No. 6107
Zaterdag 13 September 1905.
30ste Jaargang,
Q)ag6laó voor cfiooró- on
BERICHT.
Z. H. Pin X.
Om Mijnentwil.
Buitenland,
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Zij, die zich nu reeds als abonné
op de «NIEUWE HAARLEM-
SCHE COURANT» of het ZON
DAGSBLAD opgeven, ontvangen
he tot 1 Octobera.s. verschijnende
hummers GRATIS.
Duitschland.
Frankrijk.
Italië.
zÜn
Onschuldig veroordeelden.
ABOWNEMSJNTSPBIJB
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het bnitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur-Directeur W. KOPPERS.
BUREAU St. Jansstraat Haarlem
PKLÏ8 DUB ADVBRTBNÏIHN.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 7l/j
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant
Hoofdagenten voor het Buitenland Compagnie Génerale PublicitéEtrangère
"ïaiTB MA BON AGITATE. G.L. DA DBE Co J OJSN., F. JONES Sueo. Parit ülbisFaubourg Montmartre.
Het is twee jaar geleden, dat Z. H.
Pi us X den H. Stoel bsklom, en sedert
Benige dagen is de H. Vader das het der-
he jaar van zgn Pontificaat ingegaaD.
Geljjk al zjjn Voorgangers heeft ook
deze Paus blootgestaan aan heftige aan
vallen van de vijanden der Roomsche Kerk.
Maar deze aanvallen hebben noch den
moed verzwakt, noch de bovennatuurlijke
kalmte verstoord van Z. H., die, steunend
°p de Voorzienigheid zich van de toe
komst verzekerd houdt.
Noch de Kerkvervolging ia de Fran-
Bche Republiek, die in de laatste twee
jaren in heftigheid is toegenomen, noch
de listige en geheime lagen der Vrijmet
selarij, hebben de gedragsljja van den
H. Vader kunnen breken of wijzigen.
Hjj, de gevangene van bet Vaticaan,
bljjft de traditie der Pausen getrouw, en
wat de groote L e oXlll, gedurende zijne
lange en roemvolle regeering, niet mocht
voleindigen, wordt door Z. H. P i u s X,
den gewezen en veelgeliefden Patriarch
van Venetië, voortgezet met kalmte en
waardigheid.
In den loop van zjjn twefjarig Ponti
ficaat, heeft de H. Vader twee groote
feiten gesteld, die de logische ontwikke
ling van het werk, dat Hg heeft op zich
genomen te voltooien, bevorderden.
Het zjjnde Encyclieken tot de Bis
schoppen van geheel de wereld over het
godsdienstonderricht en de Encycliek tot
de Bisschoppen van Italië over de Ka
tholieke Sociale Actie.
Dit laatste document, gericht tot de
Bisschoppen van een enkel volk, is eene
les voor alle natiën.
«Alles herstellen in Christus», ziedaar
's Pausen leuze.
Maar van de hoogten van het Vaticaan
heeft de Paus met zjjn blik, die geheel
de wereld overschouwt, den treurigen
toestand overzien, waarin de volkeren zich
bevinden in zake de leerstellingen en de
geboden, door Christus der menschheid
voorgehouden.
FEUILLETON
4.
Vervólg
De Steinhausens zijn altijd uitmuntende
soldaten en knappe koppen geweest, ik ken
hun he elen stamboom van buiten, by is zeer
interessant, de voornaamste geslachten des lands
zjjn met hen verwant.
En Steinhausen, Ernst Eugen, is met
eene giavin von Neumark, zjjn bro' der zelfs
met eene vorstin van Dosberg getrouwd ge
weest.
En wat heeft nu de heer in kwestie
Die heeft, vervolgde de oude aristocrati
sche dame heel ernstig en zonder een zweem
van verlegenheid, de allergunstigste uitzichten
voor de toekomst.
Mijn oude vriend, de overste van Hes,
zegt, Steinhausen h eft allen aanleg om ge
neraal te worden het duurt niet lang meer,
of hij wordt bjj den generalen staf ingelijfd.
Hjj is arm, maar dat heeft niets te beteekenen,
hjj is zeker van eene goede carrière. Bov.n-
dien een flinke, nette man met de beste manieren
een gezellige prater en een uitstekend danser
—maakt schoone verzen, is algemeen bemind
De Paus wil alles herstellen in Christus,
maar rondom zich ziet Hjj verblinde en
bedrogen volken voortsnellen naar den
afgrond der dwaling.
Geen wonder, dat Z. H. P i u s X
zich in Zjjne eerste Encyblieken lot de
Bisschoppen heeft gericht, en tegeljjker-
tjjd da geesteljjkheid voorschreef het
Evangelie te verkondigen aan de ge-
loovigen.
Verder deed de H. Vader een beroep
op de geloovig^n om uit te trekken op
de verovering des volks.
Beide Encyclieken vallen elkander aan
en learen hetgeen plicht is tegenover de
wereldbeschouwing von onzen tjjd.
Zjj zjjn als een vaste baken, waarop
wjj het oog moetan gericht houden, nu
de golven der godverzaking hoog worden
opgezweept om het menschdom te ver
zwelgen in den stroom der ontkenning.
Nu hoogmoed en genotzucht een levens
doel zjjn geworden van den bedorven
mensch, die alleen denkt aan het heden
en niet aan zjjn eeuwige bestemming.
Niet alleen heeft Z. H. Pius X zich
in Zjjne geschriften tevreden gesteld
met de ontwikkeling van Zjjn program,
maar Bjj heeft bet ook in daden omgezet.
Moge de Heilige Vader, onder de voor
lichting van den H. Geest, nog vele jar en
op den Zetel van Petrus tronen.
En laten wjj van onzen kant in alle
omstandigheden de3 levens, zoowel bjj
Ijjden als verbljjlen, onze blikken geves
tigd houden op Hem, tot wiee gezegd is
Gaat en onderwjjst alle voikeD.
Organisatie. Tal van menschen
willen van het woord organisatie Diet
weter; ze bennen er zelfs de beteebenis
niet van.
Wat wil men orgaeiseeren Zie, daar
komt het op aan. Hierbjj moet men zich
wachten voor overdrijving.
Veel valt er te orgauiseerer. Denken
wjj eens aan de fabrieken, waar 't boe
te-stelsel veel kwaad heeft gesticht.
Niet, dat het stelsel zoo ocbilljjk was,
maar bjj de toepassing sprak te veel
menscheljjke, persoonljjke opvatting mede.
Eu 't leidde al heel gauw tot oneer
lijkheid van den kant der werklieden.
Want als de baas of onderbaas je be
boet had, zwaar beboet, zonder dat je
't nu werkeljjk kon helpeo, dan werd er
al eens heel gauw door den werkman
gedacht: kaD je begrjjpen, dat ik die
schade draag! Eu dan liet hjj wel eens
in de verkeerde beteekenis zjja linker
hand niet weten wat de rechter deed:
u begrjjpt we), een greep onder 't werk
met vjjf vingers en een benauwd bart.
Daar hadt je verder het gezamenlijk
bjj al zijn kameraden en de jonge dameB be- J
twisten hem eikand r. j
En uwe kleindochter doet niet mee
—Zij scheea hem gaarr e te mogen lijden,
trok hem ten minste boven ande e vooren
dat is geen wondermet Steinhausen kan
niemand de vergelijking do:rstaan.
Het is waar, eerst in den laa'sten tijd heeft j
hij mijne kleine onder de dames uitverkoren;
een tijdlang maak e hij Erna van Torsten sterk
het hof—nu, dat was louter waarzin. Erna
is immers doodarm, eene van zes zusters,
haar vader gepens'onneerd majoor en twee zoons
belachelijk.
Een mooi meisje andeis, op wie niets te
zeggen valtl Steinhausen heeft zich misichi.n
door zjjn gevoel laten meesleepen, naar men
mjj van ge'oofswaardige zjjde bericht heeft en
zooals ik ook met eigen oogen gezien heb....
Sedert eeuigen tijd is dat ai deisgeworden,
en met een ijver, die ie 'er in hit oog valt,
i maakte hij Annalieze het hof... hij is werke
lijk een alleraardigst man, en ik zou hem de
kleine gaarne geven.
Maar er moet iets tusschen gekomm zjjn
vroeger sptak zij gaarne over Steinhausen,
het beviel haar, als ik hem prees, zjj stemde
mede inen nu, zoodia ik zijn naam noem,
breekt zjj het gesprek kort a', en het is haar
bljjkbaar onaangenaam, dat zjj bjj het trouw
feest van de kleine Wilna Frankenheim,
deze huwt met haar neef, die bjj de blauwe
huzaren irgedeeld is, welke vroeger in Mainz
lagen—dat zij bij dit trouwfeest met Steinhau-
zen de hoofdrol spelen moet.
werken van de twee geslachten in ééne
werkplaats; 't gebeurde vroeger maar al
te dikwjjls, terwijl 't toch sheelemaal niet
noodig was.
En de gevaren daaivan, wjj behoeven
er niets van te vertellen.
Daar hadt je de taal, die er werd uit
geslagen, zoo onbegt jjpeljjk gemeen soms,
dat hooren en zien je verging.
Ook hierin, al wordt nu juist overal
nog geen engelenpraat gesproken, is veel
verandering gekomen.
Daar is in de goede elementen meer
dürf, om voor 't goede uit te komen,
met een blik of een woord, of eenvoudig
een indrukwekkend zwijgen: meer dürf,
omdat ze weten, dat ze samen slijjden
voor 't goede, dat ze Bteun hebben in
elkander.
Daar heb je het beëindigen van ge
schillen, het wegnemen van klachten,
onbillijkheden in 't werk enz. enz. alles
te veel om op te noemen, maar al es
behoorende tot de onmogelijkheden, wan
neer je in je ééntje er voor uit moet
komen, maar waar je alles kunt, als je
de handen inéén slaat.
Wjj zien uit dit weinige, dat er veel
in het maatschappelijke semenzjjn valt
te organiseeren.
Zjj, die zich tot taak hebben gesteld
de toestanden te verbeteren, moeten wer
ken ah stille apostelen, zich geven aan
de zaak, zonder persoonljjk eigenbelang
op den voorgrond te stellen.
Aan zulke werkkrachten komt ten
slotte de victorie.
Het Berliner Tagehlatt bevat een merk
waardig artikel, naar aanleiding van den
vrede tusschen Japan en Rusland.
Het wjjst op de noodzakelijkheid van
een goede verslaudhouding tusschen Frank
rijk en Duitschland en zegt dan
Engeland en Japan zjjn nog voor vjjf
jaren verbondenmen moet met deze
omstandigheid als een feit rekening hou-
den.
Deze samenvoegirg zou noodzakelijk
eene andere combinatie iD het leven moe
ten roepen, om het c nmisbear evenwicht
tusschen de volkeren te verzekeren.
Frankrjjk, Duitschland en Rusland
zjjn door de natuur aangewezen om het
tegenwicht voor de Anglo-Japausche
formatie te vormeD, want de Fransche
Republiek is niet ten onrechte bezorgd
over bare kolon ën in Indo-China.
Duitschland gevoelt zich in Shantong
bedreigd, en Rusland kan zich niet zon
der bekommering voorgoed uit de St lle
Zuiderzee zien dringen.
Zola gehuldigd 1 't Is om er van te
giuwen. En toch, bet is zoo. Het Cen-
traal-Bastuur van de Ligue des Droits de
Hij arrangeert alles en maakt ook de verzen,
en natuurlijk heeft hij bet zoo weten in te
richten, dat hjj by de geheele opvoering bijna
onafscheidelijk is van Annalieze. Aanvankeljjk
was zij daarmede zeer ingenomen, nu schjjnt
zjj er tegen te hebbeD, en de Hemel mag we
ten, om welke reden
Stelt uwe kleindochter geen vertrouwen in
u, nicht f
Mijn hemel, gij hebt toch niet het min-
s e verstand van jonge meisjes, mijn lieve
Paal.
Boe zal zoo'n klein, dom ding van nauwe
lijks twint'g jaar eene oude vrouw van zeven
en-zestig baar hartsgeheim toevertrouwen I
Dat valt haar zelfs in den droom niet in. Zij
zal daar met ieder ander eer over spreken dan
met mij 1
Als gij Ar.nalieze van hare eerste kinds
heid af er aan gewend hadt, alles met u te
bespreken, als zjj zich met uwe beschouwin
gen vereenzelvigd had, zou het niet on
mogelijk zjjn, dat zjj u ronduit bare gedachte
zeide.
Gjj zjjt als professor in de oude talen
ongetwijfeld goed op uwe plaats, mjjn waarde
neef, men hoort niets dan lof van u, als men
naar u vraagt—maar ik zeg nog eens, wat
jonge meisjes betreft, neen, dat denkbeeld
van u is al te dwaas
Ik zou mij in den toes'and van een ze
venjarig kind hebben kunnen verplaa'sen,
want zoo oud was Ar nalieze, toen zij bjj
mjj in buis kwam. Hoe had ik dat moeten
doen
I' Homme heeft een besluit genomen om
1 Januari a.s. gedenkdag van den
geruchtmakenden brief «J'accnse» te
vieren.
Ook de sterfdag van den pornograaf
zal op 29 dezer herdacht worden door
het leggen van kransen op zjjn graf.
Hoe laag moet het zedeljjke peil dezer
Ligue staan
België.
Het internationale CoDgres te Lnik in
het belang van de opvoeding en de be
scherming der jèugd hicft zjjne zittingen
gesloten na het uitbrengen van de na
volgende wenkeD
I. Da ouders moeteD, vanaf de eerste
jeugdjaren, door lichamelijke, verstande
lijke en moreele zorgen de liefde tot
reinheid aaokweeken.
II. Meer volwassenen zallen behoed
zaam, geleidelijk en onder vier oogeD,
zoo dringende noodzakelijkheid daartoe be
staat, in de wetten der voortplanting wor
den iogewjjd, maar tegeijjkertjjd de zware
straffen vernemen, welke de overtreder
van deze wetten zich op den hals haalt.
III. Mannen, die door langdurige on
dervinding de menscheljjke ziel hebben
leeren kennen, moeten ten dienste der
ouders practische handleidingen tezamen
stellen over de aankweeking der zuiver
heid.
IV. De jeogl mag slechts met mate
aan romanlectuur zich overgeven en be
hoort bg de keuze van leesboeken geleid
te worden.
V. Men is bjj de zedekundige opvoe
ding ruimschoots in staat in bijzonder
heden na te gaan de «dele en slechte
trekken van ieder kind op zich zelf, op
dat zoowel in het huisgezin als in de
school de juiste middelen tot verbetering
worden aangewend.
VI. Bjj de geneeskundige inspectie der
scholen worden de geneesheeren vergezeld
door verpleegsters, die zich na afloop der
inspectie tot de ouders begeven om hun
de noodige wenkeD te verstrekken.
Het eerstvolgende Congres zal naar
alle waarBchjjnljjkheid in het eerstvolgen
de jaar te Milaan plaats hebbeD, ter ge
legenheid van de aldaar te houden groote
tentoonstelling.
De sluiting van de Luiksche ten
toonstelling is definitief bepaald op 6 No
vember a. s. Daags vooraf zal ven schit
terend slotfeest gegeven worden.
Deel de wereld kent de edelmoedige
liefdadigheid van den ex-patriarch van
Venetië, die steeds weldaden rondom zich
heeft uitgestrooid, zóo zelfs, dat bjj zich
zeiven vbd het noodzakeljjke beroofde
in de dagen, toen bjj nog eenvoudig pas
toor was te Riesi.
P i u s X houdt er niet vbd, dat zjjne
liefdadige werken aan de groote klok
worden gehangensteeds zjjn zjjne gaven
mild.
Als gjj het niet weet, lieve nicht, kan
ik het u niet zeggen maar mag ik u ook
vrageu, waarom gjj mjj dit alles vertelt, a's
gjj toch mjjne kennis voor deze zaken en toe
standen wantrouwt f
—Hemel, dat wilde ik u juist zeggen, om
mjjn hart eens lucht te geven, en ik zeide u
reeds, dat ik dit met mijne officieren onmo
gelijk bespreken kan; die zien de kleine al
tijd bjj St&khausen, en er zou gesn eindeaan
het spionneeren komen, er nog van afgezien,
dat de mannen altijd onbescheiden en bab
belachtig zjjn.
Is dit nist een heel nieuwe bewering r
Voor mjj is ze niet nieuw, ik spreek
uit ervaring.
En ik zou een vleiende uitzondering
In dit geval wel. Gjj hebt er ia geen
geval persoonlijk belang bij. Gjj behoort niet
tot de aanbidders der kleine en wilt zelfs
niet van haar weten, daarom zjjt gij vrij
Komt daar niet een rjjtuig voor
Dat zal zij zijnl Verwonder u niet over
haar, zjj is in een zig unerscostuum. Het
was heden generale repetitie voor de trouw
partij.
Acht paren vormen nu een zigeunerieger,
zingfn uit Preciosa, voeren een fantastischen
dans t it, dan komt een van de jongemeisjes,
natuurlijk Annalieze, naar de bruid toe om
haar uit de lijnen der band de toekomst te
voorspellen.
Alles een idee van Steinhausen, bij heeft
ook het gedicht gemaakt, prachtig zeg ik u
Zoo ook thans weer voor de ongeluk-
kigen in Calabrië.
De Popoio Romano zegt, dat P i u s
X, bjj het vernemen van het nieuws der
ramp, dadeljjk talrjjke telegrafische post
wissels heeft gezonden tot een aanzienljjk
bedrag om in de eerste noodeu te voorzien.
De Paus, zegt de Romeinsche corres
pondent van de Brusselsche Patriote, laat
zich op de hoogte houden van de minste
bijzonderheid betreffende de ramp, die
Iralië in rouw dompelt.
De Paus anders zoo opgeruimd
is er droevig en verslagen onder. «We
moeten dieongelukkigen te hulp komen,»
herhaalt de H. Vader.
Z. H. heeft zjjn Staitsseeretaris tele
grafisch gevraagd naar Rome terug te
komeD, teneinde zich aan het werk te
zetten, om nieuwe gelden voor de slacht
offers te verzamelen.
De correspondent van de liberale N. R.
Crt., schrijvend over de aardbevingen,
zegt o.a.
Nu zullen met de gebruikelijke ver
traging deze arme drommels geholpen
worden.
Zij zitten al uit te zien, vau welken
kant de redding moet komen. Waarscbjjn-
ljjk het eerst van de bisschoppen enden
cl» rus, die, naar men eindelijk weet, door
den Paus, met buitengewone mildheid
toegedeeld zjjn voor de noodlijdende Ca-
labraezen.
In de gansche weldadigheids-bezigheid
maakt Pius X, zonder het te willen, de beste
figuur met zjja groote gift in alle be
scheidenheid en onmiddellgk naar dien
uithoek van Italië overgemaakt.
Wanneer niet door de reclame, die he
laas de andere meer openbare menschen-
min in kranten en vergaderingen verge
zelt, hiervan gemeld was geworden, zou
den we niet eens zoo spoedig van de
goedhartige daad van den ex-patriarch
van Venetië geweten hebben.
Dit getuigenis, van zoo liberale zjjde,
over 's Pausen naastenliefde, zegt meer
dan laDge artikelen in ODze Roomsche
Pers.
Het me9onnieke Rome heeft Woens
dag j-1. den 35sten jaardag van den «val
der tjjdelgke macht des Pausen» gevierd.
Onder echte Bachacaliën, natuurljjk.
Geljjk ieder jaar een patriottische op
tocht door de Porta Pia. Circa 40.000
bargersuit alle deelen van Italië balden
aan de oproepiDg tot deelname gehoor
gegeven. Reeds in de vroegte hadden,
zoowel particulieren als deputaties uit
vereenigiogen, kransen en takken op het
graf van Victor Emmanael in het
Pantheon en de gedenkteekenen en stand
beelden van Garibaldi, Cavour
en M a n z i n i neergelegd.
Het geheele feest was natuurlgk eene
demonstratie tegen het Vaticaan.
Spreekt men over misstanden in de
maatschappij, dan mag zeker wel gewe-
Ja, ja, dat is de kleine. Paul let op haar,
verlies haar niet uit het oog vraag haar
uit, als gij kunt over Steinhausenik h op,
dat ik u la .er samen even alleen zal kunnen
laten.
De laatste woorden sprak de generaalswedu-
we haast g op halfluiden toon uit, met de
oogen in spanning op de deur gericht, die
in de gang uitkwam.
De professor had ernstig op zjjn stoel heen
en weer geschoven, het was hem niet pret
tig te moede. Wat was dat nu voor eene op
dracht.
Als hjj er geen verstand van had jonge
meisjes te beoordeelen, en hjj geloofde zijne
nicht op haar woord waarom wilde zjj
zich dan bij zoo'n gelegenheid a's deze was,
van hem bedienen.
Het terrein was hem vreemd; in zoo'n op
dracht stelde hjj weinig belacg, hjj wilde wel,
dat hjj thuis bjj zjjne boekeu zat.
In tusschen In. orde men in de gang den
luiden slag op een tamboerijn en het ge
klingel van fijae sehelleijes, daarbjj eene
lachende meisjesstem.
Dan sloeg de deur ope\
Professor was veel sneller van zijne zit
plaats opges'aan daa zijn plan was, hij was
opgesprongen.
Wordt vervolgd-)
