No. 6067
Maandag 7 Augustus 1905
30ste Jaargang,
ïï)ag6laó voor <3Zooró~ on
STICHTINGS-ACTE.
Misdaad uit jaloezie.
Vervroegde winkelsluiting.
Buitenland.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Werkstakingen.
Zwitserland.
Italië.
Frankrijk.
ABOJmBMKHTSFBIja
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaataen in Nederland franco per poet
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansatraat. Haarlem
PBU8 DUB ADVBBTBNïllW.
Van 16 regel» 50 Cents
Elke regel meer 7'/,
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cent» per advertentie h Contant
Boof dag enten voor het Buitenland: Compagnie Qénerale Publicité, Etrangère
TSTtB MA NON AGITÏÏe. Q'L. DAÜBE Co JOHN., B.JONES Suee. Parte SlbieFaubourg Montmartre.
Op heden den 31sten Juli 1905 com
pareerden voor mij Jonkheer Willem
Eugène B osch van Oud-Amelisweerd
notaris ter standplaats Utrecht in tegen
woordigheid der nader te noemen getuigen:
1. Zjne Doorluchtige Hoogwaardigheid
Monseigneur Henricus van de We
tering Aartsbisschop van U trecht,
wonende aldaar.
2. De weledelgestrenge Heer Meester
Jacob Willem van den Biesen,
lid vaa de Eerste Kamer der Statan-
Generaal en Advocaat,wonende te Ginniken.
3. Da Hoogwelgeboren Heer Jonkheer
Petrus Josephus Johannes
Sophia Maria van der Does
de Willebois lid van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal en,Burgmeester
van 's Hertogenbosch, wonende alda >r.
4. De Hoogwelgeboren Heer, Jonkheer
Meester Paulus Josephus A l o y-
s i u s Anacleta s M aria vanNis-
pen tot Sevenaer, lid van Gedepu-
teerde Staten van Gelderland, wonende te
Arnhem.
5. De Weledelgestrenge Heer Meester
Walther Simon Joseph van
Waterschoot van der Gracht,
lid van de Eerste Kamer der Staten-Ge
neraal en Notaris, wonende te Amsterdam
a voor zich, en b in hoedanigheid van
mondtlinlasthebber van den Hoogge-
leetden heer Jozef Maria Lodewjjk
K e u 11 e r, Professor aan het Groot Se
minarie te Roermond, wonende aldaar.
De comparanten gaven te kennen, dat
hun het bjjzinder Katholiek Hooger On
derwijs zier ter harte gaat en dat zjj
eene stichting in het leven wenschen te
roepen om ook in de toekomst dat bjj-
zonder Katholiek Hooger onderwjjs in den
meest algemeenen zin des wooicls te be
vorderen en uit te breiden
dat zjj zoowel uit eigeo midielen als
door bjjdtagen van belangstellenden, een
bediag van f 3000.— hebben bijeenge
bracht en, dit bedrag als grondslag tot
dat doel inbiengen en op een en het
zelfde oogeoblik met en door dien in
breng in het leven roepen, oprichten,
vestigen en stichten de S>nt Radboud-
Stichting
dat zjj tevens willen vaststellen, geljjk
zjj vaststellen bjj deze, de statuten waar
onder de [gemelde Stichting zal bestaan
en worden bekeerdDeze Btatuten zul
len wjj in een volgend nummer opnemen.
P E ÜILLJCTOP
81.
Vervolg
Het scheen mjj toe, of er eeD dreigend,
hartstochtelijk vuur in ba»r oogen lichtte ik
kreeg den irdruk, of deze vrouw onder
zekere omstandigheden door hartstocht, wraak-
zucht, of jaloezie tot een misdaad in staat
zou zjjn.
Is dat alles?
Ja, het is alles wat ik aanvoeren kan om
mijn verdenking te rechtvaardigen, dat dit
gesprek op eenigerlei wijze met de misdaad
in verband staat, dat de arts en dat mevrouw
Von Oldekammer zelf meer daarvan moeten
afweten.
Uw gevolgtrekking is zeer gewaagd, ant
woordde de advocaat koeltjes. Een moeder
zal toch niet haar eigen kind vergiftigen om
zich op iemand anders te wreken I Niettemin
willen we ook dit spoor vervolgen. Beant
woord mjj eenige vragen. Wanneer heeft die
eerste ontmoeting van u met dokter Middel-
vrald plaats gehad?
Het moet op 10 November zjjn geweest,
want ik had denzelfden dag met Clara van
Helden gewandeld en ik ben in die maand
eenmaal met haar uitgeweest.
Congressen zijn hee! goede dingen. Zjj
brengen geestverwanten en bslangheb
benden bjj elkaarleiden tot kennismaking
met personen, toestanden en misstanden
verraimen den blik door de te houden
besprekingen stalen den ondernemings
geest, die immers weer nieuwe bronnen
leert vinden bemoedigen twjjfelaars en
vreesachtigen, wijl dezen ondervinden,dat
vereeniging en samenwerking de krach
ten stale
Met belangstelling hebben wjj dan ook
onlangs gevolgd de handelingen van het
te Maastricht gehouden congres van den
handeldrjj venden middenstand en ons
geërgerd aan den verwaten toen, waarop
«Het Volk» zich over die samenkomst
uit'iet. Noch op 't eer, noch op 't an
der gaan wjj echter in, wjjl ons doel voor
heden is, een speciaal punt te bespreken,
dat wèl den middenstand, maar niet het
Congres, raakt.
Nog eenscongressen zjjn heel goede
dingen, maar daden zjjn beter.
Met één daad, al is 't een van echjjn-
baar groot gewicht, werkt men meer ten
nutte nit dan met een doepa vergade
ringen, die wel wondermooi afliepen, maar
geen andere practische gevolgen hadden
dan het wekken van geestdrift en ver
broedering twee dingen, die zich heel
gemakkeljjk laten veronderstellen, wat
met een daad niet het geval is.
Daarom eischt dan ook een daad meer
intenze krach?, meer uithoudingsvermo
gen, meer energie, wil het doel bereikt
worden. Maar wordt dit bereikt, dan is
de belooniag ook zoov» >1 schooner en
degeljjker.
Een daal nu, die aan den middenstand
groot materie 1 en moreel voordeel zon
verschaffer, ware: het verkrijgen van al-
gemeene vervroegde wiukelslu ting, d.w.z.
de invoering van een voor alle winkels
geldend avondaur, waarop het licht ge
doofd en het bedrjjf gestaakt wordt.
Het materieel voorded ligt mitsde
vervroegde sluiting algemren zij voor
de hand: besparingen voor uitgaven voor
verlichtingvermindering van vermoei-
nis voor patroon en personeelvermeer
dering voor deze personen van gelegen
heid tot ontspanning of studie verhoo
ging van de werkkracht, die immers be
ter kan en zal worden aangewend, naar
mate ze korter nocdig isvermeerdering
van den werklustwjjl deze met verkor-
Goed. Den tienden November dus. De
dood van het kind volgde in den nacht van
19 November. Is het niet zoo?
—Ja.
UeD avond te voren bad er een heftig
tooneel plaats tusschen mejuffrouw Vaa Hel
den en mevrouw Von Oldeksmtner. Clara wilde
het huis van haar stiefzuster verlaten, zij was
voornemens naar u toe te komen.
In dien nacht s'iep zjj echter nog bij de
kinderen, en toen zjj ontwaakte, was de ver
gift ging geschied.
Wanneer zjj de misdaad dus niet bedreven
heeft, moet er iemand in de slaapkamer ge
weest zjjn, te:wjjl zjj sliep Dat is alleen
door den een of anderen ge u ge uit te ma
ken kunt gij mij zulk een getuige noe
men
Het dienstmeisje...
—Zjj heeft medegedeeld, dat zjj om 10 uur
door mejuffrouw Van Helden naar bed werd
gezonden en dat niet vóór den ande en mor
gen heeft veria tan. Doch wacht eens hoe
oud is 't zoontje van mevrouw Von Oldekam-
i
Wanneer ik mjj niet vergis, acht of negen
jaa*.
Dan zal bjj zich kunnen herinneren, wat
er in dien nacht is voorgevallen.
Zjjn verklaringen zjjn van het grootste ge
wicht.
De verklaringen van een kind
—Zeker, hoewel zj) niet de volle bewjjs-
kracht bezitten, kunnen zjj een spoor helpen
ontdekken, dat tot oplossing van het raadsel
mer
ting van den werkdaur in omgekeerde
verhouding staat.
Wjj behoeven bjj dit al niet ttil te
staan, want iedere winkelier kent deze
voordeeleD, die bjj wat gaarne genieten
zoo, indien maar niet de concurrentie....
Juist, en daarom, wjj herhaleD het, dient
in iedere gemeente, waar men naar die
voordeelen streven wil, de vervroegde
sluiting algemeen te zjjn.
Vermocht de middenstand dit te ver
kregen, ook het moreel voordeel zou groot
zijn, wjjl immers samenwerking was ge-
kwee kc en aangetoond, wat Jangs dezen
weg te verkrjjgen was. Emma al in een
drachtig en gemeenschappelijk optreden
de vervroegde winkelsluiting Invochten
zjjnde, zou de handeldrjjvende midden
stand het in samenwerking ook wel tot
meerdere dingen brengen.
Nu bljjkt echter de moeiljjkheid van
de daad, Ziehier iets, waarvan de voor
deelen in 't oog springen, eu toch wordt
het niet bereikt. In meerdere steden van
ons land wordt door winkelvereenigingen
o.a. die te Amsterdam ernstig naar
invoering van vervroegde winkelsluiting
gestreefd, maar o de zaak bljjkt zoo
moei'jjk en het resultaat is nog zoo ge
ring. Toch zou het de voorkeur verdie
ner, indien de bespoedigde avondrust
langs den weg van het particulier ini
tiatief kan worden verkregeu, want dan
juist zou daardoor de middenstand kun-
ne j geraken tot het besef van zjjn kracht,
welk besef nog lang niet genoeg is ont
waakt. Wjj bijjven echter vreezen, dat de
weg van het particulier initiati-f een zeer
lange en zeer moeiljjke zal zjjn, uitloo
pend misschien opniemandal, want
o die c mentrentie.
Eu daarom moet maar op een voor
schrift van overheidswege wordenaange-
stuu d. Dit te vtrkrjjgen is ook een
schoone taak voor den handeldrjj venden
middenstand, een teak bovendien, die lich
ter te vervullen is bd zooal nietdezelfJe
moreele, dan toch dezelfde materiëele voor
deelen belooft.
Vervroegde winkelsluiting van over
heidswege gaat heal best. Nog dezer da
gen lazen wjj iü het weekblad Sociale
Praxis, dat alleen in de eerste helft van
dit jaar door de gemeenteraden van 24
Duitsche steden de sluiting der winkels
en magazjjnen te 8 nar 's avonds is voor-
g schreven. En zjj gir gen hiertoe over,
omdat uit de vele steden, waar die slui
ting reeds bestond, zolke gunstige be
richten kwamen. Te Pforzheim noem-
voeit. Het komt voor el daarop aan te ont
dekken of dr. Middelwald mevrouw Von
Oldekammer morphine heeft voorgeschreven.
—Maar het vergift is immer bjj Clara ge
vonden 1
Jawel, maar Clara kan zich zelve de
morphine hebben aangeschaft. Op de verpak
king van het vergift moet echter de naam van
den leveranc:er staan Dat kan ons
helpe».
Op het papier, waarin demjrphine wera
gevonden, stond niets.
—Juist, het was een zakje van een stuk
krantenpapier, het beviodt zich bjj de over-
tuigingstukken. Ik zal het nog eens nauw
keurig bekjjken. Thans echter, Johan, heb
ik geen minuut meer den tjjd, :k moet naar
het geiechtsgebouw. Vergeef me, dat ik u
moet verlaten.
Hjj stond op, stuk de notities, welke hjj
gedurende het onderhoud met Joban gemaakt
had, ia zijn portefeuil'e en greep naar hoed
en jas.
Pt zal u b richt zenden, waarde vriend,
wanneer ik mjj meer met da zaak vertrouwd
heb gemaakt. Heden spreek ik nog met me
juffrouw Van Helden.
Het hoofd omhoog, Joban; wanneer zjj on-
sebuldig is en daarvan ben ik overtuigd—
dan zullen wjj zeker 1 aar onschuld doen zege
vieren.
De beide vrienden namen afscheid. Trits
Mewes snelde naar het. Gerechtsgebouw, terwjjl
Johan naar zjjn woning wvndelde. Toen hjj na-
bjj zjjn huis gekomen was, zag hjj voorde
de de «Handelskammer» de 8-uur-sluiting
een weldaad en te Brunswjjk vroegen
2000 wiukeliers aan die wellaad deel
achtig te mogen w.rden.
Deze feiten mogen hier te lande tot
navolging prikkelen. Congressen houden
is een prachtig diDg, maar een daad stel
len is meer waardDe vervroegde win
kelsluiting nu zou zjjn een daad van zoo
zegenrjjke gevolgen, dat alle krachten
dienen ingespannen om er tos te gera
ken, zjj het dan met bshulp d»r overheid.
Bjj een grondige studie over de werk
stakingen zjjn wjj tot de conclusie ge
komen, dat daarbjj vaak bijoogmerken
op den voorgrond stam en de werklieden
het kind van de reketrng zjjn.
Esn voorbeeld In de Vereenigde Staten
staat zekere John Driscoll aan het
hoofd der beweging. Hg doet het voor
komen, begaan te zjjn met het lot der
werklieden en hoone positie te willen
verbeteren.
De patroon die hem goed betaalt krjjgt
geen werkstaking, en heeft Driscoll een
werkstaking in 't leven geroepen dan heeft
hjj, tegen rnime vergoeding, onmiddelljjk
tal van werklieden gereed om den arbeid
te hervatten ten kos'e an zjjn slachtoffers.
Wat nog gemeener is, als een fabrie-
kant een zjjner mededingers wil ten
ODder brengen, dan wendt hjj zich tot
Driscoll, en een werkstaking wordt
georganiseerd.
In vjjf jaren tjjd heeft deze z. g.
werklif denvrie id nut minder dan hon
derd werkstakingen doen ontstaan en
daarmede niet minder dan 250 000 francs
winst opgestreken.
Zonden er in Enropa ook geen D r i s-
c o 11s rondloopen
Dit valt met zekerheid te constatseren,
dat de leiders der socialisten bjj hun
baantje welvaren, terwijl de stakersge-
zinnen de dupe der historie zjjn en aan
armoede en ellende worden prijsgegeven.
De nuchtere praktjjk heeft in zake den
intriganten knoeiboel bjj werkstakingen,
ons voorbeelden te overgegeven, om diep
medelijden te hebben met den werkman,
die zich ia het gareel laat spapnen van
de volksmisleiders.
Op 1 Augustus is met kalmen eenvoud
de siicbtingsdag van den Zwitserschen
Bond herdacht.
Alleen door het luiden van alle klok
ken, van de torens der dorpskerken tot
die van de Kathedralen, werd uiting ge
geven aan de feestvreugde en aan de
liefde voor htt vaderland, die vooral op
dien dag alle Zwitsvrs bezielde.
deur twea mannen met elkander slaan praten.
De een wees met de band naar Johan
en zeide Daar komt mijnheer Penkert,
dien gjj spreken wilt, waarop hjj zich verwij
derde.
Johaa frad op den andereD, hem geheel
onbekenden man toe, die hem beleefd
groette.
De vreemde was schamel a's heer gekleed
de hooge hoed vertoonde verscheidene deu
ken, de zwarte jas was kaal en de broek was
veel te kort.
Gjj we sebt mjj te spreken, mijnheer
vroeg Johan eenigszins verwonderd.
—Ik wilde vrageD, mijnheer Penkert of
gjj geen model noodig hndt, antwoordde de
man. Ik heb reeds verecheidenen kunstenaars
tot model gediend.
In welk kaïakter vroeg Johan met een
lachje, terwijl hjj zjjn blik uitvorschsnd
op de versleten kleederen van den man liet
rusten.
Deze stelde zich in postuur en streek zich
over den lich grjjzenden baard.
Als oud-testamentiich karakter, antwoord
de hjj trotsch.
Johan lachte.
Dan doet het mjj leed, ze de hjj. Ik ben
geen historieschilder. Ik schilder meer moderne
talee'en.
O, ook in dit opzicht zou ik u van dienst
kunnen zijn.
Het spijt mjj, maar ik heb geen manneljjk
model noodig.
Mag ik u misschien mijn adres geven
Toch moet het ia, of juist door haar
eenvoud een treffende plechtigheid ge
weest zjjn. Geen breedsprakige redevoe
ringen, of too8ten,geen volks-verzamelin
gen met dicht en 'benanwend gedrang,
alleen over geheel het land een feesteljjk
gebeier van de klokken »n 's avonds het
helle gevlam van de vnren, verlichtend de
sombere massa's der bergen, het Alpen
land.
RuBland.
Het ongelukkige Rusland is nog niet
aan het einde van zjjuen rampspoed; uit
verschillende streken van Midden-en Oost-
Raeland komen zeer trearige oorlogs
berichten binnen.
De zomer is al te droog geweest
en het uitbljjveu van regen heeft alle
hoop der Russische boeren weer vernie
tigd een hongerjaar staat weer eens (e
^achten.
Daarbjj zjjn de bsste arbeidskrachten
van het land weggehaald; in hel dorp
bleven slechts vrouwen en grjjsaards en
kinderen achter.
De eenige hoop is nog op de regeering
gericht, terwjjl het gewone verschjjosel
van boerenopstanden zich sterker dan bjj
anJere misoogsten vertoont.
Men loopt reeds in de dorpen voor het
raadhuis te hoop en roapt>Geeit ons
onze mannen terug, of voedt ons
Het spook van de hongerjaren 1891
en 1897 dreigt weer boven Rusland.
Woensdag j.l. ontving de H. Vader in
de greote zaal van het Consistorie een
talrjjk gezelschap Amerikaansche pelgrims
onder leiding van hun Hoogwaardighe
den de Bisschoppen van Charleston en
Savannah.
Deze richtten tot den H. Vader eane
zeer treffende toespraak, waarna Z. H.
minzaam antwoordde.
Pins X liet ieder det pelgrims tot
de haadkas toe.
Een dezer dagen moest broeder E s-
pinas, een geseeulariseeide Orde-broe
der, voor de rechtbank te Moulins ver-
sehjjnen onder beschuldiging vaa fictieve
secularisatie.
De president gat den beschuldigde het
volgende eervolle getoigenis:
De presidentGjj bebt n niet laten
vinden zooats zoovele collega's van u om
het vaderland te verlaten en in Syrië of
in Palestina te gaan onderwjjzen
Beklaagde«Ik had het ook kannen
doen, maar ik heb het niet gedaan. Lie
ver bljjf ik in Frankrjjk mjjne rol van
opvoeder der jeugd voortzetten.»
De presidentTalrjjke Christelijke fa
milies zullen n er dankbaar voor zjjo.
Ongetwjjfeld moest het n veel kosten
om het religien8e kleed dat gjj met
ware eer en groote waardigheid droegt,
Dat kunt gjj doen.
De vreemde man haalde een kaartje
te voorschjjn, dat hjj aan Johan ter hand;
stolde.
De schilder lass //Karei Weerman, Jacob
straat no. 55//.
Dank u, zeide hjjik zal aan u danken,
wanneer ik een model noodig heb.
Hg stak het kaartje in den zak. Het voor;
komen van dezen manjmet zijn loerenden blik
beviel hem niet.
Hjj groette even en snelde de trap naar
zjjn wonirg op.
De vreemde keek hem opmerkzaam na,
alsof hjj z:ch de veisebjjning, de beweging
en den gang van denjongen kuns'enaar nauw
keurig in het geheugen wilde prenten. Da«
knik e hjj eenige malen met innerljjke be
vrediging met het hoofd, mompelde eenige
onverstaanbare woorden en ver wjj derde zich
met bjjna onhoorbare, sluipende sohreden.
XII.
De drogist Eduard Schulz had tot model
kunnen dienen voor den apotheker in //Borneo
en Julia#, zoo mager, zoo bleek en beeadeng
was zjjn gestalle, zoo armzalig zjjo utterly Le
verschjjniug, zoo somber zjjn wjjze van spreken
en zoo zwartgallig zjjoe wereldbeschouwing.
{Wordt vervolgd
