No. 6081
Donderdag 24 Augustus 1905.
3Öste Jaargang,
QagBlaó voor cftooró- en Suió-éCollanó.
Sociale Actie.
Misdaad uit jaloezie.
Rutland's èènige redding.
Buitenland.
ABONKBKNNTSPBIjriS
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overig» plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D ireoteur W. KÜPPER8.
BCBSAU St, Janflatrant Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PBUS DUB AD VBBTBBTWBB
Van 1—8 regels 80 Cents
Elke regel meer 71/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Boo/dagcnten voor het Buitenland Compagnie Génerale PublicitéElrangère
"aSitB HA WON agitate. G.L. DAVBESfCoJOHN., f.JOJSES Suoe. Parit 31 bisFaulourg Montmartre
IX.
De altjjd machtiger sprekende stem van
het onfeilbaar leeraarsambt, die geljjk de
donder Gods en het licht des hemels alle
hindernissen, gevaren en beproevingen
doordringt, overstemt thans mèèc dan ooit
het ijdel stemrumoer van pers, markt, aarde,
eenw, en wanneer de mond van een Paus,
van een weerloozen grjjsaard, een Leo,
P i u s op de hoogte vBn de Apostolische
rot3 spreekt om door Encyclieken het
leerende woord te midden van het gewar
en gewoel van den tjjd te laten klinken,
dan gaat en beeft door de moderne we
reld een grootsche schokEerbied en ge
hoorzaamheid eenerzjjds, hoon en haat
anderzijds, maar nergens, sedert laog niet
meer, onverschilligheid en minachting.
Leo had met zjjnen door God verhel
derden, scherpen blik den toestand van
de wereld overzien, de wonden gepeild,
waaraan deze leed en op het èènige ge
neesmiddel gewezen, dat alle kwalen kan
heelen.
De geest des ongeloofs, in verschillend
opzicht zich uitsprekend en in onderschei
den vorm zich hullendhet socialisme,
uiterste consekwentie van den geest der
omwenteling, dht waren de booze machten,
waartegen moest worden gekampt; zjj
vereenigden zich tegen deKerk en tegen
den Stoel van Petrus.
Leo's grootsche opvatting van den
wereldtoestand op het einde der negen
tiende eeuw sprak zich in de verschillende
Encyclieken op htt treffendst uit. De groote
vraagstukken, die onzen tjjd bewegen,
werden daario aangeroerd en met den
moed, welke het besef de Plaatsbekleeder
van den Heer der Kerk te zjjn allèèn kan
instorten, ook onder de oogen gezien.
Tegenover de afdwalingen des tjjds stel
de de Paus zjjne uitspraak tot hervorming
en herstel. Op de geheel eenige beteeke-
nis van het familie-leven, als grondzuil
van het Staats- en volksleven, heeft Paus
Leo de wereld gewezen; voor de heilig
heid van den eigendom kwam hg met ne-
op voor den eerbied der wetten pleitte bjj:
de onderwerping aan de door God gestel
de machten leerde hgbg slaakte de boeien
van de bloedende handen der slaven bg
wees den werkgever en den werkman op
hunne plichten en riep de hemelsche en
de aerdsche barmhartigheid in voor de
noodlijdenden en ellendigen.
Vooral kwam Leo op voorde rechten
FEUILLETON
35.
Vervolg.)
Uw zoon is vertrokken, kapitein zeide de
presidtnt nu. Gij kunt thans spreken 1
Mjjn vrouwzij moet in een vlaag van
verstandsverbijstering gehandeld hebben—haar
jaloez'e dreef haar er ,toezij deed het ver
gift in het glaszjj dacht, dat Clara van
Helden daaruit zou drinkenzjj wilde zich
op Clara wreken, omdat zij dacht, dat
Clara haar de liefde van de kinderen en zelfs
van hear man had ontroofd o, ik kan niet
verder spreken.... mijnheer de president, ik
ik kan niet meer
Hij viel op een stoel neer. Zjjn hoofd
en zijn armen hirgen slap bjj zijn lichaam
neer; al zijn energie en zijn kracht hadden
hem verlaten, hjj was een onmacht nabij.
Beantwoord mij nog één vraag, mijn
heer Von Oldekammer, zeide de president.
Heeft uw vrouw het zakja met vergift in de
kast van mejuffrouw Van Helden gelegd P
Ja.-
Mijnheer de president, klonk scherp en
der Troonbekleeders, voor de dragers van
het hoogste gezag iu alle landeu.
Zöö bestreed bij het liberalis me en het
socialisme; zoo toonde hg, dat de Katho
lieke Kerk eene kracht des behouds is
voor deze doodkranke eeuw eu tjjden.
Pi us X zet voort dat grootsche, de
wereld omvattende werk, en terwijl de
hervormingsstelsels der ongeloovigeD, de
atheïstische geneesmiddelen voor de kran
ke maatschappij, de stoutste materialisti
sche strevingen omvervallen, falen en
ijdel blgben, missen de verbandmiddelen
en de balsem, uit het Vaticaau herkom
stig, hunne uitwerking niet op de gekwets
te en zwaar gewonde maatschappij.
Zie, dat is de vooruitgang, door Chris
tus aan Zjjn woord beloofd, toen Hjj het
bjj een mostertzaadje vergeleek, dat een
boom wordt, zjjn twjjgen en takken boven
alle andare verheft en uitstrekt eu den
vogelen des hemels een gastvrjj dak
biedt.
Beschouw dezen boom der Kerk in öa-
ze dagen het begin der twintigste
eeuw zjjns levens en zeg, of dit beeld
geene werkelijkheid gewordea is, levend,
treffend, trek voor trek, punt voor punt.
Het zaadkorreltje, gezaaid door zwakke
handen op zulk esn harden grond, is tot
een boom gewassengezweept door de
stormen van dwaallaeringen, wetenschap
eu tjjd heeft deze boom een stam gekre
gen, die ia sterkte ea levenskracht ver
achter zich laat de c u 'ste reuzen der woa-
den, de eeuwige ceders der bergen, d. i.
de grootste naties, dan trots der wereld.
Alle volkersn en hunne geslachten heb
ben als de vogelen des Hemels daar voed
sel, bsscherming, schaduw en huisvesting
gevonden.
Hoe meer de bjjl van den mensch deze
plaat Gods treft, des te krachtiger en vol
ler van leven wordt bet Goddelgke in de
Kerk; hoe meer takken men van haar af
houwt, des te weeldeiiger schiet zjj uit.
Eu zöö ziet meD, hoe de zaadborrel
van het woord der Kerk tot een reuzen
stam gegroeid is, die de diepten des aard -
bols met wortelweefsels doorvlecht en zjjn
loofdak over de wereld uitstrekt.
P i u s X zet het grootsche, de wereld
omvattende werk van Paus Leo vooit.
Niet iu haastige gejaagdheid ea eene voort
varendheid die schaadt. Elke schrede voor
waarts op deu weg der sociale actie is een
duideljjk de stem van den officier van justi
tie, ik verzoek der rechtbank een bevel tot
onmiddellijks gevangenneming uit te vaardi
gen tegen kapitein Von Oldekammer, zijne
vrouw, Amalia Von Oldekammer en den dok
ter Middelwald.
ik ben onschuldigbjj mjjn eedbij
het leven van mjjn kind schreeuwde de kapi
tein uit.
—Dat zal het onderzoek uitwjjzen, antwoord
de de president. De rechtbank verleent
het gevraagde bevel tot gevangenneming en
gelast tevens de onmiddellijke invrijheidstel
ling van mejuffrouw Van Helden en Johan
Penkert..
Op de tribune maakte men feekenen van
goedkeuring, zoodat de president met schérpe
woorden stilte verzoeken moest. Juist wilde
hjj de zitting sluiten, toen een gerechtsdienaar
in de grootste opwinding de zaal binnen
stormde.
Mjjnheer de president—mevrouw Von
Oldekammer
Zwj'g beval de president. Wanneer gjj
mij iets hebt mede te deelen, spreek dan tot
mij alleen.
De gerechtsdienaar trad op den president
toe en fluisterde hem eenige woorden in 't
oor, die hem bljjkbaar deden schrikken. Zgn
gelaat werd bleek en hij richtte zich ernstig
op met de woordeD.
—Ik sluit de zitting. De gerechtsdienaar
deelt mjj mede, dat mevrouw Von Oldekam
mer door een aanval ran zenuwberoerte is
getroffen en plotseling gestorven is. Dokter
stap vooruit in het welzgu der maatschap
pij eu heeft bljjvende waarde voor het werk
der opruiming van de nog voortbestaande
wanhoudingen.
Kleine kindereD, die met vuur spelen,
worden bestraft, maar groote menschen,
die een gansche natie als speelbal gebrui
ken, moet meD meesttgds ongemoeid laten
begaan.
Hst laatste doet Rusland.
Overwonuea als het is, de groote Go
liath, door het dwergje van Japan, bljjft
het eene bonding aannemen, zoo aanma
tigend, hooghartig, fier en trotscb, als
waren de nederlagen een verzinsel, de
schande eene leugen.
Als het goed gaat, breekt Rusland de
vredesonderhandelingen nog af om den oor
log met nieuwe woede voort te zetleD,
En dan? Eerherstel oftotale on-
De wereld heeft meer van zulke his
tories beleefd. Denk slechts aan het op
permachtige Romeinsche Rjjk, dat heer
schappij voerde over den eardbol en door
zjjn onbevredigbaren trots tot schier den
laatsten pilaar vernietigd werd.
Denk eens aan Napoleon I, den
trotschen Corsicaan en wereldveroveraar,
eu eau zjjn duizelingwekkenden en on-
herstelbaran val.
Rusland den oorlog voortzetten
Terwjjl de overmacht van Japan, zoo
ts land als ter zee, door geen oobevoor-
oordeelden meer betwjjfeld wordt en de
Russische troepen zelveD, ontmoedigd en
vernederd, naar hunne haardsteden verlan
gen terug te keeren.
Den oorlog voortzetten?
Terwjjl binnenlandsche beroeringen aan
de steunsels van den troon wroeten eu de
lang geknechte natie tegen de dragers des
gezigs de gebalde vuisten d elgt uit te
sfekeD.
Het Hof van Ozaar N i c o 1 a a s beeft
zjjne populariteit verbeurd; de vaderlands
liefde is tot onder nul gedaald en van
nationalen trots is geen spoor meer te
bekennen.
Hec volk in Rusland weet, dat de Rus
sische vaandels in het verre Oosten ge
schandvlekt zjjo, en geen holle frazen,
geea fijobedachte verzinsels zjjn meer bg
machtp, om deze ovedu giag van het volk
aan het waukelen te brengen.
Misschien ware het nog gelukt, de ver
lorene populariteit terug te winnen, de
Middelwald heeft zich verwjjderd en is ner
gens te vinden. Het publiek wordt aange
maand de zaal rustig e r ordeljjk te verlateu.
Maar dit verzoek en de pogingen tot het
beweren der orde door de gerechtsbeambten
waren vergesfsch. De verrassing en de schrik
waren te groot.
Eenige dames vielen in onmacht. Men riep,
men weende, men snikte, men drong ea
schoof heen en weer, men sprong over de
afsluiting van de tribune, men snelde door
de lange gaiig van het gebouw, naar de ka
mer, waar een moordenares zoo plotseling
gestorven was. en het duurde wel een halfuur
voor het gerechtsgebouw door het publiek
was ontruimd.
Vaa dokter Middelwald was geen spoor te
ontdekken. Vermoedelijk had hjj. zoodra hjj
gezien had. dat zjjn medeplichtige den geest
had gegeven, de kamer verlaten door een
raam, «fat uitzicht gaf op de binnenplaats
van het gerechtsgebouw, van waar hij gemak-
kcljjk de straat had kunnen bereiken, Do.r
den a.ndrang »an het publiek waren de rechts-
beambten te veel in beslag genomen om da-
deljjk aan zjjn vervolging te kunnen denken,
en waarschjjnljjk had hjj nu al een te groe
ten voorsprong bekomen om hem nog in te
kunnen halen.
Intusschen hadden de rechters en de officier van
justitie zich naar de kamer begeven, waarin het
ljjk van mevrouw Von Oldekammer fag. De Ka
pitein volgdede heeren werktuigljjk en zoodra
hjj binneuget eden was zonk hjj op een stoel
ondersteunde de a-men op zjjn knieën., verborg
vaderlandsliefde te doen herleven en den
nationalen trots wederom op te wekken,
indien Czaar Nicolaas en zjjn Hof
met meer bekwamen spoed en jjver de
hervormingsplannen hadden doorgevoerd-
Zelfs al ware het maar half werk, dan
nog zon er ten minste, van de zjjde der
Overheid, een bewjjs geleverd zjjn van
goeden wil en hart voor het volk.
Nu dat niet is geschied, bljjven de on
derdanen koud voor de bezoedeling der
vaderlandsche vlag en heeft de Orerbeid
in hen een even geduchten vjjand en te
genstander te vreezen, als den onversaag-
den Japannees.
Zöö staan de zaken in het onmeteljjke
Czarenrjjk. Er is niet vèèl noodlg om een
binnenlaudschen oorlog te doen ontbran
den tegen de hooghartige en eigenzinnige
Overheid.
Rusland had, in deze Ijjden van be
roering, een man op den troon noodig
met een helderen geest, een jjzeren wil
en heldhaftigen moed als b.v. een W i 1-
helm II vau Daitschland.
Dan ware er geen binnenlandsche twee
spalt uitgebroken, maar zou de hoogste
drager van het gezag, zonder zich door
familie en hofbeambten te laten intimi-
deeren, met en voor het frODt des volk
beraadslaagd hebben, om tot doelmatige
en waarljjk gezonde hervorming van het
Regeeringsstelsel te geraken.
Czaar Nicolaas heeft getoond niet
ervaren genoeg te zjjn voor de hooge macht
die hg bekleedt, de kroon is voor hem te
drukkend, de soepter te zwaar.
Wil het Huis Romanoff bljjven
regeeren, dan is een kundiger opperhoofd,
een moediger telg noodig, dan de thans
gekroonde.
Afstand van den troon ware Czaar N i-
c o 1 a a s te raden.
Onder de vele grootvorsten schuilt mo-
geljjk wel een man, die de teugels van
het Staatsbestuur waardig is, totdat de
jeugdige manneljjke telg uit den keizer-
ljjken echt ze uit diens handen zal kan
nen overnemen.
Frankrijk.
De minister B i e n v e n u e-M a r t i n
heeft te Auxerre een rede gehouden aan
een feestmaal van oud-strgdersvan 1870.
Bjj wees er op, dat de Vaderlandsliefde
in Frankrjjk niet is verstompt, dat geen
jonge Franschman zon ontbreken, iudien
het noodig was voor de verdediging des
het gelaat in de handen en bleef bewegingloos
zitten. De wereld scheen om hem te verzinken
het was, alsof hij een benauwden droom had,
alsof hjj de stemmen van de beambten uit de
verte hoorde.
Op een stoel lag ineengezonken het zielloos
overschot van mevrouw Von Oldekammer, het
hoofd diep op de borst gezonken. De aard-
sche rechter had hier geen taak meer te ver
richten.
De ongelukkige vrouw, wier hartstocht haar
tot een misdaad had aangezet en die door
een zonderlingen samenloop de moordenares
van haar eigen kind geworden was, was door
de opwinding der laatste oogeublikken ge
storven; in haar laatste ure zeker niet het
minst gekweld door de gedachte, dat haar
eigen kind haar aanklager geworden was.
XVIII.
Het was stil en behaagljjk in de kleine
woning van de oude mevrouw Penkert. De
ouderwetsche meubels, de donkere oude schil
derden van haar gestorven man en daartus-
schen de moderne studies van Johan, dat al
les ademde een weldadige rust, die een aan
gename, Valmeerende uitwerking had op het
zwaar geschokte gemoed van Clara. Wanneer
zij voor de oude vrouw nederknielde en het
hoofd in haar schoot verborg, wanneer zjj de
zachte handen van J ohm's moeder op haar
hoofd voelde rusten, wanneer zij de zachte
troostwoorden der oude vrouw vernam of in
haar goedige, medeljjdende oogen staarde,
Vaderlands en voor de nationale eer in de
bres te springen.
Niet alleen gold het den Vaderlandschen
bodem te verdedigen, maar ook den van
vorige geslachten geërfden roem en de
ideeën van rechtvaardigheid, broederschap,
vrjjheid en geljjkheid.
De minister eindigde:
«Wjj willen vredelievend zjjn, want de
vrede is de voorwaarde van den vooruit
gang, maar wjj willen ons gereed houden,
als het noodig is, het erfdeel van Frank
rgk te verdedigen.».
Van deze vredelievendheid en deze ver
dediging van het erfdeel van Frankrgk ge
tuigen de «roemvolle» daden van een
Wa 1 deck-Ronssean, Combes en
R o u v i e r.
Rusland.
De dagbladen van Warschau hebben
bjj middel van bjjzondera editieshetKei-
zerljjk manifest 07er de nationale verte
genwoordiging afgekondigd.
Bet feit, dat Polen heel en al uitge
sloten is en geen deel zal mogen nemen
aan de verkiezingen, zoolang er geene bjj-
zondere bepalingen voor de Polen vast
gesteld zjjo, heeft het volk verbitterd.
In plaats, dat de woelingen in Polen
zullen afnemen, zullen zjj erger worden,
en de socialisten, die daar, zooals elders,
ia troebel water visschen, kondigen reeds
protestmeetingen aan.
Italië.
Eau brief door Z. H. Pins X, onlangs
uitgevaardigd, heeft veel sensatie ver
wekt.
Door dezen toch worden alle Bisschop
pen verplicht, de candidaten voor het
Priesterschap een examen te doen onder
gaan voor de H.B. Wjjdingen.
Sinds onheugeljjke tgden waren de
kloosterorden door een voorrecht, haar door
het Concilie van Trente toegestaan, van
deze verplichting ontslagen.
De vrede.
De heer Rooser eld t, president der
Vereenigde Staten, Iaat geen poging on
beproefd om de vredesonderhandelaren,
Russen en Japanners, bjj elkander te hou
den.
Hjj doet inderdaad al wat mogeljjk is
om te voorkomen, dat de oorlog wordt
voortgezet en beeft koning E d u a r d
van Engeland en keizer Wilhelm van
Daitschland verzocht bun invloed te wil
len gebruiken om met hem mede te wer
ken ten vootdeele van den vrede.
In Japan is het volk tameljjk onver
schillig, of de vrede al of niet tot stand
komt. De Japanners wachten kalm den
uitslag van de onderhandelingen te Ports-
month af, overtuigd, te hebben toegege
ven wat kau. Alles hangt af van den
Czaar, en niet van den Mikado.
Wjj vertrouwen, dat men te St. Pe-
dan kwam er een gevoel van veiligheid in
haar hart, dat haar herinnerde aan den tjjd,
dat zjj als klein kind aan moeders schoot
neerzat.
In stille teruggetrokkenheid bracht zjj de
eerste digen en weken dooi. De indrukken
der laatste maanden waren te vreeseljjk ge
weest; te veel herinnerde zij zich nog van
het ontzettende drama, dat was afgespeeld, dan
dat zjj^haar vroegere opgewektheid na leeds
zon teruggekregen hebben. Er lag een somber
gevoel in hsar hart.
Zjj kon niet gelooven, dat er voor haar nog
eenmaal levensvreugde en levensmoed zouden
bestaan zjj kon niet aannemen, dat ook in
haar bestaan de zon des geluks nog eenmaal
voor haar zon glansen. Zjj vreesde het leven
en de menschen,en zelfs van Johan hield zjj
zich verre.
Haar ziel verlangde slechts naar rast, naar
stille eenzaamheid.
Laat haar eenigen tjjd in alle stilte
uitrusten, mjjn zoon, antwoordde mevrouw
Penkert, toen Johan zich bjj haar beklaagde,
dat Clara de vroegere lielde voor en het
vroegere vertrouwen in hem scheen verloren
te hebben.
—De wonden, welke in haar hart geslagen
zjjn, zullen door den tj'd genezen.
(Wordt vervolgd.)
mil
