No. 5976
Maandag 17 April 1905.
30sie Jaargang,
i
QagSlaó voor eSfSoorè- en Suió-éiollanó.
Waarborgen bij 't
onderwijs.
Een miskende vrouw.
BJ5R8TK BLAD.
BUITENLAND.
~B 1 A JV fi-JS L A N D.
ABONNEMENTSPRIJS,
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overigó plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijktbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. K UPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS DBB ADtmBTEHTïHN.
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsraimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant.
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale'. Publicité, Etrangère
"agStB HA WON AGITATE. Q'L. DA ÜBE 4~ Co JOHN., F, JONES SueePari» 31 bisFaubourg Montmar.re
Dit nummer bestaat uit:
TWEE 8LA.DEW.
't Is te voorzien, dat bg de artikels-
gewgze behandeling van Dr. Kuype r's
onderwgs-novel'e de strgd om de waar
borgen het voornaamste zal zgi. Het
grondwettig bezwaar toch der liberalen
heeft na de algemeene beschouwingen
afgedaan. En terecht: wat bg de vori
ge snbsidieeringen der bijzondere school
geen bezwaar werd geacht, komt thans
niet mt de lucht gevallen. Ook de afge
zaagde dreun, dat de bgzondere school
de verdeeldheid der natie vergroot raakt
al te afgezaagd om nog kraobt te heb-
bee, wat evenzeer geldt van de bewering,
dat de Cbristfljjke partjj»n na de zooge
naamde «pacificatie» eigeuljjk op school
gebied niets meer mochten verlangen. Een
en ander is al menigmaal in en buiten
de Kamer weerlegd, zoodat men er be
paald over nitgepraat raakt, zonder elkaar
ook maar in een enkel punt iets toe te
geven. De waarborgen evenwel, dat het
Staatsgeld, voor het bjjzonder onder wgs
uit te geven, goed besteed is, die waar
borgen vormen een pant, waarover nog
te discossieeren valt.
't Is natuarljjk alleszins biltjjk, dat er
waarborgen worden gesteld. Reeds in 1889,
bg de Schootwet-M a c k a y, werden ze
voorgeschreveo. Aan die wet danken we,
dat er een vereeniging met rechtspersoon
lijkheid most zgn, wil het subsidie wor
den uitgekeerd; dat er bepaalde vakken
moeten worden gedoceerd; dat gednren-
de een zeker getal uren wordt onderwe
zen dat er een vast getal onderwijzers
moet zgn; dat er een dwingend rooster
van lesuren moet worden vastgesteld, eoz.
Deze waarborgen voor het ver, trekken
van goed onderwjj* op de bijzondere school
ware zoo voldoende, dat minister G o e-
manBorgesins, toen hg in 1901 het
subsidie verhoogde, het niet noodig vond
ze te verzwaren of te verscherpen. Maar
na I Geven wjj daarvoor het woord aan
minister Kujper, die ia zgn eerste
rede bg de algemeeae beschouwingen
zeide
gffMtsr nu komen wjj in 1905 en stellen
opnieuw een uitbreiding van het subsidie
voor. Zeggen wij nu ook scherper toezicht
FEUILLETON
39.)
Vervolg
Neen, dat zal zij niet, luidde het meer
en meer opgewonden: Oi Gij mannen telt
het als zoo weinig, een vrouw te martelen
dat, als gij uw nuttelooze samenzweringen op
touw zet en volvoert, gij geen oogwenk stil
staat bjj de vraag, of baar hart daardoor ook
zou kunnen breken. Paul Nesdorff heelt den
keizer niet getnsften, maar hij heeft zgn echt-
genoote vermoord. Een fraaie uitslag waarlgk
voor al zijn berekeningen.
Wat gij daar zegt, is spotternij, niet
waar? vroeg Karoskine, snel het hoofd op
heffende.
Wat komt voor ulieden eedgenooten het le
ven van een vrouw meer of minder erop aan?
Ik wil het weten; waar is zij
Zij is dood.
Dood? herhaalde de jonge man, als
versuft.
Ja. 2jjn kind was twee dagen oud, toen
hg van de moeder scheidde, om zieh ep weg
te begevenO! Gij samenzweerders neemt het
zoo aauw niet op met de gezondheid der
uwen. Als uw vrienden u roepen, laat gij hen
Sterven of leven, al naar zg kunnen. Mevrouw
is niet noodig, uitbreiding van de waarborgen
overbodig Neen, Mijnheer de Voorzitter,
wg bieden aan, kolossale waarborgen, waar
borgen die alles te boven gaan wat meu
zich vroeger ooit als mogeljjk gedacht heeft.
Men hseft altoos gezegd de reden waarom
uw onderwgs niet zoo goed kan zgn als het
openbare, is te zoeken in de fatale positie
van onderwijzers dezen missen alle rechts
waarborgen. En wat doen wjj nu Wg
komen tot de Staten-Generaal en zeggen
wjj wenschen, ook wat de positie der bij
zondere onderwijzers betreft, te gevea al de
waarborgen die zich geven laten. Vooreerst,
dat zij behoorlijk gesalarieerd zullen zjjnin
de tweede plaats, dat er een dienstcontract
tusschen hen en hun schoolbesturen zal be
stsan eindelgk, dat er een recht van appel
zal wezen bjj ongevraagd ontslag van on-
derwjjzers.Daarom wordt dan nog toegevoegd
de eisch, dat er een leerplan zal worden
medegedeeld, terwjjl op het stuk van den
schooll ouw, wjj de mitsdien te ruime voor
schriften, die thans gelden, voor de nieuw
te bouwen scholen willen verscherpen.
#Ik wil dan ook wel eerlijk bekennen,
mjj te hebben gevleid, dat van liberale zjj-
de zon zjjn erkenddat is royaal. Maar
niets daarvan, Mjjaheer de Voorzitter Neen,
dat beteekent alles niets.//
Men eischt nn run liberale zjjde good-
keoring vso het leerplaa. Maar eerstens
kon de Minister met een artikel uit bet
orgaan der Yereenigiog van (openbare)
schoolhoofden aantooneo, dat op de open -
bare school de goedkeoring Van het leer
plaa weinig of niets beteekent en das de
waarborg, hierin gelegen, van zeer twijfel
achtig gehalte is.
Tegen zoo'n waarborg zou dan ook
onzerzjjds hoegenaamd geen bezwaar be
hoeven te bestaan, ja velen zouden ze
zonder aarzelen willen toestaan, indien
niet te duchten was, dat die goedkeuring
van het leerplan in haudea van tegen
standers der bjjzondere school een mid
del zon kunnen worden om haar tegen
te werken, Wat toch is het geval De
Minister wees er op de goedkeuring
mo t komen van het openbire school
toezicht, geenszius vm een afzonderlijke
cJlege, speciaal met de coutróle over de
bjjzondere school belast. Oozerzjjda das
geen w&arbo-g, dat de belangen van het
bgzonder onderwgs onyartjjdig zullen
worden behaitigd, zoodat de Minister
van dergelijke leerplaDgsedkenring al*
les behalve een voorstander was.
Z. Exc. liet er zich inmiddels niet
over uit, of hij er een mouw aan zon
weten te passen liet niet doorschemeren,
of hjj vcor geen enkele toenadering te
vinden zoa zgn. Dit standpunt is zeker
Nesdorff vernam de inhechtenisneming van
haar man juist, toen zij voor het eerst weer
opzat; zij was onmiddellijk een lijk.
En en hij zelf heeft dat toch
niet vernomen?
Ja, men heeft het hem aangekondigd,
en dat moest ook zijn. 01 Geloof niet, dat
ik niet van Faul hield, ik betreur hem van
ganscher harte, maar tegenover zijn jonge
vrouw was hjj schuldig, zóó schuldig, dat
alleen een boete als deze zjjn misdrijf uit-
wisschen kan.
En het kind? Of sprak het blad daar
van niet?
Het leeft.
Waar zou het zijn gebleven?
Bg vreemden natunrlgk, sprak zjj kortaf,
misschien wel in een weeshuis. Bekommeren
rebellen zich over hunne kinderen
Er ontstond een pijnlijke stilte tusschen
hen. Karoskine was in een wereld van ge
dachten verdiept, en hjj ontwaakte als uit
een boozen droom, toen hg zachtkens zjjn
naam door Alma hoorde uitspreken.
Wat is er? vroeg hjj met gesmoorde stem.
Ik wilde u zeggen, dat ik hedenmorgen
alles met de dienstboden zal regelen opdat
het u aan niets ontbreke, terwijl ik weg ben.
Gaat gjj heen riep hjj vol verbazing
uit. Ik herinner mij niet, van een dergeljjk
plan te hebben hooren spreken.
Neen, het is plotseling bjj mjj opge
komen.
En verlaat gij mij juist nu, op het
oogenblik, dat ik zoozeer geschokt benzeide
voor een bewindsman de wgrts party
hg most zich niat van te vore i de han
den bindeu. Maar van rechts hootden
wg toch reeds den heer Nolans ver
klaren, dat hg wel tot het verleenen van
meerdere waaiborgen zgn medewerking
wil veriaenen, mits de vrijhei! van ons
onderwgs onaangetast blgft. Nataarlgk
Met genoegen hebben wg van deze
verklaring kennis genomen, voorstanders
als wg zgn van het systeem, om zoo
weinig mogelyk ruimte te laten voor
verdachtmakiog der bgzoniera school.
Die r rimte nu laten wg wel open door
strak en onverzettelgk tegen meerdere
waarborgen gekant ta big ven.
De liberalen zgn niets ie goed, om dan
later op ons onderwgs te smalen, wgl
wg immers niet eens waarborgen voor
onze scholen hebban willen stellen Zg
zullen verzwijgen ie waarborgen, die er
al zjjn, om alleeo het licht te laten val
len op die, welke zg bovendien nog wil
den maar niet verwierven. Niet ter wille
van de liberalen zonden wg willen ad-
viseeren met d e waarborgen zoo ver te
gaan als wg met de vrgheid orzer scho
len kunnen overeen brengen, maar ter
wille van ons goed bgzonder onderwgs,
dat zooveel doenlijk tegen verdachtma
king moet worden beschermd.
Met belangstelling zien wg daarom uit
naar wat aangaande de waarborgen zal
beslist worden. Dit zg reeds geconstateerd
de bgzondere school vreest het oog d-.r
wet Diet. Zg is goed ingericht en toege
rust en zal dit in ieder geval blyven, wat
men later ook moge beweren.
frankrijk.
Bg het bezoek vaa koning Alfonso,
aaa de Fransche republiek, zal president
L o n b e t, met deo Spaanschen vorst
een bezoek brengen am Cherbourg om
h«t daar ter reede liggende nooideljjke
eskader ^iu oogenschouw te nemen. Een
Spaansch smaldeel, uit drie pantsersche-
pen en twte torpedobootrn bestaande,al
er tegenwoordig zgn.
Te Cherbourg wordt in den zomer ook
een Amarikaansch smaldeel verwacht op
reis naar Kiel.
Rusland.
De Czaar heeft gelast, dat onder voor
zitterschap van den gewezen minister van
B nnenlandsche Zaken den heer Gorem-
k i n, eene bgzondere commit sie in het
leven zal worden geroepen.
Deze cotnmis ie zal zich hebben bezig
te houden met bet outwerpen van de
hij met bitter verwijt. Gij hebt dan geen hart
hoegenaamd?
Misschien niet, antwoordde zij rustig.
Ten minste, zoo gij het betwijfelt, moet ik
er wel aan wanhopen. Lang blijf ik echter
niet uit. Slechts den tijd been en weer
te reizen.
Maar waar gaat gjj dan heen
Naar Genève. Dat kind heeft ouders
noodig; zoo gij het goedvindt, zullen wij het
aannemen. In elk geval breng ik het voor-
loopig mede.
Iwan stond sidderend op. De grootheid van
ziel dier vrouw verpletterde hem.
Alma! riep hij uit. Hoe zal ik u ooit
kunnen danken voor dien inval?
Dat is onnoodig; gaf zij op schorren
toon ten antwoord. Ik doe het ter wille van
j zjjn arme moeder.
Om het even voor wie gij het doet, het
is meer dan eenig ander zou verrichten.
Dan beklaag ik die arme menschheid,
dat zij zoo weinig medelijden kent; maar
genoeg hierover, ik heb nog veel te doen
voor mijn vertrektot straks dus.
I Iwan zonk weder op zijn zetel terug, Hij
gevoelde zich als vernietigd. Ja, hg zag bet
thans in, Alma had gelijk gehad. In de donkere
vergaderingen, welke steeds in het verborgen
werden gehouden, hield men geen rekening
met het wel of wee der schuldelooze wezens,
die toch aanspraak mochten maken op de
liefde en bescherming van een man en vader.
Men dacht slechts aan zgn eigene grieven,
niet aan hun geluk; de dwingelanden bleven
wettelgke bepaling, dis moeien gilden
"voor de regeling van het grondbezit der
boeren, wat de voornaamste grondslag
is van 's lands welvaren. Er moeten maat
regelen gefr.ffsn worden om de boeren
betere middelen aan de hand te doen om
partg te trekken van hun lauderijen, om
degenen, die weinig bazitteu in de mo
gelijkheid te stellen, naar andere streken
te verhuizen of met hulp van een boe-
tenbank hun bezit uit ts breiden. Zoo
moeten ook de bezittingen van andere
groudberitters nauwkeurig afgebakend
worden om het vertrouwen van het volk
in de onschendbaarheid van het privaat
eigendom van ieder te versterken.
Ooatenrij k-Hongarije
De Hongaren maken het keizer Frans
Jozef zeer lastig. De onde Keizer wil
een ieder tevreden stellen, msar wil tevens
Hongarije niet laten losscheuren van Oos-
ienrjjk.
Naar aanleiding hiervan is deu Keizer
een adres gezonden, waarin de Kroon
wordt uitgenoodigd, een regeering te be
noemen, die zal kunnen rekenen op den
stenn der Kamer van afgevaardigden.
Het uit den wensoh, dat men moge
overgaan tot hervorming in de volksver
tegenwoordiging, vooral tot uitbreiding
van het kiesrecht, tot bescherming van
de openbare vrgheid, tot hervorming van
belastingen. Ten slotte vraagt het ont
worpen adres, dat men de onafbaskelgk-
heid grondveste van het land op econo
misch gebied, en dat men het nationale
karakter van het Hongaarsche leger dui-
delgk beveetige door de nationale taal
en de nationale herkenningsteskenen bg
het leger in te voeren. Bet adres ver
zoekt den vorst, een einde te maken aan
de verplichtingen welke in het leven
worden geroepen door de grondwet, die
Diet aan den tegeawoordigen toestand
beantwoordt, en een regeering t« benoe
men die het vertrouwen heeft van de
Kamer.
Amerika.
Orer de vervalschiug van voidiugs-
middtlen in de Yereenigde Staten heeft
de Amerikaansche Senator Me Cam
ber van Noord-Dacota, een boekje open
ge laan. Hg verzekert, dat vervalaching
op reusachtige wy?.e plaats heeften dat
het getal eerlgke fabrikanten van bgna
geen btteekenis is tegenover het aantal
oaeerlyke dito. De secretaris van land
bouw heeft onlangs gezegd, dat er van
alia voedingsmiddelen in Noord-Amerika
20 tot 35 percent zgn vervalscht, maar
de heer Cumber is overtuigd, dat de
ze cijferB te laag zgn. Hg berekent, dat
de Amerikaansche burgers jaarlyks meer
dan een milliard voor vervalschte en
schadelyke voedingsmiddelen uitgeven. In
den staat Noord-Dacosfa, waar de sena
tor iD de eerste plaats een uitgebreid
onderzoek ingesteld heeft, moeten niet
minder dao 90 percent van de menschen,
die vleesch aan de markt brengen, groo
te hoeveelheden boorzaar «verwerken».
Ook vleesch in bussen, gerookt en ge
hakt vleesch, ham, spek, enz. worden
volgens hem op zekere wgze vergiftig!.
Yande zoogenaamde «Fransche» erwten
bevatten 90 percent koperzout, de cham
pignons in blikken bgna alle vergiftige
zwavelve bindingen. De chocolade is
soms voor 90 percent vervalscht in
sommige monsters valt de cacao nauwe
lijks aan te wgzen. Olijfolie wordt ge
maakt van katoenzaad, in de geconden
seerde melk zit varkensvet, in kaas reu
zel, enz. enz.
De oorlog in het Oosten.
Een sterk Japansch leger trekt op
Wladivostok los. Generaal Nogi tracht
met 30.000 man de Russische verbindin
gen met de stad af te sngden.
Een telegram uit Sjanghioeadsa, ge
dateerd 12 April, zegt; De Japansche ge
vangenen bevestigen de berichten der
verkenners van generaal Mistsjanko dat
de voornaamste Japansche strgdmachten
zich bevinden te MoekdöD, Tieling en Ka-
goean.
De oorlogecoirespoudeot van Je «Ma-
tin» bij het Russische leger berich: uit
Koeang-Tsjoenfjé: «Ik beer zooevin te
rug van het front, waar ik de gast ben
geweest van generaal Kaulbars. Ik heb
den indrak gekregen dat het Russische
leger zich totaal heeft hersteld en gereed
is een nieuwen veldslag aan te nemsn.
Overal in degevechtJiniën manoeuvree
ren de troepen dagelgks, geheel op oor
logssterkte en met gebruikmaking van
de lssstn gegeven door dezen oorlog. De
gevangen ruiters, die ik na de verken
ningen te zien kreeg, hadden alle sa
belhouwen over het hoofd gekregen. De
Japansche cavalerie, die op nauwelgks
tien mglsn van de hoofdmacht manoeu
vreert, weigert zich in een gevecht in te
laten en trekt zich regelmatig als ze be
stookt wordt terag achter de beschermen
de infanterie».
ongedeerd, omgeven als zij waren door een
mcnscbelijk harnas van lgfwachten, maar vrouw
en kinderen vielen als de slachtoffers van het
gesmeed komplothet afgewende staal keerde
zich op hunne borst, om haar te doorboren.
Zou het ook aldus gaan met haar, die zijn
leven deeldezou zg zoo wreed gekastijd
worden voor haar liefde P Hg gevoelde het,
in dat oogenblik, hoe het zgn dure plicht
was geweest, tot de door hem geleide mannen
te gaan en hun te verklaren, dat hij voortaan
met alle samenspanningen wilde breken. Had
Alma hem niet alles gegeven, offerde zij ook
thans haar tgd en rust niet op voor het kind
van zijn vriend was het niet billijk, dat hij
eindelijk ook iets zou prijsgeven voor haar
geluk P I
Maar wat kon hij aan zijn volgelingen
zeggen Zouden zij hem niet terecht verwijten
dat hij zijn beginselen verloochende ter wille
van een vrouw, dat hij het werk van een
zwakkeling verrichtte i
En daarbij, al die duizenden, wier lijden
hij van zoo nabij had aanschouwd, riepen zij
niet om wraak in hunne droeve machteloos
heid Zou hij hunne belangen verwaarlooeeD,
omdat hij zelf gelukkig was
Toen de jonge vrouw hem drie kwartier
latervaarwel kwam zeggen, brandde hem het
woord op de lippen, dat hen voor altijd
weder bad kunnen vereenigen, maar hij sprak
het niet uit, en zij, die geleerd had, zoo
duidelijk in zijn ziel te lezen, gevoelde, dat
hij andermaal voor haar verloren was.
Hij zelf verwonderde er zich over, nu zij
AMS I ERDAM, 14 April. Naar wg uit
goede bron verneman, is het bgaa-zoo
goed als zeker, dat op de Wielerbaan
aan den Zeeburgerdgk de openingswed-
strijden met Pascben zullen worden ge
houden,
Er zal een internationaal programma
zgutien van da beste Hollandsche
amateurs zulllen tevens worden uitge-
noodigd.
'S3 GRAYENHAGE, 14 April. Barg.
en Weth. dezer gemeente stellen voor,
gunstig te beschikken op het verzoek
van het bestuur der Vereenigiog tot be
vordering van de paard&nfokkery iu Ne
derland om een subsidie van f 2000 in
de kosten van het op 11 16 Juli a. s.
op Zorgvliet te houden derde internat,
concours hippique.
vertrokken was, hoe het mogelijk was, dat
haar afwezigheid zulk een leegte achterliet;
zij was toch in den laatsten tijd voor het
uiterlijk van zoo geheel andere dingen vervuld
als van hem ot hunne vroegere gehechtheid;
toen zij wegging, hud zij hem slechts vluchtig
de vingertoppen gereikt; hij kon haar dus
geenszins beschuldigen van overgroote harte
lijkheid, maar toch scheen alle» als uit
gestorven.
Haar volmaaktheid drukte hem als een
looden last ternederin het bewustzijn hoezeer
hij haar onwaardig was, zegepraalde vooreen
oogwenk de slechtere mensch inr hem, maakte
zich een hartstochtelijk verlangen van hem
meester, haar op zijn beurt te verootmoedigen.'
Zou het uiet mogelijk zijn, haar, die eenmaal
zoo coquet had geheeten, op de een of andere
zwakheid te betrappen, waarin hij zelf bij
voorbaat niet geloofde, maar die voldoende
zou zijn, om haar te vernederen, haar te doen
blozen onder den schijn eener fout
Doeh vrouwen nemen steeds haar voor
zorgen, dacht hij schouderophalend. Alma had
natuurlijk alles gesloten, hem slechts het
beheer over de provisiekast latende. Zij had
zich geen oogenblik herinnerd, dat hij haar
meester was en over haar minste daden had
te oordëelen. Welnu, hij zou haar eens en
voor altijd toonen, welke rechten hij over
haar bezat en zoo aanstonds haar kast laten
opensteken onder voorwendsel, dat zij er een
voorwerp in weggesloten bad, dat hij behoefde,
ja, dat zou hij doen en alles doorzoeken, alles....
j (Zie vervolg Tweede Blad;.
