No. 6152.
Donderdag 16 November 1905.
30ste Jaargang.
Qaaêlaó voor éiïooró- en SZuió-eXollanó.
Sociale Actie.
De Dochter van den
Opstandeling.
Buitenland
ABOCTfBMBHTSPBIJS
Per 8 maanden voor Haarlem
Voor de overig* plaaUen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
BUREAU St. J ansa trant. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 16 regel»50 Gent»
Elke regel meer 71/, r
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cent» per advertentie k Contant
Tr|Brir nm 'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité, Etrangirtr
aSite ma NOS AOITATB. G.L. DADBEfyCoJOHN., f. JONES Suee. Paris 81 bisFaubourg Montmarte.
Er kan niet genoegzaam de nadruk op
gelegd wordeo, dat alle onvermoeide po-
gingen, om denlotstoestand van de werk-
■bansk1aas8 op stoffslgk gebied te bete
ken, zonder daadwerkelijke resultaten big
den, als niet op aaikweeking van goede
zeden en burgerdeugden wordt aangsstourd.
Eerst das strekken meerder loon en ver
korte arbeidsduur tot heil van den werk
man en zjjn gezin. Eerst dan kan de
Ongehuwde arbeider den grondslag leggen
van een gelukkig huwelgk in het verschiet.
Dan, ach, de goede zeden worden vaak
ïoo schandelijk voorbjjgezieD, zoo dikwerf
denkt men slechts aan geldeljjk gewin
en vermaken. De deugd moet in den
ttenEch zoo diepe wortels geboord hebben,
wil elke vermeerdering van loon en iedere
vermindering van arbeidsduur tot zjjn
waarachtig heil, zoo naar lichatm als
ziel, verstrekken. Zonder duurzame grond
slagen op moreel gebied geen degelgke
levenswandel, geene zedelijkheid, matig
heid, spaarzaamheid en eerlijkheid.
Zedeljjkheid en burgerdeugden, 't zjjn
de conditiones sine qua non van een waar-
ljjk gelukkig leven. Wat daarmede in
strjjd is, baart slechts walging en wroe
ging.
Onder deze bargerdengden neemt de
spaarzaamheid eene gewichtige plaats in,
en waar zjj niet ontaardt in gierigheid
en hebzucht, daar mag men over het al
gemeen ook de aanwezigheid van mo
raliteit en matigheid onderstellen.
Verkwisting gaat schier altoos samen
met overdaad en uitspattingen.
goe vragen we zal het dus mo-
gelgk zjjn, d» Maatschappelijke elleuden
zooveel doenljjk uit den weg te ruiroeD,
indien niet galgktjjiig met verbetering
op stoffelijk gebied ook de grondslagen
van zedelijkheid en spaarzaamheid gelegd
Worden?
v
Er wordt te vaak dit verband uit het
oog verloren, te veel en uit-luitecd aan
geldelijke verbetering gedacht.
En toch dit verband is zoo gemakke
lijk waar te nemen.
De zacht naar valsch genot nesmt in
onrustbarende mate toe. Zjj vertoont zich
ia velerlei gedaanten. Hier ziet men baar
in den vorm van overdreven opschik, van
Verheffing boven zjjn stand, van toege
ven saa jjdele en buitensporige grillen
ginds onder de afzichtelijke gedaante van
FEUILLETON.
onmatigheid en brassergen; elders in den
nog afgrijselijker vorm van dierlijkheid
en ontucht.
En deze verschijnselen zjjn niet spo
radisch.
Een enkele blik om ons benen is reeds
genoeg, om het gemis van moraliteit en
burgerdeugden te constateeren.
En hoeveel erger zou het nog wazen,
als de beurs ruimer voorzieD en de vrjje
tjjd minder beperkt was?
Onze sociologen, ooze voormannen op
het gebied van sociale actie, mogen dus
wel krachtig vooropstellen het aankwee-
ken ven goede zelen en spaarzaamheid.
Zjj moeten den werkman er op wjjzan,
dat zoowel verheffing boven zjjn stand
door overdreven opschik, als het jagen
naar valsch genot hem tot oneer strek
ken en een onoverkomelijke hinderpaal
zjjn bjj alle moeitevolle pogingen om zgne
stoffsljjke nooden te verbeteren, hem een
menschwaardig bestaan te verzekeren. Er
kan iu den boezem van het arbeidersge
zin van geen bstrekkeljjke welvaart sprake
zjjn hoe men zich ook uitputts in
maatregelen, die eenige stoffel jjke verbe-
riog brengen zoo soliditeit van'evers
wandel te eenemale gemist wordt. Be
zorg den werkman hoog loon, verzeker
hem tegen de gevolgen van alle ramp
spoeden die hem kunnen treffen, bouw
vriendelijke woningen voor hem en zjjn
gezin, regel op de beste wjjze het arbeids
contract enz. enz. het zal alles van on
nut zgu en de verwachte resultaten mis
sen, indien niet vooraf de grondslagen
van moraliteit en spaarzaamheid gelegd
zjjn.
Wjj zoudea menig getuigenis van groote
versuften kunnen aanhaleD om betgeen
we sebrjjven te argnmenteeren.
staat, en zoolang deze fout niet is verwjj-
derd, zoolang de werkman zgu eerste en
voornaamste belangen over het hoofd
ziet, zal zjjn toestand eer jamtnerljjker
dan beter worden.
Naast de spaarzaamheid moet de huise
lijkheid worden aangekweekt, hoewel in
den regel deze twee burgerdeugdei zul
len samengaan. Zonder huiselijkheid geen
vrede, geen waarachtig geluk. Waar de
huiselijkheid gemist wordt, zullen straat
eu herberg of wel beide tegelgk
den gezelligen huiahaard vervangen. En
waar straat of herberg hst geliefde ver-
bljjf van den werkman zjjn, daar zullen
nevens da ondeugden, in dit artikel reeds
opgesomd, ook het vloeken en vuile taal
worden aangekweekt.
Wis dageljjks in werkplaatsen verkeert
en den werkman niet slechts een warm
hart toedraagt, maar ook zjjn sfand eer
biedigt, zal ona met leede cegen moeten
toescemmen, dat wjj waarheid schrjjveo.
Godlof, daar zjjn er ook, al vormen zg
de minderheid, die hunne allereerste be
langen niet uit het oog verliezen en stand-
vaitig den weg bewandelen, welke naar
hun waarachtig geluk voert.
Mogen dezulken ooze waarschuwingen
als een middel beschouwen om in de
goed» richting te volharden en als eene
bede teven», om anderen met behoedzaam
heid van het dwaalspoor af te leiden.
7.
(Vervilg.)
Dan ach! hat is eene waarheid, dat
zoovelen onder de werklieden weigerach
tig zgu te luisteren, als men hands eer-
ets en voornaamste belangen voor oogen
houdt. Zjj hebben slechts oor voor de
materie, voor de stof, het geld. Zjj willen
van gem vingerwijzingen hooren, waar
bet hun hoogste welzjjn belangt en den
voornaamsten factor tot hnn waarachtig
geluk. Spreekt men hen daarentegen van
zaiver stoffelijke belangen, dan fenkelt er
licht in hnne oogen, dan spitten zg de
ooren en luisteren met onverdeelde aan
dacht.
Dat is de fout, die aan de verwezenlij
king van alle goede plannen in den weg
Salvatore Merlo! zeide deze, terwijl
hjj bedaretd deu volksleider de hand op den
schouder legde, houd zulke gedachten voor
1 en laat zulke woorden nooit door de ont
vlambare menigte gehoord worden I
Want slechts aan onze gemeenschappelijke
vïanden zouden zij voordeel brengen. Van
Messina alleen hangt het overigens niet at,
wij
moeten met de and re steden van Sici
lië vereenigd zijn. Bartolomeo, dien de broe
ders uit Palermo ons gis'eren zonden, zal
ons zeggen, hoe de hoofdstad van 8icilië er
°ver denkt.
Palermo is s'echts Palermo, niet meer
dan Messiaa, riep Savatore gemelijk uit, eene
hoofdstad van Sicilië bestaat er niet
Ik vraag het woord, viel de diepe,
klankvolle stem, van den man, die door den
Voorman tot spreken uitgenoodigd was, thans
10 de rede.
Uit een oud geslacht der Noormanne
die in de middeleeuwen Sicilië bewoonden,
scheen deze man te stammen, dien della
^ancie voor de Messineesche vrienden afge
vaardigd en voor wien de voorzitter he
den de volks'eide s te San Placido saanoge-
roepen had. Zijne woorden waren met zjjn-*
gestalte in overeer stemmingzjj troffen als
hamerslagen.
Het werk, dat wjj samen voorbereid
hebben, moeten wij samen uitvoereD I Verra
ders zijn zij, die in dit uur tweed acht onder
ons trachten te zaaien. Of Messina of Paler
mo de hoofdstad van het toakomstige, onaf
hankelijke Sicilië zjjn zal, is voor het oogen-
blik eene bijzaak. Messina ei Palermo zjjn
zustersteden gaan zij eendrachtig samen, dan
valt de Napolitaansche heerschappjj in puin
gaan zij niet hand aan hand, dan breekt Si
cilië in stukken.
Niet altijd zullen allen, die hier verzamel l
zijn, eendrachtig lamenga&n maar heden
moet hetEn heden moe en wij aan niets
anders denkea Hoe gij hst in Messina aan
legt, om de Napolitanen te verjagen, is uwe
zaak I Hoe wij het in Palermo doen is de
onzeMaar verjaagd moeten zij worden door
ons allen sa ven 1 Nog eene week hebben wij
in Palermo noodig, dan zijn wjj tot den strijd
gereeden hoeveel tjjd vraagt Messina
Een diep zwijgen vol/de op de woorden
van den man. De oogen der anderen waren
op de beide volksmannen gericht. Borneo's
blik bleef op den grond gericht. Zijn antwoord
had kunnen luidenMessina heeft geene
week, geen dag noodig; morgen staat het in
de straten voor den strjjd gereed Borneo's
antwoord luidde echter anders
Frankrijk.
De Pargsche gemeenteraad heeft Maan
dag j.l. na eeu langdurig debat met 44
tegen 28 stemmen het ontwerp aange
nomen tot verwereldlijking van het verple-
ge s-personeel iu het Ziekenhuis (Efótel-
Uieu) en het hospita il St. Louis.
Wat zal het deu armen zieken afvallen
ou de goede religieuzen gedian krjjgen.
Het MINISTERIE, van den heet-
boofdigeu Berteaux ontlaat, is wear ge
repareerd.
Etieune geljjk men weet ver
wisselt de portefeuille va i binnenlandsche
ziken met die van oorlog.
Dubief volgt hem bjj binnenlandsche
z.ken op eu wordt als minister van
handel vervangen door Trouillot.
Er is alzoo geen nieuwe minister ge
zocht. Wellicht wis er niemand te vin-
deo, die vo>.r aen paar weken zitting
wilde nemen, wast zoodra de scheiiings-
wet iu veiligheid is get.r*cbt, duikelt
hst Kabnet-Rouvier toch.
Ëerteaux beeft iu een afscheidsbrief
gezegd, waar 't aau hapert
«Getreden in een Regeering, die steon-
de op de vereeiigiDg van republikeinen,1
Het mag den broeders in Palermo niet
hetzelfde zijn, met welke wapenen M.ssina
strijdt, want ook onze eer moet gemeenschap
pelijk z!jn. Geelt Salvatore m'j zijn woord,
dat ons volk geen gevaar loopt naar moorde-
nnarsgespuis te moeten vechten, dan ben ik
bereid morgen reeds bet tteken tot den op
stand te geven morden, of over een week,
over eene maand, over een jaarGeeft hjj
mij echter zjjn woord niet, dan, voorzoover
ik alleen het rechf heb te gebieden, morgen
niet en over een jaa* niet.
Salvatore was opgesprongen hjj balde de
vuist tegen hem.
Romeoriep hjj dat is
Laat mg uitspreken, Salvatore Zoover
ik alleen het reoht heb te. gebieden, züde ik.
dit recht ken ik echter mij zolven niet toe I
Geef mij eene week tjjd, ik zal ze gebruiken,
om met onze vrienden in Taarmins en Mi-
lazio te overleggen, of wjj, op gevaar af van
met 8alvatores vrienden verwisseld te
wo den den strjd beginnen zuil n of niet. I
Wie zjjn uwe vrienden in Taarmina en
Millazio P vroeg de Palermitaner.
De Marchese della Rogers in Taarmina.
Welken meent gij? D°n Pilippe of
Giuseppe Busso
Don Marchese, meen ik, antwoordde
Romend met nadruk, ahof aan dezen titel
geene bjjzondere beteekenis verbonden was.
Ik weet het. Ook voor ons bljjft Don
Filippo de eenige en echte Marchese. Maar
zoo lang de rechters geen eiDd-oordeel ge-
moest ik daaruit heen gaan op den dag,
waarop die eenheid ophield.
«Toen ik zaj, dat een zeker aautal
republikeinen weigerde de verklaringen
van den president van den ministerraad
aan te hooreD, begreep ik, dat het mi
nisterie in het vervolg van heu slechts
een voorloop-g vertrouwen kon verkrjj-
g n, waarmede ik mg ontnogelgk tevreden
stellen kon; toen heb ik de Regeering
verlaten.»
Juist: «een voorloopig vertrouwen,»
dat niet langer dunrt dan de beraadsla
gingen van den Senaat over de schei-
dingswet.
Engeland.
Het «gr eene Erin» laat wtêr eens van
z;ch hooren, gesteld, dat de geruchten
nopens hervatting van de autonomistisch»
beweging in Ierland waar zjjn.
Luidens een rapport van de Davis Press
Agency heef. daze beweging in de laat
ste maanden eene schier ongeloofijjke
uitbreiding gekregen.
Ierland eiecht opnieuw, en met meer
klem dan ooit te voren het «home rule»
op.
Nooit heeft, sedert P a r n e 11 de be
weging een zoo dreigend karakter aan
genomen.
Een der meest populaire leiders van
onzen tjjd i» Dr. Douglas Hyde,
voorzitter van de «Gaelic Hyde», welke
bond e<genljjk is opgericht om de Iereche
tael te doen herleveo.
Douglas Hyde gaat nn steun zoe
ken in de Vereeoigde Staten.
De nationale, Staatkundige en intelec-
tueele beweging heeft den naam aange
nomen van «Sinn Fein», een Iersche
spreekwjjze, welke zooveel beduidt al»
«wjj zelvec»
De vereenigiog eischt van de Iersche
Ligei huis-leden, dat zg, in stede van de
zittingen te Londen bjj te wonen, te
Dublin bljjven eo aliaar eene Nationale
Vergadering in het leven roepen.
Intusschen wordt er 'eene bedrjjvige
acti-r eau den dag gelegd om de inljjviug
te beletten van Iersche jongelingen in
het leger en bjj de politie.
De Britsche Regeering iaat vervolgen
en veroordeelen aldegecsa die openljjk
de taalbeweging voorstaan.
Een maatregel, welks despotieke strek
king ieder weldenkend mensch zal ver
oordeelen. Is het. niet wreed een volk
te verbieden over zjjn taal te spreken
De studenten van de Hoogeschool te
Dublin hebben protest uitgesproken tegen
het optredea van de Londensche Regee
ring,door een Ierseh volkslied, in stede
van het «God save tga King» te laten
hooren, bjj het sluiten van den cursus.
Wat er uit deze beweging groeien
moet, valt nog moailjjk te voorspellen.
Had Ierland in deze dagen een man
met den meed van esn held en den jjver
van een apostel, gelgk eenmaal een Da
niël O'Connell dan zou men voor-
veld hebben is zjjn gewezen rentmeester
Gius ppe Russo, ia het bezit vsn den titel
dien hij den ouden Marchese betwist. Een
der volgende dagen zal het gerechtshof in
Palermo beslissen.
Giuseppe Rusio is een hond! riep Sal
vatore daartusschenmijn zoon Antonio kan
daar van meepraten. Hjj behandelt de boeren
of het slaven zijn.msar vandaag of mor-
gen.
Hij sprak den dreigenden volzin niet uit.
In Milazzo, vervolgde de man, denkt
gjj zeker den ouden Petrone te bezoeken?
Een vri nd van ons is hij niet, maar als
bondgenoot nemen wjj den philosoof en pa
triot gaarne aan. Doe hem mjjne groeten,
zjjn woord is als louter goud
Ja, een eerlijk man is hjj, lachte Sa!;
va'ore spo tand.
Romeo en d) Palermitaan keken elkander
aan. De man was opgestaan.
Eene week heeft Romeo noodigeene
week Palermoover eene week spreken wjj
elkander in Messina I En den schrjjnwerker
lachend de hand reikend, voegde hjj er bjj
Uwe dochter heeft nu lang gewacht; roep
haar boven bij ons Het eten zal wel klaar
zjjn en het eten mogen wjj evenmin la'en
wa hten als de juffers, zegt men ge-
woo ljjk.
Toen Eelicita, het geroep van baren vader
volgend, met hare geleidster de bovenverdie
ping binnentrad, werd zjj door den bediende,
die de wacht hield in de groote eetzaal bin
nengeleid. Het opengeschoven raam gaf uit?
uit kunnen zeggen, dat er ernstige diDgen
te wachten «taan na echter dient men
kalmpjes en geduldig af te wachten.
Japan.
Te Tokio hebben Staatkundige aan-
hondiDgen plaats gehadonderscheidene
hooggeplaatite personen zjjn mede gear
resteerd. Onder deze laatsten noemen wjj
IJono. oud-voorzitter vsn het Wetgeven
de Lichaam, Otake, lid van het Parle
ment, en de heersn IJamada en Oyowa.
Men legt hun ten laste, dat zg de hand
gehad hebben in de oproer ge bewegin
gen na het slaiten van dan vrede.
Bjj rescript van den Mikado is het
Wetgevende Lichaam tegen 25 December
bjjeengeroepen.
Mag men aan eene Britsche depêche
geloof hechteo, dan ia het eene uitge
maakte zaak, dat een Japansch-eskader
onder de bevelen van admiraal Togo
waaricbjjuljjk tegen Maart a, in de
Biitsche wateren zal verscbjjneu.
Italië.
Binnenkort zal er te Rome een nieuw
Katholiek dagblad verechjjoen, welks
program geheel staat op het standpunt
van de laetste Encycliek.
Met betrekking tot de scheidiaggwet in
het ontrouwe Frankrijk wordt dit het
Yaticsan bericht
Z. H. Pius X, die spoedig zwaarwe
gende beslniten te nemen beeft, wil te
voren nog degeljjke inlichtingen hebben
over de godsdienstige verhoudingen van
het land, de stemming der Bisschop
pen, der geestelijkheid, der Katholieken,
en ook over den zielstoestand der Staats
lieden, die het volgend jaar waarschjjuljjk
de wet Briand hebben door te voeren.
Deze wet zal op meer of minder libe
rale, of meer of minder draconische wjjzs
uitgevoerd worden.
Htt laat bovendien een hoofdkwestie,
n.l. die der benoeming der toekomstige
bisschoppen in het onzekere.
Dit netelige punt zal, naar het sohjjnt,
later door verordeningen geregeld wor
den.
Hst is begrjjpeljjk, dat de H. Vader
dasrover zoo spoedig mogeljjk onderricht
wenscht te worden.
Een telegram ait Rome aan de
Bién Public meldt, dat de rechtbank der
Rota den 24 November a.s. haar oordeel
zal uitspreken over de geldigheid der apos
tolische prooesseo aangaande de wonderen,
tjegeeohreven aan de tnssoh«nkoust van
Jeanne d' Are.
De Rota heeft vjjf dossiers onderzocht
sn beoordeelt allen in den juridisohen vorm.
De proc&d nre ovt r de wonderen zei ren
zal onmiddelljjk daaraa voor de Congre
gatie der Riten beginnen, die in het be
gin van 1906 uitspraak zal doen.
Dultsohland.
Ia het Roergebied zjjn Zondag talrgke
zicht op de blauwe zee en op het Cslabrisch
gebergte, dat gloeide in de stralen der avond
zon.
Hoe de menschen zich daar beneden
haasten zeide de Palermitaner, terwjjl hjj zich
over het balcon heenboog naar den tuin
met den oranjeboom, waar juist het kleine
graietijk gezelschap bezig was, om hunne
zaken in korven te pakken.
Kjjk eens, de rentmeester is er ook bij 1
Kent gjj dien, broeder JacopoP vroeg hjj den
voorzitter.
Wie zon den rentmeester Scaglioae niet-
kennen? antwoordde deze, terwijl hjj met d« aan
deren op het balkon ging, een witte raaf onder
de Sicilianen.en vriend der Napolitanen....
en der graven van Ca'lamare Kjjk, hij ziet
onzen kant uit.
Goeden dag, hoe gaat het u?
Hoe zou het mjj gain,Jaeopo P antwoord
de hjj op meewaarigen toon, zoo goed en
zoo kwaad, als het iemand gaan kan, die
een dierbaren v iend mist I Neemt n daar
boven in acht!
Een Ewitsirsch ofticier is in uw huis ver
dwaald of hjj heeft zich daar verborgen. Ik
gebof ze'fs, dat hjj een mooie juffer zoekt.
De gravin keek thans ook naar de minnen
daarboven. Als eene liefeljjke bloam in het
midden dezer donkere gestalten lachl» Eeli
cita haar Van boven tegen..
(fïordt vervtyd.)
iiimm.
PRIJS DBB ADVBBTBBTIBH.