No. 6044
Dinsdag Juli 1905
3öste Jaargang.
ïïagBlaó voor <3fiooró~ on &uió~&Lollanó.
Let op do liberalen.
Een gevaarlijke bende.
Buitenland
ABONNBKENT8FBUS
Par S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaaWen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re dacten r-D irecteor W. KÜPPER8.
BUREAU St, Jans straat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS DUB AD VBBTENTIBN
Van 1—6 regels 50 Cents
Elke regel meer 77, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Con taai
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublieitéEtrangèn
"aöITE MA WON AGITATE. HAD BE 8f Co JOHN., b. JONES Suec. Parte 31 bieFaubourg Montmartre
Sinds 4 jaar kon onzerzijds niets ge
schieden of de liberalen waren klaar met
critiek. Niets deugdeEen enkelen keer
viel de oppositie wel eens nit haar rol,
geljjk bjj de staking, tien vele libaialen
de Regeering steunden, en bjj de indie
ning der Lager-onderwjjs-novelle, die
aanvankelijk een vrg gunstig onthaal
vond. Maar in zulke gevallen werd de
schade later gedacht ingehaald, zoodat de
•takingbeetrgding schamper werd bespro
ken en de onderwjjswet na, dat
weet men nog wel.
Heeft dos in de afgeloopen regeer-pe-
riode de oppositie schier nitslaitend haar
kracht gezocht in afbreken en verdacht
maken, van rechts zal dit thans stellig
niet geschieden. Wg hebban de taak der
oppositie nooit aldos opgevat, dat niets
goed moet worden gevonden van wat de
meerderheid doet. Integendeeltot roy
ale medewerking bleken wg steeds bereid
en de liberalen zgn wel bar hardleerscb,
dat zjj al de lange jaren, gedurende
welke zjj regeerden, die goede Staats
manskunst niet behoorljjk van ons heb
ben kannen afzien.
Mag men echter het «denkend deel
der natie» wel van hardleerschheid ver
denken 't Is eigenljjk te veel gewaagd.
Maar welke verklaring dan te geven aan
het verschijnsel Handelden de heeren
tegen beter kunnen en weten in
Om de waarheid te zeggen dit denk
beeld is meermalen bjj ons opgekomen.
En juist dezer dagen werden wjj hierin
vereterkt,toen we in 't Handelsblad als
een zoogenaamd neutraal wetsontwerp
aangekondigd zagen «de zeer noodige
herziening der provinciale kiestabel.»
Zoo oogenschjjnlgk ziet er dat heel
onschuldig nit, maar waar wg ons voor
genomen hebben de liberalen na eens
gelgk men dat noemt goed in
de gaten to honden, willen wg beginDen
met op dat kiestabelslokje goed natzout
te leggen.
Herinner n dan* hoe voor eenige ja
ren, toen de heer Micbiels vin
V e r d n y n e n in de Kamer aandrong
op splitsing van Den Haag ook voor de
Provinciale Staten, heel de liberale pers
op haar achterste beenen stond. Hit was,
zoo kon men lezeri, zuiver partijbelang,
dat baron M i c h i e 1 s dreef; hjj wilue
dooi die splitsing de Residentie gemakke
lijker zoo niet gehad dan toch gedeelte-
ljjk voor de rechlerzjjde veroteren. Voor
al de <N. R. Cl.» steigerde geducht.
I De jongste stembusuitflagen in de
Hofstad hebben overtuigend galeerd, dat
er van zulk veroveren in afzienbaren tjjd
geen sprake kan zgn, zoodat inderdaad
de gevraagde splitsing niets meer was
dan dezer zgds werd gezegdopheffing
van een onnoodig en onpractisch meer
voudig district, dat ^bjj tusschentjjdsche
verkieziagen telkens aan 27000 kiezers
last bezorgde in stede vau er 9000 in
't geweer te roepen.
Hoe het zjjde storm loeide en Den
Haag bleef onverdeeld. Maar nn bomt
men van liberale zjjde aandragen niet
met een eenvoudige splitsing van een
district, doch met een hetziening der
heele provinciale kiestabel, een zaakje,
dat zelfs «zeer noodig» wordt genoemd.
Vragewat steekt hier nn achter
En nu herinneren wjj er aan, dat de
Eerste Kamer nog altjjd een anti-libe
rale maerdarheid bedt en deze Kamer
gekozen wordt door de Provinciale Sta
ten, welke laatste voortspruiten nit
de provinciale kiestabel. Is het nn dui-
deljjk, waarom deze «noodig» moet wor
den herzien Waar de liberalen inder-
tijd zoo driest waren, de eenvoudige
splitsing van ééa district, dat voor Ka
mer en gemeenteraad reeds verdeeld was,
partjjpolitiek te noemeD. Daar zgn wij
zoo vrg, den wensch naar herziening dir
proviaciale tabal een brntaal stuk te
noemen, dat bewjjst, hoe weinig gevoel
van politieke betamelijkheid de liberalen
er op na houden.
In geen enkel lioksch blad hebben wjj
een woord van alken ring gevonden voor
den provincialen verknipwensch, zoodat
blgkbaar die tabel-historie ter provinciale
linkerzjjde als een beel natuurljjk
zaakje wordt aangemerkt. Zoo zgn daar
de manieren 1
Dit bljjkt b. v. ook uit de wgze, waarop
de liberalen hnn stembus-overwinning
vieren. Met volkomen voorbjjzien van hst
Christelijk deel der natie, dat toch nog
altjjd geheel uit eigen kracht 48 man
nen koos, terwjjl de vrjjzinnigheid het
met roode hulp maar tot 45 bracht, met
brutaal voorbjjzien van dit welsprekend
feit, wordt gejuicht en pret gemaakt als
of heel het volk in zgn schik ware. Wjj
tellen bjj die heersn niet mee. De so
cialisten weldezen zgn zjj dankbaar
voor den ondervonden steun. Maar die
Chrieteljjke kiezers zoo kernachtig
zeide De Ned. omtrent het liberaal feest
betoon «Van edelmoedigheid is geen
spoor te ontdekken. Er wordt getart op
zulk een wgze, dat, zoo ter rechterzjjde
maar iets leefde van den geest der Steen-
wjjksche overwounelingen na de eerste
stemming (wat gelukkig nt'el het geval
is), feiteljjke botsingen niet zouden zgn
uitgebleven.» Ea verder«Ook tegen
over deD overwonnen tegenstander Kuy-
per is geen sprake van edelmoedigheid
TW66 jaar geleden, na de Aprilbeweging
klonk hem nog het Hosanna tegen. Thans
meent ieder gerechtigd te zgn aan de
trappen die hjj ontvangt ééa toe te voe
gen, een steentje op te rapen om hem
te dieper onder de algemeens verguizing
te bedelven, een tabkebosje bjj te dragen
voor den moreelen brandstapel, waarheen
bjj verwezen wordt. Wat men te dien
aanzien leest in artikelen van dagbladen
en in verslagen van feestmeeliDgs, gaat
alle perken te buiten.»
De liberalen vinden dit echter niet.
Hun is alles geoorloofd We zullen ech
ter op hun letten, En telkenmale, dat zjj
b. v. met hnn eigen verdachtmakingen
in conflict komen, gelgk ten aanzien der
provinciale kieetifel zullen wjj niet ne-
lhten hen uit te betalen met dezelfde
munt waarvan wjj zoo raimen voorraad
voor ons opstapelden.
FED 1LLETON
Vervolg.)
Hjj had minder zorg dan tjjn patroon, die
z'ch daar buiten op den bok niet seer op
zjjn gemak bevond.
He man wist, dat in dit gedeelte van het
land de revolutie was uitgebroken en het dus
allerwege, zoowel door opstandelingen als
Russen bezet was.
He Bussen toch waren bjj het uitbreken
der revolniie, in weerwil hunner overmacht,
zoo goed als overal verslagen en uit Polen
verdreven.
Later echter waren zjj met aanzienljjke ver-
sterkingen teruggekeerd, om het land opnieuw
te veroveren, waartegen echter de vertwjjfel-
de Polen den hardnekkigsten tegenstand bo-
den.
Geen van beide tegenstanders kende het
woord #p»rdon/r; het was een strjjd, die door
gruwzaamheid en haat werd gekenmerkt en
waatBjj1 niet alleen de volken, maar ook de
enkele personen elkander met hun haat ver
volgden.
Baarom was de eigenaar van de kunstema-
kerstent niet zeer op z$n gemak hoe licht
kon hij verdacht worden, en door beidé par-
tjjen kon de man voor een spion van de te-
genpartjj worden gehouden.
Het w&e hem onmogelijk geweest, inlich
tingen omtrent den weg of de stelling der
beide vjjaadeljjke pa'tijen in te winnen, wijl
men in de verwceste en verbrande dorpen
slechts ljjken van dieren had gevonden.
He bewoners waren naar de steden gevlucht,
en de mannen, gedeelieljjk ook de vrouwen,
hadden zich naar de oproerlingenlegers bege
ven, en zich daar met zeisen en dorschvlegels
gewapend bjj de Poolsche legioenen tot ver
dediging van het vaderland aangesloten.
De avond brak aan en daar er geen dorp
in de nabjjheid was, besloot de eigenaar van
den wagen in de open lucht te kampeeren.
Door hun verb]jj t in den wagen waren de
meDschen tegen de nachtkou beschut, en de
paarden waren gewoon weken lang in de open
lucht te overnachten.
Wegens den heerschenden scherpen wind
echter besloot hjj het bosch dat voor hem lag
op te zoeken, daar vooral de paarden hier
betere beschutting vonden.
In het bosch boog men van den weg af,
en weyd op een open plek halt gemaakt.
He paarden werden uitgespannen en zoo
aan een wagen gebonden, dat zjj tegen den
wind beschut stonden men wierp hun het
karige voedsel voor cd voorts hielden de
vrouw ei Baruch zich met het gereedmaken
van het sobere avondeten bezig.
Potseling deden de paarden een zacht maar
angstig gesnuif hooren en weinig minuten
Duitschland.
Keizer Wilhelm begint onthouding
te eischen van diegenen onder zjjne be
dienden, die een zekere verantwoorde
lijkheid hebben.
Zoo vordert hjj geheelonthouding van
de twee werktuigmakers, die zgn auto
mobielen of krachtwagens te storen heb
ben.
't Zon niet kwaad zgn, als dat alge
meen gedaan werd. Tenminste de helft
der rijtuig-ongevallen, spoorweg- en auto
mobiel-ongelukken hebben bet gebruik
van alcohol tot middelljjke of onmiddel-
ljjke oorzaak.
Kan 'i anders De alcohol werkt di
rect op de hersens. Ern vlug en juut
oordeel, w.arop' 't in oogen blikken van
gevaar geheel aankomr, is onmogelijk.
Een prachtigen 'maatregel wacht de
Pruisen en benjjdend mogen wjj er naar
kgkeu.
Officieus wordt aan de «Voss. Zotg.»
bericht, dat de Pruisische regeering bet
plan heeft een centraal onderzoekiogs-
burean in bet leren te roepen, dat b lart
zal worden mei het controle ren van
alle in den handel gebrachte levenemid
delen.
De soc alistieche federaties te Ber-
later was de wagen door een gewapende af-
deeling omringd.
Het waren Poolsche oproerlingen, wier eenig
geme nschappelijk kent eken nit een vierhoeki
ge, met bont bezette, roode muts b stond.
Voorts waren zij met geweren van allerlei
soort en kaliber, met soldatengeweren, jacht-
buksen, hartsvangers, sabels, maar [ook met
zeisen en andere voorwerpen gewapend.
Zij vroegen den verschrikten kunstenmaker,
vanwaar hjj kwam en waar hjj heen ging,
vooral waar zich de Bussen ophielden, en
toen hjj verklaarde, de verlangende inlichtin
gen onmogeljjk te kunnen geven, dreigden zij
hem kort proces te maken, vooral daar men
aan zijne uitspraak hoorde, dat hjj geen Peol,
maar een Duitscher was.
Tea slotte verklaarde men hem, dat men
in ieder geval zjjn paarden noodig had, om
bet geschut te trekken, dat de oproerlingen
met zich voerden, en dat uit een hol geboor-
den eikenstam bestond, die met jjzeren reepen
bijeengehouden werd.
Dit houten stuk geschut was op een lomp
onderstelgeplaatst en slechts met een piard
bespannen, dat 't gevaarte onmogeljjk kon
voortsleepen.
De man, voor wien het verlies zjjner paar
den met den ondergang van zjjn gezin geljjk
stond, voor wien dit het verlies zjjner eenige
bezitting beteekende, hief een vreeseljjk ge
schreeuw aan, waarbij hjj door zjjn vronw en
kinderen werd ondersteund.
Dezen, die zich tot nu toe in den wagen
hadden opgehouden, stortten naar buiten en
Ijjn hebbeu alle werklieden uitgesloten,
die uit vrees bnnne betrekking te ver
liezen, deel hebben genomen aan de
plechtige iuwjjding van de Evangelische
Domkerk, ter gelegenheid van het hu-
welpk vau den Kroonprins.
Rusland.
De Brusselsche Bleu gelooft niets van
de praatjes over het in de lucht sprin
gen van de Potemkin. Zjj bestempelt
ze als een «roman-feuilleton»waarin ver
dichting de overhand heeft.
In strjjd met deze praatjes wordt er
nu verzekerd, dat de stad Theodosh in
lichtelaaie staat en dat al hare inwoners
zga gevlucht. Het garnizoen plundert de
stad heet het terwjjl de Potemkin
haar beschut. De bemanning van een
tweede boot zou zich bjj de muiters heb
ben aangesloten.
Da oproerige bewegiugen, vooral in het
brandpunt van de Ruisiache industrie,
vertoonen een steeds onheilspellender ka-
rokter, vooral nu gebl -ken is dat Czaar
N i c 0 l a a s' bezoek aaD Moskou op 18
dezer niets uitstaande heeft met eenig
hervormingsplan, maar enkel familie-aan-
gelsgenhefen ten gronslag heeft.
Een verbljjdend verscbjjnsel te middeo
eener eiudelooze reeks vanjobalgdingen,
bljjfc voor het Katholieke hart, de overgang
tot de Katholieke Kerk van een aantal
schismatieke Russen. In de provincie
Minsk zoo verluidt een draadbericht
uit St. Petersburg nemen de bekee-
ringen voortdurend toe, en vele schisma
tieke kerken zgn, naar heet, gefloten bjj
gemis aan kerkgangers.
Per brief komen weer merkwaardige
berichten over bet drjjven vau da ceo-
snnr.
De West-Europeescbe bladen zjjn in
beslag genomen zelfs de redacties en be
voorrechte personen die tot dusver de
buiteolandsche bladen ongecenseerd ont
vingen, krjjgen ze nn ook niet, het offi-
ciëele bericht over de gebeurtenissen t*
Odessa is alleen maar aan de «Novoje
Vremja» medegedeeld.
De provinciale bladen verschjjnen sinds
enkele dagen met geheele witte kolom
men, waarin voor de censunr ze zag de
berichten over de beweging in Rusland
stonden.
Men ziet er den omvaDg van de be
weging alleen nit de maat van het wit.
De St. Petersbu'gjche bladen mogen
niet aldus verschjjnen: ze moeten de door
het schrappen opengekomen ruimte aan
vallen. Zjj hebben hun correspondenten
ia het binnenland medegedeeld, dat de
censuur alles wat betrekking heeft op
de gebeurtenissen in Rusland eenvoudig
schrapt ea zjj dus hun berichten niet
meer tonnen plaatstn.
Frankrijk.
De «Echo de Paris» verneemt, dat Z.
H. de Paus de navolgende maatregelen
genomen heeft naar aanleiding van de
stemming ia de Kamer over het ontwerp
der scheiding:
Aan de Bisschoppen in Frankrjjk is
nadrakkeljjk bevel gegeven het stilzwjjgen
te onderhonden, zelfs indien de Senaat
den gematigden inhoud van het ontwerp
bestrjjdt en het onverhoopt hervormt in
een rechtBtreeksch middel tot vervolging.
Zjjne Heiligheid moet voornemens zgn
om, zoodra de wet is afgekondigd, eene
protest-Encycliek nit te vaardigen, die
tegeljjkertjjd voor de Franschij Katholie
ken de gedragsljjn zal aanwjjzen.
De Kerk in Frankrjjk zal alsdan met
hare geestelijkheid en leeken tot de
Propaganda gerekend worden.
Naar alle waarschijnlijkheid zal in eene
plechtige bjjeenkomst van de Fransche
kerkvoogden de afkondiging van de
Pauseljjke voorschriften volgen.
De Minister van Binnonlandsche
Zaken en van predienst heeft aan Presi
dent Lonbet een decreet ter onderteeke-
ning overhandigd, waarbjj uit kracht vau
de wet, welke het onderwjjs door religi-
euseu verbiedt, de sluiting van een hon
derdtal religieuse scholen bevolen wordt.
De Duitsche gezant te Parjjf», prins
RadoliD, heaft eene nienwe bijeenkomst
gehad met miniéter Rduvier, teneinde
den deflnitieven vorm te bespreken van
de kennisgevingen die zullen gewiéseld
wordeD, wanneer de Fransche regeering
bare toetreding tot de internationale con
ferentie in zake de Matokkaansche kwestie
zal doen kennen.
Prins R a d 0 1 i n heeft vhn de gele
genheid gebruik gemaakt om aan R 0 u-
v i e r mee te deelan, dat de Duitsche re
geering aan Janrès, den leider der
Fransche socialisten die van zin was ta
Berlijn eeue voordracht te komen geven
over den vrede en de socialistische par
tjj de vergunning daartoe geweigerd heeft.
Belgiö.
Waarom is koning Lsopold niet naar
den schooloptocht komen zien? vraagt
het kleine maar dappere «Nieuws van
den Dag» uit de Belgische hoofdstad.
En het antwoordt:
Omdat het een haatstoet was, waar
de katholieken nitgésloten waren, een
reclame voor scholen zonder God en
zonder geloof.
Nu zulke scholen zga in België schand
vlekken, en de uitslniting der katholieke
kinderen uit huuneu optocht maakt ze
nog hateljjker.
Daarom is de koning niet gekomen,
en daarom briescht de geuzenbende nu
tegen hem.
Wg zgn geene vleiers, maar dezen
keer, wjj zeggen dat rechtuit, hesft de
Koning groot gelgk gehad,
Het Staatsblad deelt de wet mee, waar
bjj de overeenkomst wotdt goedgekeurd,
tusschen België, Duitschland, Denemarken,
Spanje, Frankrijk. Engeland, Italië, Ne-
vereenigden hunne smeekingen met die van
den beangstigden marionettenspeler.
De oproerlingen beweerden echter een be
slist bevel van hun aanvoerder fe hebbtD,
ofschoon zij naar Poolech gebruik tegen de
vrouw beleefder waren dan tegen den man zjj
hielden vol, dat zjj in ieder geval de paarden
moesten meenemen.
Alleen verklaarden zij zich bereid, den
eigenaar naar han chef te geleiden zj) reiden,
dat hun leger in wsinige minuten te bereiken
was.
Bene afdeeling bleef in den wagen, een ande
re begeleidde den wagenvoerder, bjj wien z ch
ook Baruch had aangesloten.
Heldere vuren verlichtten midden in het bosch
het leger, wier troep uit tweehonderd man be
stond. Bjj een dez r varen zat in Poolsche
militaire kleederdracht, den hoogen dichtga-
snoerden rok, de hooge laarzen en de tot
de knie reikende wijde beenbekleeding, de
bloedroode confouderatka met de reigerveder
op bet hoofd, om het midden de kromme
sabel en de revolver! asch gegespt, de aanvoer
der, bljjkbaar in diep nadenken verzonken.
Ben der oproerlingen naderde hem om
van het voorgevallene rapport te maken
voor eohter de aanvoerder nog iets had kun
nen zeggen, was reeds Baruch met een schrik-
verwekkenden kreet op hem toegesprongen
en had hjj de knieën van den Pool omvat.
Vreemdeling, schreeuwde hjj, Esther wil,
dat ge gered zult worden. Kom mee, kom
mee 1
Hjj had Wa'ewski dadelijk herkend en Wok
deze herinnerde zich onmiddellijk den armen
ongelukkige, die hem eens nit zoo groot ge
vaar had gered.
Hjj vernam van hem, al was het dan op
niet zeer bsgrjjpe ijke wijze, wat vroeger ge
schied was, en voor het den laatsten tjjd be-
trof, gaf de kunstenmaker nadere opheldering.
In het belang van diens eigen zekerheid
gaf Walewski bevel den wagen van den ma-
rionnettenspeler zoomede diens familie binnen
het kamp te halen, waar zjj dan des nachts
konden verblijf houden.
Den volgenden morgen zouden hem zijn
paarden worden teruggegeven en de jonge aan
voerder der oproerlingen beloofde voor zjjne
veiligheid te zullen zorg dragen.
Walewski was slechts weia'ge uren, vóór
het verschrikkelijke vonnis aan hem zou vol
trokken worden, door een troep der oproer
lingen, die de garnizoensplaats had overvallen
bevrjjd gewoden.
Dit g achiedde in den nacht, toen op be
vel van het geheime comité in Warschau, de
sinds maanden voorbereide opstand in Polen
uitbrak.
Znoëven nog een vertwijfelde, een den ver-
schrikkeljjkston dood toegewjjde gevangene,
bevond hjj zich een half uur later aan de spit»
van een oproerleger, zelf bevrjjd en nu getuige
van den doodstrjjd van denzelfden, in het ge
vecht gewonden korporaal, die hem in den
vorigen nacht een zoo eigenaardig bezoek had
gebracht.
Wordt vervolgd)
69.)