No* 5951
Vrijdag 17 Maarl 1905
29ste Jaargang
QagBlaè voor &ïoorö* on SLuiè-óLollanó.
Koeropatkios ondergang,
Volksbeschaving,
Een miskende vrouw.
li 1T A LiKI),
BUREAU St, Jansstraat Haarlem
i 1,28
1,50
2,90
0,03
53
Italië.
Oe toestand in Rusland.
Rusland
Frankrijk.
com
ABOBBKMB® TSÏ'HI JS,
?er 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS Dili! AJDVBBTBlfTIHBr,
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7«/a r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Oénerale[ PublicityEtrangbri
"UlTE MA BON AGITATB. 6-L. DAUBE Co JOHN., f. JONES SuccParis 31bisFaubourg Mordmartre
TIJEN D
Volksbeschaving eu volksontwikkeling
zjjn de groote machtspreuken van onzen
fjjd't Zjjn mooikliukende woorden
waarmede verbazend veel gegoocheld
wordt, en die dikwgls hetzelfde effect van
bewondering teweeg brengen als de kleu
renrijke, in facetten geslepen glazen bal
len die de jongleur opwerpt eu iu den
glans van het voetlicht dost glinsteren
en schitteren als robijnen en saliereu,
karbonkels en amethysten, en die tocb,
van al dien tooueelglaus ortdaan, slechts
grof en waardeloos glas blijken te zjjn.
Siuds een vijftigtal jaren werd alles ge
daan om beschaving be on wikkeliug on
der het volk te brengeD.
Men heeft den schoolmeas er van vroe
gere dagen vervangen door den onderwij
zer, dien men, onafhankelijk willende ma
ken, tot een beambte van den Staat
heeft getransformeerd. M n heeft het on
derwijs op een geheel nieuwe leest ge
schoeid in vakken verdeeldtot het
hoogst mogeljjke peil opgevoerd de exa -
mens verzwaard de klassen iu da school
tit een klein aantal leerlingen beperkt:
en dat alles om het volk tot hoogere
ottwibkeling, t.t meerdere ea meer al-
gemeane kennis te brengen entebwha-
ven.
En wat heeft men met dat alles ba-
reikt
De algemeene kennis is wat toegeno
men er zjjn minder analfabeten er wordt
misschien wat meer gelezen, maar of de
beschaving inderdaad is toegenomen, wie
zou het durven beweren. Met veel meer
recht zou meu kunnen zeggen dat de ba-
schaving achteruit is gegaan. Dit is in
elk gsval onbetwistbaar zeker dat het mo-
reele peil bjj de gr ooi e massa van het
Nederland-che volk gedaald, aaumerkeljjk
gedaald is.
Meu heeft indertjjd beweerd, dat de
millioeten, welke voor het volksonderwijs
zouden worden uitgegeven, later zouden
teruggevonden worden in de mindere kos
ten die voor gevangenissen en Rijks-op
voedingsgestichten zouden gevorderd wor
den, maar dit fraai argument, dat io zjjn
tjjd opgeld deed, is gebleken van
nul en geener waarde ta zjjn.
De gevangenissen en Rjjksopvoediogs-
gtichten zjju overvol en er is gee-i voor
uitzicht dat daarin eeüige verandering
zal komen, al worden de kosteD voor b< t
onderwjjs ook nog zoo hoog opgevoerd.
Overal hoort men klachten oprijzen
FEUILLETON
13.)
Vervolg
Pat bewijst reeds tegen n. Een getrouw
onderdaan van den keizer moet van zijn liefde
bljjk geven door in het leger Zijner Majesteit
te dienen. IVat de verklaring van het hoofd
der rebellen betreft, zij is zonder waarde in
mijn oogen. Slechts al te gelukkig zouden
allen hier zich rekentn, indien een hunner ont
snapte om opnieuw verder het gif vaa hun
verraad te gaan vtrspreiden. Mannen, neemt
vooral dien ellendeling onder uw toezicht;
het feit, dat men juist hem zorkt te spare
zegt genoegzaam, dat hij de gevaarlijkste d r
gansche bende is.
Een kwartier later verlieten de gevangenen
geboeid het huis.
Beeds den volgenden dag ving het rechts
geding aan; het duurde echter niet lang:
alleen Iwan ontkende alle schuld en de ande
ren bleven te zijnen gunste getuigen, maar
zonder dat men eenig geloof aan hun woor
den sloeg.
Een week later volgde de uitspraak. Zjj
luidde voor allen zonder onderscheid levens
lange verbanning naar Siberië, met gal istraf
in de mjjnen van Aziatisch BuBland Het
over de bandeloosheid eu verregaande bru
taliteit der jeugd, en het aantal zware
misdaden neemt met den dag tnp, zelfs die
door jongelieden, nog bjjaa knapen, be
dreven. Ons laai, dat een vijfentwintig,
dertig jaar geleden (en bijna exsptionee-
le eervolle plaats in Europa innam wat
betrelt zware misdaden tegen personen
en zeden, zal langzamechaod andere lan
den verre achter zich laten. L>it wjjst ze
ker niet op een groote re beschariog.
Het bewijst al'een dit, dat ontwikke
ling (kennis) en beschaving twee zeer
verschillende dingen zjjn, die zeer zeker
samen kunnen gaan, maar niet absolnut
samen moeten gaan. En toch heeft men
keinie, wetenschap, intelU ctneele ont
wikkeling te veel vereenzelvigd, te veel
ais gelijksoortig beschouwd met bescha
ving, hetgeen een zeer verkeerde opvat
ting en noodlottige dwaling was.
Kennis, wetenschap, zgu de tesultaten
van de ontwikkeling van de vermogeus
van den menschelyken geeit, iets zeer
individueels en alo't ware een transfusie van
de kennis vau den een in den ander. Be-
schaviog ii een opwekken, een gevoeliger
makm van de fjjuere vezelen van het
gemoed, van dsü inwenfigen mensch.
Men kan een groote mate bescha
ving bezitten zonder groote geleerdheid
of veelomvattende kennismaair men
kan ook bjj vesl wetenschap en grcote
intellectueels ontwikkeling zeer weinig
ware en innerlijke beschaving hibben.
Kennis en geleerdheid kan men op de
school- en collegebanken in weinige jaren
opdoen; bercbaviog niet of zeer zelden.
Deze laatste ia ean gevolg van opvoediag,
en niet alleen van de opvosdiug van een
individu, maar van verscheidene indivi
duen, verschillende geneiaties. 't Is dik
wgls een kostbare erfenis in het geslacht
door defami'ie met najjverige zorg bewaart
en vermeerdert, en daar zjj de aitiug is van
het (doler gedeelte van den menscb, kan
zjj cok alleeu datrin waa he'.d bsstaa
aangekweekt en vermeerderd worden, waar
de opvoeding op den godsdienst wo-dt
opgebouwd.
Maai godsdienst is contrabande bjj het
neutrale volksonderwijs, dat allee r naast
wetenschap en kennis, alleen zoogenaamde
Christelgke en maatschappelijke deugden
mag aankweeken.
Een contradichio inter minis, want zonder
godsdienstigan grondslag kunnen toch
Christelgke, noch maatschappelijke deug
den bestaan.
Van die Christelgke en maatschappelijke
deugden is bij rei groit gedeelte van
werd hun zelfs verboden no* een laatst vaar
wel aan vrie den en bloedverwanten toe le
roepen of hun te schrijven.
De raak was echter opzettelijk zoo geheim
gehouden, dat men noch op Sterna, noch elders
daarvan iets vernomen had, en Iwnpls bruid
aan de grootste angsten ten prooi bleef, ter
wijl zjj nog altijd teve geefs op den terugkeer
van den jongeling wachtte.
Op zekeren morgen keerde een bar^r broe
ders, bleek en on'daau, uit de hoofdstad te
rug, waar hij had moeten zijn tot regeling
van enkele zaken, de nalatenschap betreffin-
de.
Wat is er dat u zoo terneerdrukt vroeg
het jonge meisje verwonderd.
Ellendige tjjding, mompelde hij, zonder
nog te vermoeden hoezeer zjj zslve daarbij
betrokken was. de regeering heeft weer een
heldenfeit verrirbt. Vier mijner vrienden zjja
met een twintigtal ai dere eedgenooten over
vallen geworden en tot levenslange galeistraf
veroordeeld.
Een laatste poging aanwendende om zieh
staande te houden, vroeg Alma
En wie zjju die vrienden
Olisdorff, Saguiako, Demircff en Iwan
Karoskine, antwoordde hjj.
Maar even spoedig maakte hjj een kreet
van ontzetting.
Zijn zuster was als een levenlooze massa
aan zijn voet neergestort.
I
VIERDE HOOFDSTUK,
Op Sterna was alles in rouw gedompeld.
hen die geroapen zjjn het volk te onder
wijzen, al even weinig te bespsurer. &ls
van beschaving. Dezs laatst?, wij hebben
het reeds gezegd, moet als 't ware van huis
alt meegebracht zjjn en dat is bjj de
groo'e massa hnnner niet het geval.
O a zich hiervan te overtuigen behoeft
men slechts na te gaan wat zjj in hun
organer, op congressen en vergaderingen,
iu dag- en weekbladen schrjjven en zeg
gen. Daar ontbreekt gewoonljjk alle in
getogenheid, allen goeden toon, alle be-
grrp van wat voegzaam of onvoegzaam
is; 8n waarijjk, de openbere onderv, gzers
zjjo zeiven da grootste afbrekers van het
openbaar onlerwjjr. Waar nu die onder
wijzers blgk geven zoo weinig tact
en beschaving te bezilten, hoe kan men
dan verwachten dat de door hen opge
voede jeugd eigearch&ppen en hoedanig
heden zal bezit en, die zjj hsar ni.t kan
nen mededeelen. Waarljjk,het wordt hoog
tijd dat de opvoeding der jeugd in an
dore banen worde gel rid, wil men een
geheele verwildering van het volk voor
komen.
Aan het meer en meer veld winnend
gerucht, dat luit.-geneiaalSoekomli-
nof als opperbevelhebber in Mant joe-
rije Koeropatkin z silver vangen, is,
zoo dit gerucht wordt 4b3waarheid, esn
nationaal treurspel voorafgegaan, 't Is,
nog niet uit en de directie belooft een
reprise. De tegenwoordige vertooners zul
len het eerst tot het eind moeten uit
spelen ook genei aal Koeropatkin,
zoo wilden enkelen, zou voor bjj aftreedt
moeten zorgen, dat hg zjjn legers redt
uit de moeilijkheden, waarin zjjn «ge
brek aan doorzicht», zijn «gemis aan ini
tiatief» enz. enz. ze hebbe r gebricht.
Het opperbevelhebber chap is aiders
waarlgk een zeer moeieljjk op te leggen
en uite st zware taak. Reeds Zaterdag
1.1. besloot een raad van generaals, op
Tsarskoje Salo gshoudeo, in beginsel
Koeropatkin terug te roepen. Toen
schijnt men meer voor grootvorst Ni o o-
laas Nicolajewitsj te hebban
gevoeld, met Soekomlinofof Sa-
ka r o f als chef vaa den stat (het is te
hopen dat niet weer de Laatstgenoemde
sein-maar-raak-gemraal zal worden ge
kozen). Ten slotte zon dan nn de keus
op S o e k o m 1 i n o f zijn gevallen.
«L'embarras da choix
Maar die weiielmoedigheid, cok weer
hier, leert, dat nn en nog allerlei over
wegingen iu 't spel kwamen, dis met
bekwaamheid niets hebben uit te staan.
Daar zit de kwaal die Ruslands lede
maten voorbeschikt tot de Japansche am
putatie
Iwan's ouders waren niet minder onherroepe-
Ifk getroffen dau hun ongelukkige zoon. Zjj
poogden elkander op te beuren en moed in
te spreken de prins zoa al zijn invloed aas
het hof gebru ken tol redding van tijn ramp
zalig kind, maar geen van beiden durfde
gelooven aan den gobden uitslag eener der
gelijke pöging. De jongeling was verl ren
a'le hoop was gestorven in hen.
Toch verrichtte hg het onmogeljjke. tot zijn
behoud en earst, teen hg uit Siut Petersburg
wederkeerde met het bericht, dat alles tever
geefs was geweest en Iwan zich reeds op weg
bevond naar het ballingsoord, zonder dat het
den rampzaligen vader veroorloofd was ge
weest hem nog een laatste maal te omhelzen
of zelfg ook masr te zien, was hjj als een we-
zenlooze geworden. Zelden of coit ontsnapte
er meer een woord aan zjjn vast opeengeklem
de 1 ppen, zijn blik tuurde strak voor zich
uit; zouder iets te zien van h%tgeen er om
hem heen voorviel, hij dacht er zelfs niet
meer aan zich om de belangen van het land
goed te bekommeren. Zijn zoon had al zjjn
hoop, al zjjn geestkracht medegenomen.
1'e prinses ontbood de kundigste genees-
heeren, om hun raad in te winnen, maar na
dat zij baar echtgenoot eenige achtereenvol
gende uren gadegeslagen hadden, schudden
zjj moedeloos het hoofd, voor hem was geen
kruid gewassen. Alleen de terugkeer van zjjn
erfgenaam had hem kunnen genezen. I
En langzaam kwijnde hij weg, geljjk een
plant die bjj gebrek aan zonneschijn verdort;
al de liefde der zjjnen bleek slechts in staat
Van generaal Soekomlinof weet
men alleen, dat hij de uitverkoren leer
ling is van generaal Dragomirof
hetgeen veel zegt.
Met Koeropatkin verdwjjnt een
hoogst bekwaam man van het tooneel,
die eerljjk was zooveel als een Russisch
politicus en veldheer dat maar zjjn kan.
Hoe hg orde schiep in den chaos der
te Condat een hevige brand gewoed,
waardoor het plaatsje voor het grootste
gedeelte in de asch is gelegd.
Te Lyon heeft men een juwelier
in hechtenis genomen, die imitatie-adel-
st8euen vervaardigde welke hg aan de
leveranciers van het Palais Royal ver
kocht.
In den Franschen ministerraad heeft
Mandejoerij'che benden is bewonderens- j minister D e 1 ca s sé meegedeeld, dat de
waardig; hoe hg tegelijk de verantwoor
delijkheid van het opperbevel droeg en
den dien-t der leger voorziening, de ver
pleging van gewondeu enz. organiseerde
is boven allen lof ten hoogste verheven,
maar bovenal strekt hem tot bljjvende
verdienste al wat hg' met een gebrekkig
wapen en werktuig gebrekkig in ver-
geljjking met de alles overtreffende mo
derne corlogsmachinerie zjiner tegenstan-
deis wist uit te ïichteD. Tien maan
den lang heelt bjj de ondankbare taak
«e.vuld, de Japansche legers regen te
hondeD, den grond niet zonder hevigsn
strjjd op te offeren en het eenige krjjgs-
plaa uit te voeren dat mogeljjk was,
waarde Japansche eindoverwinning vast
stond den vjjand die overwinning zoo
duur mogeljjk te laten betalen.
Generaal Koero patkiu heeft deze
eindoverwinning voorzien. Voortreffeljjk
kamergeleerde als hg was, konden de
schitterende militaire eigenschappen der
Japaoners hem toch niet ontgaan, moest
hji zjjn eigen inferioriteit beseffen. En
toch behield hg tot het laatste zjjn op-
gewekten en opwekkenden moed, wist ajj
zjjn manschappen aan te vuren ook waar
hjj zelf meet geweten hebben, dat luttele
eer en geen voordeel te bebalen was.
Dat eisebt een karaktervastheid aan wel
ke het plicht is, nederig en zslfs bewon
derend net eeresaluut te brengen.
Koning van Spanje op 30 Mei te Parjjs
zai komen en daar tot 5 Juni zal bljj-
ven.
De staking van de 3000 aan den Sim-
plontunnel arbeidende werklieden is door
vargeljjk beëindigd. Het werk is thans
b er vat.
Te Moskou had in den afgcloopen
nacht op het Schouwburgplein eenthevi-
ge ontploffing plaats. Verscheidene per
sonen, Wiarvan een gewond is, zgn in
hechtenis genomen.
De «Matin» beweert, dat de Czaar
den oorlog wil doen eindigen, mits Ja
pan er van af ziet een schadeloosstel
ling in geld te vorderen en waaneer het
Rusland zgu rang als groote Aziatirche
Mogendheid wil doen behouden.
Aan het «Petit Journal» wordt uit
Petersburg gemeld, dat de Czaar door
de gebeuitenissen der laatste dagen ge
heel is ferneergeslagtn. Hjj wil niemand
meer ontvangen.
Gi termorgen had een ljjkdienst
plaats ter gelegenheid van den jaardag
van den dood van Keizer Alexander II.
Geen enkel lid der KeizerljjKe familie
was er bjj tegenwoordig.
Volgens ean bericht uit Guérat heeft
zjjn laatsteu levensdag een weinig te ver-
zachteD. Alleen wanneer zjj van gratie spra
ken een, hoop, waarin geen van allen geloofde,
ke-rde er nog eene flikkering in zjjn uitge
doofde blik weder. Had men zich wel ooit te
voren barmhartig getoond in Rusland P
Op zekerendag, dat hij leeds niet meer in
staat was zgn kamer te verlaten, zoozeer had
het lgden zjjn krachten uitgeput, verzocht hjj
zjju vrouw bjj hem te komen zitten, om de
toekomst met haar te bespreken.
Ik voel het eiude naderen, zeide hjj
rustig, en juist met het oog op Iwan is het
noodzakeljjk reeds nu mjjn uiterste beschik
kingen te maken.
Helaas I onze arme jongen kan niets van
ons ontvangen.
Ik weet dat al zjjn bezittingen verbeurd
zijn verklaard, zoowel hetgeen hjj reeds van
zjjn peetoom, mjjn broeder, had ontvangen,
als hetg en hem later nog door een erfenis
ten deel kon vallen.
De wet verbiedt mij daarenboven mjjn on
gelukkig kind geheel en al te onterven, zoo
dat een deel vau ons vermogen aan zjja beu
len mozt overgaan. Maar ik wensch, dat dit
deel, zoowel bij mjjn dood als bjj w eigen
overlijden, zoo gering mogeljjk zal zjjn.
Gjj hebt daaromtrent volkomen geljjk,
wij zullen alleen zooveel op zijn hoofd nala
ten, als hem volgens de wet toekomt.
Daarvoor zullen we reeds morgen zorg
dragen, lieve. Maar wjj behooren niet te
vergeten, dai, zoo wjj geen hoop mogen koes-
'3tiren hem ooit nog hier beneden weder te
1 e Bakoe hebben gruwelgke Tartaren-
moorden plaats gehad.
In den namiddag van den 21sten Fe
bruari weed daar in de Zerkofsky-straat
eeu huii van drie verdiepingen, toebehoo-
rende san denArmeniër Babadjonof
door Tartaren belegerd; meer dan esu
nur lang beschoten de belegeraars en de
bewoners vaa het huis elkaar. Toen sta
ken de Tartaren het gebouw in brand
en lieten den ongelukkigen Armeniërs de
keuze tosschen deod door verbranding of
dood door hunne messen. De meeste
slachtoffers kozen het eerste en negentien
hunner kwamen bg hua volle bewustzgn
in de vlammen om.
Teg<m negen nur was het huis ver
nield en bleven alleea de kelders over.
Deze werden door de Tartaren onder
zocht, om eventuesle overlevenden op te
sporen. Er stonden eenige groote kisten
en een Gforgiër stak dadelgk zija lan
gen dolk in een daarvan. Eea gesmoor
de angstkreet verraadde een slachtoffer.
Da kisten werden geopend en negen doo-
deljjk veiscbrikte Armeniërs weiden te
voorschjjn gehaald zg werden met uit
zondering van de vrouwen geslacht. Een
vrouw smeekte genade voor haar zoou
en viel flauw op de smeulende puiuhoo-
pen van het huis, toen zij hem zig neer-
1 houwen. Haar kleeren vatten vlam en zjj
verbrandde levend, zonder dat een der
omstanders een hand tot haar redding uit
stak.
In andere huizen vielen dergelgke gru
weldaden oor. Ook kinderen werden niet
gespaard. Ddjwoningenjwerdenjgepiunderd;
enkele Armeniërs werden voor losgeld
vrjjgelaten. In het geheel vielen er, on-
rekend de gewonden, 350 slachtoffers,
terwjjl voor eenige millioenen roebels
sohade werd aangericht.
De liberalen te St. Petersburg zgn
voornemens voiksbeioogingen op touw te
zetten voor de hervormingen. In de laat
ste helft van deze maand zullen vele
volksvergaderingen in Petersburg en an
dere groote steden bjjeeDkomen.
zien, alles kan gebeuren. De üzaar kan sterven
en de troonbestijging van den nieuwen keizer
door de gratie van eenige duizenien veroor
deelden gekenmerkt worden, geljjk dat bjj de
kroning van Alexander II plaats had. In een
woordons kind zou eenmaal kunnen weder
keeren, ook al is dat, helaas 1 niet wa arschijn-
ljjk, en iadien zich dat geluk ooit voordeed,
mag hij et broodeloos staan, noch ook af
hankeljjk van de goedheid zjjner zuster wezen,
wsnt deze zullen trouwen, en dan hing hij
van zjjn zwager af.
Ik erken geheel en al de wjjsheid uwer
woorden, gaf de prinses ten antwoord, maar
hoe dan te handelen
Lang heb ik over nagedacht en ik
meen ten laatste een middel gevonden te
hebben.
Spreek.
Gij kent evenals ik het karakter onzer
oudste dochter. Olga heeft een belangeloos,
liefderijk hort. Het leven is haar ernst en de
hartstochtelijke wijze, waarop zjj over het
ongeluk haars broeders treurde, vegt ons ge
noegzaam, hoe lief hjj haar was.
O 1 Daaromtrent hebt gjj geljjk,
Hoe dikwgls heeft zjj niet verklaard dat
haar geen grooter vreugde geschonkeu kon
worden, dau zoo men haar toestond daar
ginds in Siberië zijn plaats te gaan innemen.
Wordt vervolgd
