No. 6070
Donderdag 40 Augustus 4 905.
30ste Jaargang,
Qagèlaè voor cföooró- en S&uió-cfbollanè.
PLICHTEN.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenland,
wm
Z. H. PiuB X tot de Priesters.
Italië.
Noorwegen.
Rusland.
(Ill Km.
ABOWHEMENTSPSIJE
Per S maanden tooi Uaarlem
Voor de overig» plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
üzonderljjke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteu r-D i r e et e u r W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
t 1,20
1,50
2,90
0,03
PHIJ8 DJ3B ADVKBTEJfTïBJf.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
J Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité, Etrangére
MA SON AGITATE. G.L. DA DBE 8f Co J OHN., f. J ONES Suee. Paris BlbisFaubourg Montmartre.
Het is een ernstige plicht voor eiken
'Katholiek om ons dierbaar en heilig ge
loof niet alleen te belgden, maar ook
tegenover de vjjanden van onzen gods
dienst boog te houden en zoo mogelgk
te verdedigen.
En dat doen goede Katholieken door
trouw hun godsdienstplichten te vervallen
en door mede te werken tot handhaving
en uitbreiding van den godsdienst in het
openbaar leveD.
Vooral op dit laatste wi'len wjj even
de aandacht vestigen.
Hoe kan men in het openbaar leven
als Katholiek zgn plichten vervullen?
Men kan dit doen door geen aanstoot
te geven aan andersdenkenden wegens
wangedrag, door te vermjjden wat tegen
de Kerk en te bevorderen wat er voor
is. En onder hetgeen voor de Kerk elk
oogenblik op de bres tegenover den
vjjand staat is op de eerste plaats de
Katholieke dagbladpers.
Deze Pers heeft een zwaren strjjd te
strgden en dient meerderen Btenn te ont
vangen, want tegen haar wordt door de
vjjanden van den godsdienst in het ge
heim meer nog dan in het openbaar,
met duivelsche sluwheid geageerd.
De Katholieke dagbladpers is een
machtig en gevreesd wapen voor de
vganden der Kerk, en met al hnn macht
zetten zjj er een Pers tegenover, ge
steund door tonnen gouds om hun on-
geloovige denkbeelden den volke te ver
kondigen. Werd diezelfde steun eens aan
de Katholieke bladen geschonken, men
zou zien, hoe ook deze langzamerhand
zich zouden uitbreiden en in volledigheid
niet achterblijven bjj z.g. neutrale en
liberale bladen.
Dat de godsdienstlooze bladen meer
verslagen van vergaderingen, meer be
richten, correspondenties, nieuwtjes op
allerlei gebied en wat dies meer zg, be-
vatten, vindt al zga grond ia den uit-
gebreiden stean aan die bladen geschon
ken, ook door Katholieken.
Het is treurig, hoe sommigeperso
nen zelfs berichten van Katholieke in
stellingen op velerlei gebied aan z.g.
neutrale bladen geven. Och arme, omdat,
dit of dat Katholiek blad hun wel eens
onaangenaam is geweest, alsof ds waar
heid kan verkondigd worden met den
strooppot.
Zoo wordt er aan de godsdienstlooze
FEV1LLETON
34.
Vervolg.)
Zij vroeg me dus uw ateli.r te mogen
bezoeken.
Zjjt gij met haar in mjjn atelier ge
weest?
ik vond geen redenen de dame af te wjj-
zen. Ook behoeft gij niet bang te wezen uw
atelier te laten zien; uw studies en \ooral
het bjjna voltco de dotk op den ezel brach
ten mevrouw Yon Oldekammer in verbazing.
Zjj bezichtigde alles nauwkeurig, sells de
zwarte, blikken doos, waarin gjj de verf be
waart, scheen haar belang in boe.emen. Maar
ik wil u wel eerlek bekennen, Johan, dat ik
de dame niet geheel en al vertrouw.
Daaraan doet gjj goed, riep Johan met
een bitter lachje ui'.
Mevrouw Von Oldekammer is mijn verbit-
terdste tegenstandster, ik weet het tan den
kapitein.
Haar vriendelijkheid jegens u was huiche
larij. Zjj is niet zonder een bepaald doel bier
gekomen, zjj wilde spionneeren, wilde u uit-
hooren.
—Maar wat valt er te spionneeren
pers stean geschonken door Katholieken,
eu wel door berichten te zenden, zich er
op te aboaneeren ener in Ie adverteeren.
Dat dom onze tegenstanders op gods
dienstig gebied nietzg ab enneerea zich
niet op eea Katholiek blad.
Om niemand in zgn gevoel te treffen,
zullen wjj niet in bjjzonderheden wjjzen,
hoe treurig het in de samenleving gesteld
is met dezulken, die een Katholiek dag
blad zoo Diet vjjandig zjjn gezind, dan toch
alles behalve vriendeljjk bejegenen.
Niet alleen, dit sommige Katholieken
aan hun geestverwanten hunnen steun
onttrekken, om dien san de legenpartjj
te verleenen, zg zgn Ook maar al te dikwijls
onbillgk ia hetbeoordeelen hunner bladen.
Met scherpea blik wordt de inhoud
gecritiseerd en nagegaan, tn wee den
j lurnalist, die zoo 'n courant redigeert,
wanneer hg het orgeluk had eene on
doordachte uitdrukking te bezigen, el was
de bedoeling nog zoo goed.
Mea rekent het hem aan als eene ern
stige font, zelfs e'ger: men beschuldigt
hem van de leeljjkste dingen, men tracht
hem in zgn bestaan te treffen en vergeeft
een dergeljjken omslag niet licht.
Waarljjk, het schjjnt dat de neutrale
pers bjj sommigen een voetje voor heeft,
want in hair vergeeft of vergoeljjkt men,
wat mm geestverwanten als een ernstig
feit aanrekent.
Men stelt in 't algemeen, uaar even
redigheid van den steun die wordt ver
leend, te hooge eischen aan een Katho
liek blad.
De taak vau een Katholiek Journal st
mag vrjj wat moeiljjker heeten, dan die
des liberalen.
Vele zaken heeft gene in 't oog te
houdeu, waaraan deze zelfs niet denkt,
en 't is zeker, dat ten liberaal redacteur
veel ruimer keuzs heeft in het kiezen van
zgn arbeidsveld dan een Katholiek.
Deze toch meet op alles bedacht zgn
en iu het bjjzonder letten, dit hem niets
ontsnapt wat in strgd komt met geloofs-
en zedeleer.
Een liberaal blal echter stelt zich als
eersten eisch zgn lezers te believen; als
hetgeen geschreven wordt maar pakkend
en boeiend is. dan komt het er meestal
met de rest niet op aan.
Stelt dus een Katholiek redacteur hooge
eischerde lezers zei ven zg a scherpe be
oordeelaars, want excuseren doet men het
niet licht, wanneer een of ander aan de
aandicht van den schijjver mocht ont
snapt zgn.
Clara is eenige uren bjj ons geweest
mevrouw Von Oldekammer wtet, dat Clara
en ik elkander lieihebotn, zij w.l Clara tot
eiken prjjs verderveu, ten gronde ric .ten, zjj
haat haar stiefzuster met al het vuur, dat in
haar is.
Maar Johan, doet gjj te dezen opzichte
de vrouw geen onrecht
Zeker niet, moederdit proces zal het
bewjjzm.
Dea volgenden morgen was Johan reeds om
negen uur ia de woning van zjjn rechtskun
digen vriend. Maar hier wachtte hem eene
onaangename teleurstelling advocaat Mewes
was voor eei zaak uit de stad gegaan
en zou eerst den volgenden avond terugkee-
ren.
Johan moest dus geduld oefenen, hoe zwaar
't hem ook viel. Rusteloos liep hjj verschil
lende straten op en neer om tegen een mid
dag naar huis terug te kseren.
Voor de huisdeur stond een ag nt van poli
tie. Johan wilde achteloos voorbjjgaan, doch
de politic beambte trad hem beleefd tegemoet
en vroeg beleefd
Zjjt gjj de schilder en teekenleerasr Johan
Penkert
Die ben ik. Wat wenscht gjj van
mij
Ik most u veizoeken nïjj na r het Ge
rechtsgebouw te vergezellen. De rechter
van instructie wil u spreken in verband
met het proces tegen mejuffrouw Van Hel
den, dat u wel bekend zal zjjn. Bier is mjjn
instructie.
Men durft zelfs een vjjande'jjke houdiag
aannemen tegenover eene Redactie, die
uit heilige ovaitriging bjj trouwe plichts
vervulling den een of andtr niet naar den
zin heelt gediend.
Men zjj dus billyk bij het beoordeelen
van Katholieke bladen. De Pers heelt vele
verplichtingen, maar ook zjj die buiten
het Redactie bureau staan, mogen jegens
haar de hunne niet vergeten.
De goede Pers oefent een machtigen
invloed nit ten goede. Schier elk land
levert er een spiekend bewjjs van. Zjj
keert ontzettend veel kwaad en hoadt den
tegenstander in bedwang.
De wjjze, waarop zich de Katholieke
Pers in Dnitschland ontwikkeld heeft,
mag eenig heeten, even als haar invloed
is gestegen sedert deu Oultuurkampf.
Deze strgd tegen geloof en godsdienst
heefi op de overtuigendste wjjze gitoond,
welk machtig wapsn de pers ie, wanneer
het op de bestrjjding aankomt van de
moderne ideeën. Yaa welk groot belang
het Persviaugstuk, overigens wurdt ge
acht, bljjke nog eens uit het volgende
Eens hield Z.Em. kardinaal G r u s c h a,
aartsbisschop van Weeneu,een conferen
tie enkel over de Katholieke Pers van
Oostenrjjk. Met kracht verhief de aarts
bisschop zgo stem tegen de neutrale bla
den en het kwaad, door hen gesticht.
Zeer zeker, zoo werd opgemerkt, zou
het liberalisme in Oostenrjjk nooit zoo
sterk geworden zga, wanneer het door de
Pers niet alles naar zjja hand kon zetten.
Eene kleine minderheid, die mresteresse
is van de Beursen op bjjna alle Redac-
tiebureaux troont, onderdrukt thans de
meerderheid van hetgeloovigeOostenrjjk-
sche volk. Op de regeering oefent men
een geweldige pressie uit, en meermalen
worden er iu de hoogste gouvernementele
kringen van Oostenrjjk besluiten geno
men, die te eenenmale in etrjjd zga met
de verplichtingen van Christeljjke bewind
voerders.
Zoodanig is de macht der liberale en
neutrale Pers, en deze macht moet over
wonnen worden door er een krachtige
Katholieke Pers tegenover te stallen.
Te'laat heeft men in Oostenrjjk,even
als in Frank gk, de verwaarloozing van
de Katholieke Pers begrepi n.
Het vraagstuk der Pers behoort tot de
groote kwesties van onzen tjjd. Er moet
een krachtigen strgd gestreden worden
tegen de roortwoekerende denkbeelden
van wie meenen iu hun binnenkamer de
Moet ik u dadeljjk volgen
Ja, mjjuheer.
Kan ik mijn moeder niet waarschi-
wen P
Ik geloof, dat uw verhoor niet lang ral
duren, mijnheer Penkert. Gjj kunt uw moeder
sahriftelljjk wel bericht zendeD. De rechter
vau instructie heef. mij de grootste haast
aanbevolen.
Liat ons dan gaan.
Johan was o .aangenaam verrast. Hjj had
er ree ls aan gedacht zich bjj den rechter van
instructie aan te melden om h m mede te
deelen, wat hjj had ontdekt. Thans werd hem
zonder zjjn toedoen de gelegenheid daarvoor
gegeven.
De rechter van instructie, e n kleine, ma
gere man met een scherp geteekend gelast eu
strenge, grauwe oogen, liet Johin dadelijk
binnenkomen.
Wilt gjj plaats nemen, zeide hjj kort, op
een stoèl naast de groote tafel wjzend, die
met acten en papieren was bedekt en aan
welks uiteinde een griffier za'.
De rechter verdiepte zich weer in een
stnk, waarbjj hjj eenige aanteekeningen
maakte.
Het was doodstil io het lege, ongezellige
vertrek. Aan het groote venster, waarvoor geen
gordjjuen hingen, gonsde een eeazame vlieg.
Een dr.ge warmte heeischte er in de ka
mer, die Johan, gekleed in zijn winterjas, de
droppels zweet op het voorhoofd deed pa
relen.
Eindelijk legde de rechter het stuk neder,
zaken ta kunnen bed sselen, eu tegen het
steeds aangroeiende zedenbederf.
De bladen, die met allen godsdienst
hebben gebreken, den godsdienst binnen
de muren van het kerkgebonw willen op
sluiten, st'jjden niet den goeden strgd,
iategendeel zg brengen ontevredenheid iu
de Bamenleviag en bevorderen bet toe
nemend ongeloof.
Het ie dus eea dare plicht ven allen,
den invloed van het Katholieke Dagblad
bevorderljjk te zjjn.
Wjj sluiten voor heden met het woord,
eens door zaliger Z. H. Leo XIII ge-
sprokenc Bet stenoen der goede Pers
is eene zaak van groot maatscbappeljjk
belang».
De ware apoitel, zegt Z. H., moet
alles voor allen worden om allen te
reddeoevenals de Goddeljjkè Verlosser
moet zjjn hart bewogen zgn van mede
lijden bjj het zien der zoo ljjdende schare,
die ronddoolt zonder herder.
Laat de pr ester door een krachtdadige
propaganda der Pers, door het krachtig
levend woord, door direct) modewerking,
zich beijveren om binnen de grenzen van
rechtvaardigheid en liefde den maatschap
pelijke toestand van het volk te ver
zachten door het begunstigen en ver
breiden van die werken, welke tot dat
doel kannen voeren.
Z. H. Pias X, wil, dat de Priestsr
de Katholieke Pers zal steunen, omdat
deze Pers ten doel heelt de menigte te
wapenen tegen de alles bedreigende
tyrannie van het socialisme, omdat zij
allen wil bewaren tegen maatschappelijke
ruïne en moreele en godsdienstige desor
ganisatie.
Op deze wjjze zal de medewerking der
geestelijkheid aan de werken der Katho-
lieke actie een verheven godsdienstig
doel hebben; zg zal nooit een beletsel
zgn, maar integendeel een steun voor
zgn geestelijk ambt, welker werkkring
er nog grooter door worden zal en over
vloediger de vruchten.
Moge de wenech van Z. H. Pins X
in vervulling gaan, opdat aan de Katho
lieke Pers met haar krachtdadige actie
een stean worde verleend tot heil van
het menschdom en tot meerdere glorie
der Kerk.
Rosa Sarto, eene der znsters van
Z. H. den Paus, ligt te Rome viij ern
stig ongesteld.
De Katholieke federatie van Rome had
in hst laatst der voorgaande week een
manifest aangeplakt op de muren in de
leunde achterover in zgn stoel en keek Johan
over zjjn bril met zjjn scherpe, grauwe oogen
zoo doordringend aan, dat de jonge man licht
bloosde.
Ik zon eenige vragen tot u willen rich
ten ten opzichte van de zaak van mejuffrouw
Clara vau Holden, begon hij met droge,
klanklooze stem. Het is slechts een voorloapig
verhoor. waDt later zult gjj waarschijnlijk on
der eede worden gehoord en het zal du» in
uw eigen belang zjjn thans de volle waarheid
te zeggen.
—Ik zou niet weten, waarom ik niet de
volle waarheid zou zeggen. Er is mjj zelfs veel
aan gelegen lioht te brengen in deze droevige
zaak.
Zooveel te beter. Zeg mij dan eens,
zjjt gjj bekend met mejuffrouw Van Hel
den P
-Ja.
Sedert wanneer
Sedert drie jsar ongeveer. Ik leerde de
jonge dame in een kostschool kennen, waar
ik teekenonderwjjs gaf.
Juist, en gjj zettet de daar begonnei
kennismaking voort
-Hjj hadden elkaar liefgekregen, en ik
beschouwde mjj als den verloofde der jonge
dame.
Goed. Gjj zjjt de verloofde van mejuf
frouw Van Helden,maar gjj hadt geen toe
stemming van haar bloedverwanten tot een
engagement
Neen.
Gjj ontmo;ttet elkaar in stilte.
Eeuwige stad, waarin de Katholieken
werden aangespoord in grooten getale op
te gaan naar de Gesu kerk waar Zondag
avond een plechtig Te Deum zoa wor
den gezongen, voorafgegaan van een con
ferentie van Mgr. S a 1 o n i over het
Fausdom en het volkter gelegenheid van
den tweeden Verjaardag van het pontificaat
van Z. H. P i us X
't ls een eigenaardige toestand in het
vaneengernkte Scandinavische Koninkrjjk
Zweden en Noorwegen zgn vaneengerukt,
maar mea verneamt zoo luttel weinig van
de organisatie in het nienwe onafhanke
lijke koninkrjjk, dat men haast zou gaan
gelooven aan 't herstel van den voorma-
ligen toestand van zaken.
Wèt komen er telkens geruchten om
trent de kansen van dezen of genen telg
nit een Regeerend Huis op den Noor-
schen troon, maar deze gernchtsn zgn
nauwelijks door de pers wereldkundig ge
maakt, of zg worden met bedistheid te
gengesproken.
Toch blijft hat zoo goed als zeker, dat
er nit het Zweedsche Koningshuis geen
telg kan gevonden worden, die deNoor-
sche Kroon wil aanvaarden. Het Huis
Bernadotte wil de abrupte scheiding niet
erkennen, en verwacht mogeljjk nog een
herstel van den voormaligen stand van
zaken.
Een nieaw gerucht dost heden in de
bnitenlandsche pers de ronde.
Uit Kopenhagen zonde geseind sjja
aan de Londensche Morning Leader, dat
prins Karei van Denemarken onder
goedkeuring van het Zweediche Hof den
Noorschen troon wil bestjjgen.
Men handelt vooralsnog voorzichtig, -
wanneer men aan dit bericht geen hco-
gere waarde toekent dan van een een
voudig on ditwant nit de terughou
dendheid van het Zweedsche Hol zou men
bjjna cjncludeeren, dat er te Stockholm
onderhandelingen gaande zgn.
De beweging in het Czarenrjjk ter
gunste van hervorming verliest steeds
meer aan ernst.
Toen de intellectaeele standen, het pa
triciaat van de wetenschap, de partg koos
van den middenstand en de arbeidende
klassen, zonden wjj bjjna hebben durven
voorspellen, dat da emancipatie van de
Rassen aan de oproerige beweging een
spoedig einde zou makea.
Maar juist de stuwkracht van d9 be
weging tegen het ultra-conservatisve Hof
wordt door de volksklassea miskend, zoo-
dat de wetenschappeljjke mannen, die hnn
rang, eer, aanzien en fortuin beschikbaar
stelden voor da verheffing van de natie,
reeds zeer spoedig hebben moeten onder
vinden, wat ons vaderlandsch spreekwoord
in zoo korte bewoordingen uitdrukt on
dank is werelds loon.
—Ja.
Waaneer zaagt gjj de jonge dame voor
de laatste maal
Den tienden November.
Dus acht dagen voor de vergiftiging van
het kind van mevrouw Vou Oldekammer.
Kwaamt gjj dikwjjls in bet huis van den
kapitein P
Ik betrad het na deze gebeurtenissen
voor de eerste maal.
Hebt gij bloedverwanten bier in de
sta l
—Ik woon bjj mjjn moeder. Bovendien heb
ik bier een zwager, die drogist is. Zjjn naam
is Eduard Schulz.
Hij is drogist, zegt gjj
—Ja, mijnheer.
Bereidt hjj ook recepten
Dat weet ik niet.
Een vluchtig lachje speelde er om de lipj
pen van din rechter,
Het is bewezen, dat uw awager genees;
middelen verkoopt. Hebt gjj ze niet zelf een»
bjj h;m gekocht?
Zeker, onbeduidende middeltjes. Boven
dien leverde hjj mjj verf.
De rechter maakte eenige aan'eekenin-
gea. Een plotselinge gedachte rees er in
Johan op.
Wordt vervolgd.)
