No. 5967
Donderdag 6 April 1905,
30ste Jaargang.
k
en Suió-JCollanó.
Ontwikkeling-een gevaar?
Een miskende vrouw.
B D IT ff A LAN 1).
BUREAU St, JansatrAftt Haarlem
Toch een bandVóór eeni
ge dagen schreef de Bisschop van Rou-
aan de woorden
Frankrijk.
Ouitsohland.
Rusland.
Oe Oorlog in het Oosten.
Hbagêlaó VOÖT
ABONHEMENTSEBIJB,
Por 3 maanden yoor Haarlem1,20
Voor de overig» plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Yoor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteur-Directenr W. KÜPPERS.
EIENDJUT.
PilXJS DBB ADVEBTENTIEW.
Van 1—6 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Con tant.
50 Cents
7i/,
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale', Publicité, Etrangère
"aöITE MA NON agitate. G.L. I)AD BE df Co JOHN., f. J O Af ES SuecParis Slbis Faubourg Montmartre
Zond°r ons een ocgeublik te bedanken
zeggen wjj«Ja» en voegen er bp, «waa
neer die ontwikkeling ten h jive en laDgt
verkeerde wegen gerchiedt. Eu ia onze
kwasi verlichte eeuw, waar volkibescha-
ving en volksontwikkeling en volksver
lichting zoo op den voorgrond gescho
ven worden, komt dat laatste, helaas,
maar al te vaak voor. Hier, zoowel als
in andere landen. Aan het einde van een
der Zwitsersche brieven in het «Nieuws
v/d Dag» van A. Werumeus B u-
n i n g lezen wjj
«Het wara te wenschen, dat de heeren
geleerden in het «popalariseeren hunner
geleerdheid wat minder bedrijvig waren.»
Die wenseh geldt niet alleen voor Zwit
serland, maar mag ook wel op one land
toegepast wordeu. Er wordt «te veel» en
«half» weten gekweekt in plaats van «wei
nig» maar «grondig». En niet elke kost
is voor iedereen geschikt.
Of zou meu meenen, dat de dwaze
en oomogïlpke deukbeellen van vele
werklieden over gelpkheid van standen,
samenwerking van kapitaal en arbeid,
over godsdienst, geweten, leven na dit
leven, malthusianisme enz. welke men
bp lie menschen niet zonde gezocht heb
ben, uiet voor een groot gedeelte af
komstig zijn uit populaire voordrachten,
populaire wetenschappelijke geschrif en
enz. die zp hebben aangeboord of gele
zee, waarover zjj hebben looptn prakke-
zeeren en soesen, w aarvan zp hier en
daar iets hebben opgevangen en onthou
den en wasrnit zp met hun tea halve of
niet eeos ten halve ontwikkelden geest
gevolgtrekkingen en besluiten gemaakt
hebben
Wp lezen bp voorbeeld ia dien brief,
dat te Zürich zich het gevol voorgedaan
had, dat eea vader het derde hem ge
boren zpnde kind doodde, omdat hp,zoo-
als hp zei, den stumperd wilde bewaren
voorbeen leven van armoede en gebreken.
Na de daad gepleegd te hebben, kreeg,
de arme innig berouw en gal zich over
aan het gerecht.
Wp woonden eens eene populaire voor
dracht bp, waarin de spreker stoutweg
beweerde, dat de menschelpke liefdadig
heid moest doen gelpk de natuur, die
sterven laat, wat zp niet langer onder
houden kan. Waar te veel is, laat zp af
sterven. Wa rr, twaalfhonderd menschen
wonen op een eiland, dat er slechts zes
honderd voeden kan, behoorde men de
PEOILLEIOJS
30.)
Vervolg.)
Ik heb veel goed te maken tegenover hiiar;
doch gij ook, gij hebt haar vergiffenis te vra
gen, want gjj hebt haar voorheen gekend en
liefgehad gelijk zjj was en al uw herinnerin
gen hadden u moeten zeggen, dat zij niet
in staat kon zijn tot dat, wat gij geloofdet.
De bekeering is volkomen geweest, dat
zie ik, spotte de balling.
Zwjjgriep Nesdorff driftig, in mijn
bjjzgn zalt gij dqze vrouw geen pijn meer
doen. Ik heb uw opdracht vervuld en het zal
lang duren, eer ik het u en ook mijzei ven
vergeef mij met die onwaardige taak belast
te hebben, want zij heeft mij slechts vernede
ring op vernedering gebrachtthans is het
uw beurt voor uzelve te blozen.
Ik bid u mjjnheer 1 smeekte Alma.
O I Laat hem gerust uitspreken, zeide
Iwan schouderophalend en met een uitdruk
king van onbeschrijfelijke minachting, het zal
lang duren, eer hy mij overtuigd heeft.
Paul wierp hem een doorborenden blik toe
en door zijn verontwaardiging tot orfbarm-
hartigheid gedreven, vroeg bij
Welke rechten hebt gij op uw vroegere
zeshonderd overtolligen te laten verdwij
nen.
Meent men nu, dat er geen verband
bestaat turschen de voordracht van h t
overtollige te doen verdwijnen en de vree-
selpke dood van den armen vader, die
het overtollige kind doodde, voor het
welk bij geen brood had Een verband,
dat er in gebracht wordt door het prak-
kezeeren van den onontwik keiden gr est,
voor wien de aangeboden stof niet ge
schikt en de aangebrachte ontwikkeling
zeer gevaarlpk was.
Men praat al te veel er maar op toe,
men zet de meest gewaagde etellingm
op, men debiteert klinkende f aren, en
de balf ontwikkelde luistert toe. Hp vangt
hier en daar wat op. De eene of andere
uitspraak treft hem. Het ontbreekt hem
geheel en al aan de noodige kennis om
het ware van het valsche te onderschei
den.
flp gaat near buis, het hoofd volge
propt van een gelee? dheid die hp Diet
begrppt, die hp cic-t kan verwerken bjj
ziet op tegen den maD, dien hp als een
ver boven hem staande, beschouwt, wien
bp zich gevangen geeft, die het wel zal
weten. Bij gaat aan het p akkezteren en
komt tot besluiten, wtlke de geleerde
redenaar waarschijnlijk niet zal bedoeld
hebben en niet gaarne zou onderschrij
ven-
Gelpk het is met populaire voordr ach
ten zoo is het met brochures, met dag
bladartikelen. Waa' men den minder ont
wikkelde tot ontwikteling wil brengen,
daar moet men met de hoogste voorzich
tigheid te werk gaan, daar moet men /ieb
intoomeD en geen gewaagde Hellingen
verkoadigeD, die kracht ontleenende aan
het gezag van den verkondiger, vaak een
nadeel'gen invloed op den toeh oorder uit
oefenen. God heeft den mensch verre ge
plaatst boven het dier door hem te be
giftigen met rede en verstand maar niet
alle menschen hebben die gaven in gelij
ke mate ontvangen, dccli allen hebben
ze gekregen om ze te ontwikkelen.
Yerre zjj het van ons de ontwikkeling
van het mpnschelpk vernuft niet te willen.
Integendeel, wp zpn voor ds ontwikkeling
van het menscbelpk ge lacht, van den
meest begaafde en van de lagere klas
sen der menschkeii.
Maar wp waarschuwen voor d e oct-
wikkeliog, die een gevaar is voor het beil
der maatschappij, voor het tijdeijjk en
eeuwig welzpn van het individu. Eu in
de tegenwoordige ontwikkeling van den
arbeiderestand en de populaire versprei-
bruid, dat gij haar iu het stof zoekt te dwin
gen
Geene I was Iwan genoodzaakt te ant
woorden.
Neen, geen enkel, heraam Nesdorff op
strengen toon. Uw verloving van een dag was
niet eens aan de wereld bekend. En toch
hebt gij het goedgevonden mg die ellendige
rol te doen spelen, die haar een ilag in het
aangezicht moest toebrengen, blijft gij blind
voor haar edelmoedigheid, u ondanks dat te
hebben opgezocht.
Zjj deed dit met gten ar der deel dan
te genieten van haar werk, te aanschouwen,
hoe het zieleleed meer nog dan de lichame
lijke foltering mij heeft vewoest.
Zwjjgherhaal ik u. Lu ster naar het
geen ik u te zeggen heb, want ik behoor u
tot het eind toe verslag te geven van de fraaie
zendiDg, die ik vervulde.
Ik ben naar Sterna gegaaningevolge uw
verlangen ben ik daar onverwacht aangekomen,
teneinde de gra in Alma des te zekerder van
schuld te overtuigen. Ik meende er het Kas
teel in leestgewoel verzonken te vindeD, het
-huis vol gasten te zien weet gij wie ik als
-eenige slotbewoners vond Deze vrouw hier
en een oude huishoudster. Haar dienstboden
waren de getrouwe dienaren der uwen.
En zij stelden er in toe voor een hand
jevol goud daar nieuwe meesters en nieuwe
feeiten bij te wonen mompelde Iwan; waarom
er nag trouwens o er te v rwonderen Is niet
al wat klein is menschelijk
Zjj - hebben er nooit anderen gediend
ding van kennis en weteüschap, zooals
die in de huidige Maatschappij plaats
grjjpt, ligt dat gevrar jn hooge mate. De
resultaten bewijzen het eiken dag en er
kan niet te veel tegen gewaarschuwd wor
den.
Slot volgt.)
«Weet ge dan niet, dat het godsdien
stige vraagstuk altpd aan de orde zal
blpven Het Clericalisms is voor de z.g.
vooruitstrevende paitjjen (liberalen, radi
calen, socialisten enz.) niet slechts de
vpand, maar ook het dagelpkscbe brood.
Het Clericalisae moet haar bezargea den
band, waarvoor zp nog vereenigd kun
nen blpven: het Cleiicaliame is de trom,
waarop alarm wordt geslagen, wanneer
in deze partpen oneenigheid en scheuring
bestaan
Zoo is het concludeert het Weekbl.
v. Oldenzaal en Omstrek'en.
Onmachtig door inwendige verzwak
king en onderlinge verdeeldheid, kunuen
'de anti-godsdienstige partpen niets tot
ctacd brengen, zelfs geen program van
actie, dat haar bevredigt voor de toekomst.
Wat zp kunnen is slechts afbreken, en
dat nog allèèo, omdat zp zulks doen
kunnen, vereenigd door den band van af
keer en haat voer alles wat godsdienst
is.
Wordt er aan tftYstrpdvuur geen voed-
sel gegeven, dan valt elk van deze par
tpen machteloos tegen den grond,ieder
naar zijnen kant.
De woordeu van den Bisschop vai
Rouaan, gesproken met het oog op den
toestand van Frankipk, zouden wp cokge-
makkelpk kuni_ea toepassen op de anti-
Christelpke partgen in ons Vaderland.
Onmachtig zpn deze partpen, met ver
eende krachter», een program ven actie
voor de toekomst op te stellen.
De éénige opflikkering *an krachten
vinden zij in de vier zittingjaren van
ome Christelijke Regeering, in dat ge
noemde «Jageljjkeche biood,» h.tw.-lk
hun nog de krachten bezorgde om iit te
breken, in zoovrfte eene minderheid dat
kan, en om tegen te werken tegen onze
Reg< ering.
Dit dagelpkscbe brood zal hun krach
ten bp elkander houden tot aan de stem
bus van Jon'.
En óau
Spanje.
Ouder de landbouwende bevolkiug der
provincie Andalusië heerscht groote ellen
de. De voortdurende droogte heelt alle
gewas doen mislukken.
De uitgehongerde bevolking plundert
als hunne tegenwoordige meesteres, want nooit
heeft zg daar gasten ontvangen.
Prins Karoskine slaakte eea diepen zucht
van veradem ng, Zgn bakermat was dus ge
spaard gebleven, maar dit verhinderde hem
niet te hernemen
Dat ia ten minstr iets m#ar zg' heeft
zich geheatt er alles te herscheppen, alles te
vernielen wat aan vroiger he i nerde
En ook al had rij dit gedaan, wie zou
het haar kunnen verwijten
Ik niet voorzeker, mompelde IwaD, maar
het zegt mij toch wie zjj ie.
Ja, het zegt wie zij is. leder ander, in
haar plaatB, zou zich gehaast hebben aan het
gassche gebouw een lachend aanschjjn te
geven. Uw gehechtheid aan het vei leden i
verbiedt u in tejzien hoe vermolmd en kleur
loos die oude meubelen waren de zon van
zoovele jaren geluk en ongeluk bad ze lang
zaam vernietigd welnu, geen enkel behangsel,
geen stoe', geen vloerkleed zelfs werd er ver-
nieuwd en een der eenige vertrekken, die
sedert bewoond woiden, is het uwe, dal thans
haar kamer gtworden is en waar ik alles heb
weergevonden in dezelfde orde, als gij het
verliet. Op uw schrijftafel staat nog het por
tret van Korinsko, ligt nog onder een stolp
een ridderkruis dat een der uwen moet heb
ben t.ebehoord, rusten nog uw leerboeken
Iwan's gelaat was door een aschgrauwe
kleur overtogea, zgn handen beefden en hg
zonk op zijn mstbsnk achterover.
Genoeg I genoeg-1 stamelde hjj. Ik zie
bood wagens en winkels van eetwaren.
Twee duizend door honger uitgeputte
veldarbeiders uit de plaatsjes om Malaga
trokken in optocht naar deze stad. De
gouverneur die voor ongeregeldheden
vreesde, zond him bereden gendarmerie
tegemoet, maar desniettegenstaande ge
lakte bet aan 600 man de stad binnen
te komen waar zp ondersteund werden.
Ook uit Castilië en Arragon komen
treurige berichten over mislukking van
den oogst tengevolge van de aanhoudende
droogte.
In de Fransche Kamer verklaarde de
gewezen minister R i b o t, dat zp, die
voor scheiding van Kerk en Staat zjjo,
de vernietiging van den Roomschen gods
dienst voor doel hebben.
Da heer G a i 1 h a r d-B a n c e 1 wees
er op, dat da kerkelpke goederen aan de
geedtelijkheid toebehooren eadat het bud-
jec_ van eeredlenst niets anders is dan
eene vergoeding door den Staat betaald
voor de gestolen goederen der ke.-k.
Hoe beginselvast de vjjanden der
R.oai8che Kerk in de Fransche Republiek
zpn, blpkt weer uit het navolgende
R o u v i e r was in het Kabinet-C o m-
b e s een tegenstander van den policieken
godsdienststrpd eoDeicassé tegenstan
der van de scheiding.
En toeh heeft minister R o u v i er
nauwelpks den presidentszetel bezet, of
ook met imttmming van De'cassé
wordt het voorstel van scheiding van
Kerk en Staat in behandeling genomen,
als ware er niets gewichtiger» te doen
door deze Regeering.
In de t teenkolenmjjn van Marles, (Pas
de Calais) heeft op een diepte van 370
o eters een dynamiet-ontploffing plaats
gehad, waardoor drie werklieden werden
gedood en een zeer ernstig gekwetst.
Zaterdag heelt de juwelier Sal
mon op de boulevard van de Montmar
tre te P, rps een briljanten halssnoer ver
loren, ter waarde van 850,000 franks.
De goederentrein uit Breslau, waaraan
twee waggons met passagiers voor Sak
sen waren aangehaakt, werd gisteren bp
het binnenkomen in het station Liegaitz,
vlak tegenover de machineloods, aange
reden door twee gekoppelde locomotieven,
die uit de loods het terrein opstoomden.
Een paar waggons werden vermorseld,
doch het ergste was, dat een waggon
met petrol urn in brand raakte en het
vaar zich mededeelde aan de passagters-
waggone.
Een onbeschrijfelijke verwarring ont
stond, die het hulp-verleenen zeer belem
merde, het was vroeg in den morgen en
de meeste reizigers sliepen. Het juiste
aaotal slachtoffers is nog niet bepaald,
vermoedelijk zpn een condacteur; een
meisje van 16 jaar en een kind verbrand
eu 18 personen zwaar cf minder zwaar
gewond.
dat ik verkeerd werd ingelichtmaar zelfs
zg zal mjj niet tegen kunnen spreken, dat zjj
Sterna aankocht om mg te bedroeven.
En wie anders hid het kasteel met zoo
veel lie'de kunnen onderhouden als zjj? Wis
had er elk aandenken, elke herinnering in
geërbiedigd P Maar daartoe, het is waar, kocht
zjj het goed niet aan. Neen, het was om het
slot voor sloping te bewaren, om het ljjden
uwer oudste zuster ietwat te verzachten door
de wetenschap, dat haar puderljjk huis niet
ten gronde zou gaan.
Dwaasheid I Zjj en Olga waren nimmer
vrienden.
Ik ken de gevoelens niet, die uw zuster
haar eenmaal toedroeg het is mogeljjk, dat
ook rjj zich dcor de wangunst der. wereld
liet misleiden, maar ik las een brief van haar
waarin zjj gravin Po'naWska in de teederste
bewoordingen dankt voer den aankoop van
Sttrna en tevens terugkomt op het feit, dat
zjj haar redde op het oogenblik toen Texa-
koff alles verspeeld had, door haü kinderen
te verzorgen.
Er ontstond een diepe stilte in het vertrek.
Alma was op een stoel aan den ingang der
kamer neergevallen en had de oogen gesloten
om Iwan's vernedering niet te zien, en hijzelf 1
scheen in hevigen zielestrjjd gedompeld eu
het duurde eenigen tjjd, aleer hjj kon vra
gen
En gij staat mg bjj uw eer in voor de
waarheid van dit alles?
Bjj mijn eer, antwoordde Nesdorff be
slist, zocals ook, dat zjj volkomen onschuldig
Het stoomschip «Hamburg», met
keizer Wilhelm aan boord, is giste
ren, geëscorteerd door de Spaansche oor
logsschepen «Numancia» en «Cardenal
Cisneros», te Port Mahon, Minorca, aan
gekomen. De stad en al de schepen ia
de haven vlagden.
Iu Rusland vertoonen zich twee scherp
tegenover elkander staande partpen. Het
grootste deel der offleieele personen, de
ambtenaarswereld en de omgeving van
den Czuar staan tegenover het intellect
Den eersten willen den oorlog tot el-
ken prps voortzetten zp zouden zelfs
graag zien, dat de Czaar na Pascben per
soonlijk naar Oost-Azië ging, met het
geheele garde-corps. Deze groep schpnt
volkomen voorbp te zien, dat Rusland
door de velschillende gebeurtenissen in
een allermoeilpkste positie is gebracht;
zp beschouwt de groote verliezen slechts
als een inzet, en ie even ongevoslig voor
de ontberingen en het lpdsn der troepen
als Nero. Fmancieele moeilpkheden ken
nen zjj niet, en de biunenlandsche toe
stand veroorzaakt hen geen vrees.
De intellectueelen, en enkele personen
nit de ofliciëele groep daarentegen, zpn
voor vrede tot eiken prps. Zp zien de
gevolgen van den oorlog zeer zwaar in
en meenen hoe langer de strpd duurt,
des te moeielpker de positie wordeuzal voor
het land.
Zp vreezen vooral de ontwikkeling der
gebeurtenissen in het buitenland en zien
met bezorgdheid de toekomst tegemoet.
Omstandigheden, die men buiten Rusland
wel kent, beletten deze groep baar stem
te luid te verht.ffcn om haar meeningen
te uiteo, terwpl de andere, de oorlogsge-
zinde groep, niet alleen het grootste
woord, maar tevens ook, met enkele uit
zonderingen, de pers in haar macht heeft.
Van het oorlogsterrein valt weer niets
te melden. Er wordt niet gevoohten.
De overgroote meerderheid der officie
ren en soldaten van het Russische leger
houden het sluitun van vreie voor on
ver mij deljjk.
Bovendien doen de politieke invloeden
zich niet slechts gevoelen in het Russi
sche rpk, doch even sterk in hat legar;
de toestand van het leger is dientan-
gevolge rot. Eu men verwacht dan ook
niet anders dan dat de voortzetting van
den oorlog tot een ramp zal leiden.
Men vraagt zich daarenboven wat de af
Russische regeering wei verwachien kan
van een voortzetting der vpandelpkhe-
den
Uit de verschillende berichten, die haar
van alle kanten bereiken, moet ook voor
haar wel duidelijk blpken, dat deze veld
tocht alsverloren moet worden beschouwd.
Ook op het oogenblik weer bereidt
maarschalk Oyama -een nieuwtn veld
slag voor, die ditmaal dreigt te eindigen
was aan Dobrowoki's dood,
Het is wellaat ons alleen.
Paul gehoorzaamde. Hjj gevoelde, dat hij
geen getuige van hun onderhoud mocht ijjn.
Zjjo taak was trouwens afgeloopen en, zonder
zjjn vriend ook maar een enkelen blik te
gunnen, boog hij vol eerbied voor Alma en
en verwjjderde zich.
Reeds had de deur zich achter hem geslo
ten en nog altijd w 1de er geen woord over
Karoskine's lippen komen,
Alma, zeide hjj ten laatste, ik heb u
miskend en vraag u vjischooning daarvoor.
Het ljjden verbittert den mensch, wanneer
hjj geen heilige iefTusschen ons kan voortaaa
n ets meer gemeen zjjn, doch dit zal mjj niet
verhinder, n u tot mjjn jongsten dag te zege
nen voor datgene wat gij voor de mgnen hebt
verricht.
Zjj hief thans den vochtigen blik naar hem
op.
Waarom kan er niets meer tusschen
ons gemeen zjjn? vroeg zij.
Omdat tutechen ons mijn verdenkingen
liggen en.
En? herhaalde zjj.
Omdat onze doode lielde tusschen ons
verrjjst. Ouversohilligen kunnen aan elkander
leeren hechten, vjjanden weder vrienden wor
den, maar voor de liefde die stierf, is hier
beneden geen verrjjzenis.
Wordt vervolgd)
;rr-
