No. 6061
Maandag 31 Juli 1905
30ste Jaargang,
Ergerlijke Bemoeizucht.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenlan d
abonnïimsint8pbij&
Per S maanden tooi Haarlem
Voor de overige plaataen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt degelijk»behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D i r e ct e u r W. KÜPPER8.
B U R JE A U St, Jansstraat. Haarlem.
i 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJ8 DBB ADVBBTBHTIBN.
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7l/f r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Con taai.
Hoofdagenten voor het Buitenland i Compagnie Génerale PublicitéEtranghre
"aöITE MA HON AGITATE. G.L. DA ÜBE Co JOHN., F. JOMES Suee. Pari» ZlbisFaubourg Montmartre.
Eenige dagen geleden kon men in ver
schillende bladen een staaltje van erger
lijke bemoeizucht en socialistischen over»
moed lezen, dat waarljjk alle palen en
perken te buiten giat.
De heer van Kol schreef aan den
Z.E. pastoor van Enschedé om dezen te
vragen hetgeen Z. E. op den preekstoel
zou gezegd hebben, n 1. dat de Christen
democraten niet meer tot de Kath. Kerk
behooren; dat zjj die voor Engelszou
den stemmen hatadelden tegen den uit-
drukkeljjken wil van den Pans en ein
delijk dat van dit laatste ook in de
biecht was gehandeld. Door zoo (e doen
zou de pastoor van Eoschedé den gods
dienst in de politiek hebben gemengd.
Het aotwoord van den Z. E. pastoor
van Enschedé was van dien aard, dat
de heer van Kol niet al te spoedig zich
aan zalk een inquisitoriaal schrjjven zal
wagen. Latan wy hierbjj voegen,dat het
geen den pastoor van Enschedé was ten
laste gelegd, van az een leugen was.
Wjj noemen dit optreden van den
heer v a n K o 1 een staaltje ran erger-
Ijjke bemoeizucht en socialistischen over
moed, en waarljjk,deze qualificatie is nog
te zacht.
Aan welken titel of welk voorrrecht
ontleent de heer van K o 1 de macht
om den pastoor van Enschedé rekening
te vragen van hetgeen dez cp den preek
stoel zou gezegd hebben Aan zjjn lid
maatschap van de Tweede Kamer
Wjj zonden het gezicht wel eene wil
len zien tan den heer v. Kol als een
Kamerlid hem rekenschap vroeg van
hetgeen ètn zjjner geestverwanten oi par-
tggenooteo op hunne meetings, Congres
sen oi andere Poolsche landdagen had
gezegd. Niet ellen de heer van Kol,
maar de gansche socialistische bondge
nootschap zouden tegen den opver laat
hun geheels woorden balk van scheld
woorden en beleedigingen hebben uitge
kraamd, en men weet, dat die woorden
schat nogal groot is.
Maar verondersteld eens dat de ZE.
pastoor van Enschedé op dea preekstoel
zou gezegd hebben, wat men hem toe
dichtte, wat gaat dat den heer v. K. en
zijn Jacobynen aan
Mag een geestelyke op den preekstoel
den geloovigen hun godsdienst'ge en maat-
schappelyke plichten voorhouden, ja of
neen? Zoo js, wat misdoet dan een gees
telyke, als hjj waarschuwt niet voor de
PBOILLJCXON
Vervolg.)
^-Maar gij ziet, dat zjj thans weer beter is.
Veronachuldig m|j, dat ik u heb lastig ge
vallen.
De dokter deed eenige onverschillige vra
gen en verwijderde zich weder, nadat hjj
Clara rust en goede voedirg aanbevolen had.
—Waar Johan toch bljjft? vroeg Clara na
eenigeo t|jd onrustig. Ik ben verlangend hem
thans weer als zijn verstandige, kalme Clara
tegemoet te treden.
Maar meer dan een nur verliep, zonder dat
Johan terugkeerde» Tften( eindeljjk ijjn
voetstappen in de gang vernam, ijlde Clara
hem vrooljjk tegemoet, maar bleef eensklaps
staan, als zjj tij bleek, ontdaan gelaat en zijn
veranderde houding bemerkte.
Nu, Johan, zjjt gij bij mjjn zwager ge
weest Nietwaar, alles is reeds opgehelderd
De arme kleine Emmy is een natuurlijken dood
gestorven
Zjj is aan—vergiftiging gestorven, ant
woordde Johan op doften toon.
En de kleine Koen.'aad ligt doodz:ek ten
gevolge van eenzelfde vergiftiging.
socialistische candidaten to stemmen
Niets! Hjj doet slechts wat by deen moet,
want volgens zjjne innige overtuigingen
die van alle verstandige en ontwikkelde
lieden, is het socialisme een godsdienstig
en maatschappelijk gevaar, en derhalve
is het zjjn plicht tegen dat gevaar te
waarschuwen. Nu schettert men wel met
den dooddoener, dat men den godsdienst in
de politiek brengtmaar eilieve 1 aan
wie de schuld Heeft het liberalisme
niet jaren lang door zijn schcolwetten
getracht het Christenvolk van Nederland
te ontkerstenen? Worden de leerstoelen
onzer Hoogescholen niet bezet door pro
fessoren met materialistische en rationa
listische wereldbeschonwingen
Wordt door tooueel, litteratuar eu
beeldende kunst niet ee i voortdurende
aanslag gepleegd op godadient en zede
lijkheid van het volk? Verklaren socialis
ten niet, dat godsdienst een privé zaak
is, en spotten zij niet in hunne geschrif
ten en redevoeringen met geloof en
zedeleer?
Was niet het clericale spook het ver-
bindingsteeken tasschen al wat den
godsdienst vjjaodig is om by de laat
ste verkieziogen het christeljjk ministe
rie te doen vallen? Waar dau èu de po
litiek, en de wetten niets anders beo ogen
dan strjjd te voeren tegen eiken geopen-
baarden godsdienst, hoe kau men daar
verlangen, dat in de verdediging gods
dienst en politiek gescheiden zullen bljj-
ven? Nog een», al'ware ook te Enschedé
in da kerk gesproken, wat men den heer
van Kol heeft wjjsgemaakt, wat kwaad
ware daarin gelegen Met de waarschu
wing van d m geestelyke om niet voor
den socialistischen caodidaat te stemmen,
deed deze dus uiet meer dan zyn pliebt
ten eerste omdat hjj zyn toehoorders
weerhield kwaad te deen, want het is
een Katholiek in geweten niet geoorloofd
voor een socialist te stemmen en twee-
dens,omdat ook hjj voor zyn persoon ver
plicht was om zooveel in zjja vermogen
stond te beletten, dat grootere invloed werd
bezorgd aan een party, wier geheel po
litiek dry ven uitgaat van, eu gebaseerd
is op een religieus wjjsgeerig stelsel dat
de antithese is van het Christendom en
de geopenbaarde Waarheid.
Het optreden van den heer van K ol
bevat voor ons allen een waarschuwing,
waarmede wjj wel zullen doen rekening
te houdao. Zjj leert ons aan wdk hache-
ljjk inquisitoriaal regiem wjj zouden on
derworpen worpen, zoo ooit de socialis-
Neen, neeo, het ia niet mogelijk I Dokter
Middelwald heeft zich vergist
Een tweede ar s heeft z|ja oordeel bevestigd
het Ijjdt geen twijfel meer, de ki ideren
rijn vergiftigd
Johan wierp een schuwen blik op het bleek,
angstig verwrongen gelaat van Clara. Deze
zag hem in ds oogen en plo seling ontdekte
SÜ, dat Johan aan haar schuld geloofde, dat
hg haar voor een moorden» es hield. Zjj deins
de ontzet achternit—maar met inspanning van
alle krachten hield zjj zich staai.de.
Gjjgjjhoudt mjj voor de moordena
res P
Johan wendde zich van hasr af,
—Johan
Als de kreet van iemand, die doodaljjk
getroffen is, klonk die naam van haar lippen
en Johan stortte zich aan haar voeten neder
en omvatte haar met wilde beweging.
NeeD, neen, fluisterde hij hartstochte
lijk. Het kan niet zjjn gjj kunt de misdaad
niet begaan hebben.
Vergeef mij, dat ik een oogenb1 ik getwjjfeld
heb. O, ik heb vreeselijke uren doorleefd,
sedert ik nit den mond van uw zwager de
ontzettende tjjding vernam, sedert hjj en zjjn
vrouw, de dokters en h;t dienstmeisje u van
den moord aanklaagden, sedert zij bewijzen
op bewjjzen stapelden, mjj uitlachten, toen ik
u met het vuur der wanhoop verdedigde. En
toentoen kwamen de politiebeambten ik
ik vluchtte wegik dwaalde als een waan
zinnige door de straten der stad, ik wist niet,
wat ik beginnen moest en dandan snelde ik
ten het roer ia handen kregen. Laat het
geen in Frankrjjk geschiedt voor ons een
les zyn, die wjj nimmer moge vergeter).
Daar zyn de Van Kois meester en men
weet welk een misbruik zij van hun
macht maken.
Zondagsrust.
Nog steeds missen wy hier schrjjft
ede Tijdeene goede wet, regelende
de Zondagwet.
Ten bewjjze hiervan betoogt zjj o.a.
De tegenwoordige Zondagswet is ge
bleken geheel uit haar tyd te zyn.
Dateerende van het jaa- 1815 (toen
de toestan Ier geheel anders waren dan
nu) is dezs wet doelloos en practisch
onuitvoerbaar geworden.
De naleving o z>r Zondagswet laat
dan ook zeer veel te wenschsn over.
R eds vele jaren hebban tal van wel
denkende NederlancFsche burgers en volks
vrienden op dezen treurigen toestand de
aandacht gevestigd, en gevraagd naar
eete betere, geheel herziene Zondagswet.
Dit is niet zonder resultaat gebleveo.
Herhaaldelijk werd in de laatste jaren
bjj de opening der Staten-Generaal door
H. M. de Koningin een nieuwe Zondags
wet beloofd, terwyl in het onlangs ver-
8chenej ontwerp der Arbeidswet eenige
balangryke bepalingen ten opzichte der
Zondagsrust voorkomen.
Maar daarmede is het hoofddoel nog
niet bereikt.
Een ontwerp eener geheel nieuwe,
herziene Zondagswet is nog niet inge
diend.
Het is daarom van het grootste actueel
belang, dat men op dit denkbeeld, ook
in de toekomst, bljjre voorthamerèn,te
meer, daar bniten de christelyke partyen
ook in de andersdenkende partyen in den
lande 'fc vry wel erover eens zyn, dat inde
bestaande Zondagsrust ingrjjpende ver
anderingen moeten plaats vinden.
Turkije.
Volgens berichten ait geheel bjjzon-
dere brm zon de Sultan zyn broeder
Richad, den vermoedelykea Iroonerf-
genaam, in het paleis' waar het vorige
jaar de onttroonde saltan M onrad
oveileed, gevangen houden. Deze daad
zoa haren grond vinden in de out lek
king van Ri chad's medeplichtigheid
aan den pas gepleegden aanslag.
Zweden.
Keizer Wilhelm begint gezag te
krjjgen aan de Europeesche Hoven. Nam
nog pas de Russische Czaar Ni col aas
11 zyn toevincht tot hem in zjjne be
narde positie, thans zjja het de Noren,
die keizer Wil helm's hulp inroepen.
Uit Washington wordt aan de Standard
naar hier terug om o tegenover de gehaele
wereld te verdedigen—om u te helpenom
u te redden.
Een weldadige kalmte was in Clara's ziel
gekomen. Zjj legde zacht haar handen op het
gloeiende voorhoofd van haar verloo'de, die
met brandende oogen tot haar op?ag.
Mijn arme vriend, sprak zij met doffe
stem. Ik heb u niets te vergevenwant ik
heb zelf aan mijn onschuld getwjjfeld. Maar
thans twjjfel ik Diet mee- aau mjj zelf en gjj,
Johsn, zult niet meer twijfelen?
Neen, neen, gjj zjjt rein gjj zjjt on-
s huldig, gelgk een engel des hemels I
Een lachje vloog over het bleeke gelaat van
Clara.
Nog is alle twijfel niet u'.t uw hart ge
weken, antwoordde z|j. Ik gevoel het, ik be
merk het aan den klank uwer stem, ik lees
het in uw blik. Maar ook dezehatstenevelen
van den twijfel zal ik doen verdwjjnen.
Wat wilt gjj beginnen? Men zal in kor
ten tjjd hier zjjn om u te haleno, ik kan
de gedachte niet verdragen. Ik strjjd voor u,
ik verdedig u,neen, neen, gjj moet vluchten
gjj moet u verbergen.
Weder lachte Clara met buitengewone ge
moedsrus'.
Neen, nern, Johan, sprak zjj op beslis
ten toen. Niets van dat alles zal ik doen,
maar ik zal de mannen der wet afwach
ten en hen rustig volgen, waarheen zij mjj ook
voeren.
Maar ik zal het niet dulden.
«Noorwegen heeft aan de Vereenigde
Staten officieel om erkenning van zjjue
onafhankelykheid gevraagd, doch de re
geering te Washington wil aau dit ver
zoek geen gevolg geven, voordat Zweden
tot een beslissing gekomen is en Europa
in deze is voorgegaan.»
Naar luid vud ren telegram uit Kopen
hagen stelt Keizer Wilhelm alle po
gingen in htt werk en doet hij zyn
uiterste best, om tot de vestiging van
eene Unie te geraken, welke Zweden,
Noorwegeu en Denemarken omvat.
Italië.
De gemeentelijke en provinciale ver
kiezingen zyn waer een groote overwin
ning geweest voor de Katholieken.
Ia de meeste districten had Jen ze,
evenals te Rome, een bondgenootschap
aangegaaa met de gematigdeliberalen en
behaalden zoodoende de overwnniog op
radicalen en socialisten.
In Padua wonnen de Katholieken met
eene meerderheii van 300 stemmen. Ook
ia Treviso behaalden ze een schitterenden
triomf.
Ia het Veaetiaansche gebied hielden i
de vereenigde Katholieken zich flink, j
Evenals in 't Milaueesche sprak de meer
derheid der kiezers zie in geheel Op-
per-Italië ter gnnste van de KathoLeken
nit. I
Wat zjjn de redenen, dat de Katho-
lieken in dit geleelte van Italië up zoo j
prachtige resultaten kannen bogen, ter-
tvjjl de uitslag in Rome zoo treurig was?
Deze redenen zyn verschillende.
Op de eerste plaats zyn de Katholieken
in Opper-Italië goed geschoold.
Jarenlang reeds werkten daar de j
Christen-democraten met veel succes, en
sloegen vele hunner ook later andere
wegen in. die van 't standpant der
reaal-politiek niet zjja te rechtvaardigen
toch hebben de laatste verkiezingen weer
bewezen, hoe zegenryk hun arbeid is
geweest, daar zjj het volk schoolden en
voor het openbare levea rjjp maakten.
Te Rome is dit geheel anders.
Daar is het' volk politiek zeer achter- I
lyk en heeft van party-discipline geen
begrip; Ook de voormannen hebben
geen takt om de verkiezingen voor te
bereiden.
Daarenboven treedt ia Rome het per-
soonljjkete veel op den voorgroud; voor
persoonljjke belangen moet het alge
meen belang te vaak wyken.
Nu bet moge wel waar zjjo, dat ook
in Opper-Italië de persoon bjj gemeente
en principieels verkiezingen dikwjjlswat
te veel wordt vooruitgeschoven, over 't
algemeen echter is het volk daar rjjp
genoeg om als het er op aankomt, de
zaak boven de personen ie stellen.
Ten slotte is er in Opper-Italië sociaal
hard gewerkt, terwyl er in Rome tot
hiertoe oog zoowat niets is gedaaD.
De Romeinen zullen goed doen, aan
de Katholieken van Opper-Italië een voor-
Een verschrikkelijk geheim rust op de
gebeurtenissen van dezen nacht. Nog heb
ik het middel niet gevonden om het te ont
sluieren maar ik zal het vinden en zal smet
teloos uit deze beproeving te voorschijn ko
men.
En gij wilt alles verduren het onderzoek
de gevangenneming, de rechzittingen. Gg
kunt dat immers niet verdragen, deze
echande enwanneer men u schuld'g oor-
deelt? Ach, het is immers mogeljjk,
want ook de rechters zijn menschep, d.e zich
vergissen, die dwalen kunnen.
Wanneer men mjj schuldig oordeelt, dan
zal ik moedig boete doen voor de daad die
ik in wam in kan hebben misdreven. Ik voel
mjj wel vrjj van alle schuld, maar tochik
kan den moord hebben gepleegd. En ik moet
weten, of ik hem gepleegd heb, niet om de
mensehen, maar om mjjns zelfs wil.
Clara heeft geljjk, begon mevrouw Pen-
kerf. Een nauwkeurig onderzoek moet licht
verschaffen. Wanneer men haar veroordeelt,
dan nog is er een rechtvaardige God in den
hemel.
Met van dankbaarheid stralende oogen vatte
Clara de oude vrouw bij de handen.
Wij begrijpen elkander, moeder, sp-ak zjj
diep bewogen. En laten ze nu maar komen
om mjj in de gevangenis te werpenik ben
bereid.
Hoog opgericht stond zjj daar, terwijl Johan
als vernietigd op een stoel zonk en snikkend
het gelaat in de beide handen verborg.
Daar hoorde men zware voetstappen
beeld te nemen, willen zy in de toekomst
meerdere nederlagen voorkomen.
De Oorlog in het Oosten.
De Daily Te^r.-correspondent meldt
uit Tokio, dat ongeveer negentien kilo
meter de twee vyandelyke legers in
Mantsjoerye gescheiden honden.
De Standard beweert, dat L i n j e-
witch opnieuw een protest naar St.
Petersburg heeft gezonden om zyn stem
te verheffen tegen hst sluiten ven de vrede
hij is overtuigd van de overwinning.
Terwyl de Daily Teltgr. nit Tokio
i verneemt, dat de Rassen Mongolië ge
bruiken als militaire basis, meldt de Roes»
dat het juist de Japanners zjju, die een
omtrekkende beweging door deze provin
cie in den zin hebben.
Het Russisch optimisme is toch waar
ljjk mêeljj -wekkend.
i Over Mantsjoerye, waar de Rassische
I en Japansche legers groote verwoestia-
gen aanrichten en waar duizend men-
schen-lyken den grond bedekken, waar
een reusenstriji wordt gestreden schryft
William D u r b a n in de Sl. James
Gazette
Mantsjoerye is 't liefeljjkste land van
de wereld. Geen mooier land te bedenkeD.
Het is één tuin van bloemen en geuren
en kleuren. De witte berg en het meer-
van-den-drakenkoning gelden voor de
machtigste natanrwonderen van Oost-Azië.
Alles staat blauw en bont van irissen
en crocusjes. Azalea's en orchideeën,
klokjes gentiaan en rozenpurper.
Dwars door het magnifieke dal bruist
de Snngari, de machtigste rivier van
Mantsjoerye, een zjj tak van dea Arnoer.
Zjja bronnen liggen ia het hooge land
van klaterende watervallen, witte jjsbek-
ken en het drakenkoning-meer. Uit den
zuidrand van het gebergte breekt by in
eea machtigen schuim val. En in wilde
kronkelingen jaagt hy het dal in en ver
breedt zich in de vlakte. Effen stuwt hy
door het bloemige, vruchtbare land. Tal
van dorpen en steden zyn gestapeld aan
zyn oevers.
Van die steden is Kiein de machtigste.
Het telt over de honderdduizend inwoners.
Dat zegt wat, waar deze reuzenprovincie
in het geheel slechts 8 miilioen men
sen herbergt.
Het is een hontstad. Roede en gele
dennen komen in machtige vlotten de
rivier afdrjjven. Het woudgebied van de
boven-Sungari bvert onuitputtelijke voor-
ra len.
De Chineezen noemen Kirin de stad
van het gelukkige wond. De Mandsjoes
spreken van Chuan-Chang, de saheeps-
werf. Er worden massa's rivierjonkeu te
Kirin in mekaar getimmerd.
Het wil Durban schyaen, dat Kirin
gemakkelijk te verdedigen is. Achter die
stad glooien de heuvels zachtjes omhoog.
De rivier is er 400 meter breed. Linje-
witch kent iederen boom van de omge
ving en stond hier al in bet jaar 1900,
op de trap, en een oogen blik later werd er
geklopt.
Doe maar open, moeder! zei de Clara
rustig. Vrees maar niet, dat ik weder zwak
worden zal.
De oude vrouw knikte eenige malen toe
stemmend met het grjjze hoofd en ging dan
met slependen tred naar de deur.
Een inspecteur en twee pelitieagenten ston
den in de gang.
Zjjt gij mevrouw Johanna Penkert?
Jawel, mjjnheer.
Bevindt mejuffrouw Clara van Helden
zich in uw woning?
Zeker.
Wilt gjj mjj bjj haar brengen
Wees zoo goed en treed hier bin
nen.
Zjj opende de deur van de woonkamer. De
inspecteur trad de kamer binnen, terwjjl de
agenten aan de deur postvatten.
Clara stond nog altijd met opgerichten
hoofde midden in het vertrek. Johan stond
met een schieljjke beweging op. Met doods
bleek gelaat staarde hjj den politiebeambte
aan, die snel op Clara toetr d.
Zjjt gjj Clara van Helden 1
—Dat is mjjn naam.
—Dan neem ik u in naam der wet gevangen
als verdacht van vergiftiging der kinderen
van mevrouw Amalia van Oldekammer.
Wordt vervolgd.)
HEK W E
RUT.
kfragSlaó voor <3%ooró- en Zuiö-óiollanè.
