5960
Woensdag 29 Maart 1905.
29ste Jaargang
12)ag6laó voor ^Sfïooró"0/1 SCuid-i%ollanó.
Verkiezingstactiek.
Een miskende vrouw.
BÜITEJVLAND,
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feeatdsgen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPBRS.
BUREAU St, J&naatraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer 71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie GéneralePublidté, Elrangèrt
"aoxTE MA NON AGITATE. G.L. DAUBECo JOHNF. JONES Suco. Paris SlbisFaubourg Montmartre
«Bij de Linkerzijde is de verwarring
hopeloos en de ontevredenheid algemeen,
sinds de Uuie-liberolen besloten de zetels
der oud-liberalen onbestreden te laten,
terwjjl de Vrjjzinnig-democraten, geheel
consequent overigens, adviseerden, om bjj
de eerste stemming overal (tenzij daar
door gevaar mocht ontstaan, dat de ze
tel zou overgaan aan de Rschter-zjjde)
eigen eandidaten te stellen.
Het Volkspot, Treub raast, Mr.
Van Houten stookt, de «A. R. Ct
toornt, sliet Vaderland* moppert, het
oud-liberslisme jammert.»
Deze woorden van De Tijdmaken
we gaarne tot de onze. En ten pleiziere
van onze lezers gaan we zi eet s toelich
ten. Want waarljjk: dat linker geharre
war is aardig om aan te zien.
In Deventer wordt de vrijzinnig-demo
craat Mr. Marchant b,stookt door
liberalen, die een minder rood getinten
candidaat steldente Leiden stelden de
vrijzinnig-democraten prof. Treub naast
niet tegen, 'och neenprof. Van
der Vlugt, met wien nu de Unie-li
beralen verlegen zitten. Krachtens het
blanco-artikel-contract hoor«n ze bp
Treub, maar hun bestuur besloot, af
tredende l bsralen niet aan te vallen. Wat
moeten ze nu doenEn in Alkmaar
schjjnt jhr. van Foreest niet bjj al
2jjn partijgenooten genade te vinden.
Ziedaar met een paar voorbeelden de
eenheid(!) ter linkerzijde waardig gtillus-
treerd. En om die hartelijke eensgezind
heid nog wat inniger !e maken, heelt Mr.
vanHouten ueel zjjn I5n Staatkun
digen Brief gewjjd aanstoken tus-
schen de vrijzinnige groepen, die zich
vastklampeo aan het blanco-artikel. Hjj
hels de vaan omhoog der oud-liberalen,
wier bekend manifest hg mede-ondertee-
kende, en ze6t:
«Wjj willen niet alleen Kuyper
verwijderen, maar ook Dts beters in de
plaats krjjgen. Wjj widen kractnige
weikzsamheid op elk gebied, maar in
liberalen g est. Wjj willen uitbreiding,
geen inkorting onzer maatschappelijke
vrjjheidafschafiiog van reeds over
matige wettelijke plagerijen, geen nieu
we dwangwetten.Wjj moeten Leerplicht-
enDrankwet van ons standpunt herzien.
Vooits moge Treub nog zoo prach
tige belastingen uitvinden, wjj willen
trachten van de ongekende stgging van
feuilleton
Vervolg.)
de opbrengst der bestaande belastingen
g-bruik te maken om haar druk te ver
minderen.
«En bovenal, wjj willen in geen ge
val de richtiig aan het roer brengen,
die Kuyper zjjn zware taak in het
voorjaar van 1903 2Óózeer heeft be-
moeiljjkt.»
Dit ljjkt mannentaal, maar 't is malle
taal, Mr. Samuel wjjst allen linker-
stean af, wat tengevolge zal hebben, dat
hjj cok duikelt, want zooveel hebben de
oud-liberalen waarljjk Liet in de melk
te brokken. De «Arnhemsehe Courant»
is dan ook in haar wiek geschoten en
tracht den heer Van Houten
naar het concentratie-schuitje te lokkenï
Dit zou verataudig wezen; maarzjj stoot
hem integendeel nog wat verder af. Luis
ter
«Mr. van Houten bljjft in de
rol van iweedrachtstoker, dcor hem in
de tien laatste jaren gespeeld. Toege
vende aan zjjn rancune tegen een twee
tal politieke leiders in de Tweede Ka
mer, in wie hjj bovenal de bewerkers
ziet van het verlies vaa zjjn vroegeren
invloed iu het Parlement, beet jjdt hjj
alle pogingej van dezen om door eene
consequente hervormingspolitiek de
vrjjzinnige gedachten weder in onze
fctia'.kunde te dosn zegenvieren. Wat
liberaal noemt, is liberaal, zjjn haan
moet koning kraaien; en kan dit niet
dan maar liever bljjve het land over
geleverd aan de ktrkelgke reactie on
der dr. K u y p e r 's gevaarlijke lei
ding
De «Arnbemsche» heeft er waarljjk
eer van Vooral die slotwoorden klin
ken prachtig in den mond van imaud,
die en passant staat te jimmeren over
eigen onvermogen om den boel bjj me
kaar te houdeü. Heizellde blad toch
veegt «Land en Volk» geducht den man
tel uit, omdat dit Haagsche oigaan de tac
tiek der vrijzinnig-democraten in etrjjd
dmfi noemen met de blanco ovtreen-
komst. «'t Is beslist onwaar, zegt de «Arn
hemsehe Ct.» dat de op 21 Januari ge
sloten overeenkomst ook maar zinspeelt
op de tegenover de oud-libtralen te vol
gen tactiek.» Maar daarop lait het blad
het betoog volgen, dat de Uoie-1 buralen
«feitelijk els eerlgke lieden geen keus
hebben». Zjj moet n b.v. in Leiden prof.
Treub kiezen of zg willen of niet, zoc-
dat we hier de «Aruhemscbe» zelf weer
tweedvaiht zien stoken tasschsn de Unie
mannen en hun bestuur, dat immers
Lang worstelde Iwan tegen de struikelblok-
kes welke zij bij elke schrede ontmoetten,
maar tegen den avond was hij geheel en al
overwonnen en wierp hjj zich lang uit op
den grond neder met den wanhoopskreet
Laat mjj hier sterven; ik kan niet
verder.
Zgn vriend was bijna even vermoeid, als
hjj j het zachte vrouwengelaat, dat hem oit
de verte toelachte, schonk hem echter een
bovenmenschcljjke geestkracht en deed hem
alle licbameljjke afmatting vergeten. Met
Bomberen blik zag hjj dan ook op zjjn met
gezel neder.
Een oogwenk kwam de verzoeking in hem
op, te dom zooals de jonge man vroeg en
hem aan zgn lot over te laten om zelf ver
der te trekken,maar onmiddellijk daarop herin
nerde hjj rich Karoikine's oucLrs en wat hij
hun verschuldigd was. Zich dus zachtkens
vooroverbuigende, zeide hjj
Rust wat uit, wij zullen morgen verder
trekken.
Maar dat beteekent ook voor u den
dood. De koude is veel te hevig geworden.
Ik heb een vuursteen bjj mjj en zal een
flink houtvuur maken. Richt u op ea lait
ons een open plek uitzoeken.
Zjjn stem was zoo gebiedend, dat Iwan hem
werktuigelijk gehoorzaamde en zich nog een
eindweegs verder sleepte, totdat zjj een kleine
vlakte ontdekten en Paul Nesdorff onmiddel-
ljjk dood hout afkapte en ODtstak.
Leg u thans neder, zeide hjj opnieuw.
Morgen zullen wjj overleggen wat ons te doen
staat.
Maar gjj zelfP
Ik zal ook trachten te slapen. Het vuur
houdt vauzelf de roofdieren versjjderd. Ik
had daar eerder aan moeten denken.
Gij hoopt dus nog steeds
Meer dan ooit Wjj zjju reeds ontkomen
aan het gevaar weder opgevangen te worden;
wat ons overblijft, is een harde kamp tegen
de natuur, legen ons eigene zwakheid en
ontberingen maar wjj zouden geen mannen
zjjn, indien wjj ons daardoor lieten overwin
nen.
OI Dat ik uw vertrouwen mocht dee-
len, dat ik zeker kon zjjn morgen ot over
morgen niet weder te vallen om mjj niet weer
op te beffen.
Een vastberaden t ek kwam op Nesdorff's
lippen.
Prins Karoskine, zeide hjj, ik zou u al
heel slecht beoordeeld moeten hebben, indien
gjj in staat waait u door epn zoon uit het
volk te laten beschamen.
Iwan maakte een gebaar van moedeloosheid
en de jonge advocaat vervolgde:
aanraadt altredende liberalen i. c. prof.
v. d. V 1 u g t, ciefc aan te vall-n.
Men ziet, het gaat tr aardig naar toe
linke. De «N. R. Crt.» drong dan ook
al bg het «Uuie»-bestuur aan op een na
der advies, «opdat geen verschil van op
vatting mogelgk zg,» terwgl de «N.Arnh.
Crt.» geweldig boos is en zegt
«Het ergste en ergerlijkste is, dat
onze vi ijzinnrge leiders de geestkracht
hunner volgelingen verlammen, het ver
trouwen in de gemeenschappelijke zaak
ondermijnen.»
Die boosheid helpt catuurljjk niemen
dal. De fpljjtzwam is eenmaal gezaaid en
het politieke weer is niet geschikt om
het zaad welig te doen ontkiemen, Wjj,
rechte, kunnen dit al met genoegen ga
deslaan, maar moeten niet denken,
dat het nu wel van zelf met ons zal
losloopen. Want hoor hoe het <Volk*
spot
«Nu komt vooreerst aan't konkelen
geen eind. De beginselen zgn weg, en
't spel begint. Geen politieke kleur
geeft meer den doorslag, maar men
bekent of verzaakt op de kleuren van
een kaartspel. Geen overtuiging meer,
alles is kans. Ea als straks het spel
uit is gooien ze winsten verlies bgeen:
we hebben maar voor de leas gespeeld,
eD we hoorsn tcch bg elkaar.Dan wor
den alle grieven vergi ten,alle districten
verdeeld, en komt de zuiver anticlericale
politiek, zooals we die zoo veak hebben
gekend, een politiek zonder tigen be
ginsel, een politiek die alleen weet
wat ze Diet wil. Dan wordt om bet
oude beeld te gebruiken, de toog ge
spannen vanK ar nebeek totTr e u b,
gespannen vcor dea strijd, gespannen
voor den gehoopten buit.»
Zoo zal 't gaan Eu niet pas na de
heele kiescampagne, maar reeds vlak na
den eersten stambusuitslag, dus als de
here temmingen aau de orde komeo. Het
«Volk» zal dan zelfs geducht meehelpen
om de grieven te rergeten en ook zijn
winst bg die der liberalen strgken.
Yóóf 't zoover komt moeten wg onzen
slag geslagen, onze hoogste troeven uit
gespeeld hebben. Wel vrooljjkheid dus
om het liberaal giwurm maar daarnaast
onzerzjjai on verbreek bare eendracht van
meet af aan.
Voorheen en thans.
Mogen we da liberalen, ten aanzien
van de vrijmaking van hit onderwijs,
Ik voor mg ben vast b.sloten tot het
eind voor de vrjjheid te worstelen. Zoo ik
neer mocht s orten, alvorens een veilige haven
te bereiken, voord .t ik de grenzen overschre
den had, dan zal het alleen wezen als een
lijk.
Hoe benijd ik u om uw zielskracht.
Gjj behoeft slechts te willen om haar
eveneens in u weder te voelen keeren. Daar
straks, toen ik u neer zag zakken, kwam mjj
uw beeld uit den jongsten opstand voor oogen
en ware het nret uit eerbied vcor de nage
dachtenis uwer ouders geweest, ik zou tegen
over u gehand ld hebben, als de Foolsehe
edelen van toen met c e boeren deden.
Wat bedoelt gjj
PRmea had dagen achtereen rondge
zworven, steeds achtervolgd door de Kozakken.
Zoodra de Russen moe werden, vervingen
hen nieuwe bendende onze daarentegen
bleven altjjd voortgejaagd en men rekende
op hunne uitputting, om hen in handen te
krjjgen.
In het eind waren de 1 ndtouwers zoo afge
mat, zoo vernietigd door den slaap, dat zij
uitriepen Wjj willen rusten, ook al iroest de
vijand ons daarna afmaken zelfs de dood is
beter dan deze duldelooze vermoeien's en zjj
ook wierpen hun zeisen neder cn zichzelven
daarnaast. 1
Maar de even uitgeputte aanvoerders had
den de geestkracht behouden, die mjj thans
bezielt, en zjj bromden
De dood kan beter rijn, maar de schan
de niet. Zoo gjj bljjft liggen, zullen wjj u
herinneren aan de vrjjzinnige opvattingen
vau circa 40 jaren geleden
In 1865 zei minister Thorbecke:
«Ik zou zelfs den toestand niet vreezen
het bjjzonder ondei wij 4algemeen gemaakt,
en vaa overheidswege desnoods aange
vuld Ware de ontwikkeling zóó
verre gevorderd, dat men tot dezen toe-
sfa;d kon geraken, ik zoa het een ge
luk voor het Vaderland achten.»
In 1865 beschouwde dus Thorbec
ke de vrije school als zgn ide
aal eu gaf eeDe paralraze van wat ruim
30 jaren naderhand in het Katho
lieke Program d:d. 20 October
1896 als volgt is geformuleerd
«Er behoort naar gestreefd de bijzOD-
dera school regel te doen zgn.»
Welnu, dit streven moet thans nog
krachtiger wezen, nu de Leerplicht de
billjjkbeid ervan nr g helderder aantoont.
De bevoorrechting van de openbare
school is steeds een onrecht geweest.
Maar zg is bet dubbel, nu hit school
bezoek een wetteljjke verplichting is ge
worden.
Van leerplicht is de vrije school het
noodzakelijke complement.
Rusland.
De bervormingsgezinden zitten in het
Czarenrjjk niet stil. Niettegenstaande het
krachtig optreden der RegeeriDg, heeft
de beweging niets aan kracht verloren.
Het congres der adelsmaarschalken, dat
te Moskou bjjeenkomt, zal zich ook be
moeien met de bjjeenroeping vaa volks
vertegenwoordigingen. Den Minister van
Binaenlandsche Zaken zal aan 't ver
stand gebracht worden dat pogingen om
den arbeid der commissie te belemmeren,
de ernstigste gevolgen zouden hebben.
De revolutionnaire partij zal de mid
delen aangrjjpen om baar doel te berei
ken en de wenscben des volks te bevre
dig n.
De Boeren te KostorojaD, in het gou
vernement Koerak, weigeren dit jaar be-
la tiog te betalen.
In de laatste nachten heeft de politie
te Lodz(Polen) verscheidene geneesheeren
en advocaten aangehoadeo, verdacht van
tot de oproerige beweging op te hitsen.
De huiszoekingen, in hunne woningen
gedaan, hebben een groot getal ïevolu-
t onna re geschrilten doen ontdekken.
Frankrijk.
Zaterdag is op het s'ation van Savig-
cy een locomotief van een trein uit el
kander gesprongen.
De machinist, een stokt r en stations-
bedienden zgn ernstig gekwetst.
De Fransche Regeeringis zoo beleefd
geweest, de oorlogsschepen te verbieden,
tusschen Zaterdag en Maandag proeven
met draadlooze telegraphie te nemen in
het Kanaal ot de Golf van Biscayeop-
met onze rjjzweep opslaan als een logge kudde
vee.
En de karwatsen floten door de lucht en
zwijgend, maar als mannen, als Polen, re
zen de ongelukkigen overeind en togen ver
der.
Diepgetroffen reikte Iwan hem de hand.
Gij hebt mjj,.een harde les gegeven, vriend,
zeide hjj, maaPbjj mjja eer, zjj zal niet ver
loren gaanzoodra gjj het beveelt, zal ik
verder trekken en voortaan slechts doen zoo
als gjj beveel
Slaap dan nu, klonk het op zachten
toon. God'aÜeen kan wetea wat de dag van
morgen ons brengen ral.
Netdorff zelve sliep verscheidene uren aan
een stuk toen hjj ontwaakte, zag hjj, dat
zgn tochtgenoot neg steeds voortrustte, en
stapelde hjj h t hout hoogerop, teneinde wat
meer warmte te verspreiden, daarop verwjjder-'
de hij rich om te trachten het een of ander
wild te ontdekken. Na verloop van vrjj lan
gen tijd gelukte het ham een bnschgeit dier
streken te schieten en, overgelukkig met zjjn
buit, bracht hjj deze naar het vuur terug,
waar hjj er een bout van bego» te braden!
Toen hij Iwan eindeljjk wakker maakte, kon
hjj hem verrassen met dit onverwacht ont-
bjjl.
Eeiden gevoelden zich door dit krachtige
voedsel en de genoten rust geheel en al ver
sterkt en wederom zwierven zjj verder, om
nog voor den avond een isba (soort hut van
boomstammen) te bereiken, welke daar opge
slagen was door de vossenjagers van het land
dat berichten die de Duitsche Keizer
mocht willen afzenden tgdens de reis,
niet gestoord worden.
Zweden en Noorwegen.
Koning O s k a r, die wegens ziekte de
teugels van het bewind heeft overgedra
gen in handen van zijnen zoon, schijnt
daardoor het hart der Noren allesbe
halve té hebben gewonnen.
Men gelooft in Noorwegen dat prins
[Gustaaf het erop aanlegt en men
schrgft hem zelfs besliste verklaringen in
dien geest toe om de Noren te ver-
zweden.
Deze verdenking heeft in Noorwegen
het parool doen ontstaan: «Los van Zwe
den» Izooals in HoDgargedat van: «Los
'van Oostenrjjk
Maar te Stockholm zal men van een
prijsgeven der politieke en dynastieke Unie
tasschen de beide rgken natuurlijk niet
willen hooren ea of het den Noren ooit
gelukken zal zich met geweld van Zwe
den los te scheuren P
Dit mag ten steikste worden betwij
feld.
Na bestaat er in Noorwegen een stroo-
miog om wanneer dan toen de Unie be
houden moet blijven, ook Denemarken er
in te betrekken.
De Unie tusschen Zweden en Noorwegen
zou dan enkel bestaan in den persoon
van éenzelfden koning terwgl beide rg
ken afzonderlijke diplomatieke vertegen
woordigers zouden hebben.
De Skandinavische Unie der drie Sta
ten zon verder in het Europeesche con
cert een factor vormec van groote be-
teekenis, daar zjj elk oogenblik in staat
zoude zijn de verbinding tusschen Noord
en Oostzee af te sngden.
Deze overwegingen behooren intosschen
tot het rgk der pure mogeljjkheden of
liever: der ietwat fantastische beschouwin-
ge n, daar het toch voor de hand ligt,
dat noch Rusland noch Engeland zonden
du den dat de Groote en de Kleine Belt
beheerscht werden door een bond van
drie Staten.
Ook is het niet aan te nemen dat het
kleine Denemarken, bovendien zoo na
verwant met de hoven van Londen en
St. Petersburg, zich zou wagen aan een
dergelijk avontuur
Noren en Zweden verkeeren reeds zoo
veel jaren met elkaar op gespannen voet
zonder dat eerstgenoemden zich krachtig
genoeg scbjjnen te gevoelen om met suc
ces een «coup de force» te wagen, dat
er voor beide volken van het Scandina
vische ras niet veel beters overschiet dan
het systeem van den «gewapenden vrede!»
Engeland.
Keizer Wilhelm hseft op zgn zee-
leis door het Kaneal van koning
Edward over Dover een telegram ont
vangen, om hem goede reis toe te wen-
schea. De Keizer bedankte per draadloo
ze telegraaf.
Dit was een zoo heerljjke wjjkplaat», dat zjj
niet konden gelooven, dat men zich geluk-
kiger zou hebben gevoeld in een paleis en
Nesdorff zeide, terwjjl hjj zich opgeruimd in
de handen wreef
Had ik geen gelgk te hopen P Wjj zjjn
van nu af zoo goed als gered.
Voor het oogenblik ja, mompelde Iwan,
die zjjn vertrouwen nog maar halt durfde
deelen.
Neen, voor goed.
Ik begrijp u niet.
- Luister dan, onverbeterljjke twjjfelaar.
W ij hebben nog genoeg van het geitenvleesch
behouden voor twee volle dagen en, even
kalm als lieden, die niets beters in hun leven
uit te voeren hebben, zullen wjj hier in deze
isba bljjven, totdat wij volkomen uitgerust
zjjn. Laat ons aannemen, dat wjj eerst over-
morgenochtend weder op weg gaan, tot dien
tjjd doen wjj niets anders als van onze ver
moeienissen bekomen.Daarna eerst reizen wjj
verder.
Om ons weder in een wildernis te
bevinden, sprak Karoskine huiverend.
Misschien, maar aan alle Ijjden komt
een eind en zoo wjj slechts bjj krachten zijn,
bereiken wjj na twee dagtochten het naastbjj-
liggende dorp.
Wordt vervolgd.)
ABONNEMENTSPRIJS
IN XIX
PRIJS DBB ADVEBTBNTIEW.
28.)
