No. 5987
Maandag 1 Mei 1905.
3öste Jaargang
HbagBlaó voor <3Zoorè- en S/uió-éiollanó.
Ongezonde belangstelling
Een gevaarlijke bende.
Buitenland.
Per 8 maanden roor Haarlem f }»26
Voor de overig* plaatzen in Nederland franoo per post1,50
Toor het buitenland
Afzonderlijke nummers 0,0o
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPER8.
BUREAU St, Jan»» trant. Haarlem.
Van 1—6 regelsCents
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publtcité, Etrangère
G.L. DA DBE Co JOHNtJ ONES SueePorie 31 bisFaubourg Montmartre
De liberalen leggen op 't oogenblik
groote belangstelling aan den dag voor
de Roomsche kiezers in het tweede dis-
diict van den Haag.
Aanleiding is het feit, dat de R. K.
Kiesvereeniging daar voor de Tweede
Kamer candidaat heeft gesteld dr. J. Tb.
deVisser, den bekenden christelyk-
histcrischsn-predikant. Zjjknnuea er niet
over uit, de brave liberalen, dat de Room-
schen deze candidatuur niet hebben ge
steund, maar gesteld. Hoe is 't mogeljjk
Gestelddoor RoomBchen, die dr. d e
Visser, bekend om.En dan volgt
een herinnering aan de anti-pap:stische
strekking der Curistelgk-hiBtorisohe partg,
wtlke herinnering natuurlek ten biste
wordt gegeven om te trachten, de ka
tholieke kiezers van hun candidaat af-
keerig te maken.
Dit nobele streven heelt begrjjpe-
lyker wjjzz geen kans van slagen. Dj
K. K. Kiesvereeniging wist best wat zjj
deed, toen zjj dr.d e Visser stelde. Hoe
toch zat de vork aan den steel? Als de tal
rijkste groep der nnti-l.beralz., minder
heden in dis.r,ct II, het district der ker
ken en gestichten, hadden de Roomschen
het recht verworven tot het aanwjjzen
van een candidaat. En nu gingen zg te
rade met de kansen van welslagen, wel
ke kansen het grootst bleken wanneer
geen Katholiek gesteld werd, en bet al
lergrootst indien een Christelijk-historiech
man werd genomen. Hiertoe werl tojn
besloten, want de Roomschen zgu haat
dragend noch enghartig.
Zelfs de liberalen moeten toegeven, dat
het stellen der candidatnnr deVisser
van goede tactiek bljjk gaf, dat het han
dig was. Maar zg zgu er nog niet over
een*, ot de Haagsche Katholieken zich
van die handigheid wel bewust zijn. Hoor
b.v. het Baagsck Weekblad der Vrjjzin-
nig-De moer aten
«Handig is het
Maar bg de Katholieken verouder-
stelt men toch een dosis zwakhoofdig-
heid zonder voorbeeld. Op eigen aan
drang een man te steoneD, die tegen
Rome gekant ï's en bovendien bljjkt
onafhaakelgk te zija
Heeft Heeroom zgn kudde zoo goed
aan het Ijjutje of is het zelfoverschatting?
Wg zullen afwachten, doch vocr-
loopig is onze m^ening, dat htt wel
handig is, doch gevaarljjk tevens.
p E O ILL-ETON
Vervolg.)
Binnen eenige dagen komt Balmach met
zijn schuit aan. GS moet met hem spreken,
want bS brengt gewichtige berichten Ik kom
ook, want 't is jaarmarkt, eu t zei daarom
niemand verwonderen dat wS elkaar ontmoe
ten l Laat mS na uit, want ik moet voorden
motgen thuis zijn.
Kopenhagen trok zjjn overjas aan en drukte
zjjn hoed weer diep in de oogen. HS verliet
met Feiser de ksmerda naar den tuindeur
geleidende huisdeur knsrste zacht op hare
hengsels, een gestalte sloop over de plaats en
verdween in de duisternis van den hof. Spoe>
dig daarop [hoorde men het geratel van een
wegrijdend rijtuig,
Esther, had achter de half geopende ven
sterluiken verborgen, drn nachteljjksn gast
zien komen, en was op haren post gebleven
tot deze weer op z|jn geheimzinnige w|jze het
huis verliet. Toen z|j het rijtuig hoorde weg'
r|jde», wierp zij zich op haar bed neer, om
h»»r snikken in het kussen te smooren.
Zoo dom zgu hiusch n et alle Ka
tholieken
Vriendelijk oiet waar, deza belangstel
ling. De opzet is intasschen duideljjk
de liberalen iu het Haagsche II zien hun
zetel, door mr. Dolk bezet, ernstig door
de handigheid der anti-liberalen bedreigd
en daarom stoken ze lastig een twist-
vaurtje. Maar nu zeggen wij«Zóu dom
zgn heusch niet de Katholieken», om
zich aan dat vuurtje te branden. Een
paar misschien wtl, maar dat zgn dan
toch van die onbetrouwbaren, wien het
aan politiek doorzicht mangelt. De ove
rigen doorzien de oorzaak van der libe
ralen ongezonde belangstelling en zullen
er zich niet door om den tuin latan lei
den.
Een tweede staaltje van ongezonde be
langstelling zien wg in de overgroote
aandacht, welke wordt gewjjd aan het
Congres der Sociaal-Democratische Arbei-
dits-partij. Eerst verslagen zonder eind
van het verhandelde en na weer de noo-
dige napleiterjj. 't Ljjkt wel of de meest
invloedrijke partg van Nederland in het
Haagsche Walhalla is te zamen geweest
in stede van een groepje, door mr. Troel
etra zeil geschat als «nog maar half
zooveel leden tellend ale het aantal depa-
taten», dat dezer dagen te Utrecht ver
gaderde. En aan de woorden en daden
van dat groepje zien we na een gewicht
gehecht .alsof het de lakens had nit te
deelen. Ja, de liberalen hebben dit nog
eenigszins van de socialisten te vreezen,
maar wg, anti-liberaleo, wg nocitWg
kannen dat handjevol 8. D. A. P.-ere
gerust over 't hoofd zien, als wij ten
minste maar zorgen ons kruit droog te
houden en ons niet van de wg* te laten
brsugen docr de eenwige critiek, welke
van dis zjjde komt. Laten wg uit onze
eigen oogen kg ken en de zaken toetsen
aau onze eigen eerlgke overtuiging. Eq
hiermede wenschen wg het driedaagsehe
Congres, dat de eenheid indepjitjj he.-
stelJe door een weerbarstige afdeeling
(Utrecht li) eenvondig buiten de deur te
zetten, vaarwel
Nog een derde staaltje van ongezon
de belangstelling diepten we op. De «Yer-
eeniging van Hoofden van (openbare)
scholen iu Nederland» is zoowaar in de
bres gaan springen voorde gods
dienstige tint van de openbare school
In de jaarvtrgadtring der vereeniging
werd n.l deze zienswjjze verdedigd
«De stelling dat het openbaar on
derwijs vrg moet zgn van alle gods-
HOOFDSTUK II.
In het dorp Rudow, op ongeveer een mijl
van Neustadt verwgder1, zat in de herberg,
die niet, zooals gewoonljjk m deze streken,
uit een vervallen boerenhut, maar een massiet,
nog nieuw steenen gebouw b.stond, een rond-
reizend koopman, die eerst korten tij l te voren
moede en met stof bedekt Was aangekomen,
zgn pakken had neergeworpen en een glas
bier besteld.
Hij scheen zeer uitgeput, want hjj sliep eerst
een t|jd lang, zoover het hem nameljjk de
vliegen toelieten en gaf daardoor aan de jonge
waardin, die alleen thuis was en met een
breikous achter de toonbank z*t gelegenheid
hem meer nauwkeurig op te nemen.
Het binnenkomen van een derden persoon
wekte den slapende.
De nieuw binnengetiedene was een bleeke
man van hoogstens vijf en dertig jaren, wiens
geheele houding een Zekere gedruktheid toon
de j zelfs zjjn stem had een onmiskenbaar
matten klank.
Is mjjnheer Kopenhagen thuis? vroeg hij
aan de herbergiereter.
—Neen, mijnheer Wolff, antwoordde deze,
mijnheer Kopenhagen is reeds sinds twee dagen
op reisik meen naar Bnsland om vee te
koopen, en bjj zon eers'. dezen avond terug
komen, misschien ook eerst morgen, met zeker
heid kan ik het u niet zeggen l
Dan zal ik morgen nog wel eens komen
vragen.
dieastig en politiik dogma, kan naar
drn vorm, waarin Z3 vervat is, wor
den aanvaard maar behooit naar de
beteekenis, welke er wel eens aan
wordt toegekend, mat beslistheid te
wordea afgewezen.»
Wat de politiek betreft, daarmede bleek
men te bedoelen, dat het opeabaar la
ger onderwjjs «moet versterken den na-
tioDalen vaderlandschen zin.» Ook so
cialistische en anarchistische onderwij
zers moeten hiertoe han best maar doen
waat, z >0 zeiden de hoofden onder
«krachtigen byval»
«Zonder af te dingen op de per
soonlijke bekwaamheid der onderwij
zers, wier beginselen niet medebrengen
in die richting werkzaam te zgn, moet
hunne geschiktheid om het van staats
wege ingesteld onderwgs met volle
toewgding te dienen, zóó dat het ka
rakter van dit onderwgs ongeschonden
bewaard bljjft, in twijfel worden ge
trokken.»
Ds onderwijzers zullen zich van dien
twjjfel weinig aantrekken, terwjjl wjj
aan dtze verzekering der hoofden niet
veel waarde kunnen hechten, omdat zg
toch de macht missen, om han denk
beeld door te voeren.
Maar nu de godsdienstige tint. Onder
denzelfden krachtigen bjjval verklaarden
de hoofden.
«De eenige beperking, die de open
bare onderwijzer heeft te aanvaarden,
is slechts die, welke hem in art. 33
is opgelegdby heeft zich te onthou
den vanieis te leeren, te doen of toe
te laten, wat stijjdig is met den eer
bied, verschuldigd aan de godsdien
stige begrippen van andersdenkenden.
Alleen tegenover de verschillen tus-
schen de eene en de andere godslienst-
leer staat de openbare onderwijzer
op een orzjjdig standpunt. Elke ande
re uitlegging aan het beginsel der
ceutralittit gegeven moet worden
afgewezen als strjjdig met het karak
ter van de openbare school, die op
leiden moet tot alle cbristeljjke en
maatschappelijke deugden, in moet te
vens worden bestreden als schade
doende aan de i.tensiteit van ons on
derwgs.
«Ambtenaren, wi r meaning het is, dat
het den openbaren onderwjjzer kiach-
tens het karakter van de openbare school
verboden is een godsdienstig getint na
tionaal onderwgs te geven, miskennen
de bedoeling van de wet.»
Doe dat. Hoe gaat 't met uwe vrouw
Wolf haalde de schouders op en zjjn gelaat
werd nog droeviger dan te voren.
—Het bljjft hetzelfde, antwoordde hjj, geen
beterschap, maar ook geen achteruitgang. Zjj
staat op en legt zich weer te bed. Gisteren is
zij een uurtje buiten de kamer geweest, maar
dit is baar niet goed bekomen. Gegroet l Ik
moet naar haar toe, want zjj is alleen.
Ik weasch u beterschap
Wolf verliet de gelagkamer, en de herber
gierster zag naar den gast, die moe het gesprek
had aangehoord en nu ds jonge vrouw vragend
aanzag. Deze gevoelde zich daardoor gedron
gen, hem een verklaring van het gesprek t«
geven en zeide:
Een arme drommel, die man. Hjj hseft
een jonge vrouw, die reeds sinds vele maan
den z'ek is en maar niet beter kan worden.
Ook schijnen zjjne zaken niet zeer goed te
gaan, hjj ziet er zoo door zorgen gedrukt uit.
—Is hij koopman
Zocals men het noemen wil. Hjj schijnt
voor mijnheer Kopenhagen te werken, naar
wien hjj zooeven vioeg deze is commissionair,
die een grooten handel in granen en vee op
Rusland en Oostenrjjk drijft.
En woont deze commissionair hier
Ja, hier bij ons bovenhjj houdt hier
zjjn verbljjf en ia dikwjjls wekenlang bjj ons
als hjj hier en den omtrek zjjn moet. Hjj heeft
een onzer kamers gehuurd.
Verhuurt gjj„dus kamers
Zeker, en lieve kamers ook.
De koopmnn bleef eenige eogenblikkan in
O zoo! De heeren gevoelen, dat de
openbare school een steuntje noodig
heeft tegenover de veldwinnende bjjzon-
lere, en daarom hebben ze na «gods
dienstig getint nationaal onderwgs» uit
gevonden. Men zal toegeven 't is een
erg slap tintje. Houvast geeft het niet.
Wis even doordenkt zal dan ook door de
ongezonde belangstelling der hoofden in
dat schijnschoon tinten niet van de wjjg
worden gebracht.
Frankrijk,
De «Matin» is van oordeel, dat Frank
rijk bjj het behartigen van zgu bijzon
dere belangen in, Marokko niets van
Duitschland te vreezen heeft.
«Frankrijk streeft geen ander doel na
dan den MarokkaanschenSultan te helpen
om over zijne onderdanen de volheid van
zgn gezag en de onafnankeljjkheid van zgn
sonvereiniteit te vnkrggen. Het bedreigt
de richten van geen enkele mogendheid,
noch de vrjjheid van handel, noch de ge
sloten tractaten.
«Wat wil Duitschland en wat eischt
het vraagt de «Matin» Jui»t datgene
hetwelk Frankrgk zich verbonden heeft
te eerbiedigen: de onafhankelgkheid van
den Sultan, de open deur voor den han
del van alle volken.
«Heeft de Duitsche regeering een bij
bedoeling Laat zg het dan ziggen.
«Hoe groot ook zgn macht moge zgn,
de Duitsche Keizer moet de hoop laten
varen om ons egn échec te bezorgen, zelfs
in onza eigenliefde.
«Heeft hjj niet gezien, hoe alle Mo
gendheden zgoe eersta betooging hebben
ontvangen Hjj heeft vergeefs steun ge
zocht in Amerika en in Europa, zelfs bjj
zijne boodgenooten.
«Indien Duitschland op dit oogenblik
den Europeeschen vreda durfde storen,
kan men luide staande houden, dat het
nergens eenige hnlp zon vinden.
«Wilhelm II zou in strjjd met zgn ver
leden handelen indien bg zich - op het
oogenblik dat de botsing, in het* Verre
Oosten met groote moeite gelocaliseerd,
een verdubbeling van de waakzaamheid
van alle Europeesche mogendheden vergt
overgaf aan een nukkige politiek.
De «Matin» zegt, dat Frankrgk sterk
staat in zgn recht, in zgn onbaatzuchtig
heid, in de helderheid van zgn beleid,
in het vertrouwen van alle naties, iu zgn
vredelievende bedoelingen, niets heeft te
duchten. Het staat niet meer op zichzelf
zooals in 1870. De afzondering zou, in
tegendeel aan Duitschland'skant zgn, dat
met zjjo opvattingen alleen zou staan in
de gansche wereld».
Na er echter geen enkel incident is
ontstaan tusschen Parjjs en Berljjn valt
te gissen waarom de «Matin» zich zoo
druk maakt.
gedachten verdiept, daarna zeide hjj
Als ik wist, dat ik hier zaken doen kon,
zou ik mjj ook wel voor eeaigen tijd hier
willen vestigen, maar ik ken den omtrek nog
te weinig 1
Waarin handelt gjj I vrosg de herber
gierster.
Ia vrouwenhaar 1 Ik koop dit voor een
groote zaak ia Berlijn, doch verkoop ook haar,
al*ik passende kleuren bjj mjj heb.Maar, voegde
hjj er lachend bjj, al* alie vrouwen hier zulk
schoon haar hebben als gjj, zal ik daarvan
niet te veel te doen hebben. Met zulk een
schaf van mooi haar hee't men geen valsch
haar noodig.
De herbergiertser lachte over deze vleierjj
deze aoheen haar niet onaangenaam te zjjn,
want zjj werd nog yriende'ijker en zeide
Het zou niet onmogeljjk zjjn, dat gjj
hier goede zaken zoudt kunnen doen, want
voor zoover mjj bekend is, zjjn hier in de
Btreek nog geen handelaars in haar geweest
ouzo arbeidsters en boerenvrouwen weten niet
eens, dat de haren geld Waard zjjn.
Dat zou zeker zeer gelukkig voor mjj
zjjn, antwoordde de koopman, en wat gjj mjj
daar zegt, doet mjj groot genoegen, want ik
durf dam hopen, hier tot billjjke prijzen te
kun oen inkoopen. Dan zou het toch nog kun
nen zijn, dat ik een kamer bjj u huurde.
In ieder geval kunt gij de kamer wel
eens zien, daarmee verplicht gjj u tot ets.
De herbergierster riep hare dienstmeid om
hare plaatajin het buffet in.te nemen en ging
met den koopman naar de bovenverdieping,
Engeland.
Over de reis van het Eugelsche Ko
ningspaar wordt gemeld
«Koning Edward heeft te Ajaccio
een bezoek gebracht aan het huis waar
Napoleon I geboren is. zgn rit
door de voornaamste straten werd Z. M.
door de menigte harteljjk toegejuicht.
De koningin zal Z. M. niet vergezel
len bg zgn uitstapje naar Parjjs, doch
haar tocht in de Middellandsche zee
voorzetten en Griekenland een bezoek
brengen.
Koning Edward zal in streng in
cognito eenige dagen in Parjjs vertoe
ven zgn gevolg bestaat slechts uit drie
personen.
Het incognito zal alléén opgeheven
worden bjj het officieele diner door pre
sident Loubet aangeboden, op het
Elites.
Ejn gevolg van de «entente cor
diale» tusschen Frankrjjk en Engeland
is, dat Fransehe schepen van het Mid
dellandsche zee-eskader nu kolen inne
men te Gribraltar, terwjjl zjj vroeger
voor dit doel naar een Algerjjnsche ha
ven moesten stoomen.
De Oorlog in het Oosten.
Naar nit Tokio wordt gemeld, zgn de
Japanners na gereed om de Rassische
oorlogsschepen te ontmoeten. Admiraal
Togo's vloot zou een uitstekende posi
tie hebban gekozen en volkomen in staat
zgn den vjjand het hoofd te bieden, langs
welken weg hg ook komen zal. De po
gingen van de Russen om de plaats van
den slag te kiezen, wordan als van wei
nig waarde baschonwd tegenover een ge
oefende vloot, welke reeds een machtig
eskader tot zinken heeft gebracht.
Of dit met T 0 g o s positie in verband
staat, is niet dnideljjk, maar ds krjjgs-
wet is voor geheel Formosa afgekon
digd.
Omtrent de Oostzeevloot wordt gemeld:
Het stoomschip «Catherine Apear» pas
seerde gisternacht zestig mjjlen ten zui
den van Penang twee eskaders, respec
tievelijk van 8 en 7 oorlogsschepen, die
koers zetten naar Singapore.
De «Dailj Mail» verneemt uit New-
York, dat volgens een telegram nit Pe
tersburg tusschen den heer Schwab
en de Rassische admiraliteit onderhande
lingen gevoerd zgu, die geleid hebben
tot een overeenkomst van verschillende
16000 tons slagschepen, van een bjjzon-
der type, die «de wereld zullen ontzet
ten.»
De «Daily Mail» verneemt uit Manil
la, dat het stoomschip «Carlisle» met een
volle lading ammunitie van daar onder
weg is gegaan om htt Russische eskader
te bereiken. Het plan van den kapitein
zon zgn, het schip in de lucht te laten
spr.ngen, indien het Japansche oorlogs
schepen ontmoette.
De «DaiJy Telegraph» weet weer eers
een bericht te verspreiden van ontwa-
waar zich aan iedere zjjde twee kamers bevon
den.
De koopman koos de kameT, welke juist
naast die van den commissionair lag, trof
met de herbergierster een overeenkomst, be
taalde een week huur vooruit, zeide dat hjj
Rothmann heette_ en haalde daarna zjjn pak
ken en stok naar boven, om zich eenigszins
huiseljjk in ie richten.
Zoodra hij alleen was, onderzoekt hjj eerst
nauwkeurig het venster, wat en hoe ver men
daaruit zien kon, en vooral, of men er niet
door bespied kon worden, vervolgens beproef
de irj het slot van de deur en schoof er den
binnengrendel voor.
Eindelijk maakte hjj zjjn pakken loa en
haalde uit eane een landkaart op welke somj
uiige plaatsen blauw, andere rood onderstreept
waren en uit ean ander een netten koker met
blank gepoljjste sierlijke stalen werktuigen,
waarmee hg aan de deur begon te werken,
die zich tusschen zjjn kamer en die van den
commissionair bevond en voor welke aan zjjn
zjjde*een waschtafel stond.
Met g oote vaardigheid maakte bjj met
zjjn boor een gat in de deur, doch schudde
teleurgesteld het hoofd, toen hjj ontdekte,
dat door het gat niets te zien was zeker
moast in de andere kamer een kast voor de
deur staan.
Wordt vervolgd)
AJBOJHrBMMfTSPBIJS,
PBIJS DHB ADVBBTEBmBW.
AGITB MA BTOBT AGITATE.
4.)
