No. 5988
Dinsdag 2 Mei i 905.
30ste Jaargang,
2fagBlaè voor <3ïooró- on SCuió-óCollanó.
Sociale actie.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland.
ABONNEMBNTSPBIJ8,
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per poet
Voor het buitenland
Afzonderlyke nummers
Dit blad versehynt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Hoofd re dacteu r-D ireoteur
BUREAU St, Jansstraat. -
W. KÜPPERS.
- Haarlem.
PHIJS DBB ADVBRTBNTIBN.
Van 1-6 regel*Cent»
Elke regel meer 71^ t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGtlTB MA NON AQIT ATB.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale', PublicitéEtrangère
G.L. DAUBE 4r Co JOHN., f.JOAES Suoo. Paris 31bisFaubourg Montmartre
I.
Men kan, in de sociale actie, in de
maatschappelijke beweging, God niet
missen.
Scheidt men deze actie, deze beweging
van het Christendom, dan vindt de so
ciale kwestie hare oplossing in het so
cialisme. Er is bjj gevolg slechts ééa
middel om het socialisme te bestrijden,
en wel,het Christendom daartegenover
te stellen.
De mannen van de Staathuishoudkun
de, van de sociaal-economie, zoo zjj met
God geene rekening believen te houden,
kennen geene leuzen dan deze «Ver
betoren wjj het lot van den werkenden
stand 1 Verschaffen wjj welvaren aan
het volk, geuot en onderwijsHet volk
zal goed zjjn, wanneer het tevreden is
ea tevreden, wanneer het zjjne stoffeljjke
verlangens vervuld ziet.
Utopia
Want vragen we is niet juist
de maatschappelgke wondede zelfzucht
en de verafgoding van het geld, de on
verschilligheid in zake religie, bet ge
mis van eenig besef van goed en kwaad,
de afwezigheid van elke andere moraal
dan het Wetboek van Strafrecht, het
welk uit zyne natuur zoo onmachtig is
om de b*on zelve van de misdrijven te be
reiken en ze te stoppen Ea zyn pro
ductie, verdeeling, circulatie en consam-
tie van de stoffelyke zaken wel bet
hoogste goed voor den memch Reikt
's mensehen bestemming niet verder dan
de beperkte grenzen van de indnstriëele
voortbrenging'/ Ziedaar eenige vragen,
deor het Christendom aan het materia
lisme, de stofvergodiog, gesteld.
De economische, de materiële kwestie,
zoowel als de Staatkundige, is slechtten
klein onderdeel van het groote geheel.
Een eokef vraagstuk treedt vóór alle an
dere, omvat alle anderen, beheerscht alle
andere: 't is het godsdienstige.
Vandaar dan ook, dat elk atheïsme, even
zeer opzuirer sociaal gebied, absoluut ver
derfelijk is. Want hoezeer ook de indi-
vidneeïe bestanddeelen, waaruit deze cf
gene maatechapp'ljjk-atheutische party
is samengesteld, God ia den boezem van
het gezin zoude mogen beljjdey en aac-
bidlen, zoo bljjft dusdanige party noch
tans atheïstisch of goddeloos, indien zjj
God in hare wetgeving niet erkent, ge-
Ijjk hare leden individueel zouden kun
nen voorgeven te doen in hunne bin-
P B Ü1LLETON
6.)
Vervolg
Rothman bleef in zijn kamer ijverg met
schrijven bezig en ging alleen avonds nog
een tjjd naar beneden in de gelagkamer
waar hjj ook, hoewel seer laat, Kopenhagen
nog aantrot, dien hjj echter niet eens scheen
te bemerken.
Den volgenden morgen begaf Rothman zich
op weg tot het dry ven van zyn handel in
vronwenhasT, en toen hy's avonds terugkeerde
deelde hjj aan de herbergierster mee, dat hy
met de uitkomsten zeer tevreden was en be
sloten had, zyn verblyf voor geruimen tijd in
Budow te nemen.
Zyn bewering intusschen, dat hy goede za
ken zon gemaakt hebben, was volkomen in
strjjd met de waarheid, want hjj had soo goed
als niets kunnen verhandelen.
Hjj bleek overigens een ster stil mensch te
zyn, die des avonds geregeld vermoeid van
syn reizen terugkwam, en wien alle nieuws-
gierigbe'd geheel vreemd scheenhy bemoeide
zich letterlijk met niemand.
Spreken deed hjj slechts, wanneer hem iets
gevraagd werd, en als hy in de gelagksmer
zat, scheen hjj altjjd diep in gedachten ver-
nenkamers, aan hnnnin hnishaarf. De
gene, die da mater ëjle wereld gescha
pen en geordend heeft, heeft zeer stel
lig aan de ordenÏDg van de s rciale we-
r ld niet vreemd willen bly ven.
En vragen we - - waartoe ban het
dienen God in theoiie te belgden, zoo
men in de praktjjb voor God gaene plaats
gelieft in te mimen Zyn daarvan de
bittere gevolgen wel ooit uitgebleven
Is niet van den dag dat zjj de leisels
van het Christendom heeft afgeschud de
democratie, aan teugelloosheid en onge
loof ter prooi, een geesel en eeu ver
derf voor iedere maatschappij geworden
Het Christendom zetten we d;t
voorop is nooit afkeer ig geweest ook
van de msteriëele, de stoffelyke verhtf-
iing van het volk. Iotegendeel,is 't niet
dat groote gezin, waar steeds, geljjk on
der een ouderlyk dak, de arme met toe
genegenheid en liefde bejegend wordt
Het Rijksgebied, waar juist inzonderheid
de arme, a's een van 's Meesters lieve
lingen, tot vóór Diens troon mag nade
ren om zyne rechtmatige klachten, zyne
bil'jjke eischec bloot te leggen
Neen, het Christendom veroordeelt on
zen modernen tjjd, ook van materiëelen,
van stoffelyben vpornitgang niet, oftchoon
het reeds al te dikwerf heeft ondervon
den, hoe juist bjjzonderljjk in tydperken,
dat handel en industrie een ongemeen
hooge vlucht nemen, eene meerdere of
mindere mate van zedelijkgodsdienstig en
Staatkundig verval wordt waargenomen.
Het zedelijke verval blykt uit de symp
tomen van zelfzucht en-sensualisme. Het
privé-belang dringt alsdan het algemee-
ne op den achtergrond, het genot wordt
boyen plicht gesteld.
Na het zedelyke verval het religieuse:
Dit opentaart zich door een geest van
onverschilligheid en scepticisme, welke
kend en ongevoelig maakt voor hetgeen
aan zelfverheffing, genot en geldzucht
in dev wegtreedt. Eene maatschappij,
iedere mensch, zotder God, hebben slechs
oogen voor hat aardeche. Zjj deuken al
leenlijk en uit iluitend aan de behartiging
van hnnn» materiëale, hunne stoffelyke
belangen. De bloeitjjden van handel en
induatre worden maar al te dikwyls pe
rioden van louter otiliteits-Fjatemen, en
vandaar tevens tydperken van liefdeloos
heid en aanmatiging van den kant der
rjjkeD, en van begeerlijkheid en afgunst
van de zjjde der armen.
Ten laatste het Staatkundige verval.
Waar onverschilligheid en twjjfel
zonken te zyn, of maakte hjj aanteekeningen in
zyn notitieboek.
Kopenhagen, die thans weer dik a ijls van
zjjn kamer gebruik maakte, en veel met Wolf
verkeerde, had den koopman in den eersten
tjjd met wantrouwen aangeJen, doch spoedig
dit wantrouwen laten varen, daar hij meende
van dezen ecnvoudigen, steeds in zichzelven ge-
keerden man niets te vreezen te hebben.
Zoo zal Rothman zich ongeveer t<en dagen
in Budow hebben opgehouden, toen hij op
zekeren morgen, kort nadat hy met zijne pak
ken op weg was gegaan, door eea boerenkar
werd ingehaald, op welken Kopenhagen en
Wolff zaten.
Rothmann deed, alsof hy hen niet bemerk
te, doch rauwelijks waren zjj uit het gezicht
verdwenen of hjj keerde plo'seliög om en ging
naar Budow terug.
Juist aan den ingang van het dorp lag het
door Wolf bewoonde huisje. Hier klopte Roth
mann aan en een klein Poolscb me'sje van
ongeveer twaalf jaar liet hem binnen, nadat
hij gezegd had, dat hjj de juffrouw wenschte
te spreken.
Hij werd iu een laag, armoedig gemeubileerd
kamertje met kleine vensters gelaten, waarin
op een bed een jonge vrouw geheel gekleed,
half zat, half lag. Rothmann zag, dat zjj ziek
was, maar deed haar toch een aanbieding voor
den aankoop van vleehten.
Te zieke glimlachte flauw en antwoordde
Ik dank u, Ik ben ziok en zal misschien
wel nooit meer van dit bed opstaan. Wat zou
ik met een sieraad doen, waarvan ik toch geen
zacht nan den boom van het geloof kna
gen, daar plakt men vroeg of spaê slechts
vrachten van godkocheniog of atheïsme
Deze vruchten, het zyn beperking en
geleideljjke ondermyning van alle gezag,
zoo goddelyk als measeheljjk zedenver-
bat tering en revolutie. Elke godsdienst-
looze maatschappij teelt eene goddelooze
demceratie, en wat is de goddelooze de-
mocra ie anders dan een radicale looche
ning van ieder gezag (socialistische vrij
heid), van eiken eigendom, van alle re
ligie en van iedere moraal.»
't Geen er goeds schuilt in onzen tyd
hst zy verre van het Christendom dit te
verwerpen. Maar 't geen het Cbuisten-
dom tot een gebiedenden eisch stelt, is
dat iedere verheffing van het volk, dus
zoowel de stoffelyke als de geesteljjke.
aan de veilige en alleenlyk betrouwbare
hand van het Christendom geschiede,
opdat het volk den goeden weg niet bjjs-
ter worde en voor vallen moge behoerd
blyven.
Dit dwalen, dit vallen toch is onver-
mydelyk, gelijk we in een vervolgarti
kel zien znllen), waar de democratie en
het ongeloof kameraadschappelijk hand 1
aan hand gaan.
De weg van het ongeloof voert ter
anarchie, de anarchie naar despo
tisme.
Winkelsluiting.
Over de kwestie van de wettel jjk-ver-
vroegde winkelsluiting en de sluiting op
Zindag zyn tongen en pennen steeds in
beweging.
By herhaling worden er in verschil
lende plaatsen, vooral in de eorste ste
den des Laads, vergaderingen gehouden
door winkelbedienden van allerhande
branche, alleD, om langs wettelyken weg
te geraken tot de door hen zoozeer ge-
wenschte en verlangde winkelsluiting op
een bepaald hvondóur, en de Zoudags-
sluiting.
Dat nu is hun recht, en we zyn met
haft en ziel vóór de verwezenlijking van
het doel dat zij bereiken willen.
De wetgever dient evenwel, bjj het
wetteljjke regelen van den arbeidsduur in
winkel» eo open magazjjnen, zoowel met
de soort van koopwaar, als met die van
het bedienend personeel rekening te hou
den.
't I» bjj dit vraagstuk niet te doen
om de winkels, nraar om de bedienden,
en daarom moet gezorgd dat niet som
mige winkels onnoodig bet slachtoffer
worden van dea jjver om de winkelbe
dienden te hnlp te komen.
De vervroegde winkelsluiting behoort
niet te worden opgelegd aan winkeliers
zonder bedienden, wei de Zondagssloi-
tiDg.
De gewilde wet heeft vooral op het
oog de groote open magazijaen en win
kelzaken, welker bediening, van den hoog-
sten tot den laagsten employé, veelal
uitsluitend uit personeel bestaat de
eigenlyke patroons of eigenaars hon
den zich boofdzakeljjk of alleen met de
boeken en verdere administratie bezig.
Voor dergeijjke zaken, ja, staat «uit
scheiden» voor het personeel geljjk met
sluiting van den winkel. Voor den winke
lier met een knecht tot helper is dat
het geval niet Hjj behoeft zjjnen winkel
niet te sluiten, ook al zon hjj door d8
wet genoodzaakt worden, zyn bediende
ruït te gunnen. Ia den regel kan hjj het
na een bepaald avonduur wel alleen af.
Trouwens, al wordt er eea normaal
sluitingsuur bjj de wet voorgeschreven,
eene massa bepalingen of uitzonderingen
zullen er toch moeten gemaakt. Zoo, bjj
voorbeeld, voor een of anderen dag in
de week, zelfs voor een of ander tyj-
perk in het jaar.
Bjj buitengewone vast-wederkeerende
drukte ook buitengewone vrystelliog.
Hier kan alweer Duitschland in zeke
re mate tot voorbeeld dienen.
Op tjjden, dat het in de winkels druk
pleegt te loopea, wordt zelfs de strenge
wet op de Zondagsrust voor tyd en wjjl
geschorst.
Nood breekt wet.
Doch al die noodzakelijke uitzonde-
ringen of vrijstellingen bij de wet vast
te stellen, komt ocs schier ondoenljjk
voor.
Er di int in deze esDe zekere bevoegd
heid aan het Dagelyksche Bestuur of
het Hoofd der gemeente gegeven. Daar
tegen is onserachtens geen bezwaar.
Wak-om zou de Burgemeester, die het
recht heeft het sluitingsuur van de her
bergen te bepalen en te wjjzigen, een
zel'de recht niet kannen bezitten met
betrekking tot de winkelsluiting?
By het behartigen van de belangen
der winkelbedienden moet de wetgever
zorgen de belangen van de wiakeliers
niet, of althans zoo min mogeljjk, te
schaden.
president Roosevelt zyn verlofreis
zal bekorten, tengevolge van de waar-
schjjnljjkbeid dat ernstige besprekingen
znllen geopend worden over den vrede
tusschen Rusland en Japan en dat Boo-
s e v e 11 zal uitgenoodigd worden de
rol van bemiddelaar te vervollen, zyn
slechts een herleving van vroegere reeds
op grond tegengesproken berichten. De
Japansche gezant heeft geen enkele me-
dedeeling ontvangen en verklaart perti
nent, dat de toestand geen enkele veran
dering heeft ondergaan.
Spanje.
Een der voornaamste Spaansche tore
ros, LonisMazzantini heeftdcor
den dood van zyn vrouw zyn werkkring
vaarwel gezegd.
Men deed hem eene schitterende aan
bieding om naar Mexico te komen; met
|zyn jonge vrouw trok hy er heen. Zyn
optreden in de verschillende steden was
eau triomftochtin Gnalemala giog hjj
voort met het plakken van lauweren
maar te midden van zyn succes treft
hem de slagzjjn vrouw, in Mexi
co achtergebleven, sterft plotseling.
De beroemde espada keert oogenblik-
keljjk naar Mexico terug en iaat zich
naar de doodsponde van zyn vronw ge
leiden. En hier, omgeven door zjjn vrien
den en medetorerój, laat hjj zich, door
den oudsten der quadrilla, zjjn coleta, het
haarvlechtje, afsnjjden, ten teeken, dat hjj
zfln gevaarljjk beroep opgeeft en van al
len verderen roem afstand doet, aldns
gevolg gevende aai den wensch, die zyn
aangebeden vrouw zoo dikwyls, maar bjj
haar leven vergeefs, uitte.
De coleta werd der doode als armband
in haar kist meegegeven. Het etoffeljjk
overschot kwam deze week te Cadix aan,
om op plechtige wjjze ter aarde be,teld
te worden.
Spanje telt een bsroemd torero min
der.
gebruik zou kunnen maken P
Rothmann merkte cp, dat de vrouw on
danks hare zwakte eene welluidende stem had
en dat hare spraak een zekere beschaving
aantoonde.
Hjj had gedurende de weinige oogeblik
ken, die hij zich in het vertrek bevond, met
opmerkzaamheid rondgezien en in een hoek
een "doos men werktuigen ontdekt, die bem
een nadere beschouwing wel waard scheen te
zjjn.
Om h'ertoe een voorwendsel te vinden en
eenigszins langer te kunnen vertoeven, zette hjj
een deelaemend gezicht en zeide
Gjj zjjt ziek, zooals gjj zegtNu, ik wil
u mjjn koopwaar niet opdringen, maar ik mag
u toch wel een goeden raad geven, nietwaar?
Weina, dan moet ik u raden nooit aan uwe
beterschap te wanhopen, dat moet gjj nooit
doen. Het beste geneesmiddel voor zieken is
de hoop. Geloof my, ik heb reeds vele z eken
gezien, die alleen door hoop en goeden moed
te honden weer gezoad zjjn geworden.
Rothmann had met opzet een reebt harte-
ljjken toon aangeslagen en zich in zjjn bere
kening niet Vergist.
De vronw, wier eenig gezelschap gewoon
lijk slechts in het kleine meisje bestond, had
blijkbaar lehotfte, eens met een ander mensch
te spreken, vooral met iemand die belang-
stelling toonde in haar lot en antwoordde
daarop
Gjj hebt gelijk, maar bjj mij is het n:et
eekel een lichameljjk ljjden. Ik heb vele zwa
re slagen van het lot te verduren gehad en
Frankrijk.
In een gehaaden driedaagscb Congres
te Parjjs, hebben de socialisten besloten
de eenheid in de party te herstellen.
De groep der ministerie ile socialisten
wordt daardoor afgeschaft, en de socia
listische gekozenen zullen feile'jjk de
verbintenis moeten aangaan, geen deel
meer nit te maken van een ministerie, tot
de party zelf sterk genoeg zal zyn om
het bewind in handen te nemen of ten
minste in het gouvernement een over-
heerschende rol te spelen.
Amerika.
Te Washington loop ea gernchten, dat
mjjn krachten zyn als 't ware geheel gebroken
Vroeger toen wij nog in betere omstandighe
den verkeerden, ben ik ook een tyd lang ziels
ziek geweest en daarom een tjjd laog in een
gesticht verpleegd. Ik ben toen hersteld, en
heb ook de verdere slagen van het lot, die
ons troffen, weerstaan, maar daardoor is mjjn
liehaam geheel verzwakt.
Hebt ge vroeger in een groote s!ad ge
woond vroeg Rotmann als terloops.
Ja, antwoordde de vroaw, in Berlijn.
Ohoe wenschte ik dat wjj er weer waren 1
Maar deze wensch is dwaas. Wjj zyn aan deze
plaats gebonden,en het is beter zoo. Al leeft
men h'er ook armoedig, al moet men zich
behelpen, het is in ieder geval beter, dan
zich in het gevaar te begeven te Berljjn te
verhongeren en ten gronde te gaan.
Ja, ja, het is moeiljjk in eene greote
stad zjjn bestaan te vinden, waar niemand
zich om een ander bekommert en ieder voor
zichzelven zorgen moet.Ik wensch u intusschen
goede beterschap toe. Mocht gjj soms een of
andere behoefte hebben, mocht ik u met een
°f„ ander van dienst kunnen zjjn, wil n dan
mjjner herinnoren, ik woon hier in de dorps
herberg en bljjf waarsohjjnljjk nog eenigen
tjjd hier.
Hjj verliet de zieke en ging daarna naar het
dorp. In de naastbjjajjade plaats ging hy de her
berg binnen en schreef op eene kaart
//Verzoek nauwkeurig bericht omtrent ze
keren Wolf, een nog jongen man, gehuwd,
tot ongeveer voor een jaar in Berljjn. De
burgeljjke stand zal wel weten, dat hjj naar
Duitschland.
Dinsdag-avond heeft zich een treurig
'geval voorgedaan aan het Station van
Breitengnssbaeh by Bamberg. Een ploeg
werklieden was aan de spoorwegbrug
bezig met arbeid te verrichten. Toen een
goaderentrein uit Bamberg kwam aan-
ryden gingen zy op een ander spoor,
maar op hetzelfde oogenblik kwam van
de tegenover gestelde richting de snel
trein van Berljjn naar Manchen in volle
vaart aaurydan. Het meerendeel dar
werklieden kon ie nog op zy springen,
doch vier hnnner werden door de loco
motief verrast en verpletterd.
Ii WestfaleD, waar de mynwer
kers pas tot rast zyn gekomen dreigen
onder de bierbrouwers onlusten te zul
len ontetrau. Sjdert gernimen tyd be
staan er oneenigheden tosachsn enkele
eigenaars van bierbrouweryen en hnnne
werklieden. De arbeiders-organisatie wist
door te voeren, dat deze brouwerjjen ge-
Rudow vertrokken is. Was hjj misschien gra
veur P Geheime mededeeling.iv
Rotmann deed dezen brief in een envelop,
op welke het adres reeds geschreven was, en'
begaf zich daarna terstond naar Neustadt om
hem zelf in den tegen den m'ddag doorko-
mendon spoortrein te werpen.
HOOFDSTUK III.
Esther zat met een handwerkje aan het
venster in de woonkamer, terwjjl droeve ge
dachten haar gemoed Vervulden en bange
vermoedens haar kwelden.
Sinds da nkchteljjke gast de laatste maal
bjj haren vader geweest was, waren thans drie
dagen verloopea, dagen in welke Esther er
bestendig had over nagedacht, wat toch wel
dit geheimzinnige bezoek kon te beteekanen
hebben.
Het eerst dacht zjj aan den smokkelhandel
Want deze wordt in de grensteden overal
sterk gedreven en niet eens door geringe
p rsonen. Men beschouwde het smokkelen
niet als bod misdaad, maar hield het slechts
voor een soort van geoorloofden guerrilla oor
log met de tol-beambten van het eigen en
van het vreemde land;
Wordt verenigd)
KWMiaUM (lllhiïï.
