No. 6058
Donderdag 27 Juli 1905
30ste Jaargang,
$)ag6laè voor cfëooró- en SCuió-dCollanó.
Sociale Actie.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenland.
ABONNBMBN TSPBIJ B,
Per 3 maanden tooi Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad Terschjjnt degelijkbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofd re daoten r-D i r e et e n r W. KÜPPER8.
BURS AU St, Janaatraat. Haarlem.
t 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS SBB AD VBBTBNTIBN
Van 1—6 regels 50 Cent»
Elke regel meer 7'/t r
Groote letters worden berekend naar plaatsraimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicité, Etrangère
■aSitB ma NON AQITATB. DAUBER Co JOHN., I. JONES Suce. Paris 31 bisFaubourg Montmartre.
VII.
De afgevaardigde van Beverwijk zeide
dez^r dagen in een interview:
«Het is mg in Holland en elders
meermalen gebleken, dat de arbeider,
allèèo door 't feit, dat hjj zich vereenig-
de, zedelgk opgeheven is geworden.
De arbeider had behoefte aan ver-
eeniging, aan gezellig samenzijn met
tjjne lotgenooten. Eerst zocht hjj 't
hier in Holland in de herberg of in de
clandestiene kroeg. Deze drankgelegen-
heden bloeien wel is waar nóg, maar
er is toch eenige kentering waar te
nemen.
Naarmate de arbeider néér door
drongen wordt van het vereenigingsle-
ven komt zjja eergevoel ook hooger te
etaao, ea menigeen, die vroeger ge
zelschap zocht in de herberg, stelt er
d& prjjs op, zjjn Viienden te kannen
aantreffen op de vergadering, en wasr-
achtig, gjj knnt het op 't gelaat van
den arbeider zien, dat hjj in onze volks-
vereenigingen heel wat beter op zjjn
gemak is, dan ia de herberg.»
Deze woorden van den heer Passtoors
hebben wjj gemeend te moeten aanhalen,
vermits zjj een nienw getaigenis geven,
dat bjj de vestiging ven goede wetklie-
den-vereenigingen alles gericht is op de
verheffing van den werkmansstand, d.i. op
de redding nit het proletariaat en het
panperiBtne, waarin velen vervallen zjjn.
Da alleenstaande arbeider ziet geen kans
meer zich op te werken en verliest de
noodige wilskracht.
Msar deze wordt hem teruggeschonken
door de vereeniging. Deze geeft hem nieuw
leven. De arbeidersverenigingen zjjn vol
strekt noodzakeljjk en geroepen,een heil-
zamen invloed nit te oefenen op de ge-
heele maatschappij.
De noeotch volgens het woord van
LeoXtll, onvergeteljjker gedachtenis,
wordt door zjja Bstuatlgken trek naar
gemeeaschap tot de vereeniging gedraven.
Maar vóór alles komt het bjj de vestig
ging dezer er op aan, hBre doeleinden in
het oog te honden en hare grondslagen
en werkzaamheid aan dit doel dienstbaar
te maken.
Welk is dat doel
In algeueene bewoordingen uitgedrukt
is het: de medewerking aau de oplossing
van de sociale kwestie. Zjj dienen, de
FEUILLETON
1£
Vervolg.)
Hjj knarste met de tanden en zjjn hand
omklemde met krampachtig geweld de leuning
van den stoel.
-Haar Verderf neme nu den vrjjen loop
siste hjj tusschen de tanden.
Daarop sohreed hjj naar de kleine tafel in
den hoek nevens den schoorsteen, waarop
sieh een waterkarai en verscheidene glazen
bevonden.
Hjj schonk zich een glas water in en dronk
het snel nit. Toen hjj het glas nederzette, viel
zjjn blik op een klein doosje, dat achter de
andere glazen, ris het ware verscholen achter
den rand Win het presenteerblad lag.
Eén spotachtige lach deed zjjn lippen krul
len. Hjj nam het doosje op en opende bet.
Er was nog een weinig wit poeder in en
toen bjj dat bemerkte, knikte hjj met bet hoofd,
deed hat doosje weder dicht en legde het op
zijn oude plaats.
Ik dacht het wel 1 bromde hjj in zjjn
baard.
Op dit oogenblik werd haastig de deur der
kattér geopend. Bultig wendde de dokter zich
goede vereecigiogen, om bioueu de maat
schappelijke verhoudingen verbeteringen
van toestand aan te brengen en zjj kan
nen tevens vjja eene voorbereiding tot
hervorming van de maatschappij, zoodat
zjj ook naderhand reden van bestaan be
houden.
In den boezem van zoodanige vereeni-
giogen maakt ook de werkman kennis
mtt de ware sociale noodendaar wor
den hem de heilige plichten tegenover
Kerk en Maatschappij ingeprent.
Deze heilige plichten Pins X heelt
ze in zjjn jongsten Zendbrief opgesomd
Alle levende krachten bjjeen te
verzamelen om door rechtvaardige en
wettige middelen da anti-christeljjbe be
schaving te bestrjjden
op allerlei wjjzen de hoogst ernstige
misstanden, die er uit voortvloeien,
uit den weg te mimen
Jesua-Cbristug wederom in het ge
zin, de school en de samenleving te
rug te voeren
het begirsal van het menscheljjk
gezag, wjjl dit het Goddeljjk gezag
vertegenwoordigt, te herstellen
de belangen van het volk, en meer
bjjzoDder van de arbeidersklassen en
de landbouwbevolking, zoo ernstig
mogeljjk ter harte te nemen, door niet
alleen in aller gemoed de godsdiensti
ge beginselen, éénige en ware bron
van troost bjj de beproevingen des
levens in te prenten, maar ook door
rich moeite te geven om hnnne tra
nen te drogeD, hnn leed te verzachten
hun economischen - toestand door wel
beraden maatregelen te verbeteren
te bewerken, dat de openbare wet
ten met de recbtsvaardigheid in over
eenstemming worden gebracht, en dat
men die wetten verb itert of afschaft,
welke daaraan tegenstrijdig zjjn.
ten slotte de rechten van God in
alle dingen en de niet minder heilige
rechten der Kerk in een echt Katho
lieken geest te verdedigen eo ts band
haven.
Maar deze pnnten wjj komen nu
terog op het interview met den afge
vaardigde van Beverwjjk moeten den
werkman op bevattelijke wjjze worden
ingeprent
«Op vergaderingen worden veel te
hooge kwesties behandeldhet volk
verstaat menigen spreker niet.
Mén moet zich op onze volksvwga
deringen zoo eenvoudig mogeljjk uit
drukken.
Door eenvoudig te zjjn kan men nog
gemakkeljjk gewichtige en diepgaande
kwesties bespreken
Daarom moeten onze vereenigingen
er voor zorgen en onze propagandis
ten tevens dat zjj op hunne volks
vergaderingen manren deen optreden,
die spreken in en tot het volk.
Dat is de ware weg.
L at leidt tot de meest krachtige ont
wikkeling eener vereeniging daarin
liggen voor een groot deel opgesloten
de practische resultaten van het vereeni-
giogsleven
groete meerderheid in beide Kamers wor
den gevonden. En onze welvaart zou zeer
gemakkeljjk er door gebaat worden.
Vereenigingen, ziedaar duB het groote
middel, dat den paiPculitrsu krachten
ten dienste staat.
Vereanigingen, niet om een klassen
strijd te voeren, maar om tot toenade
ring en eenheid te geraken.
Vereenigingen vooral van arbei
ders maar aan welke de bezittende
klasse haren welwillenden steun verleent.
Een verlangonslijstje.
In bet jongste nummer van bet Tijd
schrift der Maatschappij van Nijverheid
schrijft de redactie:
Hoe het nieawe Kabinet ook moge
worden samengesteld, er zal alleen dan
regeeren mogeljjk wezen, als het alle
«partywetten»alle uitersten mjjdt.
Het behoort te zoeken n ar de oplos
sing van die vraagstukken, waarover ten
minste drievierden der natie geljjkgezind
denken. En znlke zijn er in genoegzaam
aantal om vier jaren te vollen.
Op hit gebied, waarbinnen oi ze Maat
schappij zich beweegt, noemen wjjo.m.:
1. Afhandeling van het ontwerp Ar
beidscontract.
2. Verbetering van de techniek der
bestaande Tarieiwet.
3. Verbetering van het middelbaar
technisch onderwjjs.
4. Regeling van de practische vakop
leiding.
5. Verheffing en versterking van den
industriëelen middenstand.
6. Reorganisatie van de Kamers van
Koophandel.
7. Verbeteiing onzer consulaire verte
genwoordiging.
8. Onderzoek raar de werking der so
ciale watten en zoo noodig verbetering
daarvan.
9. Ziekteverzekeringswet.
10 Verbetering der verkeersmiddelen
en afcchaffiug van tollen.
De meeste dezer onderwerpen zjju reeds
zeer voldoende voorbereid. Zjj worden
door alle partgen begeerd. Voor de aan
neming zal dns zonder eenige moeite een
Italië.
Don Romnlo Mnrri, de leider
van de onafhankelijke Christen-democra
ten, stelt zich op den grondslag der
jongste Encycliek van Z, H. Pins X
«II fermo proposito».
In zjjn Cultura Sociale van 16 Jali
schrjjft hg een oproep aan zjjn vrienden,
waarin hjj o.a. zegt
«Houdt u heden niet al te zeer meer
bezig met een organisatie, die wel is
waar bjjzonder de nwe, maar voor het
orgenblik niet te verwezenlijken is.
«Bereidt a voor, de plaatsen in te
nemen in de nieawe vereenigingen, die
opgericht zullen worden op den grond
slag der laatste Pauseljjke Encycliek».
Dit is een gelukkig teeken. Eindeljjk
dan zal de zoo noodige eenheid komen
in de Katholieke organisaties!
Frankrijk.
De rx-minister-presideut Combes,
de uitvoerder van de Jasdaswet van wjj-
len zjjn voorganger W a 1 d e c k-R o n s-
s e a u, is ziek. Hij zon op 30 dezer
te Lyon en op 16 September te Grenoble
aan twee feestbankets voorzitten, maar
beide zjjn met het oog op Combes'
ziekte voor onbepaalden tjjd verschoven.
De oud-minist8r-president Ijjdt aan
ingewandspjjnen en hersenaandoening.
De geneesheeren die den toestand zeer
bedenkelijk inzien hebben hem volstrekte
rast voorgeschreven.
Jacobas I, keizer van de Sahara
geljjk de heer Jacqnes Lebandy
zich betitelt, heeft door middel van zjjn
buitenlandschen gevolmachtigde aan den
minister van bnitenlandsche zaken een
formeel nltimatnm gericht.
De «Keizer» komt in verzet tegen de
houding, welke de Fransche regeering
en de Fransche justitie zich tegenover
hem veroorloven, en betuigt, dat bjjal-
dien de Franschen met hanne «bandie
tenstreken» voortgaan, zjj zich op weer
wraak moeten voorbereiden.
De «Keizer» dreigt zich te zullen be
dienen van de middelen, waarover re-
geerende vorsten beschikken en welke
ongetwijfeld aan het volkenrecht hun
bestaan te danken hebben.
om. Mevrouw Von Oldekammer wes binnen
getreden.
—Waar is mjjn stiefzuster P vroeg zjj ge
jaagd.
Zjj heeft de kamer verlaten, nadat er
tusschen ons een zeer eigenaardig onderhond
had plaatz gehad, antwoordde de arts lachend.
Zjj is dus ontvlucht
—Ontvlucht? Gjj gelooft dus werkeljk aan
haar schuld?
Zeker.
Waarmede wilt gjj deze schu'd kewjjzen?
Gij hebt mjj daar straks al gezegd, dat alle
glazen, kopj s en dergelijke, waaruit de kin
deren gedronken kannen hebben en waarin
het vergift geweest kan zjjn, reeds zjjn sfge-
wasschen. Waaruit wilt gjj dus het bewijs
putten, dat het den kinderen gedurende den
specht is toegediend?
Het is niet anders mogeljjk.
Een veronderstel'iog, maar geen bewjjs.
Ja, wanneer men hef vergift in de kamer van
Clara van Helden vond...
Een onheilspellende gloed lichtte in de oogen
van mevrouw Von Oldekammer.
Ik zal het daar wel vinden, riep zjj
uit.
Dat zou u weinig baten. Men behoeft u
niet te gelooven. De politie moet het vinden
en derhalve raad ik u aan, mevrouw, de ka
mer uwer stiefzuster, de kinderkamer, ook de
meidenkamer, de keukeD, kortom alle ver-j
trekken nauwkeurig in den toestand te laten,
waarin zjj zich thans bevinden, totdat de
politie en justitie er geweest zjjn om een
huiszoeking te houden.
Mevrouw Von Oldekammer haalde ongedul
dig de schouders op.
Ik zal we'en, wat mjj te doen itaat.
OngetwjjJeld, mevrouw, antwoordde de
dokter met een buiging, om een spottend,
triomfanteljjk lachje te verbergen.
Dat zal niet moeieljjk valles.
Waar zou mejuffrouw Van Helden zich
verbergen f Misschien h;eft zjj het vergift bij
zieh?
Neen, neen
Zijt gjj daar zeker van?
Kwel mjj niet met uw vragen. Ga liever
naar de kinderkamer; mjjn echtgenoot is te
ruggekeerd.
Ik zal aan uw wensch gevolg geven.
Toen hjj de kamer verliet, wierp bjj een
snellen blik achter zich en zag, hoe mevrouw
Von Oldekammer haastig op het kleine tafel
tje nevens tien schoorsteen toeliep.
Weder gleed een kwaadaardig lachje over
het sombere gelait van den arts. Zacht sloot
hjj de deur en begaf zich naar het vertrek der
kinderen.
VIL
De vertrekken, welke mevrouw Penkert
met haar zoon Johan bewoonde, waren noch
zeer talrjjk, noch bjjzonder groot.
Ver in het westelijk gedeelte der stad, in
een der nieuw aangebouwde s'raten, voerden
vjjf trappen naar de kleine woning, die nit
Rue land.
De meeniugen omtrent heb samentref
fen tusschen Keizer Wilhelm en Czaar
N i c o 1 a a s Ioopen zeer aileen in de
bnitenlandsche pers.
Aan Gil Bias ortleenen wjj
«Het is niet onwaarscbjjnljjk, dat de
Czaar zjjn beizerljjken neef is komen
twee kamers, een keuken, een klein slaapver
trek en het vrjj ruime atelier van den jongen
kunstenaar bestond.
In dit atelier zat Johan voor zjjn ezel,
waarop een half voltooid schilderjj stond.
Maar de jonge kunstenaar schilderde niet,
maar staarde iu gedachten verzonken naar
zijn werkde gestalte van een enge!, die zich
boog over het ljjk van het kind.
Deze hoofdfiguren waren bjjna gereed ge
komen. Het gestorven kind lag, slechts met
een hemdje gekleed, op een armeljjk leger in
een armo.dig zolderkamertje.
Aan den voet van het bed zat een treuren
de vrouwengestalte ineengedokenuitgeput
door smart over den dood van baar kind,
scheen zjj in slsap gevallen te zjjn, en op
haar bleek, vermagerd gelaat lag de uitdruk
king van een stil geluk, alsof zij een geluk
zaligen droom had.
Over het kind heen boog zich de gestalte
van een engel heen, alsof hjj met hemelsch
medelijden het zielloos overschot van het kind
aan zjjn hart wilde drukken en het weg wilde
voeren ver boven de aarde.
Door het geopende venster stroomde het
licht van de volle maan met tooverachtig
schjjnsel in de kamer en verhelderde de ver-
sohjjning van den engel en de gestalte van het
dooie kind.
Alleen het gelaat van den engel was nog
niet geschilderd, en dit gelaat was het, dat
den jongen kunstenaar moeilijkheden ople
verde.
Hjj kon de juiste uitdrukking niet vinden,
lastig vallen om Dnitsche troepen voor
het oproerige Polen.
Gewichtiger beteekenis hecht aan het
samentreffen de Libre Parole:
«Deze ontmoeting», schrjjft het blad,
moet op allen den indruk maken van
eene geschiedkundige gebeurtenis, wel in
staat, om tot in hare fondamenten de ge-
heele Earopeesche politiek te treffen.»
De Siècle van haren kant is ongerust:
«Men kan alles verwachten,» schrjjft
zjj, <nn de invloed zich laat gelden van
een resolnten geest en een onverzetteljj-
ken wil als die van keizer Wilhelm
tegenover de wankelmoedigheid van den
zwakken Czaar.»
De Daily Chronicle neemt de zaak van
lueht:ger zjjde op en gelooft, dat N i c o-
I a a s II zich gelukkig mag rekenen met
een vriend en raadgever als keizer W i 1-
b e 1 m, die alle hoedanigheden bezit om
in de gegevene omstandigheden iets ten
goede uit te werken.
De Oorlog in het Oosten.
Bjj een gevecht aan de grens van
Korea vielen de Japanners onder gene
raal Hascgawa onstuimig aan. De
Russen verdedigden zich hardnekkig.
Viermaal werden zjj met groote verliezen
teruggeslagen. Men schat de sterkte der
Japanners die aan het gevecht deelnamen
op 30.000 man.
De commandant van Rossjja's Zwarte-
zeevlont Krager, wereldbefaamd van
wege zjjn mauoeuvreeren met vjjf slag
schepen, zjjn signaleeren aan de Pptem-
kin, zjju heea en weer varen tasscbea
Sebastopol en OJessa, heeft eindeljjk ge
legenheid gevonden, te vertellen, wat hjj
op zjju hart had. Ik heb al de beschul
digingen die tegen mjj zjjn ingebracht,
gelezen zeide de admiraal tegen een
redacteur van de «Ruskoje Slowo», die
hem aan boord van de Rostislaw kwam
opzoeken en het is rae te min, me te
rechtvaardigen. Ik heb precies gedaan,
wat de plicht mjj gebood. Wat de ver-
waarloozing van het personeel ea het ge
brek aan tucht ouder de mannen van
de vloot betreft dat is iets van heel
jongen datum en dat hangt samen met
de algemeene volksbeweging in Rnsland.
Men zegt van mg, dat ik mjj een
weifelaar, een talmer, een man zwak
van energie heb getoond. Ik had de
Potemkin direct in den grond moeten
boren. Ik heb dat niet gedaan, en omdat ik
dat niet gedaan heb, zal ik ontslag aan
vragen.
De vork zit aldus in den steel. Toen
ik belicht kreeg van de rebellie op de
Potemkin, beval ik contra-admiraal
Wischsewetzki direct met een
eskader en de noodige torpedobooten
naar Odessa op te stoomen en de
bemanning van de Potemkin, zoo noodig
tot overgave te dwingen. Ik liet
Wischsewetzki de handen vrjj,
Voor het geval dat de Potemkin tegen-
hjj had het aangezicht reeds verscheidene ma
len overgeschilderd, het wilde hem niet ge-
i lukken zjjn gedachten in een vorm te brengen^
welke hem bevredigen kon.
Het geluid van de huisbel ontrukte Johan
aen zjjn gedachten <e droomen.
Wie kon zoo v osg bjj hem aanbellen? Hjj
luis!erde naar den licht sleependen voetslap
v»n zjjn moeder, die de gangdeur opende eu
hoorde in het volgend oogenblik tjjn moeder
vragen
Waarmee kan ik u van dienst zjjnj me
juffrouw 1
Een zachte stem antwoordde eenige woorf
den, welke Johan niet verstond.
De deur werd gesloten en zjjn moeder begaf
zich met de vreemde bezoekster in de voor
kamer.
Johan stond op, trad eenige schreden van
zjjn werk achteruit om daarvan den totaalin
druk na te gaan, toen de deur welke zjjn
atelier en de woonkamer van mevrouw Pen
kert verbond, geopend werd en zjjn moeder
binnentrad.
Een verrassing voor n, Johan, sprak zjj
met een eigenaardig lachje.
Er is bezoek voor u gekomeneen def
tige jongedame. t
Ik weet niet wat zjj wil. Zjj wenscht u
te spreken.
Wordt vervolgd.)
ml Hl ll i vKIL