No. 5906
Dinsdag 24 Januari 1905
29ste Jaargang.
QagBlaó
VQÖt
m SCuió-dCollanó.
Geloof en Ongeloof.
Het huis Eerekrans.
üülTiüiH LAN o.
BUREAU St, Jan est raat Haarlem.
Rusland.
Frankrijk.
Duicscliland.
Werkstaking in het Rnhrgebied.
ABONNEMENT8PBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KUPPERS.
TCooró-
f 1,20
1,50
2,90
0,03
XiENURir
FBIJS DEB ADVHBTENTIEN
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 7*/j
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie5 Contant
AÖITE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubUciteEtrangêr
O.L. DAJJBE 8f Co JOHN., b J OA ES Sues. Paris 31 bis Faubour Montma^re
Het is soms kluchtig, maar te geljjk
ook badroevend, wanneer sommige men-
schen zich met godsdienstzaken willen
bemoeien en met hunne gewone ver
waandheid orer geloof en wetenschappen
spraken en schrijven, 't Is kluchtig, om
dat zjj daa gewoonlijk, ondanks hun wil,
het bewjjs leveren van zulke verregaan
de onwetendheid, van zulke potsierlij
ke bekrompenheid van geest, dat meu
er over moet lachen
Maar 't is ook bedroevend om lat er zoo
vele lezers tgn die zich door de waanwijs
heid vaa't geschrjjf, in sommige bladen op
het punt vau godsdienst laten misleiden,
alles wat zij lezen voer de zuivere waar
heid slikken en zich daardoor nog meer
op den weg der dwaling laten brengen.
Wat geren ons de anti-godsdienstige
of z.g. godsdienstlooze bladen niet een
verregaande onwetendheid. Zjj meenen,
dat er maar geloot bestaat in zaken van
godsdienst. Ais het overige is voor hen
wetenschap, zuivere wetenschap op be-
wjjzen gestaafd en zjj bagrjjpsn niet
eens het verschil, dat er zelfs onder
mentcheljjk oogpunt tusschen geloof en
wetenschap bestaat. Zjj weten niet, dat
er buiten de goddeljjke deugd van het ge
loof, ook een louter menschel jjk geloof
bsstaat en dat het meereudeel van hun
keunis, welke de mensch met groote
moeite zich verwei ff, niet op wetenschap,
maar op het menscheljjk geloof berust
De aardigkskunde, de geschiedenis, de
tterrekunde, de natuurkunde eu wat dies
meer, men noemt ze wetenschappen, ja,
doch voor hoevele menschen zjjn zjj
eigenljjk een wetenschap, 't is te zeggen
eene verzameling van samenhangende
kennissen, op vatte grondslagen en streng
getoetste bewjjzen gestaafd Enkel voor
een klein getal geleerden, die elke weten
schap tot in bare bronoen kunnen op
sporen, die grondige studies kun oen doen
vergelijkingen maken en door proefne
mingen of moeiljjke onderzoekingen de
twijfelachtige ponten oplossen. Eu in al
die wetenschappen zelf, hoeveel pnnten
zgn er niet, die de geleerden zelf te
goeder trouw moeten aannemen, omdat
zg geloof hechten aan de werken ot ge
tuigenissen van anderen?
Men mag dan ook zeggen, dat voor
het meerendeel der menschen er g<eue
eigenlijke wetsnschap, in den waren en
vollen zin van 't woord, bestaa1', en dat
zjj enkel gelooven aan hetgeen meer
PBD1LLETOU
18.)
Vervolg
Dat ook ik een pijnlijk einde voorzie van
ons onderhond, wilt gij wel gelooven. U hebt
een aantal vastberaden mannen gevangen ge
nomen, die naar ik gehoord beb, overvallen
zjjn geworden bij een poging, om koloniale
waren, uit Engeland afkomstig, aan wal te
brengen. Onder hen bevindt zich een jonge
man, Erans Werner,
De officier onderbrak den koopman met een
gebaar. //Voordat u verder spreekt, mijnheer
Eerekrans, zal ik u eerst den tosstand verkla
ren. Indien ik u, nadat u verklaringen had
afgelegd, een verzoek weigerde, dan kon u mij
van lage wraakzucht, persoonlijke bevrediging,
van haat verdenken. Daarom wil ik u mede-
deelen, dat schipper Erans Werner bezweert
met het oog op eigen belang en voordeel de
pogiDg tot smokke'arjj beproefd te hebben
zjjn klein erfdeel wil hjj verdeelen onder zijns
gezellen, teneinde hen te bezoldigen. Zijne pa
pieren zijn in ordeNielsen, zijn oudoom, is
dood. Ik bezit geen talenten om een gerech
telijk onderzoek te leiden mijnen opvolger
morgen verbiedt heden de subordinatie nog,
zjjn aanmerkingen omtrent mijn onderzoek uit
geleerden hun voorhouden, juist geljjk
meu in de scholen aan de kinderen de
les opgeeft. Al wie zich met onderwjjs
heeft bezig gehouden, weet welk he
melsbreed verschil er bestaat tusschen
om zoo te zeggen ingepompte kennissen,
kennissen,op school aangeleerd, en de be
redeneerde waartoe enkel de verstandigste
hoofd rn geraken.
Eu dan durven de spotters met deD
godsdienst buwereu, dat zjj de onvervalsch-
te wetenschap bezitten, en zij gelooven
aan de domste en ongerjjmdffie dingen,
die regelrecht in strjjd zgn met derede,
met het gezond verstand.
Zien wjj velen ond*r da menschen, z jj
gelooven over het algemeen tiet, of zg
bluffen ten minste, dat zjj niet gelooven
aan het bestaan van God of aan bet be
staan der zielzg gelooven aan niets
bovennatuurlijks eu zg drijven den spot
met de goideljjke Openbaring, met de
leering der Katholieke Kerk, met de ge
loofspunten en met alles wat den gods
dienst aangaat.
Ondervraag echter die ongeloovigenen
zg zullen bekennen, dat zg gelooven aan
eenen heelen hoop dingen, dia hen in de
oogen van elk verstandig mensch moe
ten doen doorgaan vcor onnadenkende
menschen.
Om met eenigen schjju van reden het
bestaan van God te kunnen loochenen,
zjja zg verplicht te gelooven, dat de we
reld eeuwig bestiat. Maar d» wereld is
niet altijd geweest zooals zjj nu is, eu er
is een tjjd geweest dat er nergens een
levend wezen bestond. Van waar is dan
het ieveu gekomen De z. g. ongeloo
vigen moeten gelooven, dat het leven
van zelf ontstaan is, zonder eenige oor
zaak. Dit is toch de grootste ongerijmd
heid, die men denken kan.
Zjj moeten verder gelooven dat het
leven nog eens zonder eenige oorzaak
het gevoelen en vervolgens het be-
wustzjjn heeft doen ontstaan. Zij mosten
gelooven, altjjd maar gelooven
dat de mensch sfitamt van een aap of
eenig ander dier, en plotseling rade, ver
stand en wilskracht gekragen heeft. Vau
waar dit alles vandaan komt, kunnen zij
niet begrjjpen en dus nog minder uitleg
gen, maar zjj gelooven tr toch aan 1 1
Zg, die aan het bovennatuurlijke niet
willen gelooven, moeten erkennen dat er
verschjjnsalen zgn, die de wetten der na-
tuurlgke ontwikkeling te boven gaan en
zjj gelooven, dat dit alles zonder oorzaak
gebeurt. Is dat geen bewjjs vau onwe
tendheid, van bekrompenheid van geest?
te drukken. Ik wil niet weten, of de naam
Werner niet slecht een aan^enomennaam is, ik
wil niet in de geheimen van een huis dringen,
waarvan ik 't hoofd verschooaen wil. Moge de
rechtbank spreken, ik heb mij slechts aandea
gang van het onderzoek te ho /den en dit
heeft mij het medegedeelde resultaat geleverd,
hetwelk de klacht bj den kleinen krijgsraad
vormen moet, die op grond van mijn onder
zoek te beslissen had over de op heeterdaad
betrapten//.
En de beslissing luidi? Als uit eene
machine klom het uit de borst van Thomas
Eerekrans tot aan en over zyae lippen.
t)e minder schuldige helpers worden
morgen naar Stade op de vestin< gezonden
de aanvoerder, die bovendien nog schuldig
is aan den dood van een onzer beste m innen,
wordt voor zonsopgang doo igeschotm en op
de plaats begraven, waart het recht zijn loop
gelaten werd.
Mjjnheer Eerekrans moest niets ande.s ver
wacht hebben. De stem van Maub mrg had
meer ontroerd geklonken dan die van den
ouden man en vader, toen deze antwoordde
Men zal de terechtstelling niet voltrekken
ik verlang uitstel. Ik bied Frankrijk een mil-
lioen voor de vrjjheid van den veroordeelde.
Dn vorst van Eckmühl zal hem begenadigen
indien het noodig mocht zijn, moet zelfs rij
den keizer 't onmogelijke gedaan worden.
Honderdduizend francs staan te uwer beschik
king. Ik ver aDg daarvoor niets dan tijd.
De luitenant stond op. Gjj dwaalt, mjjn-
heer, als gij de eer der Eransche justitie naar
iets
Tonnen zjj daardoor nief, dat er
hapert aan han denkvermogen?
En zulke onwetenden, voor welke het
boek der natuur zelfs gesloten schjjnf,
die niet eens begrjjpen wat zij zien en
de ongerjjmdste dingen als waarheid aan
nemen, als zjj er maar een voorwendsel
in vinden om de waarachtige waarheid
te loochenen, durven ons, die aan Go f ge
looven, van onwetendheid beschuldigen.
't Is waarljjk de verkeerde wereld, en
't is hoog noodig daarte en in te gaan. Al
te lang wordt door de waanwjjsheid der
godloochenaars da menschheid bedrogen,
en misleid. Al te lang wordt deo
Katholieke godsdienst belasterd alsof da
wetenschap te vinden zon zgn bjj han die
de Kerk bespotten.
fltt'.tegendeel ia waar.
Alle ware geleerden, die niet door
kortzioutighsid vau hun geest of door
geheime tekortkomingen of door ver
duistering van hen geest belet worden
de waarheid te erkennen, zjju geloovigen,
de ongeloovigen da»rentegen zjja licht-
geloovigen, die in hun onwetendheid da
dwaaste dingen aannemen en dan nog
denken de kroon der geleerdheid verwor
ven te hebben. Zg verdienen niet an
ders dan verachting indien zjj ter kwader
tnmw zjjo, ofwel ons medeljjien, indien
zg zelve niet beter weten.
Belgie
Iu het land der Belgen hebben de
socialisten de liberalen onder de knie.
De liberalen hebben zich reeds verbou
wden, iudien zjj bg de stembus met alle
anti-regeeringsgazinden de meerderheid
verwerven, ean deel at te staan in het
bestuur der stad Brussel. Zjj zullen dus
broederljjk mat da socialistan dej bo«-l
deelen. Maar eenmaal zoover gekomen,
zegt het soei ritsten blad cLa Peuple»,
zullen wjj niet treden in de liberale po
litiek, wg Züll-n de libt-raleu dwingen
ons vaandel te volgen.
Hoe eer/ol voor de liberalen; zg zullen
als dienstknechten gebruikt worden Zg
zullen nu mieten ondervind n of hun
dat knecbtschap bevalt.
Ta St. Petersburg neemt da werksta
king eeu niat onaardige v.r'aouding aan,
zg geelt ons een gezicht op dan dep br-
dorven toestand. De socialisten spelen er
de eerste viool, zjj ontvangeu van deu
Socialisten-Bond 10 kopeks per da$ en
per hoofd, om den strjjd te bunnen vol
houden. D> schismatieke priester Jbris
C a p o n i e, staat, aan het hoof 1 der be
weging, bg is een oozindelgk personage
de be ekening van den k .opman taxeeren
wilt. Het vonnis, hetwelk 't directe bevel
mijns keizers mj dwingt te vellen en te vol
trekken, zal cnhe roepcljjk voltrokken w-orden.
Het staat u vrg, mij '>jj miju superieuren vau
overijling aan t- klagen ik ben volkomen
gerust. Deze zouden misschien meer dan ik
onderzoek doen naar de redenen,
Ongelukkige 1 riep de oude, die zich
niet meer beheersctien kon, uit. In het belaag
van 't huis Th Eerekrans leidde de veroordeelde
de nacbtelijie expeditie en hjj, over wi n gjj
uw bloedvonn s veld 4, is de eenige zoon van
uw oom, uw neef Frans Eerer.rans.
Het was mij siods laag duidelyk.
niet voor niets wasrschuwde ik. Nu is het te
laat. Nog TOir weinige uren, ging hij voort,
maar geen spoor van bitterueid lag in zijne
stem, wildet gjj eiken ilraal van ien band
des bloeds tusschen ons afsnijden hem op-
nie w te knoopen, om uw zoon te re lden zal
een vergeefsch ogm zyu. De wet wil haar
offerliefde en haa staan tot standbeelden
versteend, willoos, zoodra haar macht ge
biedt.
Eene siddering vloog door de magere ge
stalte van den Koopman.
Henri, bjj de herinnering aan
Meta, uwe Moeder
Gij hebt haar in uwe hardheid verstooten
ter wille van een valsch oegmsel van i "ge
beefde eer, omdit gij niet over geest en bart
beschikken kondet, zooal» gij over uwe koop
waren beschikt, Gjj deeldet my geen ensele
maal mede, dat de Déplactes tot een adellijk
met lange haren eu langen baard, de
bont overdekt met medailles.
Hg is aalmoezenier vau eeu der groo
te gevangenissen van St. Petersburg eu
gaat van huis tot huis om de werksta
kers aan te zettsn tot den strjjd.
DeOverhe'd zon den opruier wel wil
len gevangen nemen, maar zg vreest,
dat zijn» aanhouding waaordelgkheden
zullen verwekken.
Het stedeljjk bestuur van St. Pe
teraburg heeft naar aanleiding der werk
staking een officieels beken making uit
gevaardigd, waarin het zegt, het tenge
volge van de staking van den arbeid in
vele fabrieken en werkplaatsen voor zgn
plicht te houden, er op ts wjjzea, dat
noch samenscholingen, noch optochten
op de straat zullen worden toegelaten en
en dat ter verhindering van onlusten tot de
bjj de wet voorgeschrevin, krachtige
maatregelen zal worden overgrgaao.
Arbeiders en andere personen worden
er toe aangespoord geen deel te nemen
aan samenscholing in de straten.
De prefect van politie deelt de
bevolking mede,-«dat alle samenscholin
gen of optochten verboden zgn. Et zul
len krachtige maatregelen genomen wor
den om onlusten te beletten.
In 174 fabrieken staat de arbeid stil.
Het aantal stakers badraagt 96.000 per
sonen.
De President der Republiek had Za
terdag een onderhoud met R o u v i e r
over den pontieken toestand. Het gevolg
vau dit gesprek was, dat de President
R o u v i e r belastte met de vorming van
een nieuw Kabinet. Deze zal met zgn
politieke vtiendeu beraadslagingen hou
den en vervolgens den Presidaut zjja
autwoord doen toekomen.
De werks aking in Westlalen heeft
aldaar ook al invloed uitgeoefend op het
spoorwegverkeer. Iu het district Bochum
zjja 90 goederentreinen uiige rallen.
De gift van Z. Em. kardinaal Fischer,
aartsbis chop vau Keulen, groot 1000
Mark, wordt door de stakers beschouwd
als een aanmoediging, niettegenstaande
de Kardinaal uitdrukkelijk heef. verklaard
dat het uitsluitend zjjne bedoeling is, de
noodljjdende aibeidersfamilies te onder
steunen.
Naar aauleiding der handeliogen
over da Handelsverdragen verklaarde de
taatssecretaris Posadowsky in de
Rgksdag in antwoord op eeu interpella
ties bet v Igende
Zooals bekend is, bevinden zich de
O-sten ijksche gedelegeerden, hier geko
men om te onderhandelen over het han
delsverdrag, nog te Berljjn. Tot een re
sultaat is men nog niet gekomen.
Het zou daarom zoowel tegen de za-
keljjke belangen als tegen het diploma
tisch gebruik strjjden als cfterzjjds over
bang nde international» onderhandel]ogen
geslacht behoorea; misscaiea hid dit bewust-
zyn menige kwajougenssireek verhinderd. De
zelfde mond, die mij de nachtelqke expeditie
ontdekte onthulde mij myn» afkomst.
Ouil-Maryke, onderbrak de koopman
hem alleen zjj tan de ellendige verraadster
geweest zijn 1 Wie wist audeis iets van het
verleden te vertellen Uoch genoeg,
nu is er uo< maar een oogmerk de red.iiug
van myn zoon. Heuri, ik verzwe g u uwen
adel, omdat ik vreesde, dat het uw hoofd op
hol zju kannen oreug n en een avonturier ran u
maken in plaats van een soiled koopman. Ik
heb my vroeger daarom rent reeds laten in
lichten, er bestaat geea Déplacet meer in
het adels egieter vau FrankrjjK. Ik wil e. hier
uwen naam en uw wa,.en opnieuw doen schit
teren, wil myn rykdom daarvoor atstaa^, wil
met u de winsten vau rnjjn huiB dtelen
Eaat iny myn zoon behouden
Maubourg Wendde zich af. Ik heb mjjn
naam zi owel al» mjjn ver-autschap afgelegd,
ik kau voor u Diets doen le ier woord
meer in «leze zaak is voor mjj eene marte-
liug.
Een kreet ontsnapte aan de borst va den
oom hy maakte en gebaar als wilde bjj zich
voor de toeten van den luitenant nederwer-
pen. Maar zoove kwam hy niet; als ijzeren
haken omklemden zyu mage<e ving ra den
schouder van enri //Red myn zoon of.
wees vervloekt.//
iet geelachtige ge aat van den jongen offi
cier nam eeu aschgrauwe Kfsur aan.
Al vloekt ge mij ik kan hem niet
eenige madedeeling werd gedaaD. In
den loop der volgende, week wordt de
interpellatie beantwoord.
Vrjjdag-avond had in Muochen—
Gladbach, een groote, door de christeljjk
sociale vakvereeoigingen uitgeschreven
vergaderiog plaats, die door meer dan
1000 textiel-arbeiders bezocht werd De
mjjn werkersleider H z g e n nit Altenes
sen besprak den toestand in het Ruhr-
district. De vergadering nam een motie
aan waarin zjj zich solidair verklaarde
met de stakers en baar afkeuring uitge
drukte over de bonding der regeerin?.
De koper en jjzerfabriek in Osnabrück
beeft tengevolge van het gebrek aan ko
len haar bedrjjf electrisch ingericht. In
dien de staking langer duurt zullen En-
gelsche en Belgische steenkolen besteld
worden.
De Regeeringscommissie zet haar on
derzoek naar de oorzaak der staking met
spoed voort.
Zg heeft verschillende ondercommi>siën
benoemd om haar behulpzaam te zgn.
Inmiddels zetten de socialisten hun bes
te beentjes voornit om het vuur van on
tevredenheid aan te wakkeren, Vrjjdag
hielden zjj eanvergaderingte Essen van
de vrouwen der stakers. Meer dan 2000
waren opgekomen uit alle deelen van het
gebied, De sociaal-democrate Plum voer
de anderhalf nur het woord. Deze vronw
sprak over de onwaardige behandeling
door de ambtenaren, de hongerloonen,
het stilleggen der mjjnen, den tjjd van
dalen en stijgen, het nullen der wagens
Zjj sprak den vrouwen mosd in, betoogde
dat zjj den mannen moesten aansporen
tot troaw aan de organisaties en afkeer
van sterkeD drank. Met alge meen e stem
men werd de volgende motie aangeno
men: «De vergadering van stakersvrou
wen verklaart het volkomen eens te zgn
met de inleidster en belooft de mannen
nie* eerder naar de mjjnen te zullen zenden
- óór de eisehen ziji ingewilligd.
De werkstakers boudeu zich tameljjk
rustig. Er komt overal gebrek «an
sieenkolen.
Te Jaworzno (Polen) loopen agenten
he land at ommjjuwerhers voor het Rnhr»
district te werven. Er worden hooge
loonen toegezegd.
De industrie Ijjdt steeds meer en meer
onder het kolei gebrek. Te Dusseldorf
heeft de fab iek van Hein, Lebman
eu Co den werktjjd met 3 uur moeten
bekorten. De üusseldorfer text elfabriek
werkt nog maar 8 in plaats van 11 nur.
Louis Soest eu Co. heelt nog
slechts voor 6 dagen kolen. De Bürener
Portland-cementfabrieken hebben verschil-
1 lende oveos gedoofd. De Röhrensche Pied-
boenf heeft voor 3 weken kolen.
Ook in ons land doet zich reeds de
werkstaking gevoelen.
Wij krjjgen, zoo schrjjft men uit Roer
mond, onze kolen hoofdzak»lgk uit het
Ruhrbekker en daar natuurljjk weinigen
redden, zelfs »1 zou ik het willen. Als een
Argus staat degene achter mjj, die morgen
hier als myn opvolger commandeeren zal. De
wet des keizers, de onherroepelijke, eischt haar
offer
Is het ha tr slechts aan een offer gelegen,
niet aan den persoon; neem dan de vader in
plaats van d.n zoon, riep de ko pman. Op
den zoon rust de toekomst van het Huis Eere
krans.
Dit had eerder bedacht moeten worden,
voordat de erfgenaam van dit huis zich aan
aan bet gevaar van twijfelachtige eer bloot
stelde. Ik kan. ik mag niet meer naar u luis
teren. Hij wendde z'ch af, ten einde zjjne
ontroering te erbergen.
Thomas Eerekrans drukte de hand op het
hart, a's wilde hy het met neweld tot rnst
dwingen. Het gelukte hem. Mag ik den ver
oordeelde zien?
Als genade van het Fransche gouverne
ment tan ik u dezen wensch inwilligen, als
u schrifteljjk haar
Genade f ik ben geen bedelaar,
die men met eene aalmoes wegzendt.
Zal Frans sterver} zonder dat ik hem nog
eenmaal omhelsd heb, mjjn zoon oen offer van
Fransche tirannieP Nog in de en nacht verlaat
ik Schnrnrode en zal, als ik geen voertuig
vinden kan, te voet naar Hamburg moeten
wandelen!
Wordt vervolgd.)