
bezig, Eenmaal kort na het slaan van het
middernachtelijk uur was Oud-MaryVe opge
sprongen en naar het venster gesneld. Uoch
bjj Freda verwondering was »jj, zichtbaar bleek
en opgewonden, zonder verdere verklaringen
zich ook omlat da noolige tjjd tot
voorbereiding haf ontbroken thans
niet nader uit, bjj de openb ;re behan
deling zoodanige gronden tegen het
wetsontwerp aan te voeren eu zooda
nige voorstellen te doen, als zjj noo-
dig zouden achten. Nu de regeering
zich van elke toelichting onthoudt, zon
hnn dan, naar zjj meendju, niat mo
gen worden tegengeworpen, fat een en
ander door de gewisselde stukken niet
voldoende was voorbereid. Opgemerkt
werd, dat voor het voorstellen van
amendementen thans meer reden be
staat dan bjj de behandeling van het
vorige ontwerp. Toen was toch de
waarschjjnljjkhaid groot, dat de Eerste
Kamer het ontwerp zou verweip^n
thans, nu de meerderheid dier Kamer
aan de zjj ie der regeeriDg staat, ie ver
werping van het nieuwe voorstel daar
entegen niet te verwachten.»
't Ie duiielgk wie hier aan het woord
zga: de oppositie zal zich geducht we
ren, ook met amendementen, zoodat de
behandeling der wet wel eens aardig
wat tjjd zoude kunnen kosten. Dit is
j immer want er valt iD deze laatste par-
lsmentaire werkmaanden nog zoo veel
te doen. 't Is onzerzgds evenwei zaak, in
die noodeloos breede behandeling te be
rusten. Ze'fs de schjjn dient vermeden,
dat we den tegenstanden willen knotten
in nun rechten, dat we aan hun argu
menten geen waarde zouden hechten. In
tegendeel gaarne zullen wjj hen te woord
staan. Onze goede ziak mag gerost op
dei keper bekeken 1
De tegenstanders zjjn intusschen on-
verzoeolgk genoeg. Hoor maar:
«Vele leden verklaarden zich te zul
len bljjven verzetten tegea h t leggen
van de beslissing omir ant de benoem
baarheid tot staatsambten in haudei
van personen aangewezen door kerke-
ljjke ve eeuigingen Da meening werd
uitgesproken, dat dit zou zgn een eerste
stip o,i esn weg, die lei ft t >t onder
werping van denSlait aan de Kerk, en
dat het zetten van dien eersten stap
een ra-^p voor het land zou zgn.»
Een ramp voor het Taai, ja we', j i wel,
de hesren hebber het maar voir het zeg
gen. Ze veigeten utisscbeD, dat «'<e-
noembaarhtii» nog gemszmswil zeggen
«benoemd wo-deo». Hieromrront behoort
de beslissing nog altjj bjj deR'gesd.g,
zoodat die zoogenaamde «ramp» eigen-
Ijjk niet bestaa». E i ook ziea de hee-
nan de zijde van haar kleinkind teruggekeerd.
Den onwetende was het geknetter der scho
ten langs het oor gegaan terwjjl 't het oor
van den Hamburger koopman was binnenge
drongen.
Nu stond Oud-Maryke op Wjj zullen gaan
slapen, Fred, zeide zjj. Ongewoon zacht en
week klonk haar anders zoo scherpe stem.
Het is wel de laatste maal, dat wjj elkander
//goeden nacht// zeggen, indien gij niet nog
in het laatste uur van meening veranderd
waart
Het scheen, als was zjj bevreesd voor een
bevestigend antwoord op deze vraag, dat haar
duistere daad nutteloos gemaakt zou hebben,
want op hetzelfde oogenblik ging zjj voort
Ik heb uw zak reeds toegebonden een stui
vertje voor kwade dagen ligt in de onderste
wollen kous. Hebt ge geld noodig, schrjjf,
schrijf maar. Ik zal voor jou, mjjn Fred, doen,
Wat ik kan. Ik bezit op de wereld niemand
and rs dan mijn kleinkind. Wie wil mjj ver
denken, dat ik het niet missen wil Om wille
van die Anna alles, alles Neen, grootmoe
der, sprak Fred op ernstigen toon, ook wan
neer Anna mjj tot haar beminde gekozen en
trouw beloo'd had, zou 't toch niet zoo heb
ben kunnen bljjven. Ik ben te jong en
te gezotd, om een landkrab ta worden.
Weg moet ik ik moet iets doen, om de we
reld, al is het ook nog zoo gering, nuttig te
wezen, al moest ik daa bjj ook sterven. Ik
voel het, anders was ik niet zoolang blijven
leven. Daarom, lieve grootmoeder, scheld niet
op Anna en wind u niet op. Eu.
rea ovsr 't hoofd, dat aan het «jus pro
movendi» behoorljjkv eischea betn ffandet
de wttsnsckappeljjkhe'd der opleiding
worden te bond an.
In één opzicht kan de naders bahan-
deling der H. O.-wet nuttig zgn. Men
herinnert zich de motie-L o h m a o, welke
ontsproot aan het denkbeeld, om a in de
universitaire eximens een zuiver weten
schappelijk karakter te geven en voor het
verleenen van den efisctns civilis staats
examens in te stellen. De motie, die
veler sympathie haf, is onlangs inge
trokken, wijl ze aanleiding scheen te
zullen geven tot uitstel der behandeling
van het nieuwe wetsontwerp. In de af-
deelingen kwam de qnaestie inmiddels
ter spr ake, zoodat nu de kans is ont
staan, deze aangelegenheid tot klaarheid
te brengen. Het geldt eea te gewichtig
punt, dan dat het sleepende niaj big ren.
't Schgot ons gewenccht, dat de Kamer
zich over die Staats -x uneaa aitspreke,
opdat de nieuwe regeling van het H. O.
in alle orzichteD af zjj. De wet eenmaal
aangenomen, moet men niet kunnen zeg
gen, dat over een of aader onderdeel geen
voldoend licht is opgegaan.
Schrikaanjagend is op dit oogenblik
do toestanf der werklieden ia Engeland
waar de nood onder het volk dorr wer
keloosheid ia geuegsn.
Da Insturen der gemeenten van Man
chester, Liverpool enz., wsten geen raaf
meer om de stggeude ellende te verzach
ten, terwjjl in lui land hongersnood dreigt.
Te Londen zgu 118.000 werkeloozen.
E n ia-cbrjjving bracht 1.100.000 francs
op. Het Comité om de ellende te verzach
ten, heefc geheele ploegen werklieden in
de parken aan den arbeid gezet, m lar
wat helpt een gedwongen werkverschaf
fing aan 2 tot 8000 mau op de mas a.
De E igeisjhe Regering heeft van
haren kant voor ongeveer 50 millioen
f auca nieuwe kanonnen beateld, «waar
door 17000 werklieden aan den arbeid
kannen bljjven om het getal we.kdoozen
niet te vergrootea.
De machtige Trafes (Juions, die j«a'-
Ijjkvch meer dan 10 millio >n fr mei kan
nen uitdealen aaa de slachtoff <rs der
werks'akingen en der werkeloosheid, h ib-
ben ook al het mogelgüe gad an om
hunne Ddei te helpen. Verscheid me hon-
deriun bthotfcigej hebben ook werk ge
vonden in de werkhuizen van het Heils
leger.
Kortom de bgzanfare en de openbare
liefdadigheid heeft alias gedaan wat in
hare macht was om de w r'reloozen ter i
holp te komen, doch mea is algemeen
Heftig werd aan de buiteuzjjde op ilc ge-
elotea deur gebonsd.
Doe open, om Gods wil, doe open 1
Moeder, Oud-Maryke F edEen on
geluk, een vreeselfk ongeluk is er gebeurd.
Anna! riep Fed buien zich zeiven. Al
machtige God, het is Anna I
Hg stortte de kamer uit, ten einde de deur
te ontsluiten, terwjjl de grootmoeder zich in
haar leuningstoel neerzette. Zjj bad het meu
belstuk z >o geplaatst, dat zjj geheel en al buiten
het bere k van den lichtkring zat en men
haar gelaat slechts in zwakken omtrok ver
mocht te onderkennen.
Dedeur vloog open; Ama Werner, gevolgd
door den verschrikten Fred, die er lykbles':
uitzag, stortte de kamer binnen. Heur baar
hing los over de sclio :dsrs de lange, don
kere mantel, waarin zjj zich t,ewikield had
sleepte haar over den grond na en voerde
verwelkte bladereu en takken over den drem
pel mede. Geen druppel bloed was in baar
gelaat zichtbaarwel druppels langs hare
wangen.
Zjj wilde op de oude vrouw toesnellen
maar halverwege stortte zij, doo de vreese-
lijke overspanning overweldigd, neder. Smee-
kend hief zg de handen omhoog Helpt,
redt, geeft raad I
Fred had zich neergeborgen en ondersteun
de haarheur hoofd ru-tte tegen zgn schou
der zooals het hoo'd van een klein kind tegen
den schouder van zjjne voedster rust.
Zacht wat, zacht wat I zeide de oude,
wier stem geen spoor van de vroegere woek-
van oordeel dat al deze hulp te kort
schiet en maatregelen moeten genomen
worden om in den toestand te voorzien,
maar ook om te beletlen dat de liefda
digheid op onwaardige wjjze geëxploi
teerd wordt door geveinsde werkeloozen.
Men wil een Ministerie van arbeid,
wair de arbeid kan geregeld worden, ten
einde misbruiken te voorkomen. JTet is
maar al te vaak geblekeD, dat sommige
werklieden geen of althans slechten ar
beid verrichten om de gelederen der wer
keloozen te vergrooten.
In de reed-rskriogen^ te Londen heeisjht
groots ongerustheid naar aanleiding van
bet gevaar, dat een groot aantal Eagel-
sclia kolenschepen d/eigt. De readers heb
ben niet minder dan 52 stoomschepen met
kolen geladen inde vaart bestemd voor
het Russische Oostzee-eskader waarvan
er 24 door Japausche torpedobooten wor
den vervolgd.
Volgens de «Times» zgn een aantal vis-
schers u t Huil naar Parjjs ontboden om
voor de internationale enquete-commissie
getuigenis af te leggen in zake het Dog-
gersbank-incident.
Ui! Rome wordt gemeld, dat Z. Eu.
kardinaal Rampolla ernstig ziek is.
De toestand randden Doorluchtigen Ljjder
moet niet zonder ge'aar zjjn.
De an irchist GesslerRoasssau,
die te Philadelphia werd gevangen geno
men, h efc b«keod de dader te zgn ge
weest van de aanslagen op het standbeeld
van Frederik den Groote en de
«Umbria».
Hg verklaarde «den naam van een
Zwitsersch lyran en van een Fransch
wjjsgeer» aangenomen te hebben, doch
weigerde zgn waren naam en afres op
te geven.
Gis'ersn zgn te Dortmund twee anar
chisten gearresteerd die uit Berlgn waren
gekomen om het vuurtje van ver/.et
aaa te blazen. Zjj zgn onmiddellgk ach
ter slot en grendel gezet.
Te Bjchum is de politiemacht met 50
agenten versterkt.
Door de staking der mjjnwerkers heb
ben verscheidene wevetjjen te Bocholt
stop gezet bjj gebrek aan kolenvoorraad.
H tzslfle zal geschieden te Gledbach,
wanneer de t^-xielf ibrieken geene E gel-
acne, Belgische of Fransche kolen kun
nen krijgen De etedeljjke gasfabriek al-
d*a' heeft nog vooriaud voor ongeveer
40 uagen.
Maa ïda^avond is de Koning van Sak
sen de ga-t g« wee t van keizer W i 1-
bs d verried. Anna Werner was van kindsbeen
»t een opgewonden persoontje, dat iedere
kleinigheid ia het blo d schoot. Laat ons toch
eerst hooren w.t h<ar in het midden van den
nacht herwaarts voert.
Grootmoeder 1 Fred sprak dit woord op
een too i van verwjjtvervolgens wendda hjj
zich tot Anna en zeide zacht: Spreek, lieve,
lieve Anna wat is er gebeurd f Wat kan u
helpen P Kan mjjn leven het P Ik geef het u
gaarne.
Met verwarden blik staarde Anna hem aan;
zjj scheen hem nauweljjks te verstaan.
Een leven, fluisterde zjj, ja, zjjn leven i»
in gevaar. Zjj hebben hem gevangen geno -
men, zjj zullen hem doodschieten ik hoorde
het straks zeggen. O, mjjn voorgevoel, mjjn
voorgevoel, dai mjj onder oescherming van
den nacht natr baren dreef I Weten
mout ik, of alle* gelukkig afgeloopen was.
Goed verborgen stond ik op den buitendjjk
en luisterde. Zonder eeniga verdenking kwa
men zjj met de eersle laling aan den oever
ondauks stormen en golfslag hadden zjj de
boot gelukkig aan het strand gebracht. Uaar
bliksemde het,luid schreeuwde ik maar m in
stem ging in het huilen van den wind onder
Zjj snelden te voorsehjju, wie zal zeggen
vanwaar zjj kwamen, welk ellendig verraad
hun het pad had gewezen I Zg overvielen de
kameraden. Gew; erschoten kraakten.
ik zag bem vechten, als een leeuw verweer
de hjj zich. maar de overmacht was te
gro t. zjj bonden zjjne handen, zjj sleep
ten hem weg. verwond of dood zonk
h e l m. Aan het feestmaal bracht de
Keizer op den Koning een zeer hartelgkeu
dronk uit, waarbij hg in herinnering
bracht het overigden van 's Konings va
der. «Ik kan,» zeide hg o. a. «Uwe Ma
jesteit de verzekering geven, dat de nau
we band van oprechte en trouwe vriend
schap mjj met hartelgke vreugde vervult
en dat, wat God ons ook brengen moge
en wat ona vaderland ook bescheiden
moge zgn, Uwe Majesteit in mg steeis
een on wau kei baar en trouw vriend zal
vinden.
De Koning van Sakssn her inner Je er
aan, dat de Keizer hem na de bjjzetting
van zgu vader beloofd had, hem steeds
te zullen ondersteunen in het uitoefenen
van zgn plicht als regent. Daartegenover
legde koning FrederikAug ustus
de belolte af z ch steeds zoo goed mo-
geljjk van zgn plichten als bondsvorst
te zallen kwgten.
Heel Weimar treurt om den dood van
de jengdige Groothertogin. Niemand
had willen gelonven dat zg sterven zon,
men dacht algemeen, dat de kracht van
haar jeugd da ziekte wel veijigen zoa.
Het is anders gekomen. De bevolking
sympathiseerde zeer met de jonge vorstin,
die zeer ernstig van aard was en bij
zonder ontwikkeld.
Bgzoider sterk was sg Diit, maar dat
zg zoo Bpoedig en zoj jing zm worden
weggehaald uit het leveD, heeft niemand
kunnen vermoedeD.
Z-j was eerst sedert twee jaren ge
trouwd en Dat geen kinderen na. Ook
koningin W i Ihelmina was indertgd
met prins Hendrik bjj het huwelgk
in Bückebnrg aanwezig.
Z iterdagmiddag zal g/oothertogin Ca
roline in Weimar begraven worden.
Van goed ingelichte zjjde wordt
aan de «Deutsche Wa'te» medegedeeld,
dat behoudens bjjzondere omstandigheden,
het volgende jaar bg den Rjjksdag een
uitbreidingsplan van de Duit/cbe vloot
zal inkomen. De oaderviading, in den
Oost-Aziatischen oorlog opgedaa i, zoowel
als de maatregelen, door Engeland en
Amerika genomen, dwingen de ma ine-
aut iriteiteD, ondanks den slechten stjab
dergeldmiddeleD, met voorstelen te komen,
om de wesrbraebt van Duitschl md ter
zee te verhoogen. Em dubbel-eskader
zou noodig zgn, om gelgken tred met
de andere lanien te houden. Men zal
zich echter vergenoegen met e k jaar
meer nieuwe schepen te bouwen, dau
volgens het vloot-program is vastgest ld.
Ouk zal mea voorstellen, den vemieu-
wing8-termjjn van de schepen te verkor
ten, met het oog op de t chnische ver
beteringen, die een schip veel s seller
veronderen dan vroeger. En de ervaiing
iü OjHt-A'.ia heeft geleerd, dat alleen
de allermodernst uitgeruste schepen
waarde hebben. A dus de «Warte».
De heer L o u b e t, president d r Fran
sche Republiek heeft telegrammen van
N els n ter aarde. Ft vluchtte. J Hoo
ik tot hier kwam, weet ik niet. Gjj móet hem
redden. gjj moet I
Fred wilde «preken, maar Oud-Maryke
voorkwam hem. In vermoed, dat hier van een
smokkelaarsgeachiedenis sprake is. Voorzeker
is de zaak erg en zjj doet mg in de ziel
leed, maar ieder heeft zg i pakje smart te dra
gen. Je kunt rustig toezien, dat Fred gaat,
om uwentwlle gaat, want zoo dom ben je dat
je dat niet voelt. Hoe kun je het verlangen, da',
iel a als s'o.id het in haar macht, Oud-ilaryke
ter wille van je boeleeren...
Mnn boeleereu P Als geëlectriseerd, met
vlammend rood op het aangezicht, richtte
Anna zich op. Neem dat woord terug
Gg spraakt van min trouwen man, van den
vader mgns zoons.
In de uitroep van verb&ziur de opsprin
gende oude vrouw mengde zich de smarte-
lykc k'ett Van haar kleinkind. Hoe. schipper
Frans P
Gjj moet het toch weten ienmand moet
lk hebben, voor wien ik mjjn hart kao uit
storten. Fred. Fred, indien it het niet bjj
u vind, moet ik sterven Alleen kan ik
het niet dragen. tot zjjn vader te gaan
zoo koud, zoo hard.
Als een broeder de vernederde zuster trok
Fred de Wanhopige tot zich.
Wordt vervolgd)