No. 6080
Weonsdag 23 Augustus 4905,
30ste Jaargang,
voor êfëooró- on Suió-cftollanó.
ONZE TIJD.
Misdaad uit jaloezie.
Buitenland.
ABONNEMENTSPBIJS
Per S maanden Toor Uaarlem f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post >1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderljjke nnmmers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacten r-D ireotear W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstr&at. Haarlem
PBIJS DEB ADVEBTEHTIBW.
Van 1—6 regels50 Cent»
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublieitéEtrangbr*
TSTtE MA WON agitate. G.L. DA ÜBE fy Co JOHN., f.JOAES Sueo. Pari» SlbieFaubourg Montmartre.
Wjj beleven een tjjd van beschaving.
Of die beschaving de menschen beter
maakt, moge ons het navolgende leeren:
ln het stadje Portsmouth V. S. zjjn
de Gezanten van twee oorlogvoerende
Mogendheden over de mogelijkheid aan
het onderhandelen, een fatsoenlijken vrede
te sluiten. Of dit gelukken zal, kan nie
mand zeggen.
De reporters der dagbladen snuffelen
wel rond het vergaderlokaal, zjj vangen
hier en daar een woord op, spreken veel
met de vredesonderhandelaars, maar blij
ven in het onzekere gisseo. Toch ver
nemen zij veel van wat geschiedt en
deelen dat aan hun courant mede.
Wjj komen met dit al tot deze con
clusie
In geene eeuw der geheele wereldge
schiedenis is er meer gesproken van
algemeenen vrede, broederlijkheid onder
de volkeren, afschaffing van den oorlog,
dan in de laatste honderd jaren.
En nooit ook is er meer bloed vergoten.
Zjjn er meer en wreeder veldslagen
geleverd, en zjjn de landen meer ver
zwakt, zjjn er meer Staten vernietigd en
is het evenwicht der wereld onvaster
dan joist sedert den tijd van die jjdele
zwetserjjen
Als voorbeelden moeten wjj maar de
oorlogen aanhalen van Napoleon I,
van Spanje, van Algiers, van 1859 tus-
schen Frankrjjk en Oostenrjjk, de revo
luties van 1830, 1848, 1871, in Frank
rijk, Oostenrjjk, Polen, Italië, den oorlog
van 1866 tnsschen Pruisen en Oostenrpk,
den Fransch-Duitschen oorlog van 1870,
den Ruseisch-Tarkschen oorlog van 1878,
den Japansch'Chineeschen oorlog van
1894, den Boerenoorlog van 1900, den
Russisch-Japanschen ooilog van 1904,
zonder nog te spreken van den oorlog
tusschen Amerika en Spanjp, onze ge
vechten in Oost-Indië en ontelbare min
aanzienlijke vecbtpartjjen tusschen de
volkeren.
De tegenwoordige oorlog tusschen Rus
land en Japan is voorzeker een der bloe
digste waar de geschiedenis melding
van maakt.
Men berekent, dat er in IS maanden
600,000 menschen gesneuveld zjjn,
waarvan 450,000 Russen en 150,000
Japanners.
Eu dat in 18 maanden!
En de 15 jaren ooilog van Napoleon
FEUILLETON
Vervolg.)
Een geweldige opwinding had rich van alle
aanwezigen meester gemaakt. Zelfs de presi
dent moest alle krachten verzamelen om ten
minste uiterlijk kalm te bljjven.
Breng uw vrouw buiten, kapitein Yon
Oldekammer, zeide hjj tot den bleeken en
ontstelden kapitein. Dokter Middelwald mag
haar vergezellen. Ik zal u een kamer laten
nas wijzen.
De officier van justitie naderde den presi
dent en fluisterde hem eenige woorden toe.
De president knikte toestemmend met het
hoofd, schreef eenige regels op een stuk papier
en overhandigde dit aan een gerechtsdienaar,
met een bevel, Von Oldekammer, diens vrouw
en dokter Middelwald in een ledige kamer
te brengen.
Nadat beide heeren met mevrouw Yon Ol
dekammer vertrokken waren en de rust in de
zaal was wedergekeerd, wendde de president
zich tot den verdediger
Aan uw verzoek tot het doorzoeken van
de woning van mevrouw Von Oldekammer
zal dadeljjk gevolg worden gegeven. Wenscht
I, dien grooten menschenbeul, hebben 2
millioen menschenletens gekost, dat maakt
140,000 per jaar, terwijl de huidige strijd
er 400,000 per jaar kost, omtrent drie
maal zoo veel.
De oorlogen van onzen tjjd zjjn veel
bloedig» r, heviger en ongenadiger dan
die van vroegere eeuwen.
Maar ook nooit zjjn de volleren lot
den oorlog uitgerust geweest als nu.
Vroeger waren hit enkel de vorsten
die tegen elkander strjjd voerden, met de
hulp hunner leenheereu en baaoderridders
of met de infanterie der gemeenten, die
slechts eenige weken dienst verschuldigd
waren. De legers waren klein, de dienst
tijd beperkt, en nog dikwjjls gebeurde het,
dat de priesters met het H. Sacrament
tusschen de strjjders kwamen en door
Gods genade de wapenen nit de handen
deden valleD,en als scheidsrechters tusschen
beide kwamen en als vertegenwoordigers
van den God van vrede en liefde den oor
logvoerenden oplegden overeen te komen
en de offers van menschenlevens te staken.
Nn is dat anders. De Paus is van zjjn
Staten beroofd en wordt door debescha-
vers der volkeej, vrgmetselaars en Kerk-
vervolgers, als een vijand vau den voor
uitgang op zjj gezet.
Het geesteljjk gezag wordt bespot. De
kerken worden ontheiligd en de gods
dienst den mecschtn ontnomen.
Maar wat is daarvan het gevolg
Het zjjn niet meer de Vorsten die te
genover elkander staan, geheele volken
zjjn in het harnas gejaagd. Elk laud kan
een groot kamp genoemd worden, waar
millioenen menschen zich oefenen om
elkander, ware het mogeljjk, uit te delgen.
Millioenen menschen staan tegenover
elkander. Zjj wachten tot de t jjd gekomen
is en het nur slaat tot den aanval.
Dan stormen zjj op elkander, opge
jaagd als wilde dieren om deu t'gens'aa-
der te beloeieu en zoo mogeljjk by mas
sa's te verscheuren.
Prachtige beschaving
Spreek eens in hetopenbarr van Chris-
teljjken vrede, van broederliefde, onder
linge genegenheid tot den evennaaste, gij
wordt voor een dweper gescholden.
Spreek eens over eerlijkheid en goede
trouw, onzio, want waar zjjn deze deug
den te vinden Openljjk worden de hei
ligste rechten geschonden, en velen die
zich beroepen op rechten en plichten, die
ze den volken motten voorhouden, ver
loochenen door buu daden de leer die zjj
verkondigen.
gjj het verhoor nog van den kleinen Koen-
raad f
Zeker, mijnheer de president.
Laat dan de gouvernante met den koaap
binnenkomen, beval de president den gerechts
dienaar.
XVII.
Aan de hand zjjnet gouvernante trad de
kleine Koenraad binnen. Hjj keek verlegen en
schuchter om zich heen.
Advocaat Mewes ging hem dadelgk tege
moet en reikte hem vriendelijk de hand.
Kent gjj mij nog, vriendje? vroeg hg
lachend, zjjn hand ondtr de kin van den
knaap leggend. Wij hebben al eens met el
kander gesproken, en gjj hebt mjj veel van
tante Claar verteld .Zie eens, wie daar staat.
Hjj wees naar Clara Van Helden, die onder
tranen van aandoening den knaap lachend
beide banden tegemoet stak. Met een uit
roep van vreugde maakte Koenraad zich van
de hand zjjner gouvernante los en snelde op
Clara toe, die hem diep geroerd in de armen
sloot.
Tante Clara, lieve taite Clara, stamelde
de knaap. O, hoe lang heb ik u niet gezienl
Waar zijt ge toch al dien tijd geweest?Weet
gij, dat de arme kleine Emmy in den hemel
is bij onzen lieven Heer
Weenend kuste Clara den knaap. Tranen
verstikten haar stem; zjj drukte Ko-nraad
aan haar hart en fluisterde hem eenige lief*
koozende woorden toe. De toehoorders op de
Zjj ook gaan deu weg der moderne
beschaving op, die onder het masker van
huichelarjj vroomheid ter markt brengen.
En toch leert ons het Christengeloof,
dat wjj allen broeders zjjn, dat wjj, Ka
tholieken, elkander moeten helpen en bjj-
staan. Men leert ons, dat God voor ons
allen is gekruisigd om de vjjandschap uit
de wereld te barinea en de broederliefde
en innige genegenheid zjjne plaats te
doen innemen.
Maar daar zjjn wjj in onzen tjjd ver
van ef.
De woorden«Zie hoe ze elkander
beminnen», mogen ia onze dagen wel
omgezet worden in «Zie, hoe zjj elkan
der benjjden, afgunstig zjjn, ja zelfs
haten.»
't ls de beschaving van onzen tjjd.
Hjj die niet huichelen kan is een ver
loren man. Men moet zeggen, wat men
niet meent, en doen, wat men niet ge
zegd heeft, al naar gelang de omstan
digheden waarin men verkeert. Dat is
beschaafd zjjn in onzen tjjd.
Wat is er geworden van de Christelijke
leering, van den Christeljjken Katholie
ken godsdienst in het openbaar leveD, in
de binnen- en buitenlandsche Staatkunde?
Er wordt immers geschipperd en geschar
reld, alsof de godsdienst een handelspro
duct is.
Men moet kalm bljjven en verdraag
zaam.
De huichelachtige verdra igzamen met
han kweezeltronie spelen eea spel zoo
satanisch mogeljjk om den braven eu
eerljjken mensch het laatste greintje van
zjjn eerlijkheidsgevoel te ontnemen.
De wereld gaat met rassche schreden
naar het heidendom terug, en de oude
spreuk en leeriug dringt naar voren *ho-
mo homini lupus*'. De menschen zijn wol
ven onder elkander.
Letten wjj er eens op
Sedert het jaar 1870, sedert de Koning
onder de Koningen onttroond is, loopt
de boel in de war. Menschendienst neemt
op velerlei gebied de plaats in van den
godsdienst.
Menschendienst, en zjj, die er aan ver
zaken, worden God betere hetminder
godsdienstig beschouwd.
Sedert de Paus van Rome bjj de be
schaafde werrli niet meer gerechtigd is
in alle twist.n en oorlogen met koninkljjk
gezag te spreken, beleven wjj eece mo
derne beschaving, die oorlogen barbaarsch
maakt, zooals ons op de velden van Zuid-
Afrika en Mantsjoerjje vertoond is en in
tribune ontroerden. De dames drukten de
zakdoeken voor de oogen en snikten. Op een
maal hi ld elk van hei, die gisteren Clara
Van Helden nog voor een moordenares had
den aangezien, het meisje voor een engel van
reinheid en onschuld.
Wat willen al die menschen van mij fluis
terde Koenraad.
Zij denken, dat ik voor u en voor de kleine
Emmy slecht geweest ben, lieve jongen, en
gjj moet hun ztggen, of dat waar is.
Neen, dat is niet waar, riep de knaap
met vuur uit, zich oprichtend.
Tante Clara is nooit slecht voor ons ge
weest, nooit.
Herinnert gjj u nog, Ko:nraad, wat gjj
eenigen tjjd geleden verteld hebt vroeg de
advocaat. Gjj zeidet, dat gjj wakker in uw
bed gelegen h dt, toen uw mama en tante
Clara twist met elkander hadden.
Ja, dat weet ik nog, antwoordde de
knaap; Mama was zeer boos op tante Clara.
Zjj dachten, dat ik sliep, maar ik was wak
ker en hield mjj alleen, of ik sliep, omdat ik
bang was voor maaa. Zjj was dien avond
zoo kwaad.
En gjj hebt nog wat anders op dien
avond gezien?
Ja, ik lag, hoe mama het glas greep,
waaruit tante Clara altjjd 's aconds dronk,en
daar iets in wierp; )k geloof^ dat het suiker
was.
Hebt ge wel goed gezien, mija jon-
gen
Ja, ik was overeind in bed gaan zitten.
de samenleving een heidensche levensop
vatting, waarvan hef ergste te vreezen
VBlt.
God verlosse ons vau deze moderne be
schaving
Z9 gaan heen. lu deFransche
Republiek makeu de Broeders derChtis-
teljjke scholen zich overal gereed tot
vertrek.
Wat baat het hun, of zjj al geprezen
worden door een deel der bevolking, wat
baat bet hun, of zjj al met tranen in de
oogen hunne inrichtingen verlaten, waarin
zjj de jeugd onderwezen hebben, waarin
/ij een opofferend leven geleid hebben.
Zjj moeten vertrekken, omdat han een
macht ontbreekt die bet satanisch geweld
kan keeren, dat is losgebroken tegen de
kloosterlingen, tegen da reügieusen in
het algemeen.
Zjj gaan heen, de Broedets der Chris-
te'gke scholen, en straks zjjn ze verge
ten, maar hun werk is Diet vergeefsch
geweest.
Toch is het hun gegaaD, zooals het
anderen zal gaan, die te veel ver
trouwen op eigen kracht in onzen neutra
len tjjd van schipperen, van haat en ver-
volging8zncht tegen de Roomsche Kerk.
We zjjn geen profeten, maar meeaen
toch te kannen en te mogen zeggen, dat
wat in Frankrjjk plaats heeft, elders na
volging zal vinden.
Wjj meenen, dat geen zoetsappige, maar
een kranige en waarheidlievende pers noo-
dig is, tegenover den wassenden stroom der
onverschilligheid van onzen tjjd.
Helaas, cDaraan wordt niet gedacht,
voordat de grond onder de voeten weg
zinkt, zooals deFransche religieusen jam-
merljjk onderbinden.
Men duidt het ons euvel, wanneer wjj
wjjzen op het te kort ia onze gelederen,
alsof wjj geen andere zending hebben te
vervullen dan die van volgelingen.
Z.H. Pi us X wees er onlaDgs weer
uitdrukkeljjk op, dat naast den Priester
de leek moet staan ter verdediging on
zer Moederkerk. Dat de Priester verplicht
is tot samenwerking, opdat met vereende
krachten het monster der godloccheuing
kan bestreden wordeD, en zij niet behoe
ven heen te gaan die wjj als opvooderB
en beschavers der kinderen van het volk
moeten hoogachten.
België.
Van bevriende hand ontvangen wjj
eeDi'ge gegevens over de tentoonstelling
te Luik:
Den 20en Mei 1.1. had de laatste ver
gadering der aandeelhouders plaats, en
kwam te berde:
De totale uitgaven der tentoonstelling
zjjn geraamd op frs. 10.000.000.
Opbrengst van de eerste series tom
bola geraamd op frs. 2 000.000
Van de later bjjgeko-
men series250.000
Plaatshnur 2.000.000
Concessies 2.500.000
Subsidie van de stad. 1.000.000
Kapitaal aandeelhouders 1.750.000
Om te balanceeren moe
ten de abonnementen en
entrée's opbrengen frs. 2.500.000
frs. 10.000.000
De laatste tentoonstelling Antwerpen
bracht opfrg. 2.100.000
Brussel in 1879 3.500.000
I waarin begrepen frs. 580.000 voor abon-
1 nementskaarteo.
j Dusseldorf Mk. 2.800.000.
Op 10 Juli overtreffen de entrée's vau
.Luik ver die van Antwerpen en Brussel
op dieu tjjd over hetzelfde aantal dagen
van exploitatie.
Op 30 Juni bedroegen da entrée's te
Luik frs. 0.850.000
In de le helft van Juli 0.548.500
Tante Clara zat weenend op haar ledikant,
mama stond voor haar, en toen deed ze de
suiker in het glas...
Ik geloof, dat wjj aan de verklaringen
van dit kind geen te groot gewicht mogen
hechten, meende de president ernstig. Bedenk
ook, mijnheer de verdediger, dat het een zoon
is, die zjjn moeder aanklaagt.
Mjjnheer de president, ik begrf'p uw
bezwaar, antwoordde de advocaat beleefd. Ik
wensch ook geen verder verhoor van het
kind, ik geloof, dat hetgeen het gezegd heeft
der rechtbank voldoende zal zjjn. Ik verzoek
alleen mevrouw Von Oldekammer nog eenige
vrag»n te stellen.
Op dit oogenblik trad kapitein Von Olde
kammer weder in de zaal. Da anders met
zulk eea zekerheid en voornaamheid optreden
de man was volkomen gebroken zjjn gelaat
was met een doodeljjke bleekheid overtogen,
zjj a oogen waren glansloos en hjj beefde over
het het geheele lichaam. Hij kon zich nati-
weljjks staande houden.
Mjjnheer de president 1 stamelde hjj,
mijn vrouw heeft bekend...
Ah I spreek, mijnheer Von Oldekam
mer 1
Mijn vrouw wil niet, dan ons zoontje
Koenraad wordt gehoord, ging de kapitein
haastig voort. Zjj wil een volmondige bekente
nis afleggen zjjbekentdat zjj schul
dig is...
De ongelukkige man moest zich aan een
stoel vastgrijpen om niet te vallen.
Een kreet van ontzetting klonk er door
Samen 1.398.500
waaronder frs. 500.000 aan abonnements
kaarten, zoodat op 1 Augustus de 2
millioen wel overtroffen zal zjjn en dan
komen nog de 2 beste maanden.
Zonder twjjfel krjjgen de aandeelhou
ders hun kapitaal terug -f- 3o/0 het res
tant wordt voor goede werken besteed.
De grootsche schenking van Koning
Leopold ter gelegenheid van het 75e
jaarfeest van Bslgië's onafhankelijkheid
j aan zjjn volk gedaan, zal eerlang eene
stichting op sociaal gebied doen ver< jjzen,
welke een bljjvend monument van 's Ko-
nings liefde voor zjjn volk zal worden.
Reeds zjjn er naar het heetbe
sprekingen geopend met de voormaonen
op het gebied van de sociale actie.
Zoodra het onderwerp van deze bespre
kingen een varteren vorm heeft gekre-
gen, zal bet door de pers gepubliceerd
worden.
Frankrijk.
Het is zeker, dat president L o u b e t
zich inde tweede helft van Februaria.s,
wanneer zjjn mandaat eindigt, niet her
kiesbaar zal stellen.
Aau den prefect van het departement
Diome, die hem zjjn leedwezen betuig
de met zjju heengaan, antwoordde hjj
«Mjjnheer de Prefect, gg beklaagt mjj
maar ik zie met bljjdschap den 18en
Februari naderen en zal gelukkig zjjn,
wanneer ik weer een gewoon eenvoudig
burger ben geworden.»
Deze bekentenis van een man als Lou-
b e t is wel verklaarbaar, wanneer men
weet, dat bjj liberaal-oonservatief, de laat
ste jaren allerlei diDgen heeft moeten
doen, dat hjj liever had gelaten.
Door het «b'.oo» tot president geko
zen, is hjj de gevangene van het «bloc»
geweest.
Met een aardig pensioentje, dat hem
de zaal; het publiek drong zoover moge
ljjk narr voren, er ontstond een wilde op;
winding.
Mjjnheer Von Oldekammer uw vrouw
haal uw vrouw I
Mjjn vrouw kan thans niet spreken, mjjn:
heer de president! Ik zal alles zeggen, wat zij
mjj heeft bekendalleen, breng mjjn zoon
wegmjjn ongelukkig kind
Hjj bedekte het gelaat met de handen en
steunde smarteljjk. Welk een vreeseljjk too-
neel had hjj zooëven beleefd! De wilde harts
tocht van zjjn vrouw was tot waanzin geste;
gen; zij had haar man, haar kinderen aangej
klaagd, en daarop was zjj krachteloos ineen
gezonken en had jammerend alles bekend,'
haar man smeekend naar de gerechtszaal te
snellen om te verhinderen, dat haar zoon
tegen haar, zjjn moeder, getuigde.
Ga, kapitein had dr. Middelwald gefluit;
terd. Ik bljjf bjj uw vrouwuw zoon mag
die vreeselijke schuld niet onwetend op zich
nemen om zjjn moeder als moordenares te
brandmerken.
En de ongelukkige man was heengesnold
om ten slotte nog <e laat te komen.
De president wenkte de gouvernante van
den kleinen Koenraad en deze leidde den
verschrikten knaap weg.
Wordt vervolgd.)
34.
