No. 6174.
Dinsdag 12 December 1905.
30ste Jaargang.
2)aa6laó voor <3toorè- on Suió-óCollanó.
De Schoolkwestie
te Amsterdam.
De Dochter van den
Opstandeling.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het bnitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijktbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacten r-D irecteur W. KÜPPER8.
BUREAU St. J ana straat- Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Van 1-6 regel»50 Cent»
Elke regel meerfi/t
öroote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbieding en 25 Cents per advertentie h Contant
AüITB MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublieitéEtrangère
Q.L. DA TJBE Co J OJ3N., f. J OP/ES Suoe. Parit 31 bisFaubourg Montmarte.
Onze ltz9rs zullen niet onbekend zjjn
met het conflict, dat ontstean is aan school
F te Atnttsrdam, waar vooral twee on
derwijzers, de heeren Edelman en
Traanberg op zoodanige wijze tegen
hun hoofd schjjnea te zjjn opgetreden,
dat B. en W. na een eerste ondeizoek
daarin aanleiding hebben gevonden, die
twee ondsrwjjzers voor een maand te
schorsen, en het zou in Amsterdam niet
zoo heel veel verwondt r'ng wekken, in
dien na alloop van het nauwkeuriger
onderzoek, dat nrg hangende is, B. en
W. termen vonden, die beide onderwijzers
san den Raad tot on talag voor te dragen.
Bet valt niet te ontkennen, dat op
meer dan ééne school tr een gespannen
verhouding bestaat tusschen het hoofd
en zgn personeel of een gedeelte daar
van en dat is volstrekt niet te verwon
deren, waar het van algemeene bekend
heid is, dat een gedeelte der openbare
onderwijzers te Amsterdam er de mee-
niDg op nahouden dat eei «hoofd» aan
de school eigenlgk een ondiog i» en dat
men de korfden eigenlgk hoe eer, hoe
beter diende af te schallen.
Eigenlgk zon men zoo oDgeveer kun
nen zeggen, dat die onderwijzers er de
volgende meening op nahouden
De Vereenigde ond«rwjjzers aan eene
school zgn eigenlgk de lui die de geheele
school regelen. Een hoofd is daarbg niet
noodig, Een gezag boven ben erkennen
zjj in schoolzaken niet. B. en W. en de
Raad der gemee.te mogen hen aanstel
len en betalen en liefst heel goed beta
len, de schoolopzieners mogen eens komen
kgken, maar eenig gezag in de regeling
dar schoolzaken dat behooren zjj eiget-
ljjk niet te hebben. Daarvoor zgn zjj, de
Ouderwijzers, de aangewezen personen,
zjj zjjn daarvoor zelf mans genoeg en
zjjn tegenljjk ook de eenigen, die er bc-
hoorljjk verstaud van hebben».
Dat de lui ia den tegenwoordigen
tjjd van gezagmiehenniog en zelfover-
Uchting die meening of een daarmee
'rjj wel overeenkomende er op nahouden
«toeten zjj zelf weten, maar dat zjj die
meening trachten te doen ingang vinden,
door hunne hoofden te b* j egenen op een
Wjjze, die den eene bjjna dwingt, zgu
Ontslag te nemen en den andere, zjjne
klachten in .te dienen bij B. en W. döt
EETjILLETON.
Vervolg
Hierop draaide de hertog het op zgnebeen-
'jfs heen e» weer trippelende exmarcheseij*, c at
ö»ar lucht hapte, den rug doe en begon met
den bankier Lercbe op fluisterenden toon een
'chijnbaar zeer gewicht'g onderhoud.
Gjj kwaamt ook nog voor een andere
Zaak hier? zeide hij, toen de kleine Busso
strompelend en onder voortdurend prottst
t'ar de deur gesukkeld was, wot is er met
dezea Zwitserschen officier aan de hand, v.or
"«en zich plotseling zoovele menschen inter
'^seeren eerbiedwaardige mannen, zooals
KÜ> mjjnheer Le'rche want slechts d; or een
|°eval zjjt *jj in deze oneeiljjke advo"aen?a-
en verwikkeld geworden, en u doe ik den
,öl'ad niet aan u met dat boevengespuis op
ecte lijn te stellen.
Haar ook nog andere lieden, meen ik
gjj dit sehrif
"jj hield hem een blad papier voor, dat
gistei-avond bij hem door met raam ge-
eUr,Pen had en waarop bet ongeoefende hand
J^'ge, nauwelijks leesbare regels gekrabbeld
a'en.
wel wat heel kras en tuigt van eene
gemoedsstemming vau zeer ziekelijken
aard.
Dat aeende ook Dr. van Dieren,
die in de pas gehouden vergadering van
de Amsterdamsche schoolcommissie eene
lange rede hield o?er deze kwts'ie en
ook al zeer weinig waarde scheen te
hechten aan de wjjze waarop het Bestuur
vau den Onderwijzersbond de twee ge
schorsten onder zjjne bescherming neemt
en de feiten, waarvan zg beschuldigd
worden, tracht te OLtkennen of te ver
bloemen. Eigenlgk brjjgt in de verdedi
ging het hoofd van alles de schuld en
wordt alles beoordeeld als een gevclg
van diens «gebrek aan takt om met zgn
onderwjjzers om te gaan» met andere
woorden «naar hunne pjjpen te dansen.»
Dr. van Dieren als practisch man,
bepaalt er z'ch echter niet tos het ziek
teverschijnsel en den eigenaardigen ge
moedstoestand dier Amsterdamsche ou
derwijzers te verklaren, maar wjjst ook
bjj vergelijking op de wjjze der genezing-
Er bestond, zegt hg, op zekeren tjjd
in eene der weeshuizen tcLeidrn, onder
de aldaar verpleegde weesmeisjes eene
hebbeljjkheid om plotseling door stuip
trekkingen te worden oveivallen. Dr.
Boerta re, die in dien tijd nog leefde,
gaf den raad, de ziekte te behandelen met
een gloeienden ijzeren bout en zie, de
ziekte was verdwenen.
Zoo ietB, dacht Dr. van Dieren was
in Amsterdam ook noodig.
Ons inziens bestaat er echter ein groot
verschil.
Dr. Boerhave was een gioot ge
neesheer met een Europeeschen naam, die
vrjj wel zeker was van htt afdoende van
zgn voorgeschreven middel, en hg was
er ook van overtuigd, dat zgn middel niet
zoude behoeven toegepast te wordeD, daar
de ziekte in werkeljjkheid niet bestond.
Hier bestaat echter de ziekte wel en
vertoont zich op vrjj onrustbarende wjjze.
Of nn B. en W., en de verdere gezag
hebbende autoiiteiten te Amsterdam in
schoolzaken ook artsen zgn van Euro-
peeeche vermaardheid, moet nog bewezen
wordeD. Tot nn toe schijnen zg met de
mi n oi meer zich tegen het gezag ver
zettende onderwijzers wel «wat te veel
te hebben «geliebaagflt», en zoo heel ge
makkelijk zal het niet zgu, de zaken in
het goede spoor te brengen.
Noodzakelijk echter is dit zeer zeker.
In de eerste plaats moet het gezag ge
handhaafd worden en den betrokken on-
de.w£zer8 moet wel degeljjkaan het ver-
Lfrche overzag haastig dit vormlooze schrift
van den marchese.
Dit sc rift ken ik niet, antwoordde hjj
maar de schrijver wist van zjjn kant
ook, wat ik Uwe Excellentie kwam mede-
deelen.
De slimme Lsrche wist ech'er hee! iets
andes, want de rentmeester Sc iglione had geld
noodig gehad om dien jongen man te winnen
en Lerche behoorde niet tot die menschen,
welke hun geld uiileenen, zonder zich zeker
heid verechaft te hebben, waarvoor het ge-
bru kt wordt, en wie voor de betaling borg,
big ft.
Wat de gravin van Cellamare tegen den
officier in het schild roerde, had hij gehoord,
nadat hg eerst met een durea eed beloo'd had
het gebeim voor zich te ho den.
Hoe zou men echter de jongen man
kunnen helpen? had hg zichzelf echter af
gevraagd nadat Scaglione afscheid genomen had.
Het gold hier echter een Zwitser, en de
oude Lerche voelde in zgn Duitsch hart een
zekere sympathie voor dezen breeder van
denzelfden stam als hg.
Bovendien had hg zich tot levenstaak gesteld
deze Sicilianen, die hjj uit den grond zjjas
hartea verzaakte, en van wie hg, alleen om hen
beter te kunnen bcd'ieg n hunne slimheid
a'gezien had, op alle geoorloofde en ongeoor
loofde manieren uit te plunderen en af te
zetten.
Als eene beschikking, waaraan hg evenmin
geloofde als aan Siciliaansehe eerlijkheid,
stand gebracht, dat niet zg het zgu, die
de voorschriften en reglementen te geven
maar dat zg ze hebben op te volgen, ook
al stroken zij niet met hunne zienswgze.
Op gepafte wjjze kan door hen op
verande iog worden aangestuurd, en dan
staat het aan de autoriteiten te beslissen
ot aaa hunne verlangens kan gevo«gge
geven worden.
Het is zeker, dat B. en W. te Am-
stsidam thans voor eane vrjj netelige
kwestie staan en dat hunne beslissing in
deze vrjj vérstrekkende gevolgen kan zgn.
Een gloeiende bout zal hei de ziekte
niet doen genezeD, maar wel eene op
eenvolging vaD dadeD, die bewgzen, dat
de handhaving van het gezag bjj Burge-
genreester en Wethouders en bjj den
Raad te Amsterdam ia goede handen
ie.
BUITENLAND»
Italië.
Vreemdelingen, die het Vaticaan be
zoeken, roemen om strjjd da welwillend
heid van den H. Vader, waar het geldt
gebruik te mogen maken van de uitge
breide boekerjjen en het bezichtigen ven
de Vaticaansche kunstschatten.
Van heinde en ver komen geleerden
en ertiaten van de Pauseljjke goedheid
gebruik maken.
Deze welwillendheid strekt tot zegen
van wetenschap en kunst, want waar
elders middelen te vinden om beide te
rug te voeren vau de dwaalwegen, waar
op zg ronddolt n, dan in het brandpunt
van de ware kanst en de ware weten
schap
Men mag in waarheid zeggen, dat het
verblgf de» Pausen voor eenieder op n-
staat, en dat de schatten, datr verzameld,
het gemeengoed vau alle ratiëu gewor
den zgn.
En dan zegt men nog, dat Rome de
mersiheu onwetend wil houden.
Frankrijk.
De heer Bienvenu Martin gat
eeDe ex'ra-parlementaire commissie in
het leveu roepeD, welke zich ten doel
zal stellen het ontwerp-reglement van
openbare administratie, dat de'scheidiugs-
wet moet aanballen aan te houdeD. Dit
ontwerp wordt eerstdaags aan de goed-
keoring onderworpen van den Raad van
State, De bh. Vallé, Ferdinand
B a i s 8 o n, AristideBriand, voor
zitters en rapporteurs van de Seuaats- en
Kamer- Com i i siëo, zullen de zaak van
Bienvenu Martin ondersteunen.
Uit Rome wordt, aan da Temps geme'd,
d»t Z H. de Paus niet geregen zou zgn 1
te berasten in de scheidingswet en zoo
veel mogiljjk met ds toestanden van hit
oogeoblik te rekenen.
De drie geelboeken over Marocco,
Creta en Macedonië worden een dezer
dagen onder de leden van het Patle ment
rondgedeeld. Zg zullen het onderwerp
zgn van eene algemeens beraadslaging
over de bu'terlandsche politiek.
Engeland.
In em nationale vergadering, te Dub
lin gehouden, onder voorzitterschap van
den Ierschen leider John Redmond, zgn
hoogst ingrjjpende besluiten genomen.
Vooreerst sprak de vergadering hare
vreagde uit over den val van het minis
terie Balfaar. Deze naar men weet
dreigde de Ieren met nnmerieke ver
mindering van zetels in het Lagerhuis.
Hi r>au komt nu niets, zoodat de Ieren
vooralsnog hvnne zetels in het Parlement
behouden. Nog meer; zg hopen onder de
gewjjaigde toestanden een belaugrjjke rol
te gaan spelen, ti-n einde het einddoel
van hun streven, de antonomie of bet
home rule door te drjjven.
De belangrijkste motie van de natio
nale bjjeenkomst is deze«Er zal voor
Ierland geen nieaw Regeeringssysteem
aanvaard worden, waarbjj niet wordt ver
leend eene v ge verkiezing door het Ier-
sche volk van een wetgevende Iersche
vergadering. De Nationale Iersche Partjj
kan zich niet verbinden noch haar stenn
toezeggen aan hare partjj, welke drztn
cardinalen eisch over het hoofd ziet.
De Iersche kwestie dreigt plotseling
feller dan ooit te ontbranden en kan van
overwgeiden invloed worden niet slechts
op den eindaitslag van de algemeene ver
kiezingen, maar ook van de toekomst-poli
tiek van Gtroot-Brittaonië.
Rusland.
j Er circulee ren in het Czarsnrijk, onder
den vorm van prentbriefkaarten, ari-
catunr- of spotprenten van minis'er graaf
i W i 11 e. Zjj stellen Witte voor met
portefeuilles onder den arm en zoekende
haar geschikte mannen om hem in zgn
arbeid bjj te staan. De Brnsselscbel
Petit Bleu geeft er eene afbeelding van.
De pope G a p o n maakt weder het
onderwerp uit van de me?st pikante ge
sprekken en belichten.
Eerst speelde bjj verstoppertje als iu-
dertjjd de Boerengeneraal de Wet, toen
werkte bjj in het verborgene, omdat zjjn le
ven ie kostbaar was voorde revolutionoaire
zaak om het bloot te stellen aan de
wraak der Hofkliek en van de H. Synode;
later zou hjj gevlucht zpn, omdat de vg-
anden der revolutie hem op de hideo
zaten, en eindelgk zou hg zich verkocht
hebben aan den Czaar en zjjne hovelin
gen en zoodoende de rol van verrader
hebben gespeeld.
Men doet goed met deze losse geruch
ten a's louter verziosels te beschouwen,
die m sscbien enkel ten doel hebben de
revolutionnairen den schrik om het hart
te jagen en hun den moed te benemen,
op den weg der revolutie voort te schrjj
den.
kwam deze gekrabbelde brief van dtn Mar
chese.
Hij bthoefde zija eed nu niet meer te bre
ken, niet ens een haarbreed van zjjne belofte
af ti wijken en zijn doel werd bereikt zonder
zjjne medewerking.
Ja. ja, Excellentie, voigde hij er bjj
jong, verliefd bloei, wjj waren immers ook
jong hebben ook zulke dwaasheden be
gaan, die man moet geholpen worden Als
Uwe Excellentie den officier ia de ei'adel wil
houden streng opsluiten of beter nog,
met het eerste het beste oorlogsschip naar
Napels zenden, men kan hem b.v. tot mjoor
bevorderen, om den pil te vergulden dan
is hjj geholpen dan zit de w aakzuchtige
bruidegom op zgn neus te kijlcen dan kan
hjj zijn lieve bruid nemen, ha. hal en wij
kunnen er naar kjjken, ha! bal
Het leedvermaak dat hg genoot, bjj de ge
dachten dat deze hem onbekende Sici ianer
zoo in zjjn voornemen bed» ogen werd en dat
ook bij, Lerche, daaraan meegeholpen had,
uitte zich door een luiden schaterlach.
Gjj zijt een slimme vogel, mijnheer
Lerche, en gjj hebt goed gezias, wat er te
doen is.
De gravin van Cellamare heeft zich reeds
eenige dagen geleden voor dezen officier tot
mjj gewend hjj is zeker een van haar uit
verkoren aanbidders, deze jonge heer? Het zal
haar genoegen doen, van mjj te vernemen dat
het gevaar afgewend is.
Ook de hertog sprak op dit oogenblik
slechts de helft, en wel is waar de valsche
helft zijner gedachten uit; want dat Eckart in
het hart der gravin eene grootere plaats in
nam. dan den gouverneur lief was, dat ver
heelde deze zich niet, en dat hij door zjjn
jongen medeminnaar te verwijderen, zichzelf
nog veel meer dan de gravin een dienst dacht
te bewjjzen daar hjj zelf de gravin tot
echtgenoote begeerde daarvan was hjj in het
diepst zjjner ziel wel bewust.
Toen hjj een uur later bjj de gravin versoheen
en haar op ontroerden toon het gevaar schil
derde waarin haar gunsteling verkeerde en dat
zjj zelve vooruit gezien had, speelde zijn
staatsmanskunst het licht zjjn klaar eigen
plan op den achtergrond te laten, en zells de
gravin kon aannemen, dat hjj geen ander doel
had, dan haren gunsteling, zooals hjj zich
uitdrukte, en haar eenen eerlijken vriendschaps
dienst te bewgzen.
Bjj de eerste woorden van den hertog, toeH
deze over de gevaren sprak, die Eckart be
dreigd n, was haar de gedachte door de
ziel gegaan: Heeft Scaglione mjjn plan verra
den
Was zjj te zeer door haar eigene, plan
nen in beslag g nomen, dat zg niet aan den
bruidegom harer tegenstanstder gedacht had.
Toen echter de hertog den brief van dpn
marchese uit den zak haalde en het haar
plotseling duidelijk werd, dat Eckart ook nog
van een anderen kant gevaar bed eigde—wat
overkwam haar toen plotseling?
Welk een zeldzaam tegenstrijdig gevoel wel-
Spanje.
In Spanje, waar ia den laatsten tgd
steeds meer noodlydende plattelandsbe
woners het land verlaten, ia nn een ge
heel dorp met zgn overheden 6n nagenoeg
al zgn inwoners, grooten en kleinen, tot
landverhuizen naar Argentinië besloten.
Het is Boada, een dorp met 1150 in
woners, in de provincie Salamanca ge
legen. Er werd een verzoekschrift, door
de autoriteiten onderteekend, aan den
President van Argentinië gezonden met
verzoek om bgstand en de Argentgnsche
Regeering heeft na den 1100 lsndver-
haizers vrgen overtocht beloofd.
Noorwegen.
Donderdag is in alle kerken vaa Chris-
tiania eene dankgodsdienatoefening voor
den uitslag van de Koningsverkiezing
gehouden.
In de «Verlosserskerk» woonden de
Koning, de Ministers, leden tan het
Storthing en van den Gemeenteraad de
godsdienstoefening bjj.
In de nieuwe formule voor eed of be
lofte, die de Noorweegsche ambtenaren
voortaan moeten BÜeggeo, verpanden zjj
hun gehoorzaamheid en trouw in demo
cratische volgorde «aan Grondwet en
Koning
Twee Zweedsche oorlogsschepen gaan
naar Rasland ter besoherming, zoo noo
dig, der Zweedsche onderdanen.
IETS OVER POLEN.
De Pool is zeer kort van stof, hsel
opvliegend van aard; 'n kleine haring
ton vol bnakrnit.
Over het algemeen zeer sterk voor hat
uiterljjk:, voor opschik ea versierselen,
zgu ze niet spaarzaam en leren als de
Grandes van Hispanje!
Dat ze vaderlandslievend zjjn, zal geen
mensch willen betwgfelen, daar hebben
ze ruimschoots eea bewjjs van gegeven
Het hnidige volk verlangt echter meer
naar economische verbeteringen, dan naar
nevelachtige idealen. De tjjden zgn ont
zaggelijk veranderd voor Polen I
Wat de Polen als mensch aangaatze
zija betrekkeljjk klein van gestalte, dat
va t in 't oog, wsnneer je door de straten
wandelt,.
Een zeer opmerkeljjke kant is de «van
dag tot dag aangroeiende haat tegen de
Doitscher8.»
Zg Teiwgten den Keizer ea deDaitsche
regeering, dat die sterk op da Russische
geïnfluenceerd hebben, om de antonomie
niet toe te staan.
Zjj zeggen, dat de Polen in Dnitsch-
land op de onbebbelgkste manier gerin
geloord worden. Daitsche Polen zgn je
reine slaveo 1 enz. enz., enz. Geen woord
goed, geen beet beleefdheid tegen den
Germaanschen broeder.
Dat Duitschland Polen tot een onga-
kenden bloei en rast heelt gebrachtdat
de eensklap in h ar hart op.
Als zjj nu eens een laatste poging waigde
om haren gehaten tegenstander den aanstaande
te ontrukken?
Want dat meisje haatte zjj veel meer, veel
sterker nog dan hem. Als zjj hem door een
haastige handeling aan zich verbond? Zjj had
het immers.
Zjj had het in de hand, a's zjj hem
zelve voor dit gevaar waarschuwde. Als zjj het
was. die hem redde. Als ze bem hare liefde
op zulke krachtige wjjze bewees. Dat meisje
de dochter van Romeo, was immers toch voor
hem verloren.
Met een eigenaardige flikkering in de oogen
wendde de gravin zich tot den hertog en met
eene stem, waarin zg al de kunst harer ver
leiding legde, sprak zjj:
Mg» waarde, beste hertog. Gjj beloofdet
mij eenige dagen geleden, mjj elk verzoek to»
te staan.
Vóór onze jonge vriend voor goed naar
Napels vertrekt, moet gjj hem om mijnentwille
veroorloven, nog een enkele maal zijnen ker
ker want de citadel zal immers zgn ker
ker zjjn? te verlaten, en overmorgen het
leest, dat ik hier toebereid, bjj te wonen.
Weiger mij dit niet,het is een a'scheids-
feest, hertog. Gjj weet, hoeveel belang ik in
dezen armen jongen man stel, laat mjj eerst
nog afscheid van hem nemen.
Wordt vervolgd.)
HAARLEMI (II HUT.
ABONNEMENTBPBIJ81
PBUB O KB ADVKBTMNTIMH.
33
18
