No. 6076
Vrijdag 18 Augustus 1905.
30ste Jaargang,
Hbagêlaó voor cfëooró- en SLuiè-ébollanè.
Dr. Kuyper. zijne tegen- en
medestanders.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenland
ABONNEMENTSPRIJS
Per 8 maanden root Uaarlem
Voor de overige plaataen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt degelijki, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacten r-D irectenr W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PBIJS DKB ADVBBTBNTIHN.
Van 16 regelt 50 Gents
Elke regel meer 7'/t r
Groote letten worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Gon iaat
Hoofdagenten voor het Buitenland Compagnie Gétierale PublicitèEtratigèn
"aöxTE MA NON AGITATE. G.Z/. DAÜBE Co JOHN., F. JONES Suce. Parit 31 bit Faubourg Montmartre.
{Slot.)
Vormden zg eene breede schaar, de
tegenstanders van Dr. Koyper en zjjn
ministerie, even talrjjk, talrjjker nog zijn
onder de Nederlanders zijne medestan
ders, al is dan ook door knnst- en vlieg
werk, en door allerlei middelen, die
nauweljjks vooruit te zien noch te be
rekenen waren, hun streven mislukt om
de Christelijke regeering, welke reeds
zoo veel goeds tot stand gebracht had
en nog meer te verwachten gaf, nog voor
minstens vier jaren te bestendigen.
Onder die medestanders tellen wjj
vooreerst de Katholieken in het land,
die op enkele uitzonderingen na, thans
tot de besliste voorstanders behcoren van
een samengaan der Christelijke partgen,
als zjjnde dit de eenige vertrouwbare en
noodzakelijke vaarborg tegen den steeds
wassenden stroom van het moderne on
geloof en het socialismus.
Wat wjj in Dr. K u y p e r erkennen,
dat is: zjjn fijnen en scherpen geest,
zjjn groot organisatie-talent, zjjne on
miskenbare gave van zeggingskracht en
welsprekendheid, zjjne veel-omvattende
kennis en wetenschap, zjjn regeerings-
talent en zjjne buitengewone werkkracht,
waarbjj gevoegd mag worden zjjn onver-
moeiden slrjjd voor de eer van Christus
en tegen het ongeloof. Aan dat alles
heeft hg zjjn val te danken gehad, zoo-
als anderen ter zjjde worden gezet, omdat
van hun een kracht uitgaat, waartegen
de huicbelpolitiek zich vei zet.
Daar. waren eren daar zjjn er
noglaten wjj deze zaak rusteD.
Laten wjj.liever zeggen nu Dr. Kuyper
is heengegaan, niet blindelings hebben
wjj aan den anti-revolutionnairen leider,
aan een volbloed calvinist ons vertrouwen
en onzen steun geschonken en slechts
schoorvoetend zjjn velen onder de Ka ho-
lieken dien weg opgegaan. Wel beden
kend, wat zjj dedtn en wel overwegend,
waarheen hun dit samengaan leiden
zonde.
Velen kostte het moeite zich los te
scheuren van de oude genegenheid voor
de vrjjzinnigen, voor de liberalen, onder
wier bestuur het herstel dtr kerkeljjke
hiërarchie, de terugkeer der Bisschoppen
was mogeljjk geworden en zelfs het mach
tige wcord van dr. Sch&epman z.n.
FEUILLETON
Vervolg.)
Het verdere verhoor van beklaagde bracht
verder weinig bezonder». Wat zjj mededeelde
wisten de meesten reeds. Interessant waren
echter de trotsohe zekerheid en de kalmte,
waarmede Clara van Helden van nu af al de
vragen van den president beantwoordde. Zu'k
een verstokte zondares had men in deze zaal
nog nimmer bijgewoond. Als een vorstin
stond zij daar en had den schjjn, alsof zjj
recht moest spreken over allen, die daar aan
de groene tafel zaten.
Hebt gjj nog iets tot nw verdediging
te zeggen f vroeg den president ten slotte.
Nem! klonk het van uit de hoogte
terug.
—Neem dan weder plaats.
Op dit oogenblik stond de officier van
justitie op.
Mijnheer de president, zei hjj, mag ik de
beklaagde nog eenige vragen stellen P
De president maakte een toestemmende
beweging met de hand en alle aanwezigen
begon zich voorover om vooral geen woord
1 aan wiens genie men een vooruitzienden
blik iu de trekomst niet ontzeggen za',
was niet voldoende hen tot een samen
gaan met Dr. Kuyper en zjjn volge
lingen te bewegen. Bracht de strjjd ver
deeldheid onder ons, de strjjd voor de
rechten der Bjjzondere School, bracht de
twee groote Christeljjke partgen tct el
kander de langzame, maar zekere af
zakking van het liberalismna tot het on
geloof en het socialismns dwong de ka
tholieken zich al langer hoe meer van
de liberalen af te scheiden en met de An
ti-Re volutiocairen een nanwer verbond
aan te gaan. Gemakkeljjk ging dit niet.
De steilheid der Calvinisten, die nog altjjd
meenden, dat zjj alleen het recht van be
heer hadden in het protestantscheNeder
land en dat de God van Nederland hun
privaat-eigendom was, stond menigmaal
dit Bamengaan in den weg en stuitte me
nig katholiek tegen da borst. Vesl is er
echter van die steilheid afgeslettn; zelis
Dr. Kuyper heeft een beter inzicht
gekregen in het streven eu de wenschen,
in de meeningen der Katholieken, zjjn
hooding tegenover de Katholieken is veel
veranderd en beter geworden, wat hem
door sommigen zijner vroegere partjjge-
nooten niet werd vergeven, kortzinnig
als zjj zjjn en vastgegroeid met hun ver
sleten en ouderwetsch vooroordeel tegen
de Katholieken.
De nataarljjke medestanders van Dr.
Kuyper zjjn zooals van zelf spreekt!
de Anti-revoIutionnaireD, wier erkendeen
beproefde leider hjj sedert vele jaren
reels ie.
Deze Anti-revolutionnaire partjj beleefd
echter op dit oogenblik moeieljjke tjjden,
door innerljjke verdeeldheid en velen, die
tot de catumlgke voorstanders van Dr,
Kuyper en van het ChrisLlgk Minis
terie dienden te beboeren, hebben zich
door allele! minder verstandige beweeg
redenen laten verleiden, den liberalen
steun te verleener. Wjj rekenen tot de
zen niet de maanen van D'. Brons-
v e 1 d t, die in des blinde er op los re
dekavelt en zelfs nu nog het demission-
naire ministerie op onzinnige wjjze be
schuldigt, het er op te hebben toegelegd om
aan sommige predikants-plaatsen hunne
traktementen te onthouden ten voordeele
van den Staat, maar wjj rekenen daar
toe welde Friesch Christel jjk-hi&torischeu
die op sommige plaatsen de Anti-Revo
lutionairen in den steek lieten en de
Ohristeljjk-democraten, die zich door hit
onzinnige drijven van den heer Staal-
te verliezen van het kruisverhoor, dat nu plaats
had.
XVI.
—Beklaagde; begon de officier vanjustitie-
gg hebt gezegd, dat gjj u te bed legdet, nadat
gij de beide kinderen gekalmeerd hedt eu zjj
scheren te slapen. Gjj zoudt zelf den ganschen
nacht hebben geslapen, maar ik kan mjj niet
begrjjpen, dat iemand slapen kan, wanueer in
dezelfde kamer twee neBscheljjke wezens met
den dood worstelen.
Hebt gjj inderdaad den geheelen nacht ge
slapen
Clara werd onrustig. De doorborende blik
van den officier van justitie maakte haar ver
ward. Zjj tloeg de oogen neer en antwoordde
onzeker
Ik geloof, dat ik het heb gedaan.
8*'ooft het. Hoe komt het echter,
dat gjj bij uw eerste verhoor van een zonder
lingen droom, van een soort hypnotisohen
toestand verteldet, waarin ge u bevonden
hadtWilt gy ons misschien nog eens zeggen
welk soort van droom het wasP
Ik weet den droom niet precies meer.
—Dan zal ik uw geheugen te hulp komen.
Gy droomdet, dat de kinderen uwer stiefzus
ter dood aan uw voeten lagen, dat gy in
derdaad de kleinen had vermoord, is het niet
zoo
Clara verborg huiverend het gelaat in de
handen. De herinnering aan dun vreeseljjken
man op den verkeerden weg lieten
voeren.
Het wil ons echter voorkomeD, dat
deze twee categorieëa spceiig weder op
het oude spoor zullen teragkeeren, wan
neer zij zieD, welk onheil han streven
gebrouwen heeft en vooral ook wanneer
de Christen-democraten zullen ondervin
den, dat zjj van Dr. K a y p e r en de
Christelijke regeering veel, van de libe
raal-socialistische strooming niets te ver
wachten hebbeD.
Onder de medestanders van Dr. Kuy
per mogen wjj niet vergeten te rekenen
mannen als Jkb. de Savornin
L o h m a n en Ds. de V i s s er, mannen
van groot talent en wetenschap en van
helder inzicht, die hoezeer ook iD som
mige ponten van meening verschillend
met den afgetreden Minister-president, te
zeer overtuigd zjjn van diens groote
gaven en edel streven, om niet bjj den
geweldigen strjjd tegen het modernisme
en socialismus beslist aan de zjjde van
dien eminenten Staatsman te staan.
En zoo staan de twee groote partgen
in Nederland tegenover elkander.
Nieuwsgierig zjjn wjj, wat bet nieuwe
ministerie daartnsschen in de nentrale
zone zal kannen tot stand brengen.
Engeland.
Een aantal uit Zwitserland verdreven
anarchisten zjjn te Londen aangekomen.
Zjj hebben zich gevestigd in de wjjkSoho,
waar tal hunner partjjgenooten gehuis
vest zijn. Door het jongste besluit der
bondsregeering znllen nog meer anarchis
ten nit Zwitserland gebannen worden.
Rusland.
De Gouverneur van Warschau heeft
den romanschrjjver Sienkiewicz en
de graven Z a m o j e k i, Plater en
Tiszki ewicr, huisarrest opgelegd,
omdat zjj in de Russische pers een pro
test hebben ingezonden tegen de russifi-
tatie van de PooLche scholeo.
De firma R o t s c h i 1 d die eigena-
rtsse ia van de naftateminen der Kas-
pi-Zwarte-Zee-maatschappjj te Bibicibat
en Balachaty, heeft de werklieden die
aldaar den a>beid hebben gestaakt doen
weten, dat zg bjj niet onmiddellgk her
vatten van den arbeid, de werkplaatsen
zal laten sluiten.
Aan het Boerencongres te Moskou
gehouden, hebben vertegenwoordigers nit
22 gouvernementen deelgenomen.
Het Congres verlangt voor de verkie-
zirg van volksvirïegenwooidigers alge
meen, rechtstreeks en geheim stemrecht
nacht maakte haar geheel van streek. Zg suakte
naar adem om te antwoorden.
Geef mg antwoord, beklaagde! riep de
officier van justitie. Was dit de inhoud van
den droom?
Ja—ja
En was het werkelgk slechts eei droom,
Was het geen werkelgkbeidhadt gg niet
inderdaad de misdaad gepleegd Geloofdet
gg niet, dat gij maar droomdet Droomen
stemmen toch gewoonlijk niet zoo met feiten
overeen. Hoe kwam het, dat gg juist van het
vermoorden der kinderen droomdet P Hoe
kwam het, dat gij droomdet, dat gg een moor
denares waart
Ik weet het niet.
Maar ik weet het, beklaagde en de
rechtbank aal haar gevolgtrekking maken uit
deze omstandigheden. Gij droomdet slechts,
wat gg in werkelgkheid hadt gedaan, gg
meendet te droomen, wat gg inderdaad deedt.
Neenneenl jammerde Clara. Zg zou
neergezonken zgn, indien de verdediger haar
niet had opgevangen.
—Ik protesteer tegen zulk een marteling 1
riep hg uit. Hoe kan mjjnheer de officier zgn
verhoor tot droomen uitstrekken, die wij niet
in onze macht hebben P Dit is een geestelgke
martelirg, waartegen ik beslist protest moet
aanteekenen,
Een protest, dat ik terugwgs 1 antwoord
de de officier trotsch. Ik maak de rechtbank
er thans reeds opmerkzaam op, dat beklaagde
op mgn vragen geen afdoend antwoord geven
kan. De geschiedenis van den droom is een
van mannen en vrouwen van twintigja
rigen leeftjjd afverder een constitueerende
vergadering met recht van wetten voor
stellen, vau beschikking over fioanciëa,
toezicht op het bestaur, onschendbaar
heid der volksvertegenwoordigers enz.
Vervolgens spreekt het congres de nood-
zakeljjkheid nit om het landbezit van boe
ren uit te breiden, verlangt het verplicht,
kosteloos lager ODderwjjs met niet ver
plicht, godsdienstonderricht, verwereld
lijking van de school, kostelooze volks
boekergen en leeszalen.
Spanje.
Geen dag gaat voorbjj of er komen
trecrige berichten over hongersnood en
ellende in sommige plaatsen in Spanje,
het eene bericht is al verschrikkelijker
dan het andere.
De bereiking is vreeseljjk opgewonden
en tot alles in staat. Zg schromen niet
de ergerlijkste misdaden te begaan, want
zeggen zg, «wanneer wjj in de gevangenis
komen, krjjgen wjj tenminste eten.» De
gevangenissen zgn dan ook overal meer
dan vol. In de omstreken van Sevilla
worden elle schapen gevangen en naar
de stad gebracht, waar het vleesch inde
straten wordt verkocht.
Te Valago zgu ben ie vaa hongerige
veldarbeiders de stad binnengedrongen.
De regeering zendt weliswaar troepen
naBr de bedreigde stelen, doch geven
dezen geen Btrenge bevelen, nit vrees, de
bevolking «og meer op te winden. Het
aantal arbeiders, dat in de omstreken van
OsEoena op het platteland rondtrekt,
wordt op 5000 geschat. Velen zgn met
geweren gewapend.
De Duiteohe en Engelsehe vloot.
Om geheel vrjj te zgn en geen ont
moeting te hebben met de Engelsehe
Kanaalvloot, zal de Duitsohe vloot voor
haar oefeningen de Kieler bocht éérst
verlaten en door de Deensche wateren
naar de Noordzee stevenen, nadat de
Engelechen reeds dit westeljjke deel van
de Oostzee door, en in het oosteljjke deel,
op de Pommereche en Oost-Pruisische
kust is. Daardoor wordt de Oostzee voor-
loopig den Eugelschen voor han herfst-
oefenicgen vrjj gelaten, terwijl de Dnit-
schers in de Noordzee manoeuvreereD.
Bjj hun terugkeer nit de Noordzee sloomen
de Duitsche linieschepen door het Keizer-
Wilhelmkanaal weder naar Kiel, en
ontmoeten zoo ook later waarschjjnljjk
niet de Engelsehe schepeo, die door de
Sond en de Belt wegvaren.
Aldus gian de twee vloten elkaar stil
zwijgend uit den weg, geljjk koning
E d u a r d cp zgn reis naar Marienbad
het keizer Wilhelm doet. Want het
geldt na als ongetwjjfeld zeker, dat kei
zer Wilhelm hoffelgk bereid was,
met zgn koninklgken oom op diens reis
door Duitschland ergens samen te komen,
wanneer koning Ed aard daartoe den
wensch kenbaar maakte.
Dat dit het geval zon wezen mocht
men hier vermoeden, omdat koning
E daard door DnitschlaDd zon reizen
en 't eerst Eagelsche bladen methetplan
voor de ontmoeting aankwamen en er
gunstig over spraken. De Vossische Zei-
tang zegt nu «Koning E d a a r d heeft
dien wensch niet kenbaar gemaakt, de
ontmoeting gebeurt niet en de verhou
ding, zooals zjj tnsschen Berljjn en Lon
den geworden is, bfgft bjj het oude.» Dat
wil dus zeggengespannen tasschen oom
en neef
Zooais de Norddeutsche vanavond in
een polemiek met de Vorwarts verzekert,
is het «grove bedriegerjj» te beweren, dat
op het eind van verleden jaar de Dait-
sche vloot gemobiliseerd is en er gedacht
werd aan een oorlogsverklaring tegen
Engeland wegens een ernstigea strjjd
tasschen keizer W i 1 h e 1 m en Koning
E d u a r d. Deze tegenspraak van ons
ministerieel blad zal men juist lezen,
wanneer men den nadrak legt op het is
bedriegerjj, dat Duitschland met het plan
van een oorlogsverklaring om ging, ter-
wjjl hier slechts nit voorzorg tegen een
Eagelsche overrompeling maatregelen
van voorzichtigheid met de vloot genomen
werden.
sluw bedacht verzinsel. De beklaagde heeft
zich reeds den morgen na de misdaad verra-
dea en moest daarom het verhaal van den
droom uitdenken. Als tweede mogelijkheid
neem ik aan en dit is in het voordeel vau
beklaagde, dat zg de daad bedreven heef. in
een soort van bypnotischeu toestand, zoodat
het haar later toescheen, dat zg had gedroomd.
Ik zal zoo vrg zgn omtrent dit punt de
meeuing Van de bekwaamste zenuwartsen in
te winnen. Ondertusschen kan het verhoor
van beklaagde voo tgang hebben.
Bleek en bewegingloos zat Clara daar, de
tranenlooze oogen in de verte starend als zag
zg daar een dreigende spookgestalte. Tien de
president eenige woorden tot haar richtte,
kromp zg van schrik ineen en dan brak zg
in een zenuwachtig geween uit, zoodat de
verdediger op schorsing der zitting aan
drong.
Wg zullen voortgian met het verho r
van den tweeden beklaagde, zeide de presi
dent ernstig. Dan kan de eerste beklaagde in-
tusschen op streek komen.
Johan ware het liefst naar Clara toegesneld,
had haar in' de amen genomen en wegge
voerd, ver weg. Een hevige woede maakte
zich van hem meester, waardoor zgn stem
beefde, zgn gestalte sidderde.
Toen de president hem aanmaande te zeg
gen wat hg wist, moest hg met geweld zgu
opgewondenheid onderdrukken niet de recht
bank en allen aanwezigen toe te roepen, welk
een onrecht hier geschiedde,
Ik ben onschuldig, sprak hg met luid-
De vrede.
Wjj koesteren de beste verwachtingen
en vertrouwen, dat de gevolmachtigden
ter vredesconferentie te Portsmouth, V.
S. de zaak tot een goed einde znllen
brengen, om aan het bloedvergieten in
het Verre Oosten een einde temaken.
Het gaat er echter niet voor den wind,
de gevolmachtigden zien er alles behalve
opgewekt uit.
Er schjjnen heillooze invloeden te wer
ken en van tjjd tot tjjd hebben zjj de
meest onverzoenljjke buien. Echt diplo
matiek, zgn zjj in die buien het meest
correct en allerbeleefdst, maar zoodra de
zitting afgeloópen is en zjj van elkaar
gescheiden zgn, dan behandelen zjj elkaar
met een koelte, welke niets goeds voor
spelt.
De correspondent van de «Matin»zegt
dan ook, dat deze toestand betreurens
waardig en gevaarljjk is, en dat daarom
de bevriende of neutrale mogenlheien,
zooals Frankrjjk, Engeland en Amerika,
zonder tjjd te verliezen, han invloed
moesten doen gelden om de twee tegen
standers tot een verzoenende houding te
bewegen en hen te doen inzien, dat thans
hun vertegenwoordigers hst succes der
«onfereatie compromitteeren, door naar
verkeerde raadgevingen te Inisteren en
weinig grootheid van geest te toonen.
Er is niet veel noodig om in de Mant-
sjoerjjiche velden de gereed staande vjj-
andeljjke legers op elkander te doen
instormen, waardoor een bloedbad zon
volgen, zooals er in den geweldige oor
log nog geen geleverd is.
Moge de heer Witte geen Russische
trotscbe bui krggen en de Japanners met
klinket de stemzooals mejuffronw V»n Hel
den onschuldig is. Schuldig alleen zgn, wan
neer hier van schuld sprake kan zgn, me
vrouw Von Oldekammer en dokter Middel -
wald.
—Ik verzoek den beklaagde geen verdacht
makingen uit te sprekeD, vermaande de pre
sident.
Het zijn geen verdachtmakingen ik kan
m|n woorden bewgzeo, bezweren. Dokier Mid-
deiwald heeft mevrouw Von Oldekammer
het vergift verschaft, mevrouw Von Oldekam
mer heeft bet vergift, in het glas gedaan, dat
voor het bed van mejeffrouw Van Helden
stond, met de bedoeling, dat mejuffrouw Van
Helden daaruit zou drinken. Mevrouw Von
Oldekammer haatte haar stiefzusterzg wilde
zich op haar wreken, omdat Clara haar de
liefde barer kinderen had ontroofd en omdat
zij door een dwaze jaloezie werd gekweld. Niet
mejuffrouw Van Holden, niei ik, maar mi-
vrouw Von Oldekammer en dokter Middel-
wald behooren op de baok der beklaagde».
Een gemompel van verbazing ging door
de rgen dtr toehoorders. Bat was toch
ongehoord 1 Dit jonge mensch, de verloofde
van de misdadigster, durfde de moeder
aanklagen haar kinderen vergiftigd te heb
ben
(Wordt vervolgd.)
(HE Cl)
30.