No. 6001
Woensdag 17 Mei 1905
30ste Jaargang,
Ïï)ag6laó voor cfëooró- en Zuiè-óLollanö.
De kroon op het werk,
Een gevaarlijke bende.
Buitenland
BUREAU St, JansstrMt. Haarlem.
Spanje.
Amerika.
Italië.
Belgie.
Duitsehland.
Onlusten in Rusland.
tlRUHSIH
ABOIINEMilWTSPBIJS
Per 3 maanden tooi Haarlemt 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlgke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,
Hoofd re dacten r-D irecteur W. KÜPPERS.
PBIJS DBB ADVBBTENTIBN.
Van 16 regels 50 Cent#
Elke regel meer 71/#
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
ASITB MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Oénerale' PublicitéEtrangère
Q.L. DA ÜBE 8f Co JOHN., F. JONES SuaeParia SlbisFaubourg Montmartre
Met een overgroote meerderheid ie de
onderwjjenovelle door de Tweede Kamer
aangenomen. 'cWas een ware partjjstem- j
ming, die ons eens te meer doet zien, hoe
bevooroordeeld de liberalen zjjn in zake
het onderwjje. Want alleen een inge
worteld vooroordeel laat het verklaren,
dat zoovele overigens knappe lieden, die
toch gewoon zjjn, althans dienen te zjjn,
om valsche argumenten te onderscheiden
van ware gronden van verzet, niet zoo
ooafhankeljjk wisten te denken om in te
zien, dat met deze wet aan een schreeu-
wende onrechtvaardigheid een einde werd
gemaakt en door deze wet ook eindeljjk
de pacificatie op onderwijsgebied kan
verkregen worden. Immers, de nooJ ver
sagende offervaardigheid, de taaie vol
harding, de zekerheid, dat éénmaal aan
hun rechtmatige eiechen zou moeten toe
gegeven wordenin één woord, de on
bezweken moed, waarmrde de Christelijke
partijen den schoolstrijd hebben gestreden,
moest hun, de liberalen, hebben doen
begrjjpen, dat van geen vrede, alleen van
een korten wapenstilstand kan sprake
zijn, zoolang de zege, waarvoor zooveel
offers gebracht waren, bevochten was.
En eindeljjk is die dau bevochten en
door de aanneming van deze wet is de
kroon gezet op het werk, dat gedurende
tientallen van jaren met rooit vei flati w-
den ijver was voortgezet.
De eminente mannen van de Chris
telijke parljjen hadden zich er voor ge
spannen moeiljjk was de arbeid, zwaar
de offers die gevraagd werden, tegen
over de schatten, met verkwistende
vrijgevigheid uit lands- en gemeentekas-
ssn geschonken voor het openbare On
derwjje, dat onaanoemeljjk was voor eeD
groot deel der levolking, dat ook od
soms met groote moeite, zjjn belasting-
penningen in de openbare schatkisten
moest storten. En tegenover deze bjjua
onuitputtelijke bron van de openbare
financiën kouden zjj riets stellen dan eeD
Bchaarsvloeiend beekje, dat door de pen
ningen der armen en de grootere gaven
der rjjken nauweljjks kon bljjven stroo
men en maar al te vaak op het pnnt was
van nit te drogen. Waarljjk, want eer
men diep in deze verhoudingen indenkt
wanneer men van den eenen kant ziet,
hoe met volle handen het geld nit de
openbare schatkisten wordt geschonken
voor dm bouw van schoolpaleizen, voor
kostbare menbeleeringm, voor tacte-
FEUILLETON
18.)
Vervolg.)
Deze liefde, welke den ongelukkige voor de
eerste maal geboden werd, had een diepen
indruk op hem gemaakt. Met de trouw van
een hond en een vereering, die men anders
slechts aan hoogere wezens wjjdt, hipg hjj aan
Esther, verkeerds hij met haar, zocht hij elk
harer wenschen te vervullen.
Zij. alleen was zjjn gezag, alleen hare woor
den maakten indruk op hem en schenen zijne
anders sluimerende verstandskrachten te wek
ken.
Daaraan scheen Esther te denken, toen zij
uit Bsruch's kamer terugkeerde en zich weer
aan het venster zette.
Spiedend sloeg zjj van tqd tot tjjd een blik
op de landstraat. Daar eindelijk, het middag
uur was reeds genaderd, werd er geklopt en
t ad Barueh binnen.
Hjj scheen er zich van bewust, kwaad te
hebben gedaan, want hjj toonde een nog schu
wer en gedrukter wezen dan anders. Hjj groet
te Esther en kroop in een ht ek.
Waar zjjt ge geweest, Baruch F
De gebrekkige gaf geen antwoord.
Ge mcogt niet wCgkjjven, Baruchge
menten van onderwijzers, voor leer- en
kweekscholen en voor al wat met het onder-
wjjs samenhangt, en men weet dan, hoe
van den anderen kant, penDÏnkske voor
perminkske moest bijeengegaard, bjjeen
gebedeld Boms, om voor het Christelijk
onderwjjs, alles bjjeen en tot stand te
brengen wat de wët eischt en vergt, dar
slaat men vol verbazing, maar ook vol
oprechte en eerbiedige bewondering de
handen in elkaar, en weet men geen
woorden te vinden om naar waarde en
verdiensten zoowel de offervaardigheid
als de stoere volharding der Chris'eljjke
partpen te prjjzen.
Daartegenover zal het altjjd de schande
eu de oneer der liberalen zijn, dat zjj
znlke schreeuwende onrechtvaardigheden
hebben kannen dolden, niet alleen, maar
dat zjj ook alles hebben in het werk
gesteld om (e beletten, dat een einde
werd gemaakt aan een toestand die voor
elk niet door dwaas vooroordeel of in-
gekankerden baat verblind rnensch, een
gruwel moest zjjn. Men kan ze tellen,
de liberalen, die genoeg onbevangenheid
hadden om het hateljjke ervan in te zien
en oprechtheid genoeg, om zolks te er
kennen en nit te spreken. Met de grootste
gemoedsrust en kalmte hebben zij jaren
en jaren uit 's lands- en gemeentekassen
het dure onderwjjs hanner kinderen laten
betalen, zeer goed wetende, dat dit geld ook
voor een groot gedeelte moest opgebracht
worden door hen, die, volgens geweien
en overtniging, voor hunne kinderen van
dit onderwjjs geen gebruik konden maken
en dus, naast het openbare onderwjje,
ook nog hun e'gen onderwjjs te betalen
hadden. Zjj meenden waarljjk een groot
bljjk van edelmoedigheid te hebben ge
geven, door aan htt bjjzonder ouderwjjs
een armzalige subsidie te verleenen, die
alleen nog maar onder zeer bezwarende
voorwaarden werd verleend.
Maar aan dezen cnbilljjken toestand,
aan dit Bchreenwend onrecht is een einde
gesteld: dank zjj de welbegrepen en
meestal met goede trouw nageleefde sa
menwerking van de anti-liberale partpen.
Al bad het zoo dikwijls gewraakt ver
band geen anderen dan dezen enkelen
uitslag gehad, dan nog ware het te ver
dedigen en te waardeeren. Maar deze is
niet de eenige vrucht van dit samengaan,
en wat grieveD, ware of vermeende, men
vroeger ook g-bai moge hebben, één
ding is thans zeker, dat a'leen door
voortdurend samengaan en trouw en eer»
ijjk samenwerken kan vtrkregen worden
waarnaar allen stres ea wieo de, Christeljjke
beginselen heilig zjju en ter harte gaaD,
het doen herleven en herbloeien van de
Christtljjke idee in ons Vaderland.
Slechts weinige weken scheiden ons
nog van de stembusstrijd die, wie kan
er nog aan twjjfelen, allerhevigst zal zjjn.
Alle vjjandige krachten hebben zich ver
bonden om het Chiisteljjk ministerie te
dom vallen: dat dan ook allen die zpn
behoud weDscheo, schond r aan schou
der staan, om htt te ve.dedigen en zege
vierend uit den strjjd te doeo wederkeeren.
weet, dat vader het niet wil hebben. Waar
zjjt ge nu weer den heelen nacht geweest
Baruch i# weer weg gewet st, de baas mag
het niet weten, hij slaat Baruch.
Waarom liept ge weg? Kunt ge dat ook
aan mjj niet zeggen
Baruih zegt het niet I
Daarna begon hij het spel met zjjn vingtis
en zag Esther nu en dan verlangend aan, of
zij hem niet een goed woord zon geven.
Esther zweeg een langen tjjd; eindeljjk
zeide zij
Ge .moet niet vregloopen 1 Er zal u nog
eens een ongeluk overkomen, en als vader het
verneemt, komt ge maar in moeieljjkheden.
Ik bljjf niet lang meer hier. Dan moogt ge
niet meer een heelen nacht wegblijven 1
Baruch vloog plotseling op en na'erde
Esther. Hjj zag haar strak aan, alsof by
zich eerst bezinnen moest en zeide vervolgens
Esther zal tiet hier bljjven 1 Esther gnat
wegEsther neemt Baruch mee
Neen, Baruch, ik zal u niet meene
men kunnen, maar ik zal toch spoedig weg
gaan
Zij verschrikte over de uitwerkirg, die hare
woorden op Baruch hadden. Hq sprong als
een vertwijfelde rond, knarste op de tanden,
s breeuwde, huilde en witrp zich eiadoljjk
voor Esther neer.
Baruch niet alleen 'ateD, Esther, niet
weg aan, Baruch wil het niet, Baruch zal
sterven 1
Hij klemde zich aan Esther's kleed vast ea
tevergeefs trachtte de verschrikte hem tot
Zou er in het geheele beschaafde Eu
ropa wel eeD Rjjk te vindeu zjjn, waar
niet een oproerige geest het Evangelie
van omwenteling predikt
Spanje heeft ruimschoots aan alle re-
volutionnaire bewt gingen zpn deel.
Gistermiddag werd er te Madrid eene
republikeinsche meeting gehouden, welke
zeer druk was bezocht.
Oader. cheidene sprekers gispten in
scherpe bewoordingen de gedragsljjn van
de Regeeiing.
Een der woordvoerders, Salmeron,
waagde een opetiljjken aanval tegen de
Regeering, als zon deze de Groadwet ge
schonden hebben.
Te Ribora de Molina, provincie
Murcia, zpn eenige dweepzieke Anglica
nen, die voor hunnen godsd east op un
faire wjjze propaganda maakten, door de
bevolking aangevallen, die tamelpk hef
tig tfgen de vreemdelingen optrad.
De burgergardt moest tnsschen beide
komen om bloedige toon elen te verhoe
den.
Reeds meermalen geljjk OEze hzers
weten heeft een voorgewend krank
zinnige getracht het Witte Hais te Was
hington binnen te dringen en piendent
Roosevelt te bedreigen.
Gisteren legde de wacht de hand op
een Italiaan, Daniel Costabello
geheeten, die in den laten avond het
slot van de presidentiëele woning tracht
te te force ren.
De man ongetwijfeld een anarchist
hield zich, alsof hjj krankzinnig was.
Het kbine Itali.ansche dorp Rieee,
waar paus Pi us X geb:ren werd, zal
eerlang op zpn pleiu een buste van zpn
verheven zoon zien verrjjzen.
De speelmakkers van den H. Vader
hebben den Veneiieauschen beeldhouwer
Giusti naar het Yaticaan gezonden,
om, kiste wat het wilde, de pauselpke
ousbe te maken. Glimlachend over deze
«sotnma'if van zpn dorpsgecooten stern-
rust te brengen.
Esther mag niet weggaan, Baruch zal
altijd doen wat Esther wil, Baruch zal ook
zeggen, waar hij dezen nacht geweest is. Ba
ruch is ver weg gewees', de baas mag het
niet weten, de baas slaat hem. dood. Baruch
was, wjiar het geld gemaakt wordtde men-
schen slaan zoo op, bumm, weer een blanke
thaler springt er uitde baas stuurt de blanke
thalers weg, hij pakt ze in de vetvaten in den
kei er. Baruch heeft het gezien de baas
denkt, niemaod weet, wat hij met de vaten
doet en Baruch weet het. Zjj denken allen,
Baruch weet niet hoe het geld gemaakt wordt
maar Rarnch weet alles, Hjj is Kukowski
's avonds nageloopsn hjj is erin geweest,
onder den grond waar het geld gemaakt
wordt de makers wide Biruch doodslaan
maar Bukowski heelt gezegd, dat Baru h
volslagen gek is. Zjj denken, als hjj onder
den grond is, slaapt hjj maar hjj kent
ie 'eren hoek, humm, een blanke thaler
Baruch weet alles Esther weet nu ook
waar Baruch geweest is Baruch zal het
niet meer doen Esther moet hier bljjven
Esther niet weggaan
Zooveel achter elkander had Baruch nog
noo t in zjjn leven gesproken, thans hield hjj
uitgeput op, klemde weer zijne knokkelige
banden in Esthers kleed, alsof hjj haar reeds
het weggaan w ide beletten
jde de Paus erin toa, eenige malen voor
den heer Giusti te poreeren, en deze
heeft thans zpo werk voltooid.
Ouder de congressm, welke elkander
ter Luiksche wereldtentoonstelling zal-
leu opvolgen, zal er ook een gewijd wor
den aan de fotografie.
Als da'a voor dit congres zpn vastge
steld 16, 17, 18 en 19 Juli.
Gedurende het Congres zal de Bel
gische Bond van fotografen ia de feest
zaal een internationaal fotografisch salon
openen waaraan zeer vele Europee che
specialiteiten op fotografisch gebied hun
ne medewerking hebben toegezegd.
Journalisten van allorlei landaard prij
zen de bereidwilligheid en den hoffe'ij-
ken toon, waarmede zjj te Luik ontvaugeu
worden.
Ook hier handhaaft België zpn goeden
naam.
Door de groote macht van de pers
te erkennen, heeft het tautoonstelliogsco-
mité onschatbare diensttn aan de stad
Luik bewezen, want de welwillende
persartikelen over Luik en zjjne omge-
vinglokkeu duizenden vreemdelingen naar
de wereldtentoonstelling.
De Pruisische Landdag heeft zich ba
zig gehouden met een voorstel tot wij
ziging der sinds vier jaren bestaande be
lasting op de groote verkoophuizen of
zoogenaamde «Warenhausers,
Het Centrum wilde, dat deze extra-
belasting thans toegepast op omzetten
boven 400,000 Mark, reeds zon foepas-
selpk worden cp een omzet van 200.000
Mark.
De Regeeriugscommissarie S c h w ar z
wilde daar echter niet van hoortn.
Da «Warenbauser te vernietigen kon,
zeide hij, geenszins het streven der Re-
geeiing /pp, daar men een krachtig iui-
tiatiefvan ondernemende lieden niet mocht
dooden men moest alleen het baiten-
spo ige belemmeren, wasr dit op vernie-
t ging van den middelstand zou nitloopen'
En un meende hp, dat juist de bestaan
de Wfct een geschikte middelweg was,
daar het aantal «Wareubauser» er door
verminderd was met 25 pet. en bet aan
tal kleinere bedrpven met 30,000 was
vermeerderd. Ook detailzaken brengen het
soms bp veel energie tot een omzet van
200,000 Mik, zonder dat men ze tot de
eigenljjke groote verkoophuizen kan re
kenen. Ook haar reeds aan de extra-be-
lastiog te onderwerpen, acht de Regee
ring niet wenschelpk, en daarom kan zjj
zich met het voors el geenszins vereeni
gen.
Cahinsly, van het Centrum, klaagde
vooral over art. 5 der bestaande wet,
waartegen ook vier jaar geleden reeds
teverge fs door het Centrum geprotesteerd
is en waarbjj de helft der belastingen
wordt vergoed, zoodra deze 20 pCt. be- I
U.V/V vv wb&
Esther was in half bewusteloozen toestand
1 valsche munt ma-
opgestaan
Dat was het dus
ken 1
Haar vader, het hoofd eener valsche mun
ters bende
Zjj gevoelde hoe, in dit verschrikkelijk
oogenblik al hare innerljjke kracht haar ont
viel.
Bljjf hier, Esther, ga niet weg, Baruch,
laat u niet weggaan, Baruch gaat ook niet
meer weg
De woorden van den ongelukkige herinner
den er haar aan, dat zjj niet allesn was.
Ik ga niet weg, Baruch ik bljjf hier,;
Maar gij moogt aan geen mensch zeggen, waar
gjj geweest zjt
Zij zeide dit mechanisch en slechts om
Baruch gerust te stellen. Deze echter scheen
met dit antwoord volkomen bevredigd.
Hjj stiet een krjjsc'iendea vreugdekreet uit
en riep
—Esther is goed voor den armen Baruch.
Baruch doet slles wat Esther wil.
Daarna sprong hjj op.
Met vooruitgestrekte armen deed Esther
eenige snelle schreden naar voren, bleef dan
staan en krachteloos zonken hare armen naar
beneden.
Zjj voelde, hoe alles om haar heen begon
te draaien, hoe bare gedachten verwarden.
Zij perste de banden op de zwoegende
borst als om een kreet vol jammer en ver
twijfeling terug te houden, zjj voelde boe
hare beenen beefdennog hoorde zjj de deu-
rei openen, taen word zjj bewusteloos
Toen Esther ontwaakte, meende zjj te
droomen. Boven zich zag yj het gelaat van
Walewski en zjjn oogen rustten op haar met
draagt van de Bedrijfsbelasting, zoodat
in 1901 reeds 300.000 Mk. en in 1903
zelfs 700.000 Mk. moest worden vergoed,
terwijl 73 «Warenba jser> in Pruisen te
zamen een omzet hadden van 143 millioen,
waarvan de zeven grootste alleen 87
millioen.
En deze cjjfers zpn nog voortdurend
stjjgende, zoodat zjj weldra zullen gelijk,
komen met die te Parps, waar de zes
grootste huizen gezamenlijk reeds tot
een omzet van 530 millioen gestegen zijn-
Marx, van het Centrum, erkende, dat
het publiek dikwpls voordeelig koopt in
de groote WareDhansers, maar men mag
de talrijke middelstand der neringdoenden
niet laten dooddrukken en dient in elk
geval de oneerlpke praktpken van lok-
prjjzen voor sommige artikelen ver be
reden den kostenden prijs te beletten,
evenals ook de consumptiewinkels en
coöperatieve vereenigingen voor officieren
en ambtenaren.
Een Regeering, die echter aan de van
haar afhankelijke personen zelve gelast
om bjjv. hygiënische middelen en heel
kundige instrumenten lp zeker «Waren-
haus» in Berljjn te bestellen, zoodat dit
plotseling tot een omzet van 600,000 Mk,
geraakt, verbittert den middelstand en....
kweekt socialisten.
Terwijl de Russische bevolking met
steeds krachtiger riemslag op Staatkun
dige en administratieve hervormingen
aanstuurr, zinnen de Polen ea Finnen
maar 't meest nog eerstgenoemde, op al
lerhande middelen om de hachelpke om-
s'andigheden, waarin de St. Petersburg-
sche Regeering verkeert, te eigen bate
aan te wenden.
Bp de Polen herleeft de hoop hoewel
nog zwakjes en onbestemd, dat de gevoe
lige, slagen waarmede Rusland getroffen
wordt, tot hunne vrijmaking en verlos
sing uit denstaat'van politieke slavernjj,
waarin zjj verkeeren zal kunnen leiden.
De woelingen in htt Czarenrpk moe
ten zegt men ernstiger zpn de bla
den wel deen bljjken.
Daar zpn or die beweren, dat eene vol-
slagene revolutie onvermjdelpk is, nu
Czaar Nicolaas, eu met hem alle
leden van zjju Huis, hunne populariteit
verbenrd hebber.
Zou deze revolatie inderdaad uitb.e-
ken, dan is beweert men verder
ook het uur geslagen, datde Polen wraak
nemen, over de vernederingen en den
smaad, hen door Rusland aangedaan.
't Is in troebel water gemakkeljjk te
visechen, zoodat de Polen, wanneer het
werkelpktot eene revolutie zou moeten
komen, misschien met goed succes eene
poging zonden kunnen wagen tot her
overing van hnnne vrpheid en verbeurde
rechten.
Te Odessa is weer een werkplaats voor
dynamietbommen ontdekt, de afgewerkte
j moordwerktuigen zjju in beslag geno-
j men.
een uitdrukking van angst, ja, naar het haar
toescheen van barteljjkheid, die haar hart
deed beven en er plotseling alle bloed heen-
dreef.
Nog nooit te voren had zij het gewaagd in
deze oogen te zien.
Jonkvrouwelijke schaamte verbood haar den
gast anders aan te zien, dan nu en dan
met een vluchtigen blik, wanneer zij met hem
sprak.
Thans zag zjj met den tegenzin der lang
zaam verdwqLende bewusteloosheid in zjjn
gelaat, totdat eensklaps haar volle bewusjzjjn
terugkeerde. Zjj bloosde en sloot de oogen, zjj
hoorde een stem, bevend van angst en opwin
ding uitroepen
Wat, in 's hemels naam, is er met u
gebeurd Gevoelt ge u beter
Zjj kou niet antwoorden,
i Deze stem klonk dicht a&u haar oor, en
toch scheen be>, als hoorde zij baar geljjk de
tonen eener klok uit de wjj le verte tot haar
doordringen.
Als een betoovering Joortr 1de haar een onuit-
sprekdjjk zalig gevoe', en slechts het zuchten
en jammc-.en van Baruch detd baar zich «n-
delqk oprichten. 7ij zat uitgeput in den arm
stoel, en allengs kon zy duidetjjk eien toestand
onderscheiden, waarin zjj ziih bevond, en ook
hetgeen roml haar plaats had.
{Wor&l vervolgd)
