No. 5970
Maandag TO April 1905.
2)ag6laó voor «fflooró- en
Het Onderwijsdebat.
Een miskende vrouw.
KKRSrJS Bb<.
B U 1T ff A h A N iJ,
BiJNNEJS LAJND.
abonnementsprijs,
?er 3 maanden voor Haarlem
Voor de overig*, plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacten r-D irectenr W. KÜPPER8.
BUREAU St, Janastraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,9G
0,03
PRIJS DHR ADVBRTHWSTHN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
SgPaT Hoofdagenten voor het Buitenland Compagnie Qénerale\ PublicitèEtrangèn
^AontTE MA NON AGITATE. O.L. DAJJBE 8f Co JOHN., P. J ONES Snee. Paris 31 bisFaubourg Montmarlre
Dit blad bestaat uit
TWSE BLADEN.
Nj vgf en twintig sprekers, die dik
wijls hetzelfde vertellen, ia kalme rust
te hebben atogehoord, kon eindelijk
Woensdag j. 1. minister Kuvper aan
't woord komen ter verdediging van zgn
wetsontwerp, de welbekende onderwijs-
novelle. Het moet hem wel eeas korzelig
te moede zgn geweest als daar weereen
redenaar opstond otn te vertellen wat ng
allang wist. Ea zoo iemand, dtn z d ze
ker de Premier tevreden zjju geweest over
het sncceB dit de voorzitter had met zija
avondzitting-dreigemsn% dat op slag aan
de algermeie beraadslagingen een einde
maakte.
Wat intusschen dr. Kayper m ge
gelacht hebben over zgn langdradige
tegenstanders, in zgn antwoord was hier
van niets te werken, uitgesproken als
het werd op blgmoedigen toon, gekruid
als hit was met gemoedelpk-rake opmer-
kiagen en vergelijkingen.Zelfs de tegen
stander luisterde naar hem met genoe-
gen.
De zoo zwaarwichtig opgezette critiek
werd door den Minister verzameld onder
deze drie puntea: lo. de bezware i tegen
de grondslagen van het wetsontwerp2e
de gevaren, die er uit heeten vooit te
komen, 3e de bedreiging van de eenheid
der natie.
Wat de grondslagen der wet betreft,
Z. Exc. ontkende ten stelligste dat zija
ontwerp zou strgdea met de Grondwet,
die het openbaar onderwjjs in de zorgen
der Regeering aanbeveelt. Hjjis eenvou
dig voortgegaan in de rich'iug, reeds
door de miaisters Mackay en B o r-
g e s i u s met hun sab-idieering ingesla
gen. Eo waar deze ministers in die rich
ting door de Volksvei tegen woordiging
werden gevolgd, hoe zou dan thans op
eens de Grondwet zgn aangerand? E-
wordt trouwens niet gestraden tegen de
openbare school als zoodanig,maar tegen
de richting van de huidige overhudsschool,
een, richting, waarmede geen geloovig
vader kan instemmen.
De Minister ontkende ook nut kracht,
dat het ontwerp zou indruischeu tegende
Pacificatie, met de wet-Mackay ver
worven. Er is eenvoudig voortgeto .wd
op de grondslagen, in 1889 en 1901 ge-
legd.
FEUILLETON
33.)
Vervolg.)
Afscheid? bromde de geneesheer. Dan
wed ik tien tegen een, dat gij den winter in
het Zuiden gaat doorbrengen ziet gfj wel,
dat gfj u ook al verbeeldt niet tegen onzen fris-
schen, levengevenden Noordenwind te kunnen?
Odie vrouwen, die vrouweD, zij denken om
niets anders als haar gezondheid.
Ja, ik ga naar het Zuiden, zeide het
jonge meisje nog vol opgeruimdheid, maar
niet voor mjjzelve, ik b.n zoo sterk moge-
Ijjk.
Lieve Hemelde wereld loopt ten'ein-
del Ben vrouwelijk wezen op aarde, dat ver
stand bezit. Het is te mooi om te kunnen
duren. En welke oude, kuchende juffer ver
gezelt gij, als ik vragen mag?
Het is geen oude vrjjiter, stel u gerust;
maar mijn echtgenoot.
Uw. echtgenoot riep de grijsaard
uit, zijn oo*en niet durvende gelooven; Alma,
de'onverwinlijke.stemt tr in het laatst in toe
een aardsch wezen lief te hebben! En welke
betooverende prins heeft dat wonder gewrocht?
Het gelaat der jonge vrouw werd zeer ern
stig toen zij fluisterde
Wat aangaat de bezwaren, welke ait
het ontwerp zoudea voortspruiten, zeer
terecht betoogde de Minister dat de vrees
daarvoor ongerechtvaardigd is. Het peil
vauhet ond<r vgs, noch de volkswelvaart,
noch de vrjje ontwikkeling worden be
dreigd- Zeker, de S aat moet waarborgen
eischen voor het goed gebruik van het
geld. Iu 1889 zgn die waarborgen,
dan ook g'steld, zoo degelijk zelfs, dat
minister Borgesius in 1901 geen
vereterkiag ervan noedig achtte. Er is
tren meor geld gegeven zonder meerit re
waarborgen, terwijl de huidige Regee
ring wè! de waarborgen verzwaart:
de positie der ocderwgzers wordt
geregeld, het leerplan moet medegedeeld
worden, strenge eischen worden gesteld
voor deD schoolbouw.
En toch roept men om nog meer
waarborgen, zooals goedkeuring van het
leerplan. Iodien deze goedkeuring kon
geschieden do or een tfionderlgke insp c-
sie voor het bgzonder onderwjjs, zou de
Minister er niet op tegen hebben. In de
gegeven omstandigheden evenwel, nu er
maar één inspectie is, die vaak vgandig
tegenover de bijzondere school staat,zou
de geeischte goedkeuring een middel kun
nen zgn, om de bijzondere scholen het
leven •nmogelrjk te maken.
Een aanslag op de openbare school is
het wetsontwerp in geenen deele, zelfs
niet al waren al de ge fallen van pres-
ie tot het volgen van bgzonder onder
wjjs, door dsn heer Ketelaar genoemd,
juist en al zouden die gevallen tlechfs
een hot derdate deel van 't gebeffe aantal
vormer. Men zou dan komen tot 1400
leerlingen, die aan de openba-re school
onttrokken zij''. En wat beteekent dir
nu op de 500000 leerlingen dier school?
De oppositie beweert voort», dat men
de openbare school zal leegpompen,
door betzjj geen scbrolgeld te heffan op
da bijzondere school, hetzjj het schoH-
geld op de openbare scholen door de ge
meenteraden te laten opdrjjveo, hetzjj
door op de bjjzoudere scholen de kinde
ren jonger toe te laten dan de openbare
kunnen doen. De feiteljjke toeitaDd is
evenwel nu al anders op de 150 scho
len van de Uuiemet 111000 1 rerlingen,
gaan er 7298 of 6.57 pettegen op de
openbare scholen 45 pet. kosteloos. H*t
schoolgeld op de openbare scholen is ge
middeld f3.61, op de bijzondere f8.07l/2'
Op de openbare school gaan 12137 kiu-
deren beneden 6 jaar, op da bjjzondcre
maar 4118. Dit zgn cjjfars, die inslaan
U alleen mag ik het nog to 3vertrouwen
want het moet zoolang mogeljjk een geheim
bljjven voor zijn veiligheid. Het is Iwan
Karoekine.
Iwan Karoskine schreeuwde de grijs
aard, op tafel slaande met de gebalie vuist.
Zjjt gjj krankzinnig
Angstig blikte Alma Podnawska om zich
heen.
Stilfluisterde rij. Men mag ons niet
hooren.
Hjj is er in geslaagd naar Europa te
vluchten.
Als gjj zulk e*n gekheid wilt begaan
wensch'e ik, dat hjj nog in de galeien zat.
Een prachtige partjj voorwaar al zijn goede
ren zjjn verbeurd verklaard en zijn familie is
in dien tusschentjjd te arm geworden om hem
te onderhouden.
Ik ben immers rjjk en al is hg een
balling, ik zal gelukkig wezen zijn zwerv nd
leven te deelen.
Waar hee t de kerel de stoutmoedigheid
va daan hernam de grijsaard verwoed. Zich
eerit als een gruoten uil te hebben laten
vangen in een vergadering,die Polen niet het
minste nut aanbracht, daarna arm als de mie
ren terug te keeren ea waarachtig de rjjkste,
de mooiste vrouw van heel Warschau ten
huwelgk te vragen Ik heb mijn leven lang
niet van zulk een brutaliteit geboord!
Maak u zoo boos net tegen bem, sprak
Alma met haar sfinxen-glimlach, hjj dacht er
zelfs niet aan dat te doen.
i Dan is het een raadsel van begin tot
Op geljjke wjjze weerlegde de Minister
h t liberale bezwaar, dat de wet een groot
aantal kleine bjjzoudere schooltjes zal
doen ontstaan. En voor kleine schooltjes
met één onderwjjzer is de oppositie doods
benauwd, zoodat de heeren dan ook met
schrik vernamen, dat er in Nederland 222
openbare scholen en maar 86 bjjzoudere
scholen met «en onderwjjzer zija. En om
de vrjjzinnige heeren nu nog meer plei-
ziu- te doen, had de Minister eets na
gegaan, hoe het met de kleine scholen
staat in landen, die de liberalen ons tot
voorbeeld stellen, de landen met het ge
ringste getal a alphabettn (menschep, die
lezen nocb schrjjven kunnen). In Duitsch-
land zgn van de 36700 scholen er 21400
met 1 onderwjjzer. In Sakson (waar de
analphabeten 0.02 der bevolking vurmen
teg-n 0,2 in Nederland en 5 in Gronin
ger) van de 2005, liefst 905. In Zwit
serland zgn van de 4193 scholen er 2220
met één onderwjjzer en in 't liberale mo
del-kanton Zurich van de 359 niet min
der dan 246, waoronder 7 in de stad Zu
rich.
Ten aanzien van bet aantal kindeien
per onderwjjzer kwam de Mioister tot
voor die landen evenzeer hooger cjjfsrsdan
ia ons land, zoodat de oppositie van baar
kleipe-s.hooltjes-bezwaar bitter weinig
pleizier beleefde.
Het slot van minister-K u y p e r's rede
was een welsprekende weerlegging van
hit bezwaar, dat de wet de eenhe'd der
natie zou bedreigen. Neen, zoo eindigde
het betoog, de eenheid wordt ge chaad,
als tr recht wordt gekrenkt en de vrjj-
he.d wordt belemmeri.
Maar als wij als zonen van hetzelfde
vadtr and naast eikande.- ttran o geza-
menljjk het volksonderwijs te verbeteren
en daarbjj recht ea billijkheid betrachter,
dan zal 't bljjken dat de éenheid van het
Nederlandscbe vclk is gehandhaafd. Die
vrucht verwacht do Rege ring van dit
wetsontwerp.
Ziehier heknopt weergegeven ean rede
van 2l/2 uur, waaraan zelfs Schaper
hulde moest bretgtn. Waarljjfe, de te
genwoordige Minister var.B innenlandsche
Ztlea weet de oppositie te staan. Moge
hjj aanbljjven tot zgn program minus
de afschaffing der Staatsloterij is af
gewerkt.
Amerika.
President Roosevelt is aan een
groot gevaar ontsnapt.
eind.
Ik zelve heb mijn hand in de zjjne ge
legd. j
Gij hebt hem ten huwelgk gevraagd
Gjj, Alma Podnawska, do meest trotsche on
der de trotschen, en dat, nadat gjj een twin
tigtal van onze eerste, knapste, meest vermo-
ge'nde jougelfed-n hebt afgewezen Geloove
het wie wil, ik zal het nooit aannemen.
En tcch is het zoo, antwoordde zjj vol
zaohtheideen enkel woord zal u alles ophel
deren, ook waarom ik ieder andere partij
weige de. Toen hjj gevangen genomen en naar
8ib rië gezonden werd, waren wij in stiltever
loofd ik bleet hem trouw,en toen hij weJerkeer
onder omstandigheden, die hem verboden, mij
aan mjjn belofte van voorheen te herinneren,
ben ik tot hem gegaan dat is alles 1
Terwijl zij sprak, had de grijsaard haar
strak aangekeken met zjja doordringende,
onder- stoppelige wenkbrauwen verborgen
oogen.
Alles, alles! prevelde hij driftig. Als f
er nog iets mear bij kon, om mjj te bewjjzen,
dat it u iu een dwangbuis zou moeten slui
ten 1 En dat was me nog wel de eenige vrouw,
aan wier verstand ik n:et twjjfelde 1 Maar
om het even, Alma Podnawska, gjj zijt een
heldhaftige ziel, een echte dochter van Polen.
Ome vrouwen zijn allenkrankzinnig, maar het
zijn tenminste vei heven gekken.
Het jongs meisje nikte hem getroffen de
hand. Zg wist, dat zijn mond haar geen too-
ger lof had kunnen toezwaaien.
En nu gjj uw toekomst zoo onverstan-
EeDige uren voordat de trein van den
president te Fort Scott (Missouri) aan
kwam, werd een pak dyaamiet gevonden
op de rails, waarover de express-trein
zou heengaan en het is alleen aan de
waakzaamheid der spoorwegbeambten, die
het dyoamiet ontdekten en wegnamen, te
danken, dat geen ongeluk is gebeurd.
Aan een aanslag op den trein gelooft
j men met, men houdt het er voor dat het
dynamiet door onachtzame werklieden was
vergeten. Toch is dit geval saaleiding dat
er buitengewone voo zorgsmaatregelen
voor de veiligheid van den President wor
den genomen.
Zweden en Noorwegen
De Staatscourant van deze landen pu-
bl ceert de verklaring, door den Kroon
prins-regent in de gisteren gehouden ge
combineerde vergadering der Staatsraden
afgelegd, ln deze verklaring verzocht de
Kroonprins den Staatsiaden van beide
koninkrijken om onverwglde onderhande
lingen over de nieuwe verordening van
alle ge neenscbappelgke aangelegenheden
ts hervatten, op den grondslag, dat vol
komen gelijkstelling voor beide landen
worde verkregen en tot werkaljjkheid
worde gemaakt.
De weg, waarlangs men tot eene voor
alle partgen bevredigende oplossing kan
komen is Een gemeenschappelijk minis
ter van buitenlandsche zaken en afzon
derlijke consuls voor ieder rjjk, met dien
verstande, dat de consuls in zekere aan
gelegenheden, die betrekking hebben tot
buitenlandsche mogendheden, zich zullen
verstaan met het ministerie van buiten
landsche zaken, Zou tjjdens den loop der
onderhandelingen een andere vorm voor
de organisatie der gemeenschappelijke
aangelegenheid worden gevonden, natuur
lijk met b*houd van gerneenschappeljjk-
heid in de behandeling van buitenland
sche aangelegenheden, dau zal de Kroon
prins ook deze in overweging nemen.
Frankrijk-
Ia de Fraasche Republiek heeft men
er weer Dts op gevonden om de Regee
ring te handhaven. Zekere Ra bi er,
afgevaardigde van Loiret, heelt aan eeui-
ge medeafgevaardigden verklaringen ge
daan in verband met de pas gevonden
wape s eo munitie, De afgevaardigde
verklaarde, brieven te hebben ontvangen
van een officier, die een complot onthul
de, in z-kere regimenten tegen de repu
bliek gesmeed. Rouvier zou dezelfde
onthullingen hebben gekregen, welke
t achtten te doen gelooven aan een samen
zwering om de republiek omver te wer
pen ten bate van prins Victor Na
poleon. Het complot beraamde een
daad van geweld tegen het Elyssee, de
ministers en de presidenten van Senaat
en Kamer.
De brieven aan R a b i e r, die van groot
gewicht Ijjken, zgn overgereikt aan den
dig verbroddeld hebt, hervatte hjj na een
oOgenblik, terwjjl hij de glazen van zijn voch
tig geworden bril afwreef, wat gaat gjj verder
beginnen Naar het Zuiden trekt gjj henen,
zeidet gij, naar ik geloof
Ja, tenzij dat gij mjj iets anders aan
raad'.
Een mooie grap 1 Alsof ik verwachtte,
dat gjj naar mjj zoudt luisteren.
Ik zal het in dit geval toch onvoor
waardelijk doen.
Leg mjj dat eens nader uit, want ik
hoor zulïe ongeloofeljjke dingen sedert een
kwartier, dat het mija verstand te boven
gaat.
Heel moeielijk te begrjjpen is het toch niet
Ziehier de zsakIwan Karoskine heeft veel
geleden daarginds.
Dat spreekt van zelf. Voor zjjn pleizier
werd hij er niet n»ar toe gestuurd.
En zjjn vroeger zoo forsche gezondheid
ging er bij verloren.
Wilt gij mij du ook nog vertellen, dat
hij ziek is? riep de dokter uit, de handen
ten hemel slaande. Bracht hjj u nog geen el
lende genoeg ten huweljjk mee P
Stel u zelve toch niet onbarmhartiger
voor dan gij zijt, dokter, sprak zij op vrien-
deljjken toon. Ik weet immers te goed, hoe
medelijdend gij tegenover uw kranken kunt zjjn.
Welnu,ja hö is,vrees ik,zeer ongesteld,maar dat
is mjj flechts een reden te meer geweest, om
mjjn lot aan het zijne te verbinden. Hij heeft
ona'gebroken en liefderijke zorgen noodig,
maar behalve dat moet ik ook een klimaat
Minister van Justitie en de schrgver er
van zal voor den rechter van instructie
versebgeen.
Rusland.
Teu gevolge der sluiting van de hoo-
gescboal van Warschau, werden Woens
dag 1600 studenten naar huis gezonden:
al degenen die vrijstelling van dienst
bekomen hadden om hunne studies te
kunnen doen, zallen nu onder de wapens
geroepen worden.
Een geheimzinnig geval.
De kerel, die in off ciersuniform met
bommen bg zich in het paleis van den
Gzaar te Tsarskoje Selo iu hechtenis ge
nomen is, trok de aandacht door zgn ver
legen hoading. Men ging hem na en zag
dat hg, hoawel als officier der kozakken
gekleed, een infanterieeabel, aan had. Na
eenige vragen, waarop hg verward ant
woordde, nam men hem gevangen. Een
pakje met twee bommen had hg inmid
dels in een hoek van het salon neerge
legd.
Men zegt dat ook twaalf rgenten van
de geheime politie te Tsarskoje Selo ge
vat zijn.
Ia verband met dit geval is nog ge
arresteerd de oudste dochter van den ge
wezen gouveraeur eener provincie, graaf
L e o n t i e f f, woonachtig in de nabij
heid van het Daitsch gezantschap te St.
Petersburg. Ten gevolge van een naam-
loozen brief, werd ec ojj haar eene huis
zoeking gedaan, en in hare kamer, on
der het bed, werden verscheidene kistjes
ontdekt, twee bommen en ontplofbare
stoffen bevattend.
In de laatste weken hebben talrgke
studenten van de hoogeschool te St-Pe-
tersburg zich gezellmoord.
PURMEREND, 7 April. De Paasch-
markt, die op Dinsdag 11 April a.s. al
hier zal gehouden worden belooft zeer
veel. Er zal zeer kostbaar vee worden
gezonden. Bovendien zal een reclame-
optocht worden gehouden onder ingeze
tenen van Pormerend en een optocht
van vereenigingen en particulieren, die
groepen enz. voorstellen. Bg voorkeur
moeten deze gecostumeerd zgn. Ook van
andere plaatssn worden mededingers ge
vraagd. Men melde zich aan bg den heer
J. P. M r c k te Purmerend voor deze
optochten. Voor laatstgenoemde zijn prg-
zen ven f 50, f 25 en f 10 uitgeloofd
voor den reclameoptocht 125, i 10 en f5.
Voor alles wat de tentoonstelling be
treft, wende men zicb tot den heer J.
W. H. G e e r 1 i n g s, Rijksveearts te
Purmerend, secretaris vaa het bestuur
der tentoonstelling,
Een verloting van vee zal gehouden
worden.
HAARLEMMERMEER, 7 April. Niet
tegenstaande de prgzen r*eds hoog zgn,
vinden, dat geschikt voor hem is en daarin
moet gjj mjj helpen.
Mjjzelven medeplichtig maken aan uw
onzin Welnu, ja daD, omdat gjj het zjjt.
Wat heeft die belangwekkende patiënt. ILhu-
matiek, aan de koude daarginds te danken
Spot niet, Jmjjnheer, zeide Aima met
droefgeestige stem, de zaak is waarljjk ernstig.
Ik vrees, dat Iwan tering heeft.
Tering? Hm! Dat zit toch niet in zjjn
familie; maar het is waar, ze springen iu de
mjjnen raar met hun volkje om. Laat esns
hooren welk verschijnsel dat doet gelooven
leeken in het vak bedriegen zich zoo licht.
Alma haastte zich hem een trouw verslag
te geven van hetgeen zjj door Nesdorft ve:-'
nomen en ook zelve opgemerkt had. De oude
geneesheer luisterde met afgewend gelaat toe
nu en dan een korte vraag tot haar. richten
de die zjj op heldere wjj;e beantwoordde. In
het eind haalde hjj de schouders op.
Gjj kunt naar Nizza gaan, naar Hyéres
of naar Bournemouth, al naar gij verlangt,
zeide hij, wat er alleen op aankomt, is een
zachte luchtstreek op te zoeken.
En. verder? vroeg zjj haperend.
Verder zooveel melk en eieren, als hjj
slechts op een dag gebruiken kan. Dat is
alles.
Maar welke geneesmiddelen raadt gjj
aan
Er zjjn er geen, klonk het kortaf, zon
der dat bjj den moed vond haar aau te zien.
Wordt vervolgd)
IT.
T2t>tra nnt) inn umTï!
ïiXlEN
