No. 6056
Dinsdag 25 Juli 1905
39ste Jaargang,
HDagBlaó voor eSfëooró- en Stuiè-éLoUanó.
.1
l.
Liberaal Schaamtegevoel.
Misdaad uit jaloezie.
Per 8 maanden roor Haarlem
Voor de overige plaateen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPER8.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 1—6 regels50 Cent»
Elke regel meer 7«/s
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Con tank
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicity, Etrangèrt
HilTE MA NON AGITATE. G.L. DAD BE Sf Co JOHN., f. JONES Suea. Parit 31 bit Faubourg Montmarlre.
Waarljjk, dat bestaat nog, hoe on-
waarechjjnljjk het den laatsten tijd nog
was. Als eerste symptoom daarvan mag
wel aangerekend worden de alles be
halve goedkeurende motie, welke het
bestuur van den «Ned. Journalistenkring
ter algemeene vergadering ta slikken
kreeg, naar aanleiding van zjjn haastig,
zijn koortsachtig vlug aanvaarden der
ontslagaanvrage van dr. E u y p e r als
eere-voorzitter. En als de discussies,
welke aan die motie voorafgiogeo, ge-
pullicesrd waren, zou men bovendien
hebben kunnen lezen, hoe bitter weinig
de liberalen wisten te antwoorden op de
aangeroerde beschuldiging van verre-
gaanden Euyperhaat.
Wjj zullen echter een en ander niet
verder oprakelen of uitspinnen. De kwes
tie, welke den goeden geest in den «kring»
dreigde te verstikken, is uitgevochten en
bljjve begraven onder de motie, welke
een zoo aanzienljjke meerderheid rond.
Een ander staaltje van het ontwakend
liberaal schaamtegevoel willen wjj aan
halen. Schreef de Leidsche professor
Holwerda reeds vóór de verkiezingen
een brochure, waarin hjj den liberalen
op hun tekortkomingen wees, hjj heeft
nu een tweede boekje in 't licht gezon
den, aan 't zelfde onderwerp gewjjd en
dat o. a. betoogt
«De strjjd tegen dea persoon van
Dr. K u y p e r, in zich zelf onzedeljjk,
werd gestreden door hoogst onzede
lijke middelen Het algemeene
grondkarakter van de liberale verkie
zingen vau 1905 was door en door
onzedeljjk.» En verder
«Nu was thans de onzedelijkheid van
zulk een verkiezingsmanier veel groo-
ter, omdat het bewustzjjn met zjjn
schoolwetagitatie het recht aan zjjn
zjjde te hebben nu maar zeer gering
kon zjjo, nu was de schoolwet-agitatie
meer middel dan doel.»
Dit zjjo een paar trekjes, gemakkeljjk
met vele te meerderen. Het koste!jjke
boekje staat er vol vaD, zoodat het licht
te begrjjpen valt, dat de edele vrgden
kers er niet best over te spreken zjjn.
Die Leidsche prof. denkt na toch waar
achtig een beetje al te vrjj. En nog wel
hardop Doch heeft de heer Holwer
da in zooierre succes met zjjn werkje,
dat het hier en daar liberale oogen heeft
geopend, waarover straks, en dat
PBV1LLEION
10.
Vervolg.)
En toch gelakte het hem niet een geregel*
den gedachtengang te hebben.
Hoe kon Clara die vreeseljjke misdaad heb
ben begaan f Maarongetwjjfeld had hier
een vergiftiging plaats gehad en niemand was
bjj de kinderen geweest dan Clara van Hel-
Dokter Middelwald had in lijn langdurige
praktijk in een groote stad menig ge ral be
leefd, dat moeieljjk te verklaren was, menig
somber familiegeheim ontdekt, menige af-
schuwlijke misdaad uitgevorscht. Dikwjjls was
hjj ook door de! rechtbank als deskundige
benoemd, een tjjd lang had hjj aan het hoofd
van een krakzinnigengesticht gestaan, in zjjn
jeugd waa hjj armendokter in de hoofdstad
geweest en door dat alles had hij vaak kun
nen kennis maken met de schaduwzijde van
's menschen karakter.
Als hjj ergens stootte op een duister, on
verklaarbaar geval, dan zocht hjj immer de
gronden bjj 's menschen misdadigen aanleg,
in de slechte neigingen van den menscb. Over
niets verwonderde hij zich meer, en ook over
deze misdaad waa hjj niet verbaasd.
men hem uit de gelederen tracht tsstoo-
teu. Dit laatste is wel het beate bewjjs
voor de sterkte der stelling, welke hjj
heeft ingenomen. Men kan hem niet aan
en zegt nu och man, je boort niet meer
bjj ons. Nu verliest deze argomentatie
veel van haar kracht door het feit,
dat «Land en Volk» haar bezigt,
een blad, welks reputatie met in een gear
van fjjngevoeligheid of bjjzondere hoofsch-
heid staat. Dit orgaan na oreert:
«Prof. Holwerda's liberalisme
is van een soort, waarvoor aan de
linkerzjjde geen. plaats is. En de hoog
leeraar zou werkeljjk oprechter zjjn,
als bjj niet langer als liberaal po
seerde, maar zich eenvoudig opstelde
in de voorste geleieren van de cleri-
cale coalitie.»
Men ziet: «Land en Volk» wil van
een vriend, die feijjpn toont, niets weten,
al vangt die vriend zjju kapitteling ook
aan met deze liberale beljjdenis
«De verkiezingen van 1905 zjja eene
zeer droevige episode in de geschiede
nis van de liberale partjj in Neder
land. Zjj heelt zich op eene wjjze doen
kennen, welke iedereen die begrjjpt,
dat wjj de uitnemende elementen die
zjj bevat, niet missen kunnen, met
diepe Bmait vervullen moet.»
't Is duideljjk, niet waar, dat prof.
Holwerda het wel meent met de li-
barale partjj. De eNiéuwe Courantis
dan ook wjjzer en maakt zich niet van
de zaak ai met een simpel driesterretje,
geljjk «Land en Volk,» maar wjjdt er
een breedvoerige bespreking aan, welke
aan 't slot deze bskentenis bevat
«Prof. Holwerda is een aesthe-
tisch aangelegd, een fjjngevoelig man,
en vele van de booze woorden die hjj
spreekt, zjjn enkel een uit ng van de
pjjn, welke de aanraking met de poli
tiek de verkiezingspolitiek
hem veroorzaakte. Het zjju geen mooie
maanden, professor, die van het elec
torale kwartaal.»
Men zietde N. Rt. bewondert ook
alles behalve de liberale verkiezingstac
tiek, ja, is er zoo weinig mede ingeno
men, dat zjj een verontschuldiging zoekt.
Eu deze viodt zjj in 't gemis eens Staats-
mans van «grösster Bedeutung»
«Wjj hebben hem, in den verkie-
zingSfctrjjd die achter ons lig', pjjnljjk
gemist en stelli g niet minder doen
wjj het op dit oogenblik. Maar nu we
dan niet zalk etn leidenden, boven
allen uitstekenden Staatsman bezitten,
Zjj riep bjj hem volstrekt geen medeljjden
op, al betrof dit geval een hem intiem be
kende familie.
De eenige vraag, die zich hierbjj aan hem
opdrong, wasüce kan ik er mjjn voordeel
mede doen?
Hjj had voor Clara van Helden een buiten
gewone genegenheid opgevat, die door Clara's
ingetogenheid tegenover hem steeds meer ont
vlamde.
Hjj wist, dat zjj hem niet lief had, maar
hjj bekommerde zich daar niet veel omals
hjj het meisje maar machtig wist te worden,
dan was hjj voldaan.
üp welke wjjze hem dat gelukte, was hem
onverschillig.
Tot heden had hjj tevergeefs gezocht naar
een wapen om Clara's tegenstand te breken|;
nu geloofde hjj, dat gevonden te hebben en
reeds waande hjj ziehzelven zeker van de over
winning.
Zjjn koude berekening schrok in het minst
niet daarvan terug.
VI.
Clara van Helden trad bleek, maar volko
men meesteres over zichzelve, de kamer bin
nen.
De dokter trad haar vriendeljjk tegemoet
en bood haar de hand. Onwillekeurig legde
zjj haar hand in de zjjne.
Gjj wenscht mjj te spreken, dokter P
Gjj ziet et bleek en ontdaan uit, mejuf
frouw. Neem hier op dezen stoel plaats
die aller cog tot zich trekt en de par
tij verheft, mag daarom nog niet de
partjj uitsluitend beoordeeld worden
Daar het deel, dat haar verkiezings-
werk verricht en nooit of nergens een
schouwspel biedt, dat het hart van in
de pure schoonheid der Grieksche klas
sieken verwjjlende aesthetici vermag
te verkwikken.»
In hoeverre het waar is, dat er links
geen «boven allen uitstekenden Staats
man» is, moet de A. Rt. maar uitma
ken met haar vriend, den grooten Sa
muel van Houten, die ze'fs aan de
Daitsche politici lesjes uitdeelt in tac
tiek. Wjj wjjzen hier inzonderheid op de
verontscbuliigende uitlatingen van het
Haagsche blad, dat wel heel erg de li
berale manoeuvres der jougete maanden
moet afkeuren om zoo onomwonden met
haar opinie voor den dag te komen.
Ten slotte willen wjj er nog op wjj-
zeö, dat prof. Holwerda met zjjn
meening niet alleen staat. Hg deelt toch
mede, dat hem naar aanleiding zjjner
eerste brochore van meerdere zjjden in
stemming werd betuigd, met deze restric
tie evenwel dat bjj er pas na de ver
kiezingen openbaarheid aan had moeten
geveD. In deze beperking in den lof, den
schrjjver gebracht, ligt alles behalve een
bewijs van hoog zadeljjk bewustzjjn der
geestverwanten des professors, maar wjj
mogen toch veilig concludeeren, dat de
liberale stembus-tactiek geenszins de al
gemeene goedkeuring der paitggenocten
wegdroeg.
«Land en Volk» zjj dus voorzichtig
met hooghartig uitsmjjten. Een betere
houding is die der «Nieuwe Courant»,
ook wjj I zjj voeren kan tot een, in 't
belang des Lands hoogst gewenschte
zuivering in de verkiezingsmanieren ter
overzjjde.
BüITENLAND
Frankrijk.
Aan het einde vau dit schooljaar moes
ten de Sulpicianen, de bekende semina
rie-professoren, krachtens eet e beslissing,
onder Combes, bestuur genomen, de groit-
seminarie's verlaten.
Naar aanleiding van dit droevig af
scheid hebben verscheidene aarts-bisschop
pen en bisschoppen, hetzjj in woord of
in brief, niting gegeven ean hunne ge
voelens van hoogachting voor de schei
dende hoogleeraren.
De Salpicianen bedienden op het laat-t
25 seminaries en huizen met een aan
tal van 4050 priesters.
bet spjjt mjj ten zeerste u nog met eenige
vragen lastig te moeten vallen.
In 's hemels naam, vraag maar. Wat ik
weet, zal ik te uwer beschikking stellen, ant
woordde Clara, terwjjl zjj zich moede op den
stoel liet vallen. Veel weet ik niet, het is mjj,
alsof ik sedert gisteravond een langen, woes-
ten droom gehad, alsof het vreeseljjke schouw
spel, dat ik vanmorgen zien moest, het bee'd
van mijn verhitte verbeelding was.
Ik wecschte wel, dat bet dit inderdaad
was, mejuffrouw Clara, M.ar het is de treu
rige werkelijkheid. De kleine Emnoy is dood
en Koenraad ligt zwaar ziek te bed.
Clara bracht de handen voor de oogen,die
zich opnieuw met tranen vulden.
Hoe w s het toch mogeljjk P fluisterde
zjj.
Ik zal het u zeggeD, mejuffrouw Clara
de kinderen zjjn vergiftigd
Maar dokter 1
Zjj zjjn vergiftigd: iemand moet haar
gedurende den nacht het doodeljjke vergift
hebben toegediend.
Met starren blik zag Clara den arts aan, die
de oogen vast en onderzoekend op haar gelaat
gericht hield. En onder den indruk van dezen
vorschenden, kouden, loerenden blik voer Cla
ra een huivering door de leden; een door
zichtig rood steeg in haar wangen op. Haar
hart klopte, alsof het dreigde te bersten; een
waas kwam er voor haar oogen, en met ont
zettend geweld nam een vreeseljjke gedachte
haar ziel in beslag, de gedachte, welke zjj
eerst van zich af trachtte te zetten, omdat
Zjj zullen zich nu naar Z. H. begeven,
waar zjj een huis hebbeD, dat zjj mogen
bljjven bewonen.
O Land van tirannie en dwang!
Cavaignac, nationalistisch alge
vaardigde en oud-minister van oorlog, be
kend om zjjn rol in de geruchtmakende
D r e i f u s s-aflaire heelt aan zjjne kie
zers in het Sarthe-departement doen we
ten, dat hjj na beëindiging van zjja
mandaat niet meer ia aanmerking ver
kiest te komen. Hjj trekt zich om ge
zondheidsredenen uit het Staatkundige
leven terug.
De Commissie uit den Senaat, be
last met het onderzoek van het wetsont
werp betreffende scheiding vaa Kerk en
Staat heeft alle artikelen aangenomen.
De Commissie is nu uiteengegaan tot
October en zal alsdan haar rapport uit
brengen.
Italië.
Op een der laatste dagen heeft Z. H.
Pi a s X tot eene hervorming van de Ka
tholieke seholen besloten, om het onderwjjs
zooveel mogeljjk tegen gemeentescholen
te doen opwegen, zonder de minste ver-
waarloozing natunrljjk van het godsdienst
onderwijs.
Nu is Z. H. begonnen met de bestu-
deeriog van de hervorming der Italiaan-
sche diocesen. Ook toont Z.H. groot be
lang in het werk van het vervoi ran van
zieken naar Lourdes. Door tusschenkomst
van Kardinaal Merry del Val heeft
Z. Q. aan de dames-patronessen van dat
werk den Apostolischen zegen gegeven.
De radicale en republikeinsche af
gevaardigden hebben te Mol te Citorioeene
vergadering gehouden, om te spreken over
de houding, die zjj bjj de a.s. debatten
over het spoirwegvraagstuk, de groote
kwestie in Italië zallen aannemen.
hebben besloten de socialisten in
hunne taktiek van abstructionisme te
steunen.
Zjj beloven voor de toekomstige Ka
merzitting weer heel wat spannende oogen-
blikken voor F o r t i s; sommige politieke
profeten voorspellen het ministerie een
spoedigen dood.
In Milaan en omstreken hebben de
provinciale verkiezingen voor degeooali-
seerde Katholieken en conservatieven een
schitterende overwinning gebracht.
P4a ul Déroulède heeft Barce-
lona verlaten en is op weg naar Genua.
De heer v. W e I i e heeft thans
aan Z. H. P i u s X het door hem ge
schilderde jongste portret vau den H.
Vader aangeboden.
Z. fl. is geschilderd in zjjn werkver
trek.
«Ik vraag niet,» zoo had de schilder
gezegd, «dat U zich onderwerpt aan ver
moeiende possD. Veroorloof mjj, plaats
te nemen in llw werkvertrek, tjjdens Uwe
Heiligheiu de gewone bezigheden ver
richt.
En zoo geschiedde. Het schilderstuk
zij haar beschouwde als g. grond op de waan-
1 zinnige smart harer stiefzuster over den dood
van haar kind, de gedachte nameljjk, dat men
inderdaad voor de moorden area der kinderen
haar houden kon.
Deze zieieangst dreigde haar te zallen ver
stikken zjj was op het punt weder in onmacht
te vallen.
Da dokter greep haar handen, boog zich
tot haar voorover, keek met zjjn scherpen blik
in haar starre oogen en fluisterde met zachte
doch ruwe stem
Ik ken den moordenaar, mejuffrouw
Clara, of liever, de moordenares,
Het zal aan u liggen, of ik haar aan de
wrekende gerechtigheid zal overleveren, dan
wel of ik de onthulling der misdaad als een
onverbreekbaar geheim in mjju hart begraven
zal.
Clara slaakte een doordringenden gil. Zjj had
den wreeden man begrepen.
Ik ik zou de moordenares zjjn
Ik heb het niet gezegd, mejuffrouw Cla
ra, antwoordde de arts met zjjn nog altjjd loe
renden blik. Alleen heb ik u medegedeeld,
dat ik de moordenares kende.
Zoo waarachtig als God leeft, ik ben
het niet.
De dokter leunde achterover in zijn stoel
en keek naar zjjn vingers die met de schal
men van zjjn horlogeketting speelden.
Denk eens ernstig na, mejuffrouw, zeide
hjj koel.
Des morgeus vindt men een achtjarigen
van den heer v. Welie stelt Z. H. voor,
scbrjjvend met ernstige gelaatsuitdruk
king, het hoofd licht gebogen over zjjn
papieren.
Duitschand.
Omtrent de winkelsluiting te Berljjn
vernemen wjj het volgende:
Binnenkort zal te fierljjn een stemming
plaats hebben over nagenoeg algemeene
winkelsluiting tusschen 's avonds 8 en
's morgens 7 uur, behalve op Zaterdag.
Volgens de wet op de bedrjjven kan
bjj politieverordening een dergeljjke maat
regel worden voorgeschreven, wanneer
een daartoe strekkend verzoek door twee
derden der belanghebbenden wordt goed
gekeurd.
Zulk een verzoek is nu ingekomen,
waarbij alleen eeu uitzondering wordt
gemaakt voor den verkoop van levens
middelen, sigaren, kaarsen, zeep en cro-
gerjjen en voor kappers en barbiers.
Reeds ligt een ljjst van al de onder
het verbod vallende bedrjjven ter inzage
om zoo noodig te worden aangevuld en
verbeter d.
Alleen degenen, die ten slotte op de
ljjst genoemd zjjn, moge medestemmen.
België.
De feesten ter herdenking van het
75 jarig bestaan der onatbankeljjkheid
zjjn begonnen.
De reeds gevierde feesten vormden een
waardig voorspel.
Onder de feestredenen vermelden wjj
de toespraak van Z. E. mgr. Goossens
mede uit naam van het Episcopaat en
de geesteljjkheidde rede van graaf
de Mérode president van deu Se
naat uit naam van het Wetgevende
Lichaam, die van den heer Schol-
la e r t, president der Kamer oit naam
van de Kamer der Afgevaardigdendie
vau den Heer de T r o o z, minister van
binnenlandsche zaken en van openbaar
onderwjjs, tevens voorzitter van de on
af hankeljjkheidsfeesten die van den heer
G i r o d, eersten president van het Hof
van Cassatie, oit naam van de rechterljjlre
machtdie van den heer de M o t, bur
gemeester der stad Brussel, uit naam
van de Belgische gemeentendie van
Z. M. den Koning, in antwoord op al
de bovengemelde.
Op 27 dezer zal de Koning een be
zoek brengen aan Antwerpen, waar als
dan de feesten gevierd worden.
Men verwacht, dat Z. M., in antwoord
op de begrootingsrede van burgemeester
vau Rjjswjjk, de kwestie van de Ant-
werpsche havenwerken zal aanroeren.
Er zijn gedenkpenningen geslagen met
de beeltenis des KoniDgs en aan de keer-
zjjde de Belgische Maagd, dragende de
nationale vlag en aan bare voeten ge
flankeerd door den Leeuw en de KrooD.
Er zjjn indrukwekkende feesten in het
rjjk getooide Brassel gevierd, waaronder
knaap in bjjna stervenden toestand, een zes
jarig meisje dood.
De dokter constateerde vergiftiging door
morphine ,dat den kleinen gedurende den nacht
moet tosgediend zjjn, misschien in een glas
water, misschien in een kop melkdat zal
hat onderzoek ongetwjjfeld wel uitmaken.
Den vorigen avond waren de kinderen ge
zond en vroolijkzooa's gewoonlijk zjjn zjj
rustig gaan slapeD, er is niets bjjzonders voor
gevallen en er was niets bjjzonders aan hen
te zien.
Des nachts heeft een jong meisje in dezelf
de kamer als de kinderen geslapen niemand
anders heeft de kamer betreden. Dit jonge
meisje heeft den avond te voren eeu heftige
scène met de moeder der kinderen gehad; het
meisje en de vrouw stonden, hoewel zjj stief
zusters waren, zeer vjjandig tegenover elkan-'
der; men kan wel zeggen dat zjj elkander
baatten.
Het jonge meisje, wie het toezicht over de
beide kinderen was toevertrouwd, zond den
vorigen avond de dienstbode weg en wilde
alleen bjj de kinderen blijven des morgens
vindt de moeder haar kinderen dood of dood
ziekvergiftigd, vermoord. Op wie zoudt
gjjzelve in zulk een geval verdenking werpen
Wie zoudt gjjzelve in zulk een geval voor de
moordenares houden
Wordt vervolgd
IIEIWE
ABONNB MENTSPBIJ 8,
PHIJS DBB ADVBRTBNÏTEN.
den- j
