No. 5993
Maandag 8 Mei 1905
30ste Jaargang,
Sociale actie.
Een gevaarlijke bende.
aboïtiibmbwtspbijs
Per 8 maanden voor Haarlem f 1,20
Voor de overig* plaatsen in Nederland franco per post1,50
Voor het buitenland
Afzonderlijke nnmmer» 0,03
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacten r-D irectenr W. KÏJPPERS.
BUREAU St, JanBBtraat. Haarlem
AOITE MA HTOlSr AGITATE.
PB IJS DER AD VEBTEHTIE W
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Boo/(lagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale'. Publieité, Etrangère
G.L. BA DBE Co JOHN., f. JONES Suec. Parte Hlbis Faubourg Montmarire
II.
De nieuw-modische wereld, placht
mgr. Adolf Kolping te zeggen
beproelt in cnze dagen gaarne alles zon
der God, van de hooge politiek af tot
de meest gewone, dageljjbsche bezighe
den.
Inderdaad. Zy loopt en Bchachert, spe
culeert, studeert en tobt zich af' dag en
nacht alles zonder God om het
gelak na te jagen.
Zjj wil, als wereld van vrjje concur
rentie en machinerieën, zonder godsdienst
de maatschappij hervormen, d.w.z. hare
stoffelijke belangen door slechts st ffeljj-
ke middelen verbeteren.
Maar «zonder godsdienst» neutraliteit
beet dat niet wezsnljjk «tegen den gods
dienst» 1 Vere;scht niet de oplossing vau
bet sociale vraagstuk, voor zoover het
hierbeneden kan opgelost worden, als
eerste noodzakelijke voorwaarde de be
lijdenis van en de zoig voor den gods
dienst, dat heet bjj ons: van en voor
het Christendom
Is het niet door godsdienst en arbeid,
dcor eendracht en lief le, door de beoefe
ning van alle Christelijke en burgerlijke
deugden (gerechtig heidzin Somma
Theol. 2.2,7. 58a 66) waarbij nog een
moedig streven naar uitgebreider kennis
en bekwaamheid] komt, dat de men-
echen ook hunne stoffelijke, hunne tijde
lijke belangen behooren te verzekeren?
Men klaagt over de tjjden, maar de
tjjden zjjn niet sleeht, mits allen, zoo
overheden als ondergeschikten, maar men-
schen van karakter eo geweten zjju.
Gelukkig herovert het Christendom een
steeds uitgebreider terrein.
De zedeljjke verkankering van de maat
schappij, de verregaande opstand van de
hartstochten, de zinnelijke begeerten te
gen de wetten van den geest, zijn ze
niet van nagenoeg endemisch weder epi
demisch, en van epidemisch in menig gezin,
waar het socialistische zaad is verstikt of
langs den weg gevallen en door de vo
gelen opgepikt, sporadisch geworden.
Wis, er haeftiu meer algemeeneu zin een
godsdienstige Staatkundige ommekeer
plaats, waaruit een verlangen naar beter
spreekt. De godsdienstzin ie, dank den
Chriatel jjken vereenigingen en den Chris-
teljjken vakorganisaties op vele plaatsen
ontwaakt.
Men Btreeft naar ernstiger dingen, ja,
men moge tegen het Christendom spre-
F E D1LLJETON
10.)
Vervolg.)
Peiser begaf zich vroeg ter ruste, onmiddel
lijk, nadat hj zijn dochter goeden naoht had
toegewenscht.
Een echter w»s er, die nog op katachtige
wijze door het huis rondsloop, en wel Baruch
Eerst klom hij de trap op, om den gast te
beluisteren, tot deze het licht in zjjn kamer
had uitgedoofd, daarna kroop hy naar den
kelder, naar de vaten, met welke Peiser zich
dien dag had bezig gehouden. Hjj klopte er
tegen en luisterde gespannen, alsof bjj ver
wachtte, dat zij hem iets zoaden toefluisteren.
Toen hjj de trap weer beklom, om zich
eveneens ter ruste te begeven in een vertrek,
dat zich naast de werkkamer van Peiser be
vond, mompelde hjj in zichzelven
De Balbajis deukt, dat niemand weet,
wat er in deze vaten ia, maar Baruch weet
het 1
HOOFDSTUK V.
Rothmann trok nog altjjd met zijn pakken
van dorp tot dorp. Hjj deed bijna in het ge
heel geen zaken, hoewel hjj steeds tegenover-
ken eu schrjjven, hoe men verkiest, men
is het op het gebied des geestes mèèf dan
vroeger genaderd.
De revo'utipnneire tglgeest, welke
stormenderhand het Christendom aanv alt
is zeer zeker een geduchte, maar gel uk-
kig nog verre van overmachtigen vjj and.
We zullen naderhand eens,op eenvoudige
en voor elk eeo, bevattelijke wjjze, aantoo-
nen,hoe het socialisme met zjjn goddeloos
beginsel :<De mensch wordt goed geboren
mear de maatschappij bederft hem», alle
religie overboord werpend, op den onder
gang vau elke maatschappij, vau ieder
gezag, van eiken trcor, van allen eigen
dom aanstuurt.
Daai ei tegen tooDt, bij elke ontkettniug
vau hartstochten, zich het Christendom
als immer de oude, sltjjd nieuwe, nooit
falende artaenjj totheeling van de gapende
en smarteljjke sociale wonden.
Niet de staat alleen heeft het red
middel in handen, zoo min als de ver-
eenigiugen tot bescherming eu verbeft ng
van den arbeid den mensch dienstigzjja
wanneer niet deze in merg en been van
de Christelijke voorschriften doortrokken is.
Beloof gouden bergen van geluk en
aardscho zaligheid aanhef volk; zonder
godsdienst worden de maatschappelijke
toestanden op den duur uiet verbeterd.
De wanv«ihoudingen, welk6 debet zjjn
aan onzen ziekeljjken toestand, liggen
vooral op moreel gebied.
Neem eeus esn kjjkje in de onchriste
lijke wereld. Is het geene zedeljjke ver
kankering, die veelvuldige echtbreuk en
echtscheiding, die stelselmatige ontvolking,
die ongeoorloofde samenleving, dat in
den steek laten van het gezin, die nog
menigvuldigs zelfmoorden, die snij- ea
vechtpartjjea in vlageu vau dronkenschap,
om van erger nog niet eens te ge wagen
Eu hoe is het in de otchristeljjke huis
houdens met de opvoeding vau de kin
deren gesteld Wordt niet door menigen
onder uit het oog verloren, dat de keu
ze van eene school de beslissende stap
is voor de latere lerensrichting van het
kind, en de godsdienstige opvoeding de
één'ge factor, baiten welken de heeling
van de maatschappelijke wonden geheel
vergeefs beproefd wordt, buiten weiken
alle sociale werking louter kwakzalverij
is
Het isdan ook sede t den dag, dat zjj
van het Christendom zich heeft losge
scheurd, dat de demccratip, vau toen at
de herbergiester het tegendeel beweerde.
Maar er scheen hem dan ook minder aan
gelegen zjjn waren te verhandelen, dan soms
uren lang met de boerenvrouwen in de ver
schillende dorpen te spreken, dagen lang ia
de herbergen te zitten, om zich daar met de
gasten en voorbijtrekkende voerlieden te on
derhouden of langs de wegen met alle men-
schen, die hij ontmoette, een gesprek aan le
knoopen, wat hem blijkbaar gemakkeljjk viel,
daar hjj het Foolsch dialect der streek zeer
vlot sprak.
Aan geld snheen bet hem niet te ontbreken
ofschoon hjj er rooit een opvallend gebruik
van maakte en zich met betrekking tot eten
en drinken nooit meer gunde dan ieder ander
rondreizend koopman.
Niets ontging zjjne opmerksaaruhtid, maar
vooral schenen de kruisingen van straten en
wegen, punten van bjjzonder belang voor hem
te zjjn.
Juist naderde hjj een klein gehucht, dat
uit eenige verstrooidi boerenhutten bestond.
Hjj zag naar deze uit planken gebouwde, halt
vergane hutten met de meeste zorgvuldigheid
zel's de opschriften, die de jeugd gewoonljjk
met wit of rood krjjt op sommige plaatsen
aanbrengt, en meestal uit namen bes'aan of
de geestige opmerking bevatten, dat deze
die jongen een ezel is, ontgingen niet aan
zjjn opmerkzamen blik.
Een dezer namen bjj voorbeeld luidde
z/Eduard B Her,// zooals men zal bekennen een
zeer onschuldige, weinig beteékenende naam.
Rothmann hield zich in deze hutten meer dan
eene macht zonder breidel, de geesel en
de schrik vau de wareld geworden is.
Deck eens aan de revolaties, welke van
zoo tallooze verlorene arbeiders zendboden
des duivels, bouwmeesters vau barricaden
en voedsel voor vjjandeljjk geschut maak
ten, aan de rreeseljjke vraagstukken,
welke in de woorden klassenhaat, kapitaal
en arbeid liggen opgesloten. Denk eens
aan zoo menige ongewettigde en te vèr
gedrevene werkstaking, met al haren na
sleep van miseries en ellendso, en die(
handel en industiie verlammend, zoo
vele bronnen van welvaa t opdroogde.
Het Christendom predikt de wet van
den arbeid. En is niet arbeid de mach
tigste sociale factor, waaraan de volkswel
vaart haagt? is hjj niet de noodzakelijkste
levensvoorwaarde, eebe bron van zegen
en een eeretitsl, en dus niet alleenljjk
eene straf De natnurljjke kracht, aan
den arbeid besteed, verheft de zedeljjke
En daarom be at de arbeidende klasse,
waar zjj kerngezond is, eene bron van
zedt-ljjke kracht, eergevoel, trouw geloof
en godsdienstigheid.
Dat wetne da vpanden van de rechten
Gods en die der meDSchen maar al te
goed, en 't is da trom, dat zjj hunne
listige kanstgrepen juist aan de arbei
dende klasse beproeven. Wee hun die
gelooven aan schjjuschoone woorden en
het vaandel van de verleiding volgen!
BüITENLANP
Frankrijk.
Twintig leden van den slgemeeuen
raad van Caen hebben bu ten zitting een
protest uitgebiaeht tegen de ontworpene
scheiding fusschen Kerk en Staat.
Achttien leden daarentegen van den
algemeenen raad van Nièvre hebben tjj-
dens eene zitting een aire» voorgestemd,
wtarbjj aan de Kamer gevraagd wordt
met den meest mogelijken spoed de wet
op de scheiding tusschen Kerk en Staat
tot stand te brengen.
Azië.
Nopens de ernstige gevolgen vau eene
cycloon in de Chiteesche zee op de twee
vjjandeljjke vloten, wordt uit Amoy ge
seind dat de Baltiscbe vloot groole scha
de beloopen hrefr.
Men houdt zich in bjvoegde kringen
ten zeerste cm-tuigd, dat de ontzettende
storm de kijj^sverrichtingen op. zee be-
langrjjk zal vertragen.
Servie.
Ook in Servië zjjn d9 socialisten aan
het oproer maken.
Luidecs draad berichten uit Belgrado
twee aren op, zonder iets te kunnen verhan
delen vervolgens ging bij weer verder den
straatweg langs, tot deze door een gewelf onder
den spoorweg heenvoerde.
Ook bier waren aan beide zjj den van het
gewelf, door een tljjkbaar ongeoefende hand,
namen neergeschreven en een dezer namen
trok bljjkbaar zoo zeer Rothmann's aandacht,
dat hij bleef stilstaan. Deze naam luidde:
«Emile Keilof.//
Op zichzelf was ook aan dezen naam niets,
bijzonders, maar toch ]vond Bothmann tus
schen dezen en dien in het dorp een zeker
verband.
De woorden //Biller// en Keilof// toch
hebben in de dieventaal dezelfde btteekenis
en wel die van brand.
Toen Bothmann dezen laatsten naam eeniga
zins nader bezag, bemerkte hjj, dat achDr de
l nog een teeken was aangebracht, dat op een
rechten ho.-k geleek.
Hier is een spoor, sprak Bothmann in
zich zeiven, ongetwyfeld een spoor. Hier heeft
iemand_ een ande -, die hem volgde, den weg
willen aanduiden, dien hjj genomen heelt, doch
niet vermoed, dat nog een ander zjjne geheime
teekens zou begrjjpen.
Het teekenen achter de f in den vorm van
eenrechten hoek, beteekent, dat degene, die
hier den weg gevolgd is, een zij weg heeft
ingeslagen, welke in een rechten hoek van den
hoofdweg afwjjkt. Ik moet thans eens zien, of
ik dien zjj weg niet ontdekken kan.
Na ongeveer een kwartier kwam Bothmann
bjj een kruisweg van den hoofdweg met een
heeft er Woensdagavond eene botsing
plaats gehad tusschen de politie en socia
listen, wegens inhechtenisneming vau
eenige Staatsarbeiders die bjj eene sta
king betrokken waren.
De socialisten wilden deze aanhou
ding beletten. De oprosrige beweging
eindigde helaas J met op vrjje voeten
stelling van de ingerekendeu.
Duitschland.
Kleine geschenken onderhouden de
vriendschap, zegt het spreekwoord. Dit
beseft Keizer Wilhelm ook ten aan
zien van Marocco, en vandaar, dat hjj
graaf Tattenbach heelt opgedragen,
aan den Sultan het grootkruis van den
rooden adelaar met brillanten te gaan
o-e brengen.
De Keizerljjke familie heeft Donder
dagavond Venetië verlaten en is naar
Berljju teruggekeerd.
Griekenland.
Het inhalen van de Grieksche vlag
aan alle openbare gebouwen door het le
ger vau de mogendheden, heelt op Cre-
ta groote verbittering teweeggebracht.
De bewoners van (Janea hebben als
tegenbetooging de Grieksche vlag boven
hunne woningen uitgestoken, zoodat de
nationale kleuren vaa Griekenland sterk
in het oog sp?iogsn.
't Zal inideus berichten uit Rome aan
de Mogerdheden enorme inspanning
kosten de volksbeweging ten gunste van
Griekenland te keeren.
Belgie.
In deu loop der week zal de Lu ksche
tentoonstelling bezoek ontvangen van
prinses S t e p h a n i e en haren gemaal
graaf L o n y a y.
De prinses woont tegenwoordig iu En
geland.
Dit bezoek aan België is het eerste
sedeit de droevige gebaurtenissen te Spa,
ten tjjde van het overljjdeu vau Konin
gin llenriette.
DeFraosche afdeelingeu van de Luik-
sc'ne tentoonstelling naderen hare vol
tooiing. Ze zjja gister sn plechtig ingewjjd
eo makeneea schitterenden en grootschen
iodrak. De talrjjke en fraaie paviljoenen
i van Frankrjjk's koloniën zjjn reeds voor
het meerendeel zóó ver voltooid, dat zjj
belangstellenden kunnen ontvangen.
Engeland.
De «Spectator», het oudste tjjdschrift
vau Engeland, schrjjfc nopens de Staat
kundige gevolgen van Ruslands neder
lagen in het verre Oosten het navolgen
de
Rusland zal twintig jaren noodig heb
ban om de geledene verliezen te hers'el-
len en gedurende dien tjjd in het buiten
land slechts eene ondergeschikte rol kan
nen spelen, 't Zal Rusland gaan als
Frankrjjk, na 1870.
hobbeligen, bljjkbaar weinig bereden landweg.
Hier is het, dacht hjj, hier is de plaats
maar moet ik thans rechts of links afslaan P
Hij zag zoekend om zich heen, als trachtte
hjj in de voets appen van menBohen of paarden,
die in het stof van den weg afgedrukt waren,
een bes issing voor de keus van de te nemen
richting te vinden, tot eensklaps zjjn blik op
een dunnen boomstam viel.
Zulke stammen waren met bepaalde tus-
sohenra mte op den hoofdweg geplaatst en
en naast ieder stond als steun een paal, aan
welken bet boompje met stroobanden vastge
maakt was.
Aan den paal ter rechterzjjde van den weg
ontdekte Rothmann een teeken, dat hem deed
lachen. Hier was weer met krijt een rechten
hoek geteekend, en dus wist Rothmanu nu,
dat hjj den weg uaar rechts moest inslaan.
Nadat hij dit gedaan en den hobbeligen
weg meer dan een half uur gevolgd had, kwam
hjj aan d:n ingang van een dorp, dat, met
zjju gedeeltelijk gemetselde huizen, esn zeer
vriendelijken indruk maakte, en tusschen de
oude, machtigelindenboomen, die het omgaven,
als in een luin lag.
Bjj de eerste halt reeds vond hjj den
rechten hoek en daarachter een streep, welke
een zekere richting moest aanduiden, doch
voor iemand, die de bedoelingen niet kende,
een dool onschuldig, geheel onverdacht tee
ken.
Rotbmann ging het dorp in tot aan de
herberg. Hier toch bemerkte hij de ruwe
tcekeoing van een hondenkop, op de wijze als
Da mogendheden bljjken dezen toe
stand van het Czarenrjjk niet over het
hoofd te zien, althaus te Peking vertoo-
nen zich reeds de verschjjnselen van na
ijver tusschen de overige staten om het
politieke overwicht.
Er staat aan Frankrjjk niets anders
te doen, dan het Russische bondgenoot
schap door een verbond met Engeland
te vervangen, of tusschen deze beide
Staten en de groote Amerikaansche Re
publiek eene verstandhouding te doen
geborea worden, strekkende tot waar
borg voor de vrjjhpid der naties en tot
bevestiging van den vrede.
Bjj de terugkomst van koning E -
d u a r d iu zjjn laud, werd Z.M. aan het
Victoria-statiou te Londen begroet door
de ministers Balfonr, Lansdown
en Akers Douglas. Van daar be
ga! de Koning zich naar het Bucking
ham Palace, waar Z. M. zich onder
hield met den eersten minister. Dit on
derhoud onmiddelljjk na de terugkomst
des Kouings uit het buitenland wordt
als zeer buitengewoon beschouwd.
Amerika.
De berichten aangaande den moord op
president Cabrera van Guatemala wo r-
steeds beslister tegengesproken.
Wij kannen thans aan de gisteren op-
genomea verklaring uit Parjjs nog toe
voegen, wat de Brusselsche consul vau
Guatemala dienaangaande mededeelt.
In Guatemalaverzekert hjjheerscht
de meest volkomen rust,en president C a-
b r e r a, pas voor eene nieuwe periode
van zes jaren herkozaD,geniet onder zjjne
medeburgers eeue z-.er groote populari
teit.
De Consul waarschuwt de per» zich te
wachten voor personen, die belang er bg
hebben sensationeele maar ook valsche
berichten nopens de republiek Guatemala
te verspreiden.
Men meent de herkomst daarvan te
Washington of New-York temoeten zoe
ken.
De Oorlog in het Oosten.
Ë9n hooggeplaatst Engelseb marine
officier, die goed bekend is met de Rus
sische en Japansche marine heeft aan da
«Daily Telegraph» medegedeeld, dat de
Russen, na de vereeniging der eskaders
van N e b o g a k o ff en R o z j e s_t-
w e n s k i de eilanden Lioe-Kioe waar-
Bchjjnljjk als basis zullen uitkiezen. De
Lioe Kioe eilanden liggen tusschen Ja
pan en Formosa.
Volgens dezen officier, zal het groote
zeegevecht in de buurt dezer eilanden
plaats hebben.
Er loopt een gerucht dat de Russische
oorlogsvloot, door de linie van het Ja
pansche eskader is gebroken en koers zet
naar Wladiwostock.
U t Malacca verneemt men aangaande
het Nebogako ff-eskader:
schoolkinderen dien zouden teekenen en achter
dien kop een kruis.
Hjj glimlachte bevredigend en betrad de
gelagkamer, in welke zich drie personsn be
vonden, en onder dezen Kopenhagen.
Deze zag, bjj het binnentreden van den
koopman, die hem als een tekende groette,
op en riep hem toe
Aha 1 zjjt gjj het I Nu, hoe gaan de
zaken? Goed? Komt ge ook wat uitrusten?
Ja, antwoordde Rothmann, gaan is ver
moeiend.
Nu, ja, zeide Kopenhagen, ik ben vandaag
ook reeds vroeg op weg gegaan, ik bad zaken
hier.
Rothmann nam aan een zjjtafeltje plaaU'en
bestelde wat eten. Kopenhagen zat naast een
man in een lange blauwe jas bovendien
bevond zich in hun gezelschap een tameljjk
gced gekleed persoon, d e niet in deze streek
scheen thais le behooren, alhan» hjj onderhield
zich mei Kopenhagen over de reisgeleganheden,
spoorwegverbindingen enz. waarvan hjj wensch-
te gebruik te maken.
Na korten tjjd verlieten de drie gasten de
h'.rberg en a'egen op een boerenkar, die voor
de deur stond, waarop rjj snel wegreden, de
blauwjas als koetsier. Kopenhagen bad van
Rothmann nog met eenige woorden afscheid
genomen.
(Wordt vervolgd)
lilt KI
kfraaêlaó voor cTlooró' en Suió-óLollanó.
