No. 6038
Dinsdag 4 Juli
30ste Jaargang
H&agêlaó voor éfëooró- en SCuió-óLollanó.
Socialisme op het platteland.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland.
abonnementsprijs,
Per 8 maanden toot Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
f 1,20
s 1,50
2,90
0,03
Hoofd re dacten r-D i r e c t e n r
BUREAU St, JansstrMt. -
W. KUPPER8.
Haarlem.
Van 1-6 regels
Elke regel meer
50 Cents
7V. - r
WOOte letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie b Contant.
üoofdagmten voor hst BuitenlandCompagnie Génerale Publicité, Etrangère
G.L. DA O BE Co J OHN., f.JOAES Succ. Paria Slbia Faubourg Monttnarire
Socialistisch wordt het platteland nooit.
Zeker, ook daar zjjn sociale misstan
den, die dringend vragen om verbete
ring; ook daar zijn verhoudingen tus-
'schen hoogeren, lageren die hervormd
moeten worden naar C hristelgk model,
maar de schrille tegenstellingen van
elders zgn er, Goddank, zoo goed als
onbekend. Ook daar zjjn de woningen
niet steeds, geljjk ze wezen moeten, mear
de krotten, de vaak onmenscheljjke bui-
zing'n in de nauwe stegen eo sloppen
onzer groote steden, die greo zonnestraal
ooit bereiken kan, ze zjjn er niet. Ook
daar wordt gearbeid, hard en zsvaar ge
arbeid, doch niet in sombere werkplactsen
oi fabrieken, niet onder het oorveidoo-
vend geratst der machine, maar in Gods
vrjja natuur, bjj 't gezang der vo^eler,
onder de blauwen hemel, in Gads stralende
zon.
Daar, op het platteland, daar wordt ge
werkt, maar gebeden wordt er ook, daar
wordt bewaard en zal bewaard bljjven
het voorvaderljjk Geloof.
Daar denkt men er niet licht aan Zou-
dags niet ter kerke ts gaan. Daar bestaat
een meer nauwe band tuschen de bewo
ners en de bedienaiea van.den Godsdienst.
Dezen kennen immers allen, wier gees-
teljjke leiding hun is toevertroiwd en
wier tjjdeljjke belangen docr hen naar
beste krachten worden behartigd.
ZÜ wet?n waar vreugde heerscbt waar
leed wordt geleden zjj leren mede het
volle leven hnnner gemeentenaren, die
ben volger, hen voltrouwen. Zoo wordt
gewerkt ten platten lande, maar ook ge
loofd, ook gebeden.
En zoolang dat gebaart, wordt de mensch
niet *80cialistisch,verbeeldthjj zich niet te
zgn het Bonvereine volk. Evenmin als de
zeeman bjj storm en ontjj vertrouwt op
eigen kraoit, maar nog altij 1 zich op de
knieën werpt en God om hulpe vraagt,
evenmin kennen wjj den boer, die niet
zoude weten, dat hjj den akker kan be-
plosgen en bezaaien, maar dat God was
dom geeft; de boer niet zoude erkennen
dat zonneschjjn en regen, zóó noojig voor
zjja bedrjjf, niet door menscheljjke kracht
kan geschonken, maar van den Hemel
afgebeden worden most. Neen, de boer
hjj verklaart zich zelf niet soeverein, hjj
erkent eigen afhankeljjkhaid; bjj weet te
w?rk6n, maar ook te bidden; voor hem
geldt nog de oude spreoke ora et labora
Vervolg.)
—Mijn arm kind, zeide zjj. Mijn arm, arm
verlaten kind. Hoeveel hebt gij geleden I Maar
van nu af rjjt gij niet meer alleen. Wij heb-
bm gemeenschappelijk leed, wjj zullen bjj
elkaar blijven.
Zij kuste Esther herbaaldeljjk, tot deze door
haar gevoel overweldigd opnieuw aan hare
voet n wilde zinken.
Hoe kan ik u danken, dat gjj n iu dit
uur over mjj ontfermt. Gij, de hoog gebo
ren vrouw, wilt mij b schermen, mij, de doch
ter van den misdadiger, die uw e gen zoon
Stil, kind, stil, geen nuttelooze tranen,
geene opwinding, wjj hebben genoeg werkeljjk
leed. Ik zou geen vrouw moeten zijn, om geen
meegevoel met u te ondervinden, en ik gevoel
meer voir u. Gjj hebt mjjn zoon gered, mis-
sohien wordt nog eens alles goed. Hier kunt
gjj niet bljjven, mjjn dochter, al ware het al
leen om de treurige gebeurtenissen, die zich
misschien reeds binnen weiaige uren kannen
afspelen. Gjj gaat oamiddelljjk met mjj mee
naar mjjn goederen in Gallicië.
üw veidwjjning behoeft daarom geene vluoh
«bid en werk» ia volle kracht.
Ea ook erkent hij zjjne afhankelijk
heid van den landhee*, wiens hoeve hg
bewoont, wiens land bij bebouwt, wiens
brood hij eet. En zcolang hjj dat erkent,
wordt hjj geen socialist.
Want ze bestaan nog, die waarachtig
goede sociale tosstandeo, die patriar
chale verhoudingen, waar de laudheer
woont te midden vaa zjjn pachters, al
thans in nauwe betreksiog tot heu staat.
De landheer kent zgn pachters, hunne
vrouwen en hinderen niet slechts bjj na
men, maar bjj de voornamen ook, hg
kent hnnne nooden en behoeften, hun
vreugde en smart. Hg boweegt zich te
midden zjjner pachter.( hg zet zich op
zjjne wandelingen neer bjj bet op sn vuur
van den haacd, en driakt een kop koffie
mede, als het nar van den dag dat mee-
brengou mocht; bjj bespreekt hunne In-
langen, die oak zjjne belangen zjjn; hg
zorgt voor hau, wjjst hen op nieuwe
uitvindingen, op verbeteringen, die kun
nen worden aangebracht, helpt hen er
mede, als zjj zeif er niet toe in staat
mochten zgn.
Zieken en ouden van dagen, zjj weteo,
tot wien ze zich te wenden hebben,waar
ze vinden kunnen troo.t en hnlpe en
stenn zóó wcont de landheer temidden
zjjaer pachters, wier ouiers en groot
ouders, ook reeds op dezelfde hoeven
woonden, geacht, geëerd, bemind door
zgn pachterbeiden leven ze van den
grond, waaraa i ze zich gebonden gevoe
len, waarop ze leven en sterven willen
ook.
En wat de landheer is voor zjjo pach
ter, dat is over 't algemeen de pachter
voor zgn arbeider.
De oude Grieken en de Romeinen
beschouwden en behandelde hunne land-
bouwarbeiders als slaven, alleen de Jood
arbeidde zelf naast zgn slaaf en schonk
hem rust en zekere rechten. Ook de
Christenlacdbouwer werkt met zgn ar
beider mede en gunt hem gaarne een
rechtmaiig besta.n hg weet, dat de pro
ductiviteit van zgn bezit grooteudeels
afhangt van het bezit van den arbeider,
d.i. van de arbeidskracht, die de arbei
der hem leent. Hg mag ook nietjaag op
de veldarbeider neerzien, want onder zgn
werkkiel tchuilt een nobele borst en in
dat soms lompe lichaam buist een schoo-
ue ziel, zoo goed als de zjjne voor den
Hemel geschapen.
De arbeider daarentegen, hp moge we
ten even zoo good als de boe-, dat het
te zijn. Wij laten uw adres hier achter, en in
dien het Pruisische gerecht soms verklaringen
van u verlangt, dan kunt gij ten allen tijde
te viuden zgn. Maar haast u; pak alleen bet
allernoodzakelijkste bjjeenwij moeten spoed
maken.
HOOFDSTUK XIX.
Toen Walewski dien avond de vriendelijke
vrouw verliet, in wier woning hjj tot zgn
groote verrassing Esther had weergevonden,
ver.rouwde hg nog, binnen weinige uren op-1
nieuw met bair ta zamen zgn.
Hij was besloten, wanneer hij Peiser thuis
aa itrot, deien te noodzaken, Esther naar War
schau, naar zin moeder te doen brengen, ter
wijl Pe s r zou vluchteD, om niet met de an
deren gevangen genomen te worden.
Da nacht was donker eu reeds na een kwar
tier gsans op een hem geheel onbekenden weg,
speet het den jongen Poo1, zoo lang geslapen
en zich niet vroeger op weg begevea te heb
ben. Nu echter bielp dit niet meer, en hij
hoopte, die vier uren loopen nog wel te kun
nen afleggen.
De lucht was vochtig, maar er viel geen
regen, doch de wind was scherp en veroor
zaakte een natte koude, die veel onaangena
mer voor h t gevoel is, dan harde vorst.
Walewski liep zoo suel als de duisternis
toeliet om zich te verwarmen, slechts nu
en dan stil Btaande om te luisteren, of er
zich geen andere voetgangers of wagens op
den straatweg bevonden.
goed recht voor allen ook ziju recht is,
maar hg moet daarbij ook weten, dat dat
recht gegrond moet zgn op liefde eu plicht
en dat daarnaar de arbeid en het loon
en geheel zgn doen en laten moet worden
geregeld.
De deugden van liefde en plichten de
daarop gegronde wetten van recht en ar
beid moeten door den boer en zgn arbei
der over en weer in beo<f-ning en toe-
pa sing worden gebracht.
Dan zullen zij elkanders zoo nauw ver
wante i.tand leeren waardeeren.
Dan zullen zjj, ondanks dat de eeue
baas eu de andere knscbt is, hunue ge-
meeDschappeljjke belangen begrjjpen en
in geheel bun leven en werken zgneen
van hart en één van zin.
Dan zal da arbeider zgn boer als zjja
meester, maar ook de boer zij a arbeider
als zjjn broeder in Christus beschouwen.
Dan zal er een gelukkig en tevreden
leven heerschen in de woning van den
veldarbeide eu hat levensgeluk van den
boer zal er door worden verhoogd.
En door de zedelijke kracht eener
dusdanige eendrachtige samenwerking
ran boer en arbeider zal er van bet
platteland een machtsontwikkeling kun
nen uitgaan vóó- het goede en kwad»,
dtardoor zal bjj gevrjjwaard blijven van
den revolutiegeest,'die zjjn gemoed onte
vreden en zgn arbeid zwaar zou makeu
en hem ten slotte, zoo tot nadeel van den
boer als van hem zeiven in de armen
zou voeren van een in alle opzichten on-
deagdsljjk socialisme. Maar daartoe ie
het ook noodig, dat boer ea arbeider
zich vereenigen in den Boerenbond, want
alleen dau kunnen wjj er zeker van zgn
dat onze boerenstand niet in den ma-
terialistisehen stroom van het heden ver
loren ga, maar dat onze boeren ten boe
renarbeiders trouw zeilen bljjveD aan
hun God en Godsdienst, vrouw zullen
blijven aan onze hooggelielde Koningin,
eerbied zullen behouden voor alle wettig
gezag, gehecht zullen bljjven am den
Vaderlandschen bodem, vaa wiec ze het
levensonderhoud verwachten en dien ze
beschermen zullen tot in don dood.
htuland.
Mond houden tegenover de kinderen
is bet wachtwoord van de regeering tot
de opvoeders van de jeugd.
De arrondissements-schoolopziener te
Moscou heeft onder zware bedreigingen
Hjj zal ongeveer een uur gelonpen hebber,
toen hij op een hinderaia stiet, en bemerkte,
dat hij tegen een schutting, uit ba'ken be
staarde, van een halve manslengte hoogte wss
aangeloopen.
Hij had zich geen pjjn gedaaD, maar be
merkte tot zgn niet geringen schrik, dat hij
zich niet op den goeden weg bevond.
Walewski deed een'ge stappen rechts eu
eenige links, doch slechts om te bespeuren, dat
de schutting naar beide zijden voortliep.
Hg bleef een o.genblik etaan om e over
leggen, waarheen hij zich thans zou wenden.
Naar rechts of links af te slaan, was even
onzeker, de schutting over te klimmen was
gevaarlijker dan alles anders, en om te keeren
was doelloos.
Ten slotte overlegde Walewski, dat het
best was langs de schutting te gaan, wjjl hjj
daardoor misschien in de nabijheid van wo
ningen kwam, waarin bjj naar d;n weg kon
vragen. Wel ontdekte hg in den omtrek geen
schemeriDg van eenig licht, dia de aanwezig
heid van een huis zou aangeduid hebben,
maar toch nam bij zijn weg langs de schut-
tiDg en wel naar rechts.
Hjj ging voorzichtig voorwaarts, toen plot
seling na ongeveer duizend stappen de schut
ting ophield en hij gelijktjjdig den grond on
der zjjn voeten verloer.
Hjj viel met het hoofd vooruit, niet steil
maar glooiend, tot hjj plotseling nat voelde—
hg was in 't water gevallen.
Hjj kon tameljjk goed zwemmen, en na
een'ge krachtige slagen, waarbjj hjj echter
aan de onderwgzres van de lagere scho
len verboden hunce leerlingen te ajt-
woorden op vragen over da binnen- en
builealandsche aangelegenheden des Rgks
en den oorh g in het vcrre Oosten.
De Brusselsche Petit Bleu teekent vin
nig hierop aan
Altjjd hetzelfde stelsel van ignoran-
tisme (van onkundig lating), 't Ware
beter, dat de scholieren naar waarheid
den toestand van zaken Ie;-rden kennen.
Niets zou leerzamer voor hei zjja dan
dat.
Het ziet er al heel bedroevend uit
met het kleine beetje, dat er nog van
da Rues'sebe marine over is.
Waut, hetzjj de muiterjj in Libau in
verband staat met die ia Odessa het
is volstrekt niet onmogelijk, dat de ga-
beurtenissen in Odessa de gemoeferen
der in Libau aanwezige makkers der
mate in beroering hebb n gebracht, dat
zg besloten het voorbeeld, hun door dezen
gegeveü, ta volgen hetzjj het bloot
toeval is», dat ie gebeurtenissen in beide
plaatsen samenvallen, dat etaat toch wel
vast, dat er op de weinige, zoo hoog-
noodige oorlogsschepen niet meer is te
vertrouwen.
Daarenboven is het gevaor niet denk
beeldig, dat de tnuiterjj der schepelingen
zal overslaan op de soldaten de onte»
vredeuheid in het leger toch is ook zeer
groot en bet is meer dan een b'oote
veronderstehing, dat muiterjj onder de
soldaten tot nog toe alleen is uitgebleven,
omdat zjj het hopelooze er van inzagen.
Nu echter zou een opstand wellicht
meer kans van slagen hebben.
En elke gisting in leger en vloot wordt
door de groote menigte, die reeds lang
er naar hunkert, zich meer te doon voe
len, maar daarvan werd weerhouden door
de vrees voor kanonnen en de geweren,
met vreugde begroet.
Reeds lang is de binne. lendjche toe
stand in Rusland bedenkeljjk, zeer be-
denkeljjk geweest, maar zoo gevasrljjk
als op het oogenbiik was bjj nog nooit.
Amerika.
Da Staatssecretaris Hay is overleden j
Hjj werd in 1848 geboren en werd in j>
'61 advocaat in Ilüeois. Hg wss een t jjd
laDg paitieulier secretaris van president
Lincoln. Ia dau oorlog tegm de zui-
deljjke Staten verwie-f hjj den rang van
kapitein. Ia 1865 ging bjj over naar de
diplomatie en was achtereenvolgens ge-
zautscbaps-secretaris te Parjjs, Weenen
en Madrid. Ia 1897 werd bjj gezant te
Londen en het jaar daarop Staatssecre
taris (minister van Buitenlandsch8 za
ken.)
Zooals te dezer plaatse indertjjd is me
degedeeld, bracht hg ia het begin van
dit jaar tot herstel van gezondheid eeni-
gen tjjd iu Europa door en volgde o.a.
een kuur te Bad-Nauheim. Oogenschjjn-
ijjk hersteld, vertrok hg weder naar
door zjjn kleeding zeer werd gehinderd, voel
de hjj grond onder zjjn voeten, en spoedig
daarop klauterde hjj tegen een vlakken oever
op, waarna hij van koude bevend op den grond
neerzonk.
Ziju toestand was nu hoogst onaangenaam.
Midden in de duisternis, zonder kennis van
deu weg, zonder te weten, waar de naaste
stappen hem brengen konden, doornat in een
konden Novembernacht, het was niet benij
denswaardig.
Walewski verzamelde al zjjn krachten, en
ging over een vlakken bodem, schjjnbaar een
weide met dor gras, zoo hard hjj maar konl
En toch voelde hij het bloed in zjjn aderen
door de kouds verstjjven, zijne vo.ten wan
kelden van uitputting en koorts, die zjjne
t nden deed klapperen en vonken voor zjjne
oogen deed spatten.
Maar hj) moest vooruit, ware het alleen
mpar om in beweging te bljjven.
Einieljjk zag bjj in de verte een licht
schemeren. Bet kwam den doornatten ver
kleumden verdwaalde als een leidster voor, en
hjj ging er zoo snel mogeljjk op af.
Telkens verschrikte hjj, als hjj meende, dat
het licht verdwenen was, telkens verlevendig
de zjjn hoop, als hjj het weer zag schjjnen.
Weldra bemerkte hij, dat dit verdwijnen
door bosebjes en boomen werd veroorzaakt,
die zich lusschen hem en het licht inscho
ven, telkens als hjj van richting veranderde.
Ek del ijk was hjj er dicht bjj. Hit viel
door een venster van kleine ruitjes, die in-
tusachen zoo vuil waren, dat Walewski er
Amerika en nam nog een werkzaam aan
deel in de voorbereidingen voor de vre
desonderhandelingen.
Waarschijnlijk heeft de dood hem be
trekkelijk plotseling en onvoorzien over
vallen.
Duitschland.
Er loopen geruchten aangaande soci
alistische vredes-propaganda.
Volgens de «Humauité zouden de so
cialisten van onderscheidene landen be
sloten hebben in verschillende Europee-
sche hoofdsteden vergaderingen te be-
leggen ter gunste van den vrede.
De Fran8che socialisten aanvoerder
J a u r s zal zich den 9 dezer op uit-
noüdiging von de Berljjnscbe socialisten-
groep en de sooialistisehe «Vorwiirts»
near Berljjn begeven en aldaar in een
j openbare vereeniging aan de nauwe ban-
dan herinneren tusachen het Fransche
preletariaat en het Daitsohe.
Verder wordt er eeae beweging op
touw gezet tegen alle oorlogzuchtige po
litiek.
Frankrijk.
De debatten over het wetsontwerp
scheidiog van «Kerk en Staat» beginnen
het einde te naderen.
Ia de jongste zitting van de Kamer
der Atgevaardigden is behandeld de
vraag, welk gebruik er dient gemaakt
met de bezuinigingen op de begrooting,
voortvloeiende nit de schrapping vaa het
budget vaa eeredienst.
Onderscheidene sfgsvaardigdea uit de
anti-clericale groep wilden ze zien toe
gewezen aan de gemeentenanderen, (de
socialisten) aan de pensioenkassen.
Bjj de voortzetting van de discussie
werd, buiten verwachting van de rech
terzijde, een amendement aangenomen
waarbjj aan da priesters, die deel uit
maken van eene god-dienstige vereeni
ging, ontheffing van den dienstplicht
verleend wordt.
Daarentegen werden, jammer genoeg,
ook amendementen ingediend, waarbjj
gedurende een tjjdvuk van acht jaren,
aan de priesters het recht wordt ontzegd
gemeentelijke ambten waar ta nemen.
Het gerucht loopt, dat de voornaamste
houders van Russische fondsen in Frauk-
rjjk, voornameljjk de groote banken, ver
ontrust door den keer van zake a in
Rusland, officieus druk uitoefenen op het
Kabinet Rouvier, teneinde te verkrjjgen,
dat van Frankrjjk uit en binnen zoo
kort mogeljjken tjjd, een verzoek tot den
Czaar geriebt worde ten gunste van den
vrede en ter bespreking van de binnen-
landsche hervormingen in Rusland.
België.
Het bnreaa der Katholieke Kieaver-
eeniging (Arrondissement Aalst) verzoekt
aan de Kath. pers de volgende verkla
ring mede te deelen
onmogelijk door heen kon zien. Hjj hoorde
slechts verscheidene mannenstemmen en meen'
de dus, dat hjj zich voor een herberg bevondj
waarin nrg bezoekers waren.
Hjj was als verblind en tastte om het huis
rond tot hjj een deur vond, die bjj zijn druk
openging.
Nog een oogenbl k weifelde hjj, of hij zich
onder da bezoekers van dit huis zou wagen
maar zjjn zjjn lichame'jjke zwakte deed hem
alle vrees overwinnen.
Hij vond een deur, ach'er welke hij weer
de stemmen hoorde, zjjn handen zochten de
klink, daarna trad hjj binnen en bevond
zich tegenover zes Russische soldaten hjj be
merkte dus, dat hij zich in het wachthuis van ee
Ruesischen grinspost bevond, midden onder
zjjn vjjanden.
Hjj wilde oogenblikkeljjk terugkeeren cn
daarna buiten vluchten, doch werd onmiddel-
Ijjk door de soldaten, die bjj zjjn binnentreden
verschrikt waren opgevlogen, achtervolgd.
Walewski bereikte vóór hen de huisdeur
maar achter hem knalde een schof.
HOOFDSTUK XX.
Toen Walewski na weken lang tusschen
leven en dood te hebben gezweefd, weer tot
bewustzjjn kwam, vernam hjj onmiddelljjk dat
zijn lot beslist was.
Wordt vervolgd)
PRIJS DER ADVERTENTIE*.
AGITE MA NON AGITATE,
FEUILLETON
58.)
