No. 6079
Dinsdag 22 Augustus 4905.
k
30ste Jaargang,
ïïagêlaó voor cïlooró- on
De rijpende oogst.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenland
▲BOiraraHiiirTSPBijs
Per 3 maanden roor Haarlemf
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelykt, behalve Zon- en Feestdagen
1,20
1,50
2,90
0,03
Hoofd re dacteu r-D irectear
BUREAU St, Jansstraat -
W. KUPPERS.
Haarlem
50 Cents
7V.
AISITE MA NOW AGITATE.
PBIJ8 O BB ADVBBTEITflEH.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant,
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangèrc
Q.L. DA ÜBE fy Co JOEN., hJ 0J\/ES SucePari» SXbieFaubourg Montmartre.
Wanneer er ooit in ots land een
ministerie is geweest dat aanspraak heeft
op de blijvende dankbaarheid van de
Katholieken van Nederland, dan is het
zeker wel het ministerie-K n y p e r. Niet
alleen de gelgkberecbtigdheid van het
bijzonder, in easu het Katholiek onder
wijs, waardoor een einde werd gemaakt
aan een schreeuwende onrechtvaardig
heid, spoort tot dankbaarheid aan, maar
ook de wet op het Hooger Onderwijs,
waarbjj aan de vrjje Hooge Scholen den
effect us dviHs wordt toegekend, is een
daad, waarvoor reeds wjj, maar zeker
in nog hoogere mate het nageslacht
mioister Kuyper der cijns onzer er
kentelijkheid zullen moeten betalen.
Als eersteling aan den veel beloven
den lijpenden oogst zagen wjj dezer da
gen in onze Katholieke bladen de op-
richtingsacte en de statntm prjjken van
de St. Radboud-stichting, waarvan het
groote en hcofddoel is, te komen tot de
oprichting van een Katholieke Univer
siteit in ons land, maar die, gezien de
groote moeilijkheden om reeds alsnu
of in een niet al te verre toekomst te
geraken in 't bezit van zulk een Katho
lieke inrichting van Hooger Onderwjjs,
als tweede doel beoogt het stichten van
vrjje Katholieke leerstoelen aan de reeds
nu bestaande Universiteiten en boven
dien nog de hoogere studie van rjjkaan
gelegde en veelbelovende Katholieke
jongelieden als derde doeleinde opneemt
in haar program van actie.
Velen, die evenals schrjjver dezes in
de eerste helft der vorige eeuw geboren
zjjn en dus meegeleefd en vaak meege
streden hebben in den zwaren strjjd tot
herovering onzer rechten als Katholieke
Staatsburgers, die met geestdrift de leuze,
Vindicamus héreditatem patrum nostro-
rwm» (wg zullen het erfdeel onzer Vade
ren herwinnen) omhelsd hebben maar
die ook getuigen waren en met droeve
oogen hebben moeten aanzien, hoe een
rationalistische ea materialistische le-
vensbi schouwing en wetenschsp allengs
het geloof hebben ondermijnd en ten
slotte grootendetls hebben doen verlo
ren gaan bjj een niet onaanzienlijk aan
tal onzer medeburgers, zjj zullen met
een jubelkreet op de lippen de stichtings-
acte hebben gelezen* van deze Radboud-
stichting, die, mocht zjj haar grootech
en verheven doel verwezenlijken, de
FEUILLETON
Vervolg.)
Deedt gjj dat?
—Ja. Toen ik de kamer weer binnentrad
vond ik mevrouw met mejuffrouw Cla a in
twist.
Gjj badt den kleinen den vorigen avond
nit het glas, dat op het ta'eltje voor het bed
van mejuffrouw Clara stond, te drinken ge
geven
—Ja.
Was mejuffrouw Van Helden vóór u in
de slaapkamer geweest
Voorzoover ik weet niet.
Wat gebeurde er, toen gjj den kinderen
te drinken hadt gegeven, ik ledoel, hoe ge
droegen zich de kinderen, toen zjj gedronken
hadden
Zjj werden zeer onrustig, zoodat ik me
juffrouw Clara haalde.
En toen zond mejuffrouw Clara u
weg
Js.
—Mejuffrouw. Van Helden, hebt gjj de kin
deren uit het glas, dat voor uw bed stond,
laten drinken?
kroon zal gezet hebben op een werk,
dat meer dan een halve eeuw al den
moed, al de geestkracht, al de offervaar
digheid van het Katholieke volk van
Nederland heelt gevorderd.
Eea Katholieke Universiteit in Neder
land 1 Wie bal, een vijftig, zestig jaar
geleden, zjjn stoutste droomen zoo hoog
durven opvoeren 'i
Men klaagt nu nog wel eens over een
«te kor!» in de Katholieke wetenschap,
en zeker, er valt nog zeer veel te doen,
eer wjj op een geljjke hoogte kannen
staan met onze niet-Katholieke landge-
nootm; maar henben zjj, die over dat
«te kor!» bun klaagstemmen doen hoo
ien, er wel eens over nagedacht, hoeveel
enorm veel inspanuing en moeite het
gekost heeft, om het Katholieke Neder
land zoo ver te b engen, als het nu resds
is. Weten zjj wel, of dachten zjj er wel
aan, dat een goede vjjftig jaar geleden
in ons Nederland geen Katholieke litte-
ratuur bestond
Kwam het hun nooit ter oore, hebben zjj
het nooit gelezen dat, toen Le Sage ten
Broek een zestig jaar geleden zjjn «Gods
dienstvriend» ui'gaf geheel het protuBtant-
sche Nederland van een «paapsche stou
tigheid» gewaagde? En werd het geen
stout stuk genoemd, toen Jozué Wirts
zjja «Katholieke Nederlandsche stemmen»
nitgaf
Dit alles is een stak geschiedenis ait
het Katholieke Nederlandsche leven, dat
door velen niet meer gekend wordt of
vergeten is, maar toch nog wel eens in
herinnering mag gebracht worden. Dat en
nog zeer veel andere zaken, die wjj nu
niet zullen ophalen.
Eo nu is de eerste steen gelegd voor
het fundament, waarop, onder Gods zegen,
naar wjj hopen, spoedig een Katholieke
Universiteit voor Nederland zal oprjjzen.
Dat dit grootsche plan eenmaal in verwe
zenlijking zal komen, langt, naast Gods
hulp en zegeD, in de eerste plaats af
van de offervaardigheid vbd bet Neder
landsche Katholieke Volk. En die offer
vaardigheid is een plicht, waaraan het
jongere geslacht zich niet mag onttrekken.
Wat de anderen voor hen gedaan heb-
beD, moeten zjj doen voor die na hen
komen zullen.
In onze dagen en in dewelke komen
znlleD, is de wetenschap het grootste
strjjdperk waarop de volkeren en naties
elkander zullen ontmoetenwie in dat
strijdperk het onderspit delft, verdwjjnt
uit het gelal der natiëo. 't Is ook op
Neen, ik geef den kinderen 's naghts nooit
water. Dat water was voor mjj bestemd. Ik
ze've dronk er altjjd een glas van, voor ik mij
ter ruste legde.
Dronkt gjj dien avond ook van het wa
ter P
Ja. Toen de kinderen rustiger geworden
waren, legde ik mij te bed.
En gjj hadt een verschrik kei jjken
droom
Ja, maar later verdween die weer, en ik
gevoelde een aangename rust; ik droomde nu
niet angstig meer, maar van mooie dingen,
totdat ik droomloos verder sliep.
Mjjneheeren, ging de verdediger voort,
ik weet niet, of gjj nauwkeurig met de wer
king van morphine bekend zjjt. Ik kan u door
verklaringen van deskundigen bewjjzen, dat de
toestand van mejuff ouw Van Helden—in den
beginne angstige droomen, dan aangename
beelden der fantasie en ten slotte een droom-
looie, diepe slaapop morphinerergiftiging
wgst. Zij moet eveoe.ns morphine hebben
ingenomen en dit vergift moet zich in het
glas of in de karaf bevonden hebben, die
mevrouw Von Oldekammer zoo zorgvuldig
deed reinigen. Het komt er nu vooral op
na», of de morphine in het glas of in de karaf
was.
Mevrouw Von Oldekammer sprong op. Haar
gelaat was doodsbleek, als gloeiende kolen
brandden haar donkere oogen en haar handen
waren tot vuisten gebald.
Ik geef den verdediger toe, sprak zjj met
heesche stem, dat dit .de hoofdzaak is. Ik
het veld der wetenschap dat alle gods
dienstige en maatschappelijke vraagstuk
ken beslecht zullen worden en wie daar on
voldoende gewapend den strjjd aanbindt
of aanvaardt, zal h»t als overwonnen en
verslagen verlaten en niet meer meetillen.
Het is derhalve een eerste vereischte, dat
ook de Katholieke leeken gewapend wor
den met de wapenrusting die de weten
schap hun kan geven, en daar hnn wa
penrusting gehard en gestaald moet
worden door het onweerstaanbare vuur
van het geloof eu de leeringen dar Ka
tholieke Kerk, zoo is de oprichting eener
Katholieke Nederlandsche Universiteit
een behoefte, een noodzakelijkheid. Daar
alleen kannen de jongere geleerden, de
mannen die in de toekomst aan de spits
zullen moeten staan van het Katholieke
leger, als eenmaal de groote strijd van
geloof tegen ongeloof, van den Coris-
tus tegen dsn Anti-Christ zal aanbreken,
de overwinning bekampen.
Dat de groote beteekenis van de St.
Radboud-slichting ook begrepen wordt
dcor onze tegenstanders, daarvan getuigt
reeds de onverholen spjjt en de zich niet
verbloemende verbolgenheid, waarmede
zjj de oprichting er van aankondigden
en bespraken. Maar juist deze spjjt en
deze verbolgenheid zjjn voor ons een
onmiskenbaar teeken, dat zjj er een gevaar
voor hun beginselen eu hun slreven en
drjjven in zien. Er moet voor ons der-
halue een sterke prikkel zjjn om, zooveel
io ons vermogen is, de spoedige verwe
zenlijking er van mogeljjk te maken.
Ook het Katholieke Nederland van onze
dagen zal, wjj hebben het volste ver
trouwen er io, in offervairdigheid en toe
wijding niet ten achter Btaan bjj het
voorgeslacht dat zoo veel heeft gedsan,
geleden en gestreden om ons te brergen,
waar wjj nu reeds zjjn.
Rusland.
De onderkoning van den Kankasus
heeft den ArmeDischen Catholicos mede-
deeling gedi an van eenekeizerljjke Oekaee,
waarbjj gelast wordt aan de Armenische
Kerk hare eigendommeo terug te schen
ken.
Ook zal eene Armenische school her
opend mogen worden.
Dit beeluifc wordt in het volgende tele
gram uit Sc. Petersburg bevestigd
«Bjj Keizerljjke Oefcase worden alle
roerende goederen, toebeboorende aan Ar
menische Kerken, Kloosters, Godsdienstige
gemeenten enz. weder onder het beheer
van de Armenische Kerk gesteld.
Een der geesels van den oorlog, de
hongersnood, doet zich in het Czareurjjk
gevoelen. En in zeer erge mate.
Niet minder dan 26 provinciën worden
er door geteisterd.
De Regeering doet alles om aan de
hongerigen voedsel en arbeid te verschaf
fen. Maar helaas 1 gedoogen de geldeljjke
omstand ghedeD, waarin Rusland verkeert,
geene flink afdoende maatregelen.
Js, de Russische schatkist raakt uitge
put.
Witte heeft vergeefs in Europa om
geldmiddelen aangeklopt en tracht nu in
Amerika zjja slag te slaan.
De kokette Marianne, Czaar N i -
c o 1 a a s' bondgmoots,wilde van geen geld
schieten hoorer, want sinds Rnsland's
glorie aan het tanen is, is de Fransche
harteljjkheid tegenover het Czarenrjjk er
niet op vooruitgegaan.
Na koketteert Rusland met Uncle Sam,
en daar beide in zekeren zin een gemeen
schappelijk belang hebben, n. 1. het gele
gevaar in het verre Oosten te keeren,
weet Witte waarschjjnljjk zjjn ledigen
bnidel bjj de Yankee's te vullen.
Zon daarom Amerika de eer genieten,
voor de vredesonderhandelingen te zjjn
uitgekozen?
Japan.
Een Belgisch missionaris in Japan
schrjjft asn de <Patriotenit Kamara
Een ambt, waaraan ik twee jaar ge
leden niet gedacht had, dat van aalmoe
zenier der Katholieke Polen, is mjj op
gelegd.
Er zjjn hier 272 Poolsche krijgsge
vangenen, en ik ben balast met degees-
telgke zorg over dezen, want zjj zjja al
len vurige Katholieken.
De krjjgegevangenen worden goed ge
voed en gehuisvest en hebben zich niet
te beklagen over de gastvrjjheid van
Japan.
Daar zij echter Diets te do9n hebben,
vervelen zjj zich zeer.
Laten we hopen, dat da vrede in
Augustus geteekend zal worden en men
hen naar hunne haardsteden zal terug-
staren.
De Rassen zjja hier ten getale vaD
2500, doch daar zjj schismatiek zjjn,
heb ik niets met hen te maken.
E n Japansche pope bezoekt heo van
tjjd tot tjjd. Zjj mogen nu en dan gaan
wandelen, en leuk is het te zien, die
kolossale, mannen bewaAkt door vjjf cf
zes kleine Japanners.
Dat is vernederend, maar la guerre
Gomme a la guerre.
De JapannerB beginnen han geduld
te verliezen bjj den slakkengang der
onderhandelingen in hst Nieuwe We
relddeel.
Uit Tokio" seint men aan de Daily
Telegraph
De bevolking heeft tot den Mikado
geloof echter, dat het bewjjs geleverd is door
het feit, dat het vergift in beklaagdes bezit
is gevonden.
De president viel haar in de rede:
Wig zullen dit punt niet uit het oog
verliezeD, zeide hjj er.; s tig. Mjjnheer de
verdediger, hebt gij nog meer vragen te stel
len?
Zeker, mjjnheer de president.
Eenige vragen aan mevrouw Von Oldekam
mer:
Mag ik u dau v:rzoeken voort te gaan? j
Mevrouw, wilt gjj mjj zeggen, welke cou
ranten gjj destijds hebt gelezen?
Zjj noemde er eenige.
Juist 1 Uit een stuk van een dezer cou
ranten was ook het zakje vervaardigd, waarin
zich het vergift bevond. Mina Keiler, aldus
wendde de verdediger zich thans weer tot
het dienstmeisje, wanneer bracht gjj gewoon
lijk de couranten in de kamer van mevrouw?
Tusschen acht eu negen uur.
Deedt gjj dat dien morgen ook
Neen, voorzoover ik mjj herinner ble
ven de couranten dien dag in de keuken
liggen. Mevrouw vroeg er eerst later om.
Wanneer ongeveer
Ik weet het niet meer
HbH mejuffrouw Van Helden het hui»
reeds verlaten.
Ja, ik herinner mij, dat mevrouw bjj mjj
in de keuken kwam en tot mjj zeide, dat
mejuffrouw Clara gevlucht was. Daarop nam
mevrouw de couranten, die op de tafel lagen
en ging heen.
En niemand had voor dien tjjd de cou-
raaten aangeraakt
Ik geloof het niet.
Welnu, mjjneheeren, riep de advocaat
met scherpe, doordringende stem, ik mag u
zeker nu reeds op een zonderlinge omstandig
heid opmerkzaam maken?
Het vergift is, zooals gjj weet, in een zakje
van courantenpapier in de kast van mejuffrouw
Van Helden gevonden.
Dit papier is alkomstig van een courant van
den achttienden November, en de couranten
van dim datum, ook die, waarnit het stukje
alkomstig is, lagen tot na het vertrek van
mejuffrouw Van Helden onaangeroerd in de
keuken. Eerst na het vertrek van beklaagde
nam mevrouw Von Oldekammer de bladen
mee en twee uur later vond men het vergift
in een stukje van een dezer couranten in de
kast van mejuffrouw Van Helden. Dat deze
ondertusschen het zakje niet in die kast ge
legd kau hebben is boven allen twjjfel ver
heven.
Een ademlooze stilte heerschte er in de
zaal. Triomfeerend lachend, het stukje cou
rantenpapier in de hand houdend, stond de
advocaat daar. De offioier van justitie was
opgesprongen eu staarde hem verbluft aan.
Mevrouw Von Oldekammer was op haar stoel
teruggezonken en bedekte snikkend in on-
m&chtigen toorn haar gelaat met de handen.
Ik verzoek alsnog een onderzoek in de
woning van mevrouw Von Oldekammer, ging
de verdediger voort, of de courant niet ge-
een krachtig adres gericht, ondersteand
door O j a m a en zjjne generaals, waarin
met nadruk de aandacht van den keizer
gevestigd wordt op het verlangen den
Rassen den genadeslag toe te brengen.
Men eischt voorts, dat er zoo zwaar
mogelijke voorwaarden aan den vjjand
gestald worden.
Duitsohland.
De oorlogen en het militairisme worden
terecht de geesel der volkeren genoemd.
De Aoln. Volkezeitung berekent, wat het
leger, de marine, de koloniën en kolo
niale oorlogen sedert 1872 aan 't Dait-
sche rgk gekost hebben. Het zjja indruk
wekkende cijfers: Van 1851 tot 1905
zijn voor de landmacht besteed
16.475.685.351 mark; hiervan komt voor
het regeeringstjdperk van Wilhelm I
slechts de som van 6.247.291.434 mark;
terwjjl de rest van 10.228 393.919 mark
onder de regeering van Wilhelm II, das
in de 17 laatste jaren is uitgegeven. In
de tweede helft van de 34 dienstjaren
zjjn de uitgaven voor bet leger 64 pet.
hooger geweest dan in de 17 daaraan
voorafgaande jaren. Yoor de zeemacht zjjn
sedert 1872 uitgegeven 3.036.129.409
mark, waarvan alleen 2 297.053.508 mark
of 75 pet. onder Wilhelm II. Voor de
koloniëa sedert 1890 tot 1905, 103.824.079
mark. Bovendien heeft de expeditie naar
Oost-Azië 271.437.200 mark gekost.
VtrJer is tot dusver voor Z.-W. Afri-
kaanschen opstand 194,975,800 mark be
steed. Alles te zamen 20.183,221,839 mark.
Hoe goed die sommen belegd zjjn, be-
wjjst het orgaan van het Centram met het
volgende voorbeeldVolgens de marine-
begrooting van 1905 is de scheepsbonw-
waarda van de Dnitsche vloot op dit
oogenblik 700 millioen mark, terwjjl er
sedert 1872 meer dan 3 milliard aan ten
koste gelegd is. Daarbjj komt, dat de ge-
heele nu nog bruikbare vloot, op 35
millioen mark na, gebouwd is met geleend
geld. De Koln Volksztg. besluit: «Meer
willen wjj vooreerst niet zeggeri, om de
getallen voor zich zelf te laten spreken.
Zjj zallen naar te hopen is, overal hnn
indruk maken.
De Oorlog in het Oosten.
De politieke misdadigers, die het ergste
er aan moesten gelooven, waren gewoont
ljjk die Russen, die naar Sakhaline ge
zonden worden, waar het leven eene
doorloopende hel moet geweest zjjn voor
de ongelukkigen.
Die gevangenen nu zjjn bjj de vero
vering van Sakhaline door de Japanners
allen in vrjjheid gesteld.
Velen die nog slechts eenige jaren
geleden als menschen in de kracht huns
levens daarheen zjjn gebracht, loopen nu
rond als geknakte grjjsaards.
Voorloopig geven de Japanners hnn
nu nog te eten, doch spoedig zal ook
dit moeten ophouden, zoodat de arme
vonden kan worden, waaruit dit stuk ge
scheurd is.
Met een ontzettenden schreeuw sprong Me
vrouw Von Oldekammer op.
Dreigend strekte zjj de gebalde vuist naar
haar tegenstander uit.
Leugen, bedrog 1 riep zjj met schrille
stem. Men wil mij in het ongeluk storten,
men klaagt mjj aan, dat ik mjjn eigen kin
deren zou vergiftigd hebben.,.
Haar man en dokter Middelwald traohtten
haar te kalmeeren.
Ik klaag u niet van deze vreeseljjke daad
aan, mevrouw, sprak de advocaat in diepen
ernstmaar van de bedoeling uw stiefzuster,
Clara Van Helden, te hebben willen vergifti
genuit jaloezie en uit wraak En ik zal
het u uit den mond van uw eigen kind be-
wijien l Mag ik mjjnheer den president
verzoeken den kleinen Koenraad Von Olde
kammer binnen te laten komen.
Ik wil het niet ik wil het niet 1
Het is mjjn kind 1 riep mevrouw Von
Oldekammer in razende woede. Gij hebt
het tegen mjj opgezet gjj wilt, dat het zjjn
eigen moeder haat en veracht ik wil het
niet
Zjj was niet tot bedaren te brengen. Zij
wilde op den verdedige- toe'oopen, maat als
door den bliksem getroffen, stortte zjj ter aarde.
Wordt vervolgd
