No. 6085
Dinsdag 29 Augustus 1905.
.1
30ste Jaargang,
®ag6laó
voor
cTCooró- en S/uió-vCoUanó.
aghte ma kok agitate.
De Katholieken in
Noorwegen.
Raymond's wraak.
Buitenland
Per 8 maanden Toor Haarlem
Voor de overig* plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nnmmers
Dit blad verschijnt dagelijktbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re daoten r-D ireotenr W. KÜPPERS.
BUREAU St, Janaatraat Haarlem
t 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer 7i/# r
Groote lettere worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant,
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublicitéEtrangère
Q.L. DATJBE 8f Co JOHN., F. JONES Suee. Parte BlbieFaubourg Montmartre.
Onder dezen titel geelt Nurks in
«Limburg» eene beschouwing over den
toestand der Katholieken van Noorwegen
in vergeljjking met die van ons laod.
fijj schrjjtt, dat zjj weldra genoodzaakt
zullen zijn hit woord «verwondeiing»
uit ons woordenboek te schrappen, om*
dat niets meer is of bestaat, dat ver
wondering kan baren, zei me dezer dagen
mjja vriend, die ook een weinig aan po
litiek doat.
Kjjk nn eens, alles ziet om naar bond
genootschappen geen enkel Rjjk ver
trouwt meer op eigen kracht't Ijjkt
wel of niemand meer op eigen beenen
kan staan.
Volgens al die aanstalten moet
het groote gevaar wel zeer nabjj zjjn.
Maar in 't hooge Noorden scbjjct
men de zaak gansch anders en geheel
luchthartig op te nemen.
Daar hibt gjj de tweelingbroeders Noor
wegen en Zweden, die met Denemarken
door natuur en zee Blvooreen uitnemend
bondgenootschap zjjn aangewezen, die
met hon drieën in een bond geklonken
waarljjk een brokje in de pap te brok
ken hebben, die leven daar mokkend
naast malkander.
Die drie Rjjken zjjn in vorige eeuwen
meermalen vereenigd geweest, maar 't
was een familie van afgunstige broeders.
In de jongste eenw stond Zweden en
Noorwegen nog onder éénen vorstein-
deljjk kregen zij ruzie om een bord erw
tensoep met consulaatkruid gemaakt, 't
Ging hier niet als tnsschen Ezau en Ja
cob, wel andersom. Noorwegen wilde de
soep hebben en Zweden wilde ze niet
Om alle verdere ruzie te voorkomeD,
scheiden de twee broedersPapa Koning
leed wel daaronder, maar onde lui zjjn
gewoon veel leed van hunne kinderen
te verdragen.
De Noren zjjn echter niet zoo onve -
drageljjk, als men uit deze kibbelpartjj
zou opmaken-
Ik wil er eens een woordje over zeg
gen de een of andere lezer zal daarin
wel eenige voldoening vinden, omdat in
dat Rjjk een Limbnrgsche priester u t
Scbimmert het zware ambt van missio
naris vervult.
In Noorwegen bestaat nog eene Staats
kerk en deze is de Piotestantsche.
PEDlLLEIOlf
Vervolg.)
Heb dank voor dat gezegde, ouwe jongen,
sprak hjj. Eigen gebreken maken iemand
menscheljjker, fn een zondaar kan de zonden
van onderen begrjjpm en er meeljj mee hebben
Doch er valt geen tjjd te verliezen.
Ik zie de dood al naderen, en ik mag
niet vetrekken, zonder dat mjjn werk is af
gedaan.
Trevor hield een veldflesch met brandewjjn
aan de lippen van zijn makker.
Begin dan maar, zeide hij. Dallas zwee.
een oogenblik, en begon dan gejaagd te spre
ken
't Is ongeveer twintig jaar geleden, dat ik-
woonde te Thornton in Northshire.
Trevor kreeg eensklaps een schok en keek
verwonderd naar den stervenden man.
Da» mjjn familie, aldus vervolgde hjj, ten
naastenbij altemaal overleed, terwjjl ik nog
jong was en zonder eenig toezicht ging ik
spoedig den verkeerden weg op.
Ik bekleedde een betrekking aan een
bank te Thornton, en op hetzelfde kantoor
was een arme drommel genaamd Raymond
Een Staatskerk is altijl een min of meer
lastige, 8)me zelfs hatelgke inrichting
voor andere gezindheden; dit ziet men aan
de toestanden in Rusland; al wie niet tot
de Staatskerk behoort, heeft last er zich
doorheen te worstelen.
Ia Noo wegen is de toestand van Ka
tholieken en andersdenkenden oneindig
veel gunstiger.
De Katholieken gen'eten daar veel vrjj-
heid, in eenige gevallen nog meer dan
wjj in Nederland.
't Is Jammer, dat die Katholieken bjj
hun groote vrjjheid niet wet meer centen
hebben, die vooral in een missieland als
Noorwegen hoog noodig zjjn.
Laat ik nu eens wat zeggen over die
vrjjheid in dat Piotestantsch land..
De Staat bemoeit zich met alle benoe
mingen in de Protestantsche kerkmaar
hjj laat de Katholieken hierin geheel vrjj;
de Paus kan tot Bisschop benoemen wie
hjj wil, de Bisschop kan tot Pastoor be
noemen wie hjj wilde Stsat trekt zich
hiervan niets aan.
Voor alle Katholieken van zjjue paro
chie is de pastoor ook ambtenaar van den
burgerljjkeu stand; bet huweljjk voor hem
voltrokken wordt door deu Staaf als
wettig erkend, zoodat geen burgerljjk hu
weljjk behoeft plaats te hebben.
Dit zouden wjj Nederlanders den
Noren nog kunnen benjjden met onze
stomme wetsbepalingen omtrent de ker-
keljjke huwelijksplechtigheid, waarmede
een drjjver onlaags weder eenen Deken
in den ambaras zette.
De Katholieken in Noorwegen zjjn
vrjj van alle belastingen tot onderhoud
van di Staatskerk en de Protestantsche
scholen.
Ia tegenstelling. Wjj hebben geene
Staatskerk, en toch moeten de belastingen
der Katholieken mededienen om den do-
mines eene behoorljjke bezoldigiug te ver-
schaffen, terwjjl van den afval aan den
Katholieken priester ee:i aalmoes wordt
uitgereikt. Wjj hebben een halve eeuw
lang een goddelooze school moeten on
derhouden, en daarbjj nog uitsluitend uit
eigen beu;s het chriffeljjk onderwjjs moe
tan betalen. Dit is, Godda ib na veran
derd.
De Bisschop is in Noorwegen het eenige
hoofd, de eenige inspecteur en de eenige
wetgever voor zjjne scholen.
Zoover hebben wjj het in Neder
land nog niet gebrachtde Staat boudt
nog altjjd een oog op den keukenpot
odzt echolen.
Mannington, en een andere man, die Robert
Winsley heette.
Het gelaat van Trevor werd bleek van
ontroerirg en hij leefde zoo, dat bjj nauwe
lijks het hoofd van den ander koi vasthou
den. Gedurende eenige oogenblikken keek
hjj het gelaat van den stenende met spanning
aan.
Hemelt Lamson, kreet hjj bjj zich zeiven.
Mannington, vervolgde Dallas, te zwak om
op de ontroering van zjjn kameraad te letten,
was een door en door richtsohapen, vrooljjke
jongen, dien iedereen graag moeht ljjden en
zijn boezemvriend was Winsley.
Gelijk ik je alreeds gezegd heb, deed ik
eens een misstap, ik maakte dien spoedig
weer goed, nochtans niet, zonder dat Wins
ley het ontdekte,
Van dat oogenblik w;.s ik zjjn slaaf, vloek
over hem, en hjj dwong mij opnieuw in
moeiljjkheden te wikkelen, opdat ik meer in
zjjn macht zou zjjn.
Weldra bespeurde ilr, dat ik daarbg zijn
medeplichtige zou zijn. Ik trachtte daaraan te
ontsnappen, maar hjj had mjj te zeer in zijn
macht, en hjj dreef zjjn ontwerp door.
De tjjd is te kort, om in bijzonderheden te
treden.
Het zij voldoende te zeggen, dat door wis
sels van onze klanten na te maken en ze
zelf te innen, of juister gezegd, ze Manning
ton te laten uitbetalen, er ontzettend bedrog
gepleegd werd.
Ten leste werd dit ontdekt, en de boeken
van Mannington waren niet in orde. leder-
De openbare uitoefening van den Ka
tholieken godsdienst is nitt alleen ei
kend, maar wordt bovendien nog be
schermd.
Als b.v. op H. Sacramentsdag de Ka
tholieke processie trekt door de straten
der hoofdstad Chmtiaoia, dan wordt zjj
begeleid door politie-ageuten in groote
tenue en dan beleeft men het schouw
spel, dat zelfs de Protestanten bloemen
strooien op de straat waarover de Pries
ter trekt met het Allerheiligste.
En als bjj ons in Limbnrg een
Deken met zjjn kerkbestuur z ch tot de
Regeering wendden om verandering in
den processieweg wegens gewichtige re
denen, dan kregen zjj van minister K u y-
p e r bescheid «dat zulks tegen de grond
wet streed». Werkeljjk, ons dies baar va
derland was onder minister Kuyper
dikwjjls in groot gevaar door de Room-
?che stoutigheden
Nu is in Noorwegen wel gebrek aan
centen, omdat de Katholieke psieBtsis
geen tractement ontvangen van den
Staa'.
Maar wis weet, of dit ook niet te
eeniger tjjd kan gebeuren wegens de
go de geziudbeid van Regeeiiog en volk.
In bet vrjje Nederland, waar ook nog
al aa'dig wordt omgesprongea met het
geld der belastingb-talere, zooals geble
ken is uit de openbaringen omtrent de
handelingen der Rekenkamer, in dat vrjje
Nederland bljjft usantie altjjd usantie
en traditie.
Alt een klein dorp van zevenhonderd
zielen met eenen pastoor alleen, door
aanleg van fabrieken en mjjnen aangroeit
tot een Katholiek zielental van bjjoa
drieduizend, en als dan pastoor en kerk
meesters zich tot driemaal toe aan de
RegeerLg wenden om de aalmoes van
236 galden als tractement voor een ka
pelaan, die absoluut noodig is,dan krjjgen
pastoor en kerkbestuur van een Neder-
landschen Minister ten antwoord, dat
het verstrekken van dat tractement te
gen de usantiëu is.
Kjjk, lezer, daar hebt gjj het verschil
tus3chen het Protestansch Noorwegen
met zjjn Protestantsche Staatskerk en
ons Nederland zolder Staatska» k, waar
de wfzenljjke Protestanten nauweljjks de
helft der bevolking uitmaken.
Amerika.
De vredesonderhandelingen vlotten niet
naar wensch.
een wees hem aan als de schuldige en Wins
ley bad met duivelach'ige sluwheid een net
vau bewijzen om hem gewezen, wasrtegen niets
in te brengen was.
Ik zweer j», Trevor, dat ik, vóór het ont
dekt werd, niet hst minste vermoedev had,
dat Wiusley voornemens was om Manning on
tot zondeneok te maken; anders zou niets in
staat geweest ziju mjj te dwingen hem te
helpen»
Toen het gerecht^ jjk onderzoek was afge-
loopen, begat ik mij tot hem en schold h m
de huid vol, maar niets koa hem bewegen en
hjj wees mjj met nadruk er op, dat mjjn vrouw
gevaarljjk ziek lag en dat, als de schande ook
mij trof, de schok haar zou di oden.
Bij weigerde ook om een vinger uit te
steken, tsn einde Mannington t» redden,want
zeide hij, wij zouden niet eerder gerust kun
nen zjjo, voor en aleer een zeker iemand ver
oordeeld was.
Ik aarz-lde en zweeg, en van dien dag
af heb ik een allerellendigst leven geleid.
De stervende hield een oogenblik op met
spreken, terwjjl Trevor ledematen a's het
ware verlamd waren door een onbeschrjjfeljjke
ontroering.
Met bevende hand goot hij nogmaals zjjn
makker eenige druppels van den opwekken-
den drank in den mond.
Kort daarop, vervolgde hij met zwakke stem,
werd ik zelf gevangen genomen als beschul
digd van medeplichtigheid. Juist op't oogen
blik van mgn veroordeeling, beloofde Winsley
bewjjzen bjj te brengen, om mjj te redden,
Da Heer Witte moet aan een corres
pondent van de Frankfurter Zeitung be
richt hebben, dat de toeeland nog geenerlei
verandering heeft ondergaan. Ailes hangt
af van de uiterste concessies van Japan.
Volgens eene depsche nit Portsmouth
heeft Witte in een ander interview ver
klaard, dat alle antwoorden, welke hjj
uit St-Petersbu *g op de gedaue voorstellen
ontvangt, hierop neer komen «Geen duim
gronde of geen kopeck
Meu kan dan ook niet ande s, dan het
geduld van Japan bewonderen tegenover
de brutaliteit van het halfverslagene Rus
land.
Japan heeft weinig belaog bjj het al dan
niet slagen van de vredesonderhandelin
gen, terwjjl daarvan voor Raslaud zoo
onnoembaar veel afhangt.
Japan is beter uitgerast dan ooit te
voren en zal, volgens menscheljjke bere
kening, bjj hervatting van de vjjande-
ljjkheden nieuwe oorlogslauweren pluk
ken.
Eane interveutie «au president Roose
velt achten wjj allerminst gawenscbt, uit
hoofde van 's heeren Roose>elte sympa
thieën voor Rusland, ten einde de over-
heertching van het gele ras in Oost-Azië
te beletten.
Interventie zoa moeten komen van eene
neutrale-mogendheid.
Rusland.
Maxime Gorki, van wien er ge
rechten liepen, dat hjj nit Rusland ge-
vlocht was heeft volstrekt niet zjjn
vaderland verlaten. Vrijdagavond woonde
hij persoonljjk de opvoering van zjjn
nieuw treurspel«De Kinderen van de
Zon» bjj. Trots de gewaagde strekking
van het sensatiestuk is het drama niet
door de ceusuur veroordeeld; deze be
schouwde het zjker als een middel om
wat afleiding te bezorgen. Er vielen on
geregeldheden nocb betoogingen voor. Het
drama ooget'e uitbundige bijvalskreten in.
De Nasclia-Jizn van St. Petersburg
zegt uit wèl-icg lichte bron te weten, dat
er in de Regeeringskringen een ontwerp
wordt voorbereid tot oprichting van een
ministerieel Kabinet met een minister
president aan het hoofd.
De Commissie der Zemstwo's, die
belast is met de samenstelling van een
bes'ist vrjjzinnig ontwerp van constitutie
zal 29 dezer (dus morgen) hare werk
zaamheden hervatten. Men moet den moed
eu de volharding van deze commissie be
wonderen. Daardoor geraakt men tot over
winningen, echter niat zonder groote offers.
Frankrijk.
De kwestie tusschen Frankrjjk en Ma-
rocco gerezen, over de inhechtenisne
ming van den Algerj-'n El M i 1 i a n i,
is nog st eds niet opgelost.
De Matin verneemt, dat de Fracsche
gezant Saint René Taillandie r
de opdracht kreeg van de regeering de
maar bewaarde terzelfder tjjd het st lzwjjgen
omtrent den tnes'and injjner vrouw.
Doch de fielt, de slang, bedroog mjj weer,
en ik werd veroordeeld tot tien jarea dwang
arbeid. Ik wist, dat het eenige wat mjjn vrouw
in 't leven kon houden zou zjjn, te weten dat
ik onschuldig was, en daarom dan ook be
waarde ik 't stilzwjjgen.
Maar, en hier begaf hem zjjne stem, toen
ik los kwam, was mjjn vrouw gestorven. Wins
ley was deelgenoot in de bank, hjj bracht er
het geld in, dat hjj verdonkermaand en zich
toegëeigend bad, trouwde met de beminde van
Mannington en was nu de aanzienljjkste but'
ger van Thornton.
O, torn begon ik te herleven 1
Ik had een reden om te leven. Ik wilde
mjj wreken, maar om dat te kunnen doen,
moest ik geld hebnen.
Zoo kwam ik hier op de goudvelden ver
zeild, steeds de gedachte aan wraak koeste
rend, er» wetende, dat Winsley mjj dood
waande, want ik had een berichtje van mjjn
overljjden in de couranten laten zetten, en nu
nu lig ik op sterven.
Ik had geld noodig.; nu heb ik het, maar
ik moet aan jou mjjn taak overlateD.
Mijn eenige, innige hoop is dien ODgeluk-
kigen Mannington schadeloos te stellen voor
z over mjj dat mogeljjk is en om Winsley
recht te doen geschieden.
W.l je daar oor je best doen. Trevor?
Gedurende een oogenblik zwegen beiden.
O, ik zou in staat zjjn den dood kalm in
invrjjhsidstelling van El Miliauni
binnen 48 aar te eischen, en tevens be
taling f ener schadeloosstelling te verlan
gen. Indien deze eischen door den Makh-
Z8n worden geweigerd, zal de Fransche
legatie Fez verlaten.
De bedoelde eisch kon den Saltan
Woensdag overhandigd zjjn.
Het antwoord is nog niet bekend. Er
zjjn minstens vijf dagen noodig om het
van Fez naar Tanger te brengen.
De Regeering te Parjjs is voornemens
ditmaal den Sultan ongezouten haar on
tevredenheid te doen gevoelen. Roavier
overweegt een militair optreden, van Al
giers uitreeds is generaal L y a u t e y
de commandant der Fransche troepen
aangewezen, die van de Algiersche gren
zen naar Fez zullen oprnkken. De ge
neraal, die met verlof te Vichy was,
werd Donderdag telegraphisch naar Pa
rjjs ontboden, voor een onderhoud met
Roavier.
Het Journal meldt, dat de Regeering,
voor zjj tot militaire maatregelen over
gaat, een vlootdemonstratie aan de Ma-
roccaansche kast wil doen houden.
De Dait8cne regeering schjjot voorne
mens, officieel ter ondersteuning van den
Franschen eisch op te treden. Hierdoor
kan Daitschlaod het beste bewjjs leveren
dat het ondanks de Marroccaansche
kwestie de Fransche belangen in Marroc-
co krachtig wil steunen.
Oostenrijk.
Het corni'é van voorbereiding voor het
aanstaande Katholieken-congres beeft een
adres gericht aan ZH. den Paus, waarin
het er op wjjst dat reeds verschillende
jaren zija heengegaan over het laatste
Oostenrijksche Katholieken congres en dat
in da laatste tjjden vooral dringend de
behoefte wordt gevoeld om de Katholieke
krachteo nauwer ssam te spannen roor
de Katholieke actie.
Gewagend van het woord des Zalig
makers aan Jeruzalem:'«Er zullen dagen
over u komen, waarop uwe vganden u
van alle kanten zullen belagen en in be
nauwing brengeD,» wjjst het Comité op
den strjjd, die zoowel in 't geheim als
in hef openbaar tegen de Kerk van alle
zjjden losbreekt.
In de ontwikkelde standen worlt reeds
sinds geruimen tjjd een noodlottige pro
paganda gepredikt onder bet Los van
Rome-devies, terwjjl in de lagere standen
de socialisten hunne verwoestingen aan
richten.
De smaad die door sommige bladen
aan het H. Sacrament wordt aangedaan
is ongehoordhet Christelijk huweljjk
wordt in zjjn principieel wezen aange
tast; onlangs heeft zich, onder de bena
ming van «vrjje school» eene bende
saamgerot, die het gemeend heeft op de
jeugd; de vrjjheid van het woord wordt
misbruikt om de Kerk te bekampen, en
de Bamenrotting van alle krachten tegen
den godsdienst wordt alom krachtiger.
de oogen te zien, als ik maat wist, dat die
arme Mannington mjj vergaf, ging hjj met
gebroken stem voort, ik zeg je, Trevor, dat
zweer ik.
Ik heb mjjn eigen straf nooit zoo zwaar
gevoeld, als ik bet onrecht voelde, dat hem
is aangedaan. Ik heb nooit zoo sterk de be
hoefte gevoeld mjj te wreken dan wel hem.
Trevor was opgestaan en liep gsja*gd de
kleine ruimte in de tent op en neer, met
saamgeknepen banden, waarvan de nagels diep
in zjjn vltesch drongen.
Er heerschte eene dolle dwarreling in zjjn
geest, de duivel der woede en wraak zetel
de in zijn hart ea zjjn geheele ziel was
als het ware een slagveld van duizenden
driften.
De andere rees pjjnljjk overeind en oogde
hem na.
Trevor, riep hij zwakjes, je zult me toch
niet teleurstellen hé Ik zie, dat je me ver*
acht, maar daar wil ik Diet op letten ik
heb het verd end als je slechts wilt doen,
wat ik je vraag. Hjj viel wederom achterover
in zjjn kussens.
O, jammerde hjj, als die ongelukkige
Mannington mjj maar konde vergeveD, dan
zou mjj de dood niet kunnen schelen, die
met' snelle schreden nadert.
Wordt vervolgd.)
I1ÏT.
ABOHHEMEBTSPBIJ»
FEUS DEB ADVBBTBKTIEK.
