No. 6036
Zaterdag I
4905
30ste Jaargang
®ag6laó voor efëooró' on Suió'étollanó.
Dr. Kuyper's val.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland,
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzon derlgke nummers
Dit blad Terschjjnt dagelgks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacten r-D i r e c t e n r W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS DUB advbbtbntibn.
Van 1—6 regels J 50 Cents
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale', Publicitè, Etrangèn
'aIsite MA NON agitTtb. Q'L' DAUBE Co JOHN., f. JONES Suec. Porie ZlbisFaubourg Montmartre
Er is gisteren in den Lande, zcowel
ter Rechter-, als ter Linkerzjjde, mee een
vuur gestreden, geljjk nog zelden, mis
schien nog nooit in eenigen politieken
strjjd in ons Vaderland is waargenomen.
Helaas ten nadeele van het verbon
dene Christelijke leger. Het krachtige
driemanschap, dat onder zoo'n edel vaan
del ten strjjde toog tegen alle verbon
dene gelederen van het anti-Chiisteljjke
Nederland, heeft eene verpletterende,maar
niet schandeljjke, nederlaag geleden.
Niet schandelijk, neen.
Het leger der linkerzijde heelt zich
van hulptroepen moeien bedienen, wier
steno het nit den aard van de zaak zoo
gaarne had willen missen. Maar het ging
om K u y p e r 's val. Dr. Kuyper moest
en zou getroffen worden Dat was de
lenze, dat de oorlogskreet! Geen poli
tiek programma, geeoe overeenkomst van
beginselen, geen sociaaleconomisch ver
drag hield de verbondene gelederen ter
Linkerzjjde aaneengeschaard, neen, alleen
het gemaenscbappe'jjke doelwit: aan het
bewind van Dr. Knyper een einde te
stellen.
Dit doelwit, we zeiden het reeds, is
door de Linkerzijde bereikt. Maar tegen
welk een prigs Dat van cfi af mannen
van de verst uiteenloopende richting op
Staatkundig terrein, van de meest trger-
st'jjdige beginselen en meeningen, heb
ben samen te werker, willen zjj niet de
heftigste scheuring beleven.
Dr. Kuyperir gevallen Maar de
Christelijke partgen zullen hem big ven
aanhangen en waardeeren.
Ja, gevallen is hg, niet als een zwak
ke aanvoerder, die voor zjjne taak niet
is berekend, maar omdat zjjne tegenstan
ders, boe verwoede bestrgders ook onder
ling, hem zjjne grootheid en bracht, ta
lenten en veldheersbeleid misgunden en
benjjdden.
Het vierjarige bewind van Dr. K u y p e r
is een roemvolle passage in onze Staat
kundige geschiedbeekeD, en onder de ve
len, die dit met de hand op het hart zul
len mceten getuigen, behooren niet het
laatst de arbeiders, de arbeidersgezinnen
en weldenkende ouders.
Over den socialen arbeid van het mi
nisterie Kuyper dfze beknopte samen
vatting
Vgftig jaar lang hetft het liberalisme
Vervolg.)
Sommigen toch beweerden, dat het plotse
ling verdwjjnen, zoowel van Peiier »ls van
Kopenhagen verraad beteekende, terwijl dit
door anderen werd tegengesproken.
Voorwaarts, wij moeten ons haasten,
sprak Bothmann zacht zijn gezellen ioe, en
met kracht liep men tegen de deur, zoodat
deze openvloog.
Als verlamd van schrik bleven de valsclie
munters staan, toen zjj in de gang uniformen
en aangelegde karabijnen zagen schittereren
en Werkner's krachtige stem hun toeriep
?Geef u overGe zjjt gevangenen.
De Ubnen hadden de karabgnen aangelegd
het tweede gelid mikte tusschen het eerste
door, en ieder had zijn man met groote nauw
keurigheid op den korrel genomen. Bothmann
en Werkner beletten intusschen het sohieten
door de eigenlijke werkplaats binnen te drin
gen en het bevel tot overgave te herhalen.
De verraste mannen durfden geen tegenstand
biedèn zij moesten hét geduldig toelaten, dat
Bothmann en Werkner zich in de eerste plaats
van alle werktuigen verzekerden, en lieten
zich daarna gewillig wegbrengen, hoewel een
haast onafgebroken ons land geregeerd.
En wat deed het voor den werkman
Lichten we onze lezers beter i*, dau
de liberaal mr. F o c k het Dinsdag zjjne
hoorders in bet cBrongebouw» heeft ge
daan. De eerste sociale wet kwam nog
van het ministerie M a c k a y, en sedert
zijndit is waar onder liberaal be
wind de woningwet en de ongevallen
wet tot stand gekomen.
Dit geschiedde echter met medewerking
van alle partijen.
Veel, zeer veel, zoo wat alles, moest
er nog gedaan, toen het ministerie Kuy-
p e r optrad.
Nog wachtten allerlei sociale verbete
ringen op afdoening.
Ingediend zijn nog:
de uitbreiding van de ongevallenwet
voor landbouw eu visscherjj
de landbouw-vertegenwooidiging
de arbeiderswet
het arbeidscontract
de ziekte-verzekeriog
de pensioen-verzekering.
Allewet en voor den werkman 1
Dat zjj nog niet tot stand zjjn geko
men lag voor een groot deel aan de
oppositie, die de tegmstanderp, onafge
broken en fel, gemaakt hebben in de
Kamer.
Tegenhouden! Tegenhouden! scheen
wel de Jeuze te wezen.
Wat is er eindeloos gepraat bjj de
pensionneerir g van de onderwijzers
Ook eene sociale wet.
Wat werd er zwaar en lang gerede
neerd over de verbetering van de onder
wijswet 1
Toen de Rechterzijde in de minderheid
was, werden goede wetten van de Libe
rale ministers welwillend ontvangen.
In de laatste jaren was men aan de
Linkerzjjde van de Kamer jaloerssh van
de werkzaamheid d rRegee-ing .zoo
jaloersch, dat men telkens terstond aan
het lawaai-maken sloeg, als er weder eens
eene wet werd ingediend, die vroeger
door liberalen beloofd was. Juist deze
noeste vljjt, dat mooie succes, dat inlos-
schen van gedane beloften, werden niet
geduld.
Dat was de doorn in h«t oog van de
tegenstanders
En nit eenige cjjfers over dea eindui'-
slag.
De Katholieken hebben behou len het-
geeD zjj haiden, 25 zetels. Dat was na-
20 tal onverschrokken mannen, als ze in het
bergwerk aanwezig wareo, een geduchten
tegenstand hadden kunnen bieden. Doch het
meerendeel van hen was zoo verschrikt,
dat zij weenden en als kinderen om genade
baden.
Nadat de gevaugenen een. voor een uit het
oude bergwerk naar buiten gebracht waren,
weiden ook de machines daar uit elkander
genomen, bjj gedeelten naar boven gebracht,
en onder de bswaking van een'e Ulanen-afdee-
ling, onder bevel van een onderofficier, achter-
gelaten. j
In de morgenschemering bewoog zich een
zonderlinge stoet op den straatweg naar Gleich-
witz; bestaande uit eenige wagens, op den
eersten waarvan zich Kopen! agan en de neg
fcewustelooze Bnkowski, zoo mede de beide
wachters bevonden. Op den anderen wagen
lagen alleen de deelen der machin s en het
aangemunte geld, terwijl de overige gevangen
genomen valschemunters, ten getale van on
geveer twintig, te voet volgden. De gehee'e 1
trein was omgeven door Ulanen te paard, de
geladen karabijnen in de hand.
HOOFDSTUK XV1IÏ.
In het bovenste kamertje van Peiser's huis
brandde licht.
In de benedenkamer, waarin Esther zoo
dikwijls met Walewski den avond had door
gebracht, zat zjj nu met zjjn moeder en wacht
te op de komst van den geliefde, wien het
afgesproken teeken met het licht zou te ken-
lunrljjk te voorzien, omdat alleen in
beslist Katholieke districten aftredende
K.tholieken in herstemming kwamen.
Gevoelig zjjn de verliezen van auti-
revolutionnaire zjjde. Daar verloor men
negen zetels, doch onder welke hoogst
zwakke, zooals b. v. Amsterdam IX en
VII, Gouda, Den Haag I en Kakhuizen.
De Christ-lijk-Historischen verliezen
twee zetel?, waartegen de Friesch^Christ.
Hutorischen een zetel winnen.
Deze overwinningen der linkerzijde
zjj a voor een groot deel te danken aan
de socialistische groepen, wier steun de
liberalen gevonden hebben, omdat er gean
politiek program in hunne vrjjzinnige
verkiezingabanier prjjkte, en het eenige
beginsel zoo het dezen naam mag
voeren was: het anathema tegen Kuy
per.
Onder andere omstandigheden ware
de zege aau ons gebleven. Want men
kan zich geene Staatkundige partjjqn
voorstellen,meer uiteenloopende Tan opi
nie, dan de liberale partgen onderling.
Niet één band vereenigt hen. Integendeel
verdeeldheid en tweespalt scheiden beo
op bjjna ieder Staatkundig terrein, op
bijna iedere schrede op den weg van de
sociaal-economische beweging.
Intnsschen zitten, trots hunne over-
winting en mét een christeljjken Senaat
aan hunne zjjde, de liberalen in zeer
groote moeilijkheden. Zjj weten geen
raad met hunne bondgenooten tegen Kuy
per, met de socialisten.
Hen verloochenen en over het hoofd te
zien
Ja, als zülks eens mogeljjk ware. Maar de
uiterste partgen links zullen zich dusda
nige achternitstelling niet laten welge
vallen, en straks als 1geljjk liberale bla
den van heden in het verschiet stellen
j een gematigd liberaal Kabinet het mi-
J nisterie Kuyper zal vervangeD, niet
als zoete kinderkens berusten, maar de
1 hoofdsn opsteken en een vloed van ver-
1 wjjten, zoo'niet meer, doen losbreken.
I Qui vivra, verra!
Rusland.
De Russische regeering heeft het ont-
werffBoelygine over de samenroepiog van
een volksvertegenwoordiging tar behande
ling aangenomen. Onder voorzitten chap
van den Gzuar zal een zitting van den
raad plaats hebben. De meeste leden van
den read zjjn van meening, dat de bepa-
nen geven, dat hjj zonder gevaar het huis kon
betreden.
Esther had uit de i aard der zaak gravin
Walewski niet alles kunnen mededeeïen wat
in de laatste dagen was voorgevallen zjj had
er zioh mee moeten vergenoegen'haar te be
richten, dat Walewski in het belang zjjner
veiligheid eenigen tjjd afwezig had moeten
zijn, maar dat hij dien avond zou terug ko
men. Daar het jonge meuje slechts uit korte
aanduidicgen, die Walewski haar dien mor
gen in de bewuste hut gedaan ha-l, wist, om
welke reden hem geraar uit Busland dreigde,
verheugde het haar, toen de gravin haar ver
haalde op welke wjjze zjj haren zoon bjj zjjn
vlucht was behulpzaam geweest.
Als steken in hart waren Esther echter de
lofspraken op haar vader, die, naar de gravin
meende, haren zoon had gered. Peiser'z doch
ter immers wist thans, hoe en waarom haar
vader Walewski aan Kopenhagen had over
geleverd en daardoor aan het vreesrljjkste
gevaar blootgesteld. Eerst nu zag zjj duideljjk
in, dat Walewski zelfs met Barach's hulp
niet had kunnen ontkomen, indien de gevan
genneming van Kopenhagen als gelukkige om
standigheid niet had meegewerkt, waardoor
deze verhinderd werd aan Walewski te den
ken of zjjne bende bevelen, hem betreffende,
fe geven.
Indien Kopenhagen op vrjje voeten geble
ven was, zou de ontsnapping van Walewski in
ieder geval ODtdekt zjjn, de ontkomene in het
bergwerk zjjn opgespoord en zonder eenigen
twjjfel ook vermoord geworden zjjn.
ÜDgen over een rjjks doema volgens al
lerhoogst bevel door een manifest mceten
worden bekend gemaakt.
Met het oog op de talrjjke verzoeken
om een snellere verkiezing van volksver
tegenwoordigers is de minderheid van ge-
voeleD, dat het ontwerp betreffende de
doema eerst moet behandeld worden in
den Rjjksraad van het departement en
daarna in de algemeene vergadering van
den Rjjksraad. Daar de Rjjksraad nu va-
cautie heeft, en de meeste leden op reis
zjjn, kan de behandeling van het door
den ministerraad besproken ontwerp van
Boelygine nog een paar maanden duren.
Volgens alle waarschjjnljjkheid behaalt
de meening van de meerderheid van den
ministerraad de overwinning en zullen de
bepalingen over de Rjjksdoema betreffen
de de samenroeping van volksvertegen
woordigers nog in deze maand bekend wor
den gemaakt.
Duitschland.
Inhei Hoerenhuis is zonder wjjziging, de
wtt tot bescherming van den mjjnarbeid
aangenomen. Het ontwerp betreff nde het
hourverbod voor steenzont en steenkolen
op twee jaar en het ontwerp betreffende
het dwangbedrjjf in de mgnwerken wer
den door de regeering teraggetrokken.
Zweden.
In de Eersteen Tweede Kamer hebben
lange eu soms heftige besprekingen plaats
gehad over de aan tenemen houding tegen
Noorwegen.
Ia de Eerste Kamer werd de wensch
geuit om des noods de wapenen te gebrui
ken om Noorwegen tot zjjn plicht te bren-
gen.
De eerste minister Ramstedt ver
dedigde het program der regeering in een
krachtige rede, waarin hjj allen dwang
afkeurde en zeide, dat de onderhandelingen
met Noorwegen moesten worden beperkt
tot wat aannemeljjk was en noodzakelijk
om de verhouding der beide naties voor
het verv dg te regelen. De regeering kon
hier thans niet openijjk mededeeïen wat
met Noorwegen zou wordenbehandeld
maar was bereid daarover te beiaadslagöu
met de speciale commissie, waarvan de
benoeming reeds is medegedeeld.
In de Tweede Kamer was de oppositie
vesl minder.
Over het resultaat der beraadslagingen
uilten de Zweed?che bladen zich als volg.:
«Dagegs Nyhetee» schrjjftna den bjj-
val die in de Tweede Kamer de rede
van den minister van justitie oogstte
moeten alle praatjes over een onmiddelljjk
voor de deur staande ministercrisis en
over de verandering van de politiek
van Zwaden ophouden. «Stockholms Tid-
ningen» constateert, dat de critiek op de
honding der regeei'ing niet krasser had
kunnen zjjn en zjjn weerga niet vindt in
de nieuwere annalen van den Zweedschen
Esther huiverde, wanneer zjj aan al deze
omstandigheden dacht, maar huiverde ook bjj
de herinnering aan haren vaderen de gedach
te, w ar deze zich thans mocht bevinden.
Daar zat voor haar de vrouw, de gravin
wier zoon zjj beminde, zjj.... de dochter
van den valschen munter P Wat kon de toe
komst haar brengen?
Maar Esther wilde niet aan zich zelve den
ken haar eenige wensch was, dat Walewski
gered en met zijn moeder zou vareenigd wor
den, om ia eenzaamheid en rouw de schande
te dragen, die haar vader over haar gebracht
had. Zjj dacht zoo weinig aan zich zelve, zij
was zoo geheel tot ieder offer bereid, dat zjj
niet eens de mogelijkheid bedacht Walewski's
vrouw te worden, ook al zou alles zich nog
ten goede keeren, al werden alle zwarigheden
opgelost.
Toen zij hem dien morgen zoo plotseling en
onverwacht had teruggezien, was de liefde
haar te machtig geworden en had zjj haar
hoofd aan de borst van den geliefde gevleid,
zonder dat zjj zelfs wist hoe, zonder eene
eigenljjke gedachte. Als onbewust had zij een
zalig uur doorleefd, maar daarmee wille zjj
zich dan ook tevreden stellen. Het lot had haar
nog zoo weinig oprecht geluk geschonken.
Hoe later 'i werd, hoe minder er tusschen
de beiie vrouwen gesproken werd. Beiden
luisterden met inspanning naar ieder geluid,
dat zioh deed hoo-en en midde in eeu zin
hield nu de eene, dan de anderen op, om te
luisteren en eerst na een korte poos verder te
spreken.
Rjjksdag. «Stockholms Dagblad» meent,
dat de Rijksdag de onderhandelingen
met Noorwegen thans zelf ter hand moet
nemen en in ieder geval «der regeering
de verzochte volmacht moet weigeren.
(Stockhols Biadet» zegt, dat, zoo de be
handeling al weinig positief resultaat
heeft gehad, ze toch heeft uitgemaakt
dat de regeering moet beengaan.
Woelingen in Rusland,
Te Lodz vreest men nog voor ernsti
ger onlusten, dan tot heden er hebben
plaats gehad. Gewapende boeren uit de
omgeving der stad verzamelen zich en
trekken gewapenp met zeisen op. Da op
roerlingen zjjn meestal met revolvers
gewapend. Zjj schieten van af de daken
op de troepen en werpen met brandend
pek, waardoor tal van soldaten zjjn ge
dood.
Gisteren waren 200 socialisten verga
derd in een bosch nabjj Lodz. De over
heid staarde er een eskadron kozakken
op af, dat het bosch omsingelden en vaar
gaven; 18 personen werden gewond; 180
werden aangehouden.
In den afgeloopen nacht werd eveneens
e<n troep socialisten door een patrouille
uit Lodz te Lenczyan in geheime verga
dering bjjéen ontdekt. De patrouille drong
de woning binnen; 3 socialisten werden
gevangen genomen, de anderen ontkwa
men.
De hoeren in het district Kowno leg
gen met geweld beslag op de weiden ea
paarden der grondeigenaren.
Niettegenstaande de woelingen is te
Lodz weer in tal van fabrieken waar bet
werk was gestaakt de arbeid begonnen.
Daartegenover is gisterea in de mjjnen
en fabrieken van het district Dombrowa
het werk gestaakt. Tot nn is het te
Warschau rnstig. Een onbekende heeft
voor de waag een wachtmeester der po
litie met een revolver doodgeschoten,
Te Odessa is al het werk in de haven
stop gezet. De bemanning van esn slag
schip op de reede heeft muiterg gemaakt
ea de officieren aan boord vermoord. Men
zegt, dat zjj gedreigd heeft de stad te
bombardeeren.
Uit Odessa wordt geseind;
Gisterenavond is het pantserschip Kna-
jes Patemkin aangekomen. De matrozen
brachten het ljjk aanland van O m e 11 s-
j o e k, die namens de bemanning bjj een
officier over het slechte eten had geklaagd
ei door dezen met een revolverschot was
gedood. De matrozen lieten niet toe, dat
de overheid dicht bjj het ljjk kwam; zjj
dreigden met verzet.
Op de borst van den doode was een
papier bevestigd met de door de ganscbe
bemanning gegeven verklaring, dat
Omeltsjoek voor de waarheid was
gestorven, toen hjj tot den officier zeide,
dat de mannen slecht voedsel ontvingen.
Daizenden menschen stroomden naar
de plek, waar het ljjk was tentoongesteld
Zoo zaten beide vrouwen," ofschoon midder
j nacht voorbjj was en dachten er toch niet
aan, ter ruste ?e gaan. Wel tienmaal was Es
ther naar de bovenkamer gesneld, om er zich
van te overtuigen, dat het licht in het ven*
ster nog wel brandde; zij had de kaars zelfs
vernieuwd, maar Walewski kwam nog altijd
niet.
Toen de morgen van een mistigen Novem
berdag aanbrak, vond hij deze twee, hare tranen
m het geheim afdrogende vrouwen, die te
ve geefs op de komst van den zoon (n van
den geliefde hadden gewacht.
De gravin legde zioh thans op aanhoudend
aandringen van Esther op een so'a neer, en
Esther zelve werd door vermoeidheid en de
vraesffjjke overspanning der laatste dagen
zoo overwildigd, dat zij op een stoel ziitend
in een slasp van meerdere uren viel.
Zjj ontwaakte eerst tegen den middag en
vernam toen, dat de g avin, die door de
dienstmeisjes niet anders dan de oude dame
genoemd werd, naar haar hotel was terug-
g keerd. Van Baruchhad men niets gezien noch
gehoord.
Esther werd thans door een grooten
angst overvallen, die steeds toenam en die
zjj ten laa'ste onmogeljjk meer behetrschen
kon.
Wordt vervolgd)
ABQZ4 NEM.E1S Ï'BFBIJB
IEEND
FEUILLETON
51.)
