No. 6006
Dinsdag 23 Mei 1905.
3öste Jaargang
Ëaaêlaó voor <3tooró- en Suió-dColianó.
OnverkwikkelijkhedeD.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland
BUREAU St, Jansstraat Haarlem.
Sooiale vredö. Een onver
stoord samenwerken van menschen
met beperkt en ocgelgk verstand, met
verscheidenheid vao inborst en ueig.ngen,
tiet prikkelbare zenuwen en eigen heb-
beijjkheden wal ee.i heerljjk schouwspel
Duitschland.
Griekenland.
Frankrijk.
Belgie.
ABOWHBMBHTEPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatgen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,
Hoofd re dacten r-D ireeteur W. KOPPERS.
t 1,20
1,50
2,90
0,03
FBIJS DEB ADVXBTEHTIBH.
Van 16 regels 50 Gent»
Elke regel meer 71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant.
yöITE MA NOW AQITATB.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale' PublieitéEtrangère
Q.L. DAÜBE Co JOHN., f. JOE ES SuccPari» 31 bieFaubourg Montmartre
De candidaatitelliogen door de Katho
lieke pat tg voor de e aast lande verkie
zingen gaan bedaard haar gang en men
hoort weinig van oneenigheid of van
minder aangename incidenten. Het wacht
woord, eens gegeven, worlt over het al
gemeen trouw opgevclgl, en vrjj eendrach
tig wordt er gewerkt om tot een goed en
gewenscbt resultaat te komtn.
Zooveel te meer doet het pgclijk aan,
dat op eene enkele plaats minor 6n casa
is ontstaan en aanleiding heeft gegeven
tot een onverkwikkelijkcourantengeschrijf,
waarvan de liberale pers natuurljjk ge
bruik maakt, te mee', na daarin de per
soon van minister Harte is betrokken.
Het district Grave moest het tooneel wor
den van een onaingenamen slrgd. Aan
het z'ttend lid, den heer F r i e s e n, wordt
daar de zetel betwist van den eenen kant
door het oud-lid mr. Harte van Tec
kelenburg, van dtn anderen kant
doer dr. Kooien, den president van
den Al^emeenen Bond van R. K. kies
verenigingen in Nederland.
YVg bennen de oorzaken niet, die
sommige kiezers in het district Grave be
wegen den heer F r i e s e n af te vallen,
maar wg hebben reden om te vermoeden,
dat zulks wel plaatselijke omstandighe
den zullen zijn die met de politiek al
weinig uitstaande zullen hebben, zooals
zalks meir voorkomt in de districten in
het Zuiden, waar eigeclgk geen partij
strijd bestaat bjj de verkiezingen, maar
enkel personenstrijd.
Van groote bateekeriis is dus deze on
eenigheid niet, hoewel het ons leed deed,
vooral,omdat de persoon ce> Minis ers erin
gemengd was en de Kamerclub der Ka
tholieken er zich in meende te moeten
mengen, o. i. vrjj wel onnoodig, dit zoo
openbaar te doen, daar zulks in het ver
dekt evengoed bad kunnen gebeuren.
Nu zjjn Excellentie zich uit den etrjjd
teruggetrokken heeft, kan men bet ge-
rusteljjk aan de kiezers in het dirtiict
Grave overlaten, wien zij tot hun afge
vaardigde wenschen te kiezer, al deed
misFchien dr. Kooien oek verstandi
ger zich te bonden aan het beiluit het
den zitting hebbenden leden niet lastig
te maken. Als President van den Bond
van R. K. kiesvereenigingen deed bg
betfr een voorbeeld te geven van het tot
eiken prjjs bewaren der eendracht.
lctasschen de sop is de kool riet waard.
Viel Larm rm nichts». Vtel onverkwikke-
FEUILLETON
23.)
Vervolg.)
Hij was nog niet geheel van zijn verrassing
bekomen, en in zjjn hoofd kruisten zich zoo
vele gedachten, dat bq irasr geen woerden
voor een antwoord vor d.
Weer heerschte er een onaangename stilte
tot Kopenhagen opstond en »e de
Ik verlang van mijnheer op dit oogen-
blik geea antwoord en geen besluit, De zaak
is van genoegzaam gewicht om wel overdacht
en goed overlegd te worden. Morgen zal ik
terug komen 'om liet antwoord van mijnheer
te vernemen. Deze rnimte heeft geen anderen
u:tweg dan door deze deur, en deze wordt
dag en nacht door vertrouwde lieden bewaakt.
Walewski hoorde de deur in het slot vslleu
en de schreden van den veitrekkende wegster
ven.
Pij was alleen.
Langen tijd had hij noodig om zich te
overtuigen, dat hij niet d-oomde het viel hem
moeilijk te gelooven, dat het door hem be
leefde, dat de omstandigheid, waaronder hij
zich thans bevond, werkelijkheid was.
Hoe was het mogelijk, dat men een derge-
lgber echter is het geschrgf van die Ka
tholieke politieke tinnegieters in de «Nieu
we Ratterdamsche Couram» die hunnen
Katholieken geloofsgei oaten met den raad
aan boord komen op liberalen te stemmen
en tegen het ministerie Kuyper.
Men vraagt zich werkelgk uf, oi het
dien heeren in de heissns scheelt, om nu
met een dergelgk advies te komen aan
dragen.
Al was men elies behalve een voor
stander der coalitie tusschen ds Cari ti-
ljjke partgen, en wg nemen gaarne aaD,
dat er onder de goede Katholieken zoo
heel wat zjjn iu den lande, dan nog zou
men bg eenig nadenken het niet in zjjn
hersenen kunnen krggea, nu, bjj den tegen-
woordigen stand der zaken deze regeering
afbreuk te doen en een warea «leap in
ihe dark» te wagen, door te trachten dit
ministerie te doen vallen en te vervangen
door js, door wie of door wa'? üet
ziu waarlijk een wonderbaarlijk kunststuk
zjjn uit de Oppositie-groepen, die nirts
vereenigt dan de afkeir van de Uhriste
Ijjke regetring, een ministerie samen te
stellen, dat iets zou kannen tot stand bren
gen. Of zouden d e raa dgevende Katholieke
tinnegieters het misschien uiig vinden,
dat we een tjjdlarg eene 60ort vaa re-
geeriogloosheid kregen, een interregnum
waarin niemand iets kan uitvoeren Eu
dat, nu er zooveel werk afgedaan moet
worden, dat ter afdoening gereed ligt.
Werkelgk, wanneer in het tegenwoor
dige stadium de liberalen optraden, die
bet advies gaven thans de aan het werk
zjjnde regeeriog te steunen, dan zou dat
geen verwondering baret; men zou zeg
gen: «bjj die menschen gaat thans het
gezond verstand boven alles. Zjj zien in,
dat het nu niet anders kan en mag».
Maar dat Ka'holiekeu op dit oogenblik
een tegenovergesteld advies geven, dat
is waarljjk niet te bfgjjpen. Men zou
haast viagen, of al het rumoer van der
laatelen tjjd hun versland op bol heeft
geb; acbt
Gelukkig is het, dat er zich, o, zoo wei
nig Katholieken aan etoren zullen Die
hebben eens en voor goed besloteD, tbans
vooral, stevig de hand te houden san bet
verbond met de Cnristeljjke partgen, alle
krachten in te spannen en zelfs veel op
te rffs ren, om deze regre ing te handha
ven, de meerderheid te bewaren en zoo
bet kan te versterken. Ea wat de Ka'ho-
lieken eens besloten en beloofd hebben,
dat doen vij.
Profersor d' A u 1 n i s heeft te Grc-
lijk voorstel had durven doen, d t ven op
eerloosheid zijnerzijds had durven spculeeren!
Kon een comitc van opstandelingen zulke
plannen vormen
Neen, dat g loofde hij nooit. Daarvoor ken
de hjj rijn landgenooten te goed, om niet te
weten, dat deze steeds met eerljjke WBpeaen
zouden str jjden dat zjj wel bereid waren den
gewapenden tegenstrever steeds met open vi
zier aan 1e vallen, maar nooit tot bedrog hun
toevlucht zouten nemen, vooral niet z.oals
hier, door ten slotte oi schuldigen op de grofste
wjjze te benadeelen.
Maar indien de zaak dus geen nationale
onderneming zijn ken, wet vas zij dan Wat
was haar doel
Wss Peiser een schurk, een nietswaardige
schurk, d'e den gast, welken hjj voorgaf te
beschermen, iu het vreeselykste gevaar had
gebracht
Want dat dit bestond, viel niet te ontken
nen. Walewski was thans bekend met een
geheim, dat een geheele bende aandegroot-
ste gevaren kon blootstellen. Zou men hem
j dus ongemoeid laten vertrekken, indien hjj
J weigeide op de voorstellen der vahche mun-
I ters in te gaan Dat kon hjj zelf onmogeljjk
gelooven Maar wat dan
Door vermoeienis overmand viel hij weldra
in slaap.
Toen hij ontwaakte, omgaf hem duisternis.
De kaars was opgebrand en uitgegaan.
Walewski moest dus wel tamelijk lang ge-
ilapen hebben. In het donker voelde hjj naar
de levensmiddelen op de tafel, en stilde daar-
ningen zelf gezegd en verklaird: «Ik
werk gaarne samen met de Katholieken;
wat d e gezegd en beloofd hebbtn, doen
ea houden zjj.» Dat war een heerljjk ge
tuigenis.
ilet is een meesterstuk van sociaal le-
veo,eene rg'ke broa van socialen vooruit
gang-
Maar om zoo'n meesterstuk in het le
ven te roepen zjjn vele deugden noodig:
voorzichtigheid, bescheidenheid, eerbied,
zelfoebeersching, geduld, maar vooral de
liefde met hare e klmojdige o fsrva irdig-
heid.
Zóó alleen bewaart men eendracht.
D^ar zjju menschen die alles zeggen
wat hun voor den mond komthun ont
breekt voorzichtigheid;
daar zjju meuschen, wier haan altgd
koning moet kraaien hun ontbreekt be
scheidenheid
daar zjju menschen, die slechts hun
eigen meening kennen en waardeeiej
hun ontbreekt de eerbied;
dear zjjn menschen die als dynamiet
ontpl. fl'an zjj missen zilfbehierschiog
daar zjjn menschen die Keulen en Aken
in ééoen dag willen bouwen: hun ont
breekt geduld
daar zjjn menschen, die alijjd aan zich
zeiven denkenhun ontbreekt de liefde;
daar zgn menschep, die niets voor an
deren over hebbenhun ontbreekt de
edelmoedigheid.
E n ieder doe zgn best om aan te val
len, wat aau hem zeiven ontbreekt, ea
daa zal eendracht mogelgk zga.
Men behoe t niet altjji zgoe eigene
meeaing prjjs te geren om de eendiacht
te bewaren, zelfs daa niet ais de meer
derheid die nut erkennen mocht.
Wél moet men, om des vredes wille
zjjne meening soms voor zich bewaren,
en eene ljjn trekken met de meerderheid.
Dat heet dan zgn eigen meening op-
ffsren voor de goede zaak.
Da taalkwestie in Pruisisch Polen da
teert niet van vandaag of gistereD.
Wie zgn gshengen raadpleegt, zal me
nig onverkwikseljjk tooneel voor zijn gees
tesogen zien verrgzen.
Maar zoo erg, als thans een bericht
uit. Posen verluidt, is de strijd niet are-
wees t.
Iu den Kreis Alelnau heersebt er n 1.
eece onstichtelijke beweging onder Pool-
sehe Protestanten.
I wintig duizend Pr. testanten weigeren
hunne kerken nog laDger te bezoeken,
omdat, op last van de Pruisiecbe ova rheid
da Poolsche taal door het Pruisisch ver- I
vangen is.
De overheid verlangt, dat voortaan de j
Kerkeljjke gezangen en predicatiëa iu het j
Duitsch geschieden. i
Hoewel wjj den Pruinschen maatregel j
volstrekt niei goedkeuren, achten wij noch-
thans de wjjze, waarop het protest ge
schiedt, een Kerkgenootschap onwaardig.
In de zaak: Gravin Montigno&e
doet zich nieuwe vrees voor voor onaan
gename incidenten.
De «Leipziger Nachricbten» betreuren
de concessies, aau de ex-prinses L o u
sa Antoinetta van Saksen gsdaaD.
De prinses krjjgt meer heet het
dan zjj had verwacht. Door verder de
prinses te vergunnen hars kinderen te
zien, geeft mm aanleiding voor de toe
komst tot sensationeels tooneeleD.
Het Leipziger blad vreest, dat er door
de verleende concssie nieuwe en ergerlg-
ke tooaeelen voor het Saksische Hot en
de Saksische Regeering zullen ontstaan.
Creta wil inljjving bg Griekenland, en
de Mogendheden willen die niet. Welke
wil zal koning kraaien
De correspondent van de «Figaro» in
de Cretenzer hoofdstad Canea heeft een
onderhoud gehad met Pries George van i
Creta.
De P lias zon hem verklaard hebben,
dat het èènige middel om den oproerigen
geest te oezweren zgn zou inljjving van
het eiland bjj Griekenland.
Pr ns George zou gaarne zieu. dat
onder toezicht van de mogendheden een
11 bisciet zou worden uitgelokt.
Dit is di eenige weg volgens den
prios om de Cretenzer bevolking tot
rust te brengen.
Het zal eenmaal toch tot inljjving bjj
Griekenland moeten komen.
mee zijn honger. Ook dronk hjj het overschot
van tea wjjn.
Daarna verviel hij in de sombere stemming,
waarin ieder verkeert, die niet weet, wat hem
de eerstvolgende uren brengen zullen, en toch
niets gelukkigs, zelfs n;et eens iets, dat hem
ODversch'illig is, kan verwachten.
Eindeljjk hoorde hjj een sleutel in het slot
steken en viel een schynsel van licht door
de deur en een der beide geleiders verscheen.
Hjj bracht licht, een nieuwen voorraad van
voe nngsmiddelen, een flesch wjja en het be
richt, dat er spoed g iemand zou komen, om
met mjjuheer te spreken.
lnderdtad verscheen korten tjjd daarna
Kopenhagen, naar hjj scheen zeer vriendschap
pelijk gezind, want hjj zeide
Ik hoop, dat mynheer zich in den tus-
sehentjjd niet al zeer heeft verveeld, maar de
zaak was op geen andere wjjze te regelen.
Spoedig zelfs zullen wjj een andere plaats
voor onze werkzaamheden moeten opzoeken.
Heeft mjjnheer intusschen reeds over ons
voorstel nagedacht, en is hjj bereid zicbze'.ven
het vaderland en de bestrjjding van Rusland
te dienea
Zekerantwoordde Walewski. Ik wil,
zooals ik reeds meermalen gezegd heb, gaarne
het voorgestelde doel dienen, maar tot mijn
leedwezen geloof ik niet met u te kunnen
overeenstemmen, wat de keus der middelen
betreft.
Iaat mjjnheer dan eens openbart'g zjjn
meening uitspreken 1 sprak Kopenhagen, maar
zjju trekken namen eene onheilspellende uit-
Ia de Kamer is voortgezet de be
handeling van de ioterpellatie's over de
gestichten «De goede Herder».
De afgevaardigde Sssbron nam de ver
dediging daarvan op zich en uitte zjjne
verbazing, dat eene oud-verpleegde, die
allerlei valsche beschuldigingen tegen haar
vroegar tehuis heelt ingediend, zestien,
zegge zestien jaren, gewacht heeft mit
het ut brengen harer oeschuldiging.
O. k admiraal B i e n a i m en de
heeren de Beauregard en Suche-
t e t verdedigden de stichtingen en brach
ten bulJe aan de Zusters voor hate tee-
dere toewjjding voor de arme weezen.
Heden, Maandag, wordt de behande
ling voortgezet, die zoowel in de gods-
dieustige als in de anti-clericole rninie-
terieele kringen met belangstelling tege
moet Wordt gezieD.
Een Redacteur van de «Matia»
heeft een interview gehad met de hoofd
leiders van de socialistische partgen in
onderscheidene landen.
Onder andere met Mr. P i e t e r
Jelles Troelstra, ingenieur van
Kol, den Belg Emile van der
V e 1 d e en de Duitschers B e b e 1 en
Singer.
Het interview ging over de houding,
welke de socialisten in tjjd van oorlog
zullen aannemen.
Alleu verzekerden eenparig, dat, zoo
hun Vaderland in nood verkeerde, zjj
zouden doen wat hun ééniga plicht hun
voorschrjjftmedestrjjden met de niet-
socialisten.
M evrouw Liebknecht bracht nog
in herinnering, hce bear man er uiter-
ljjk voor was uitgekomen, dat zoo Frank-
rjjk zich mocht verstouten Elzas Loth»!
ringen terug te nemen, de Daitsche so
cialisten hunne verplichting als goede
patriotten zouden weten te vervullen.
Er zit dus nog vaderlandsliefde bjj het
roode volkje!
Da Nederlandsche atdeeling ter Luik-
sche wereldtentoonstelling heeft feest ge
vierd eu succès gehad.
Zjj heeft de hooge eer genoten Prins
Albert en zjjne Gemalin bipnen haren
drempel te ontvangen.
De vorateljjke personen werden ver
welkomd aan den iogang van de Neder-
laudsche atdeeling, waar de voorz.tter de
heer Scholten, de gedelegeerde com
missaris te Luik, Jhr. de G e e r, en
voorts de heeren Jonker, Molken-
boer, Van Waalwjjk, Van Ben-
nekom, Kolkman en Vieweg,
allen leden van de commissie, en V a n
E e g h e n, voorzitter der Kamer van
Koophandel te Amsterdam en lid van
het Nederlandscho eerecomité, hen ont
vingen.
De president S c h o 11 e n stelde de
andere heeren am het Vorsteljjk Paar
voor en presenteerde tevens mevrouw e
Geer, wier dochterke een ruiker rozen
met oranjelint aaa de Prinses bood, die
grasieuslgk en met een kus bedankte.
Daarna ving de wandeling aan door
de geheel gereed zgnde, kleine maarnet-
(e atdeeling, de Prins gelaid door den
heer Sch olten, de Prinses door den
heer en mevrouw D e G e e r.
Bewonderenswaardig was de belang
stelling, die d t vriendeljjke vorstenpaar
voor allee, zelfs voor kleinigheden toonde.
O. a. werd lang vertoefd bij de Friesche
kamer, bg het haisje van Hulstkamp, bg
de modellun van baggermachines der
firma Smit en bg die van de »CoDrad.»
bg de Société de Céramique uit Maas
tricht, waar de Prins dadeljjk in het
Nederlandsch wees op het portret van
onze Koninginbjj de expositie der
Rjjksnormaalschool voor Teekenonderwgs,
waar de heer Molkenboer uil legging
gaf, bg de zeldzaam schoone étalage van de
firma Lips Zoon uit Dordt, bjj de
Zianlandscbe Ziiverfabrlk met het mooie
drukking aau. 0
—Ik wil het eerljjk zeggen ik deins terug
voor het aanwenden van middelen, die ik
voor mjj niet a's eerljjk kan beichouweo.
Met valsch geld een land in ongelrgenheid
b engen en zichzelf bevoordeefen, kan nooit
een wapen worden geacht, zooals een eerljjk
man zich dit wenscht.
Dat is mear, al naar mm de zaak be
schouwt. Ik wil daartegenover mijnheer slechts
een andere zaak in overweging geven. Wjj
bevinden ons in openlijken oorlog met onze
onderdukken, de Russen. Is in den strjjd
niet ieder wapen tegenover den vjjand geoor
loofd
Ieder eerljjk wapen merkte Walewski
op.
Eerljjke wapenen En bezigt dan Rusland
tegenover het arme, onderdrukte Polen eerlyke
wapenen P Of is het eerljjk, geen enkele der
vroeger gedane beloften te houdea P Is het
eerljjk, onj zoowel eigen godsdienrt als eigen
t»al te ontnemen Is het eerljjk, het beste
deel te natie naar Siberië te zenden Is het
eerljjk, onze vrouwen en meisjes onder knoet
slagen te doen sterven, als slechts een dier
gempene onderdrukkers op de g dachte komt,
haar als staatkundig verdach' aan te geven?
fk geloot, dat tegenover een dergeljjkeu vjjand
alle bedenkingen wat de keuze der middelen
betreft, eenvoudig als dwaas moeten aange
merkt worden.
—Ook zelfs tegenover een doodsvjjand moet
men eerlyk bljjven, maar mijn bedenking is
dan ook in hoofdzaak deze, dat door de voor
gestelde handeling Diet de vjjand wordt be
nadeeld, maar geheel onscbuldigen schade
li den. Door de u tgifte van dit geld worden
menschen, die nooit iets kwaads deden, juist
het meest benadeeld, zoo zij daardoor misschien
niet volkomen geruïneerd worden I
Hat kan in den oorlog niet anders. Ook
daar 1 jdt de onschuldige burger, ofschoon hjj
er geen schuld aan heeft.
Zijd oogst wordt vertrapt, zjjn huis ver
brand, hem have en goed, soms zelts het
leven benomen.
Zeker, maar in dergeljjk oorlogen is het
s'echt* een noodzakelijk gevolg, dat onscbul
digen er onder ljjden moeten.
Kopenhagen scheen in te zien, dat hjj met
dergelijke redeneeringen niet veel verder
kwam hjj besloot dus van alle overreding af
Ie zien, ea zeide kortaf:
Laat ons de zaak ten einde brengen;
Wil mjjnh»er dus op o.nze voorstellen niet
ingaan P
Ik zou oneerlijk kunnen zjjn en //jaw
zeggen, om mjj dan later nog tirng te trek
ken,
Maar wjj zijn geen kinderen, viel Kopen
hagen Walewski ruw ia de rede, denkt gjj
misschien, dat wij geen voorziohtigheidsmaat-
rege en zouden nemen? Maar ik bemerk het
wel, mjjnheer wil niet.
Wordt vervolgd)
