No. 6004
Zaterdag 20 Mei 1905
30ste"Jaargangt
I
Question: Grave.
Een gevaarlijke bende.
Buit e nlano
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPER8.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7l/n
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiek Con tant.
yGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitiEtrangère
G.L. DAUBE 8f Co JOHN., I. JONES Suec. Pane ZlbieFaubourg Montmartre
Dit Ijjkt een Fracsch opschrift, doch
het is dit slechts voor de heltt. Een die
helft, 't woordje questionkent iedereen,
terwjjl met de andere helft eenvoudig
wordt bedoeld bet Noord-Brabantsehe
kiesdistrict Grave, dat den laatsten tjjd
getuige is geweest van zoo ongewcne
verkiezingstaf ereeien.
No treft het toevallig, dat grave be-
teekent ernstig, zoodat ons opschrilt nu
volmaakt daideljjk zal zjjn. Het is daar
in Grave o.i. een ernstige zaak.
Wat is het geval? Sinds 1901 zetelt
voor dit overwegend Katholieke district
de heer W. F r i e s e n, burgemeester
van Grave, die indertgd werd gekozen
onder beding, dat hg weer plaats zou
maken voor minister H a r t e; zoodra de
ze, tot dien tgd Kamerlid voor Grave, als
minister aftrad. Is dit op zich-zelt reeds
beneden de waardigheid van eeu ernsti
ge Kamercandidatuur, de geschiedenis
kreeg allerminst hooger aanzien, toen de
heer HartevanTeoklenburghet
district ging rondtuffen om zich can-
didaat te doen stellen tegenover den heer
Friesen, die zjjnerzjjds zjja candida-
tuur handhaafde, wijl mr. Harte nog
niet als minister afgetreden was. Toen de
zaak zoo stond, trad nog een derde can-
Aidaat opmr. dr. K o o 1 e n, van Utrecht,
«voorzitter van den «Algemeenen Bond
wan Et. K. Kiesvereenigingeu.» En 't is
fjuist deze candidatuur, welke wjj bedoel
den met ons opschritt.
Immers de kwestie Hart e-F i i e s e n
ie per slot van rekening een louter per
soonlijke zaak, welke bovendien alle ge
wicht heeft verloren, omdat.beid9 be
trokkenen zich in 't belang der eenheid
in de partg hebben teruggetrokken. Maar
achter de zaak Kooien zit meer.
Men hirinnert zich, dat in de alge-
,meene vergadering van bovengenoemden
Bond het advies werd gegeven, bjj mou-
de nog wel van president K o o 1 e n, om
<de zittende leden der rechterzijde niet te
feeatrjjden. Toen ma ia 't district Grave
toch de candidalnur-K o o 1 e n in som
mige plaateen tegenover het zittend lid
Friesen gesteld werd, ontstond groo
te verbazing in den laade en werd den
heer Kooien gevraagd! «Hoe zit dat?
Hoe rjjmt men het advies en die candi-
datanr?» Waarop het antwoord luidde;
cWel ik neem geen candidatuur tegen-
>over een zittend lid aan.»
In o de. Msa' slechts kort, waDtzief;
ai.)
Vervolg.)
Ik. weet, dat de graaf uit deze eenzaamheid
weg wil, dat hij niets vuriger wenscht,
maar naar werkzaamheid ver'angt, in 't bij
zonder een werkzaamheid, waarmee hjj het
geliefde Poolscbe vaderland dienen kan. Nu
heb ik een vriend, een der beste patriottei
welke den graaf iels b-eft mee te deelen.Hjj
biedt hem een zéker toevluchtsoord aan n plaats
in de wereld, de gelegenheid geld te verkijgen
gen, bovendien het vaderland te dienen en
die honden van Russen te benadeelcn.
Wie is die vriend? vroeg Walewski in
spanning.
Ik mag geen namen noemen, maar ik
durf borg voor hem bljjven, als voor mij zei-
ven. Het is een Pool, naar ik geloo', lid van
het comité der revolutie. Wil de graat zich
san dezen man toevertrouwen
Naar uw verklaringen en verzekeringen
(durf ik dat volkomen, doch slechts onder een
'voorwaarde ik moet, zoodra mogoljjk dien
iman leeren kennen, als 't mogelijk is reeds
morgen I
■s Reiser's gelaat vertrok zich tot een glim
lach.
het hoofdbestuur van deu Rvad kwam te
Utrecht bjjeen eu besliste met algemee
ns stemmen er waren echter 3 leden
niet aanwezig dat met het advies al
leen bedoeld was te zeggengeen zit
tende anli-revolationrairen te bestrgdec.
Zoo Ijjkt de zaak weer in orde en kon
in Grave gehandhaafd worden de caudi-
datuurK ooien, welke daar nu de eeni-
ge ij, wjjl naderhand de heeren Harte
en Friesen zich terugtrokken. Maar
werkeljjk in orde is de zaak nietEa nu
zouden wjj er op kuunen wjjzen, datmr.
Kolkman vooreerst ontslag nam als
medebestuurder van deu Bond, juist naar
aanleiding der bovenbedoelde bestuurs
vergadering, welke hg niet had kunnen
bg wonen, en dat hg vervolgens dit tele
gram aau een blad ter opheldering op
zond
«Het is eene brutale oowaarheid, dat
de Katholieke Kamerclub of ik verlan
gen, dat in alle districten, waar de af
tredende Cathoüeke afgevaardigde z ch
wederom beschikbaar stelt, deze zelfde
persoon zonder meer herkozen worde.
Men strooit dit bericht klaarbljjkeljjk
uit. om zeker geknoei gced te maken».
Een en ander benevens een protest van
het bestuurslid mr. R e e k e rs, die ook
de vergadering niet bg woonde, tocnt reeds
dat we hier werkelgk met een question
grave te doen hebben. Maar er is meer
Wat toch te denken van een gewichtig
advies, geljjk het hier immers gold,
waar omtrent de adviesgevers zel«en zoo
weinig op de hoogte zjjn, dat zg nog
apart mosten vergaderen om er, nadat
het n. b. is uitgebrachtde juiste beteekenis
van vast te stellet? Van tweeën een ot
het advies is lichtvaardig gegeven,
of er heeft een kentering plaats gehad
in de gemoederen der adviseurs, ten min-
ste wat de meerderheid betreft.
Wij willen hier geen keuze doen t is-
schendeze twte uitersten noch onderzoe
ken of ook nu misschien de waarheid in
het midden ligt. Maar dit wiilen wg wel
zeggen er moet in deze quaesUon grave
klaarheid komen. Na de verkiezingen,
als de hicte van den striji is bekoeld,
dient een buitengewone Bondsvergadering
te worden gehouden, waarin bet bt stuur
ter verantwoording wordt geroepen, kan
het zich rechtvaardigen, deB te beter
kan hbt dit niet, dan dient overwogen,
hoe bet prestige van den Ben] het best
en het zekerst zal kunnen worden ge
handhaafd.
Dat prestige en daarmede de eer
Ik ken het ongeduld van den graaf en
kan mjj denken, dat hjj onmiddellijk vuur
en vlam zou worden, waar er sprake was va*i
't vaderland te dienen. Ik heb dit den be
doelde. i persoon ook gezegd. Als de graaf
wil kan hjj reeds dezeu lacht dit huis ver
laten. Na middernacht komen twee vertrouw
de dienaars u afhalen, indien gij hen volgen
wilt.
Zeker wil ik dat? Gij weet niet, hoe gij
aan mjjn wenschen tegemoet komt. Hoe kan
ik u nog genoeg dankeo, Peiser, voor al uwe
goedheid, voor al uwe trouw
Daarvan moet de graaf niet mier spre
ken. Ik verlang geen dank. Ik doe mijn plicht
als pa'riot. Maar nn moet de graaf zich ter
ruste begeven om na middernacht gereed te
zjjn,
Peiser verliet spoedig de kamer.
HOOFDSTUK TIH:
't Was middernacht en in het huis scheen
alles in rust te zjjn, toen Peiser nog in zijne
werkkamer op en neer ging.
Van buiten klonk plotseling 't afgesproken
teeken hondengeblaf.
Peiser opende de achterdeur ea liet spoe-
d'g daarop twee mannen zjjn kamer binnen,
in welke wjj Rukowski en Kopiscb, den blauw-
rok, herkennen.
Hjj verzocht zjjn gasten zich stil te houden
en sloop snel de trap op, om aan de deur van
Walewski te kloppeD.
Onmiddellijk trad deze geheel [gekleed uit
1 der pas tot stand gebrachte R. K, kies-
zersorgauisatie staan op het spel. Io een
Brabantsch blad, dat nog al eens graag
ronduit zjjn meeuing zegt, «De Avond
ster, lazeo wg reeds dat de Katholieke
politieke partg c door organisatie tot
desorganisatie» dreigt te komen. Dit nu
moet vermed-n worden.
Wanneer wij denken aan den machtigen
«Depntatendag, welke de anti revolu-
tionnaire pa-tij onlangs te Utrecht hiel 1,
en daarmee vergeljjken onze algemeene
Bondste-gadering met haar rampspoedig
advies, dan is duideljjk, hoever wg nog
in organisatie bij onze Christelijke me
destanders achterstaan. En nu is toch
zeker de «Algemeene Bond van R. K.
Kiesvereenigingen» een eerste schrede om
te komen tot eeu hechter samenwerking
ook van het Roomschen kiezersvolk. Een
zwakke schrede, zal men misschien zeg
gen. 't Is ons wel, als daarmede naar
gepaard gaat de erkenning, dat dan juist
met fe grooter omzich'igheid moet wor
den te werk gegaan. De bond zij van
deu beginne af een lichaam, waarop te
bouwen valt. Daarvoor dienen de aan
gesloten kiesvereenigingen te waktn.
Duitgchland.
De vriendelijke toespraak, door keizei
Wilhelm te Metz gehouden, ter gelegen
heid van de aanbieding der Orde van
het H. Graf, als antwoord op de rede
van bardioaal Kopp en waarbjj de
keizer verklaarde voor dan tegrnwoor-
digen Paus hooge achting te koesteren,
evenals voor den eerbiedwaardige® grijs
aard Z. H. Leo XIII, is voor het
Joodeche «Berliner Tageblatt» eeu aan
leiding om ts betoogen, dat er jn
's Keizer's houding tegenover de Katho
lieke Kerk niets veranderd is.
«Integendeel», zegt het blad, «de
nieuwe toespraak wordt bezield door
dezelfde gevoelens als die van Aken op
den 19en Juni 1902.
Tusschen dtzs beide ligt weliswaar de
inwijding van den Berlijischen dom en
de vermaning tot aaneensluiting onder
de Protestanten, doch dit bewijit alleen,
dat Wilhelm II Dog altyd het Evange
lische geloof beljjdt wie twjjlelde ook
daaraan maar niet, dat bjj denkt
aan een nieuwen cultuurstrijd ot dien
zelfs maar zou wenschen.
«Wat de Cenlrumspers onder dit op
zicht geschreven heeft, had blijkbaar
slechts de bedoeling de geloovigen nog
meer vast te leggen aan den Centrums-
ketting.
Een vervolging van de Katholieke
Kerk ligt ziker mijlenver uit Wilhelm's
zjjn kamer en Peiser greep zjjn band.
Stil, fluisterde hjj hem toe, de menschen
die den graaf afhalen, zijn gekomen. U moet
onderweg niet al te veel spreken en vooral
ook niet uw ge'aat rertooneu I
Ik dank u, Peiser, voor alles wat gij
voor.mjj gedaan hebt God zal het u vergel
den. Misschien, dat ik ook nog eer.s in de
gelegenheid kom, u mjjn dank met daden te
toonen 1 Vaarwel 1 Groet uw dochter, ik wensch
haar alle goeds I
Ik dank mjjnheer den graaf, maar nu snel
en stil.
Hjj bracht Walewski, die, tegen de koude
vau den nacht een dik gevoerden kattan had
omgeslagen, in zjjn kamer.
Rukowski en Kopisch waren onmiddelljjk
bjj zjjn binnentreden opgestaan en Peiser zeide
tot hen
Dit is bedoelde heerDaarna voegde
hij er, tot Walewski gewend, bjjDit zjjn
de menschen, die den graaf op de bepaalde
plaats zullen brengen. Aan de pooit der stad
staat een rjjtuig gereed. Ik wensch u goede
reis 1
Hjj verliet met hen de kamer en bracht hen
naar dc achterdeur, die hij zorgvuldig sloot,
nadat de drie mannen in de duisternis naar
buiten getreden waren.
Walewski verliet met zjjn beide geleiders
Peiser's woning door een achterdeur, die hem
onmiddelljjk op een vlakte bracht, welke met
oude, half bouwvallige schuurtjes bedekt was.
Achter éen van deze gebouwtjes stond een
manden wagen zonder veeren met een paard
gedachtehet Centrum beeft zelfs niets
van hem te duchten, zoolang het zich
in leger- en marinezaken niet weer
spannig toont.
In zooverre heeft de plechtigheid te
Metz ertoe bjjgedrsgen om den politieken
toestand op te klaren en te zuiveren».
De Centrumpers heeft zich indertgd,
en volkomen terecht, geërgerd aan de
uitdrukking, door dan Keizer gebruikt
ofwel hecu feu onrechte toegeschreven:
«front maken tegea het oltramontanisme».
Indien Z. M. deze inderdaad gebezigd
hoeft, zal de Ceutrumpeis, die geen oogen-
blik aan een toekomstige hernieuwing
van den kultuurstrijd geloofd heeft, ook
thans, ntf de plechtigheid te Metz, haar
als een oogelukkigen «lapsus linguae»
nog even scherp bljjven afkeuren.
Het is na echler weer de beurt om
ongerust te zgn aan de Evangelhchen,
die zich een paar jaar geleden reeds zoo
docdeljjk ergerden aan het feit, dat
Wilhelm uit Monte Cassino een medaille
van Sint Benedictua meebracht
En thans ridder van het H. Graf,
door de beschikking van den Latjjnschen
patsiarch van Jerusalem, Mgr. Piavi 1
België.
Men schrijft ons nit Maastricht:
Ter Laiksche wereldtentoonstelling
begint h-t langzamerhand wat levendi
ger te worden.
De verschillende afdeelingen naderen
here voltooiingen het mooie weder ver
leent aan de kunsttempels en café's eene
buitengewone aantrekkelijkheid.
Als het weder zoo blyft zal reeds bg
den oarvang der Junimaand de stroom
van bezoekers aanvangen.
De Kunst vooral op muzikaal ge
bied—zal veler bezoik op het tentoon
stellingsterrein rekken.
In den vacantia tgd zullen er naar
ons van bevoegde zjjde wordt bericht
tegen vèel verminderd tarief entrekaar-
ten worden uitgereikt.
De Biusielsche «Petit Blea» van he
den meldt, dat het paleis van oude kunst
gisteren, Donderdag, voor het publiek
is opengesteld, bg welke gelegenheid de
Pers eeu lunch werd aangeboden.
Zondag zal binnen de mnren van
oud-Luik eene aideeliDg industrie geopend
worden.
Voor het publiek zgn thaas openge
steld het paleis van fraaie kunsten, het
paleis der stad Luik en de paviljoenen
van Servië, Montenegro, Tanis en de
Fransche koloniën in Azië.
Het tentoonstellingscomité brengt ter
kennis van de exposanten, dat dc spoor
banen binnen het tentoonstellingsterrein
zullen gesloten worden te rekenen van
Zaterdag 20 Mei 's avonds.
Van dien datum zullen belanghebben
den hunne goederen in de hallen moe
ten brengen op eigen kosten en risico,
De inzendingen die vóór 27 Mei niet
op hunne plaats zjjü, zullen nietonder-
bestaDnen, welken Walewski en zjja beide
geleiders bestegen.
Voor men den straatweg bereiken kon,
moest de geleider, die het paard bestuurde,
zeer voorzichtig rjjden, daar het buitenge
woon donker vas.
Toen 't paard echter den barden straatweg
onder zich voelde, giüg het van zelf in een
matigen draf voort.
De geleiders van Wa'ewski bleven zwjjgen,
en ook Walewski zelf sprak, den raad van
Pei'.er gedachtig, geen woordl
Men had ongeveer een uur gereden, toen
de wagen links van den straatweg een zijweg
insloeg. De duisternis was zoo groot, dat
j eerst een der geleiders moest afstappen, om
1 de plaats te vinden, waar de weg den straat
weg verliet.
j Nu reed men verder over een ongebaanden
weg vol gaten en kuilen, daarna boog zich
de weg p'otseling weer naar rechts en kwam
men weer op den straatweg, waarna weer
links werd afgeslagen.
Walewski begreep, dat men hem opzettelijk
op [[een dwaalweg bracht, ten einde het hem
onmogeljjk tj msken, den terugweg te vin
den.
Intusschen meende hjj de richting te kennen
als nameljjk de straatweg, op welken men al-
tjjd weer terugkwam, deze richting kon aan
geven.
Tegen ongeveer twee uren in den morgen
hield de wagen voer een eenzame hoeve stil.
Een n:euwe persoon Walewski kon in
het donker niet, onderscheiden of het een
worpen worden san het onderzoek van
de Commissie der loterjj.
Zaterdag zal Koning Leopold naar
Ems vertrekken, waar hg zich aan een
badkuur gaat onderwerpen.
Servie.
Een maatregel, lyorecht tegen de
Grondwet indruischende, heeft de Servi
sche Pers en hare zusters in het buiten
land op rechtmatige gronden verbitterd.
't Schjjnt dat met de vrgheid vau pers
het Hof en de Regeering niet al te best
overweg kannen.
De «Daily Mail» uit Londen teekent
n.l, een zeer krachtig protest aan tegen
de verbanning uit Servië van baren cor
respondent te Belgrado.
De Persman zon over de verhouding tus-
fcben het Hof en de Regeering geschre
ven hebbsn.
Spanje.
't Was gisteren feest aan het Madrid-
sche Hof. De jonge koning vierden zija
negentiende jaardag.
De gala-audientie was druk bezocht
en er heerschte een aangenamen toon,
zooals de telegrammen veria idea,
Al'een de Brnsselsche «Petit Bleu»
die haar anti-clericalisme maar hooget
zelden vermoffelt, vindt in het Madrid-
sche feest aanleiding tot aller handen
hatelgkheden tegen den jeugdigen Ka
tholieken voist.
Griekenland.
Prins G e o r g e begint zgn baantje
op Creta meer dan ooit moede te wor
den.
Hg heeft weder twee missives tot de
mogendheden gericht, met dringend ver
zoek om ontslag, maar opnieuw ia hem
verzocht voorloopig alsnog te willen aan
blijven.
Men vreest, dat Italië met Creta zal
beginnen wat Engeland op Cyprus doet
den baas spelen namelijk.
Deze vrees wordt gewettigd door de
landiog op Creta van twee Italiaansche
kruisers «Sardinië» en «Sicilië».
De strjjd op Creta tusschen muzel
mannen en Christenen houdt aan; eerst-
genoemden verlaten het eiland bjj me
nigten en vluchten naar StryrnSi
Frankrijk.
In de Kamer greep dtzer dagen de
volgende scène plaats.
Een blad had verteld, dat Baudry
d'Asson in eeu koffer met dubbeleD
bodem een massa tabak en sigaren nit
België binnengesmokkeld had, dat hg
gesnapt was op de grenzen, en beweerd
bad, dat zgn bediende de schold was
en hg er niets van af wist.
Door den toon van het artikel, bleek
dat de schrjjver dit laatste in twgfel
trok en dat achtte de heer Baudiy
man of een vrouw wasspande het paard
uit. De beide begeleiders plaatsten zioh aan
zjjn rechter-en 1 nkerzjj en èen van hen fluis
terde hem toe, dat zjj nog een tamelijk moei-
ljjken weg te voet hadden af te leggen.
Hoewel een der geleiders blijkbaar van den
vreemden persoon, die het piard had uitge
spannen, een dievenlantaarn ontvangen had,
hield, hij deze dicht ge:loten, en zelfs bij de
moeilijkste plaatsen op den weg, die over boom
wortels nn bergop dan weer bergaf voerde,
bediende hjj zich niet van zjjn lantaarn om
voor te lichten.
Aan het ruiechen, dat hem omgaf, bemerkte
Walewski na eene wandeling van ongeveer
een ha'f uur, dat zjj zich ib het hooge bosch
bevonden.
Voorzichtig en langzaam stapte de jonge
Fooi tusschen zjj u beide geleiders, die den
weg nauwkeurig sehenen te kennen, verder,
toen hun plotseling een zaoht /-halt// tegen-
klonk.
De aan de linkerzjj van Walewski gaande
geleider deed voor een oogenblik het licht
zjjner lantaarn als een bliksemstraal naar
voren vallen en de graat bemerkte een man,
die op de komenden scheen gewacht te heb
ben, want een der geleiders riep hem toe[:
Alles in ordewaarop deze verdween.
Wordt vervolgd)
1~ - -----g".- £r--~' -
IIHIIUT.
Hbagêlaó voor cffiooró- en Suió-étollanó.
ABONNEMENTSPRIJS
Per S maanden voor Haarlem
PRIJS DUB ADVBBTBNTIBN.
PK Ü1LLBTON
