5986
Zaterdag 29 April 1905.
3öste Jaargang^
ïïaaSlaó voor cftooró- en SCuiö-tXolland.
Groote woorden.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland
Pot 8 maanden tooi Haarlem
Voor de overig» plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijkbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irectenr W. KÜPPER8.
BUREAU St, Jansstraat Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 1—6 regelCents
Elke regel meer 7i/f
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cent» per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale'PublicitéEtrangèrt
Q.L. DAD BESf Co JOHN., t. JONES SueeParia SXbieFaubourg Montmartre
Op bet Paasch-Congraa der Socialisten,
te 's Gravenhage gehouden, is ons volk
weer een rad voor de oogen gedraaid, toeu
in den vooravond nog in een aparte
vergadering, door de kopstakken der
partij gehouden, zich Mr. M e n d e 1 s ge
drongen gevoelde een woord vaD op
wekking te spreken.
De N. Rott. Ctdeelt hierover mede
«De economische ontwikkeling van ons
volk besprekende, wees deze socialist er
op, dat dit steeds is geweest een theolo
gisch volk, dat gemakkelijk te vangen is
met een praek. Hoog tgd wordt het ech
ter, dat oos theologisch geioliltreerd ar-
beidersvolk de ware toestanden onder de
oogen leert zien, dat het de werkeljjke
ellende en ontbering aanechouwe en daar
toe werkt de soc.-dem. mede. Zjj leert
de arbeiders zien door eigen oogen u et
verbreking der nevelen van de theologie,
waarmede men hen omringt en nog tracht
ts omringen.v
Zoover de mededeeling van de N. Rott.
CL
Ziedaar nu groote woorden, waarmee
men onnoozelen en onwetenden kan van
gen, doch die niets bevatten dan louter
socialistischen onzin.
Da leiders der Socialisten volgen hun
heiligen na, het jodenkind K are 1 M^rx,
dat in 1818 te Trier werd geboren.
Hjj werd uit Duitschland en Frankrjjk
verdreven en vestigde zich te Londen.
De eerste vrucht van zjjn socialistische
sludie wss zjjn werk <Zur kritik der po-
lititchen oekonomie*. In 1867 verscheen
van zjjoe hand het eerste deel van *Das
Kapital»
Hjj stichte eene internationale vereeDi-
ging van arbeiders en proletariërs.
Ben comité werd gevormd, dat een
Congres te Braessl bjjeenriep. Van toen
af ging de kreat de wereld door «Prole
tariërs» vereeuigt u. En dien kreet her
balen zjjn volger». Uit de geschriften
van Marx putten de Socialisten bat-
ne wjjaheid. Hjj is voor hen de profeet.
Van Karei Marx is de volgende
leer uitgegaao, die wjj io het kort hier
laten volgen
«In overweging, dat de arbeidersklas
se rich zelf moet vrjjmaken datdestijjd
voor deze vrjjmaking geen strjjd is om
klassen-voorrechten, maar om gelgke
rechten en plichten en om vernietiging
aller klassen-beerschappjjdat de econo
mische onderwerpiog der arbeiders aan
feüilljcton
I de eigenaais dar erb aids middelen de sla
vernij ten groudslag heeftdat daar
om de emancipatie der arbeiders het
groote einddoel is voor hetwelk elke an
dere politieke beweging moet wjjten
dat de vrjjmaking der arbeiders noch
een lokale, noch eeue nationale n aar
een scciale plicht is; die alle landen
omvatuit deze redenen is de inter
nationale arbeiders-vereenigicg gesticht
geworden.»
Op een later gehouden Congres van
Brussel in 1868, kwam de aap uit de
mouw. Daar werd de godsdienst ver
vangen door den eeredienst der mannen,
die zich voor de partjj verdienstelijk had
den gemaakt, ten opzichte van het tjjde-
ljjk welzjjn.
Het zou ons te ver voeren het gehee-
le systeem van Marx uiteen te zttten,
komen wjj op Mr. M e n d e l s terug
Deze woordvoerder der Socialisten kent
of wal van de theologie eren veel als een
vlieg van het Spaensch en dan mrakt
hjj zich belaeheljjk, ofwel hjj spreekt
tegen beter weten in onwaarheid en dan
vervult hjj de rol van bedrieger.
Zeker, hit Nederlandsche volk is steeds
geweest een theologiech d.w.z. een gods
dienstig volkhecht en diep liggen er
de Caristeljjke grondslagen en tot den
dag van beden is een groot deel, ja de
kern der Nederlandsche natie, chris'e'ijk
Vervolg.)
Hierop begaf hjj zich met tea licht langa
de gang naar zij» //werkkamer// die voorVjjn
gebruik bestemd was en ia welke hjj ook
altjjd zijn bezoekers ontving.
Hier overtuigde hij er zich er eerst van; dat
de vensterluiken dibht gesloten waren en ook
de gordjjsen goed hingen, zoodat geen licht
straal naar buiten doordringen kon. Daarna
set e hjj het licht op de planken van ijjn
ouderwetache schrjjfsacretaire, welke in een
hoek in de nabjjheid van het venster atond.
De gebeele ruimte was met ouderwetsch
huisraad gavuldda met laer overtrokken
stoelen waren eenigszins beschadigd, hiar en
daar drong de paardenhaarvulling naar bui
ten, en da met koper beslag voorziene com-
moden en kasten hadden door ouderdom allen
glans ve loren.
Peiser sloot zorgvuldig ook de deur, die
naar de gang voerde, toen liet hij zich in een
ouden leunstoel vallen, die voor de schrjjftatel
stond.
Uit den binnenzak van zjjn jas nam hjj een
pakje, waaruit hjj eindelijk, na lang zoeken,
Wij begrjjpen, dat de Soeialisten in
deze christeljjke gezindheid van ons volk
een hinderpaal zien voor hun revolution-
naire propaganda en dus op de «theolo
gie» gebeten zjjn, maar dat M e n d e 1 s,
nogmaals met het praedicaat Mr. root
zijn naam met een stalen gezicht dur.t
verklaren, dat de nevelen der theologie
het volk beletten de ware toestanden on
der de oogen te zien, is gewoonweg be-
spolteljjk.
De theologie, als wetenschap, houdt
zich 0. a. bezig, met de kwestie der
verhouding tusscheu God en de men-
schen. Zij leert uitdrukkeljjk, dat alle
menschen voor God geljjk zjjn, dat bjj
Hem noch rang noch stand noch aanzien
des persoont geldeD, maar een ieder vol
gens zjjn verdiensten wordt geoordeeld
zjj veroordeelt bg asonde van den Hei
land der wereld ia strenge bewoordingen
de zelfzuchtige rjjken, de verdrukkers der
armen, de hardvochtige en onrechtvaar
dige vorsten, zg roept den vloek af over
het hoofd dergenen die hunnen werklie
den het veriietda loon onthouden. Zg
twee bont gedrukte papieren strooken te voor
schijn haalde.
Hjj legde deze voor z'ch op de schrijftafel
en haalde uit een lada een vergrootglas io
hoorn gevat, dat hjj in het rechteroog klem
de dicht over de schrjjftafel gebogen, begon
hjj nu dcor 't glas de beide pap;ereo te on
derzoeken.
Deze inspannende arbe;d, we ke hjj met
zulke nauwgezetlie'd verrichtte, dat geen pun
tje zjjn opmerkzaamheid uitging, scheen hem
anders geen; moeite te kosten en zjjn oogen
bleken nog voortreffelijk te zjjn om bg kunst
licht dergeljjk werk te verrichten.
Het middernachtsuur was reels een:gen
tjjd verstreken, toen Peiser plotseling opzag
en scherp luisterde. Van de achterzjj van 't
huis klonk hondengeblaf. Dit herhaalde zich
driemaal en klonk eigenaardig diep, alsof het
door een menschel jj ken stem werd nageboo st.
Peiser sloot de voorwerpen terstond weg,
verliet zonder gedruitch de kamer, sloop door
de gang en opende de achterdeur.
Opmidde'jjk trad uit de donkere schaduwen
van den muur een gestalte naar voren, welke
over de door het zwakke maanlicht wat ver
lichte plaats schreed. Peiser opende de deur,
doeh sloot haar weer onmiddelijk, toen de
gestalte was binnengetreden.
Toen hjj met dezen geheimzinn:gengast weer
zjjn kamer binnentrad, nam deze eerst den
diep in de oogen getrokken hoed at, en ver
toonde daardoor een soherp geteekend gelaat
zonder baard, waarvan het voorhoofd zich in
leert, hoe persoonlijke verdiensten, deugd
en adel des gemoeds de eenige, ware
aanspraak zijn op hoogachting en eer, en
het voorbeeld van onzeu opperherder
P i u s X, uit den gewonen arbeidersstand
opgeklommen tot de hoogste waardigheid
hier op aarde, bewjjvt, dat bovengenoem
de leeriDgen geen boerenbedrog zjjn
maar hare bevestiging vinden in de
practjjk.
Maar de theologie leert ook, dat de
mensch recht heeft op de vruchten van
zjjn arbeid, dus recht op persoonljjk be
zit, op eigendom, dat hem wettig toe
behoort, dat de maatschappeljjke samen
leving der tneuscheo, en han ind.vidaeele
ongelijkheid van aanleg, capaciteit en
ijver etc. een absolutie geljjkheid van
eigendom, en privaat-bezit onmogeljjk
maken en veisohil van bediening, der-
balve verschil van slaod, daarvan een
noodzïkeljjk en natuurljjk gevolg is.
Dat bjj een dergelgke maatschappeljjke
inrichting misbraiken kunnen vóórkomen,
schromeljjke misbruiken zelfs, is daarom
nog geen reden, om die van God ver
ordende en door Hem gewilde instelling
prinoipiësl te veroordeelen, trouwens de
socialisten kunnen niet bswjjzen dat hun
toekomst-staat vrjj van misbruiken zal
zjjn.
Immers, soolaug menschen samenleven,
zullen er gebreken, onvolmaaktheden zjji,
om van ondeugden en misdaden tezwjj-
gen, en daarmee bljjft vanzelf de bron
der misbruiken bestaan.
De m'sbruiken betreurende dringt de
theologie d. w. z. de godsdienst aan op
vei betering des levens, op tevredenheid
met ons lot, daarom wjjst zjj ons op de
vergankelijkheid van het aardsche en op
de toekomstige vergelding, wetende, dat
dit de ware niddelen zjjn, om het maat-
schsp^eljjk loren zooveel mageljjk van
misstanden te vijj waren en alle menschen
eon betrekkeljjk gelukkig leven te ver
zekeren.
Misschien zjjn dit de navelen, dia vol
gens Mr. Mendel s de theologie om-
tirgen en belettan de eilanden van den
tegenwoordigen tjjd te zien, mair door
den arbeider voortdurend op dasfoffeljj-
ke zijde des levens allèèn te wjjzen en de
rgken zonder onderscheid als tirannen,
dieven en ui'ziigers te betitelen, ver
wekt men nevelen, die heel wat dichter
en zwaarder zjjn dan de nevelen der
theologie en die dan zwoeger voor het
dag6ljjksch brood het gezicht benemen
op den hemel, waar Hg woont tot Wien,
tal'ooze met de wenkbrauwen gelijkloopende
rimpels ts zanten trok.
Hjj droeg een kleeding geheel overeenko
mende met die van Peiser en scheen zich bjj
dezen zoogoed als thuis te achten, want hjj wierp
zjjn overjas, waarvan hjj den kraag hoog op-
ges^gen gedragen had, at en nam or gegeneerd
plaa's.
Ik verwachtte u, ze de Peiser, want ik
heb uw brief juist dezen avond ontvangen
bijna hadt gij mij hier n:et aangeiroiïen, want
ik ben op reis geweest.
En hebt een nieuwen gast in uw huis
gebracht, voegde de ander er met een hoonend
lachen bij.
Peiser zag hem een tjjdlang aan. Zjjn ge
laat verduisterde, eindeljjk zeide hjj met hee-
ache item
Kopenhagen, gij beloert mjjn stappen.
Wat heeft da', te beteeken Past dat aan een
deelgenoot.? Wat beduidt dit wantrouwen,
deze vjjaadscb'p?
Erg genoeg voor u, als ge het voor vijand
schap of wantrouwen houdt. Uw geweten
jchjjnt dan toch tegenover mjj niet zoo geheel
zuiver en gerust te sgju, als ge het wel wilt
doen voorkomen, antwoordde Kopenhagen
weer met een hoonend lachje.
Toen verdween dit echter en vervolgde hjj
ernstig
Gjj behoeft voor mjj geen vrees te heb
ben, Peiser I Ik heb u slechts willen toonen,
dat ik mjjn oppassers heb en dat geen uwtr
schreden voor mjj vtrborgen bljjft. Misschien
kan u dit tot waartchuwing dienen; en her-
wjj zeggen; «Vader» wiens hand voor-
en tegenspoed, kruis eu zegen over ons
afzendt, maar bg Wien ten slotte alleen
het ware geluk, de ware vrede ook reeds
hier op aarde te viaden is.
Een zegen voor het volk.
Er zjjn zeven millioeD noodig voor
de sociale wetgeving.
Deze kan niet doorgevoerd worden
zonder protectie.
Io het buitenland, in Duitschland en
Frankrjjk, is zg zeer scherp.
Men begrgpt daar de toestanden beter
en ziet het verband in tueschen bescher
ming en sociile wetgeving. Protectie
neemt alle onrechtmatige bevoordeeling
tan het buitenland weg.
Men heeft de menschen tegen de Ta-
rieveuwet in het harnas gejaagd door
domheden ahDuur brood
Maar zal men niet bet ar 15 cent voor
een brood kunnen betaleu bjj goede ver
dienste, dan 7i/2 cent, als men het
grootste gedeelte vau het jaar moet leeg-
loopen door werkeloosheid, gevolg van
de buitenlandscha concurrentie?
Laten we niet vergelen, dat er bjj een
invoerrecht van 30 cents op 100 kilo
meel geschreeuwd wordt over duur brood,
of de dood ermee gemoeid is, terwijl
NIET EENS BEWEZEN is, dat het
brood daardoor in prjjs sou stjjgen.
Maar zon dat, volgens het tarief, wèl
het geval zjjn, dhu zou dit voor een ge
middeld huisgezin NIET MEER BEDRA
GEN DAN 5 CENT PER WEEK wat
evenwel aan minsten» duizend Brbeiders
brood zou verschaffen.
Duizenden werklieden trekken jaarlgks
naar Duitschland, om daar den kost te
gaan vsrdienen.
En men vergete niet, dat door de hoo-
ge beschermende rechten in het buiten
land o.m. ook de papierfabricage in de
Zaanstreek is verdweaen en de magari-
ne-fabrieken raar het buitenland zjjn
verplaatst.
Neen, protectie nog daargelaten de
stjjving van de schatkist tot mogeljjk-
making van de sociale wetgeving, is
voor de arbeidersklasse, voor dan werk-
manstand, een zegenen eene weldaad.
Italië.
De voorstanders der annexatie van
den Kerkeljjken Staat wjjzen er op, dat
een hooge Kerkelijke dignitaris, Z. D.
H. Mgr. Duchesne, directeur der
«Fransche School» te Rome, bg gelegen
heid van de opeuing der tentoonstelling
van kerkeljjke kunst te Gotte-Ferrata
den z gan uit«prek over het koninkrjjk
Italië en het Huis van Savoye.
Zjj doen het voorkomen, alsof h;eriQ
eene zij lelingsche borusting der over
weldiging van Rome te comtateeien valt,
vooral du er ook bg tegenwoordig wa
innert gjj u mjjn oppasser, wanneer gij soms
eens oneerljjk tegenover mjj zoudt willen han
delen. Maar laat ons daarover niet verder
spreken. Wat zegt ge van de nieuwe dingen
Ik he1) ze daar juist onderzocht, ant
woordde Peiser, voor gjj binnen kwaamtHit
is nog niet geheel gelukt, er zjjn nog fouten
in, die al te zeer opvallen
Dat zal spoedig beter worden I Alle
voorbereidicgen zjjn getroffen. Maar nn nog
de uitgifte, dat is uw zaak, Peiser. Gjj hebtf
beloften gedaan, en in het vertrouwen daarop
hebben wij deze proevsn genomen toon nu
eens wat gjj kuLt.
Gjj zult zien, wat Peiser kan, antwoord
de deze lachend. Ik heb den man, dien wij
noodig hebben, reeds hier. Hier boven slaapt
hjj, dezelfde, dien ik dezen avond in mijn huis
bracht. Gjj zult'eens zien, wat een voortreffe
lijke agent dat wordt.
Hebt ge hem dan ingewjjd vroeg Ko
penhagen opvliegend.
Houdt ge me voor een kind vroeg
Peiser terug. Gelooft ge, dat ik mjja verstand
verloren heb? Ik zeg u, dat hjj cnze plannen zal
dienen, zonder dat hjj het zelf weet. Gjj ziet
mjj ongeloovig aaD, maar ik zeg u, Peiser is
slimmer dan ge wel denkt, en al laat ge hem
ook door uw vrienden bespieden, daarom ver
neemt ge nog niet alles, wat hjj denkt. Haha I
Maar ge zult het ondervinden en alles verne
men binnen eenige dagen.
Ik weet, dat ge «en slimme vos zjjt,
merkte Kopenhagen op, terwjjl zijn gelaat iets
Vriendeljjker werd, en daarom juist ben ik
ren de Italiaansche ministers van onder
wijs ea justitie.
Op deze manier trachten de vjjanden
van 's Pausen koningschap, den root der
Kerkeljjke Stalen, als eene afgedane zaak
te beschouwen.
Amerika.
In het stadje Hampstead (Texts) heb
ben de geheel-onthouders leeljjk huisge
houden. Op hnn vergadering kwam het
door vóór- en tegenstanders van woorden
tot daden.
Er volgde een herigs schietpartjj,
waarbjj het congreslid Pinkney, zjjn
broeder ea nog een leider der geheel
onthouders, asn anti-onthouder, advocaat
Brown, doodgeschoten eu vele anderen
gewond werden.
Rusland.
Te Odessa hebben naar aanleiding van
het gerucht, dat een hooggeplaatst per
soon 10,000 roebel hadgezoaden om met
de Paaschdagen te verdoelen aan de fa
milie a der reservisten.
Een duizendtal vrouwen meldden zich
aau ten stadhir'za en, toen men baar wil
de afschepen, met de ui legging, dat men
ze voor den gek had gehouden, begon
nen zij deuren en vensters te verbrjjzeleu
en met steenen te werpen uaar de mach-
telooze politie. De burgemeester kwam
er toeu tusschen, maar hjj kon de vrou
wen eerst doen uiteengaan, nadat hjj,
als voorzitter der maatschappij vau hulp
betoon aan de reservistentamiliën een
aanzieoijjke som had uitgedeeld.
Da «Birsjevja Wjsdomoski» bespreekt
op een in hat oog vallende plaats het
te St. Petersburg ioopende gerucht, dat
op 1 Mei, dan Russisohen Tweeden Paasch-
dag, een 15.000 tal mannen uit de hef
fe des volks, in groepen over eenige
wjjken verdeeld, door de straten zullen
trekken om de aanzienljjke burger jj uit
te moorden. Die beweging zou niet te
gen de Regeering gericht zjjn, en oek
buiten den eigenljjken werkmansstand om
gaan.
Ook de «Roes» maakt van dit gerucht
melding.
Grootvorstin Elisabeth, die den
Czaar om gratie verzocht had voor den
moordenaar vau haar echtgenoot, groot
vorst S e r g i u s, heeft bericht ontvan
gen, dat N i 0 01 a a s II de doodstraf
veranderd heeft in levenslange balling
schap. De moordenaar zal nn naar het
klooster Sorlbal gebracht worden.
Engeland.
De «Morning Post» bespreekt de nieu
we grondwet voor Trans zaal en noemt
die wet eerljjk voor elke partjj. Zg is
ook eerljjk, omdat zjj een poging van
voorzichtige en nauwgezette ministers is
rechtvaardig te zijn tegenover elkeen.
En juist daarom zal zg slechts weinigen
van de betrokken personen bevredigen.
voor u op mjjn hoedeen verirouw ik n slechts
voor zoover ik u zieMaar na tot de hoofd
zaak ik heb geld noodig, ik moet uitbeta
lingen doen
Gjj znlt het hebben 1 Hoeveel hebt gjj
noodig
Tweeduizend thaler 1
Goed, ik zal hst geld gereed leggen.
Zie intusaohea de rekeningen eens na. In het
bjjzonder die van eau onzer agenten nit Ber
lijn zal u pleiz er doen. Zie die posten eens
na zakdoeken, 800 thalerswollen stoffen,
8000 thalers. Met die wol is een goed zaakje
te maken. Hahaha
Psissr brak in ean onderdrukt halfluid
gelach uit.
Kopenhage onderzocht intusachen eenige
rekeningen, terwjjl Peiser uit een oude por
tefeuille de baoknoten nam en voor zjjn gast
ophoopte.
Tel nal zeide hjj*
Kopenhagen onderzocht zorgvuldig elke
banknoot door ze tegen het licht te houden
en de wat rmerken nauwkeurig te belichten.
Peisar zag daarbjj lachend toe en merkte
eindeljjk op
Ja, de banknoten zjjn echt j daar kunt
ge op vertrouwen 1
U vertrouw ik voor niets, antwoordde
Kopenhage en pakte de banknoten bijeen.
Wordt vertolgd)
III RUT.
ABONMBMBBTSPBWS,
PBIJS DUB ADVBBTENTIBM.
AGITE MA BON AGITATE.